La jtabe sbalil li kuxlejale

TSLOʼILTA GASPAR MARTÍNEZ

Li sloʼil jkuxlejale, xuʼ xkaltik ti jaʼ sloʼil xkuxlejal jun kerem ti ch-abtej ta osiltik ti bat nakluk ta jun mukʼta lume xchiʼuk ti pas ta jkʼuleje. Pe kʼalal mi la akʼele te chavakʼ venta ti maʼuk li kʼulejal ti ta ox jkʼane.

TE LI chʼi ta jun bikʼit lum ti muʼyuk kʼusi mas x-ayane, jaʼ sbi La Rioja ta snorteal España, ta sjabilal batel 1930. Laj kikta chanun ti kʼalal lajuneb toʼox jabil kichʼoje, akʼo mi jech, la jchan skʼelel xchiʼuk stsʼibael vun. Te ch-echʼ kuʼunkutik sjunul kʼakʼal ta osiltik xchiʼuk li vakvoʼ jchiʼiltak ta vokʼele, ta jkʼel jchijkutik xchiʼuk chi abtej ta kosilkutik.

Toj abol jbakutik xchiʼuk la jnopkutik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti xi paskutik ta jkʼuleje. Itʼix chkaʼikutik li buchʼu mas ep oy kʼusitik yuʼunike. Akʼo mi jech, li mol ovispoe laj yal ti jlumalkutike jaʼ la mas yichʼojik ta mukʼ Dios ti bu kʼalal smakoj sventainele. Muʼyuk bu snopoj ovispo mi chikta srelijionik ta Katoliko li buchʼutik tee.

Ta jsaʼ jun lekil kuxlejal

Li nupun xchiʼuk jun tseb ta jlumal ti Mercedes sbie, mu ta sjaliluk une jvokʼ jun jneneʼkutik ti skʼan kʼelele. Li batkutik ta naklej ta 1957 ta jun lum ti nopol yiloj Logroño, laje te batik ta naklej ek skotol li kutsʼ kalale. Ta anil noʼox laj kakʼ venta ti vokol ta jta kabtel ti bu lek tojolile, jaʼ ti muʼyuk bu chanunajemun sventa jta lek kabtele. Jaʼ yuʼun la jakʼbe jba bu chbat jsaʼ koltael. Li kʼusi baʼyel la jpase, jaʼ ti bat jvulaʼan li skʼejobil livroetik bu nakalune, akʼo mi mu jnaʼ lek kʼusi ti bat jsaʼe.

Ta mas tsʼakale laj kaʼi ta radio ti oy buchʼutik chakʼik chanubtasel ta Vivlia ta kartae, laj kʼan jun chanubtasel, jech oxal kʼalal tsuts kuʼun taje la skʼoponikun jayvoʼ j-evanjelistaetik. Li ay jun-chibuk velta li ta xchʼulnaike, pe ta ora noʼox laj kakʼ venta ti chitʼixan sbaik li jnitvanejetik yuʼunik tee. Jaʼ yuʼun muʼyuk xa bu xi bat xchiʼuk la jnop ti parejo jech skotol li relijionetike.

Pʼaj yalel li smikʼal jsat xkaltike

Li ta sjabilal 1964 te kʼot ta jnakutik li Eugenioe, jun kerem ti jaʼ yajrextiko Jeovae. Muʼyuk bu xkaʼibe skʼoplal li relijion taje, akʼo mi jech, oy ta koʼonton ta sloʼiltabel skʼoplal li Vivliae. Kaloje ep tajek kʼusitik jnaʼ li ta Vivliae, jaʼ yuʼun ti kʼalal yakal chi loʼilajkutike la jtunes ep tekstoetik ti la jchan ta baʼyuk kʼalal laj kichʼ chanubtasele. Akʼo mi la jpakbe skʼoplal jlomuk chanubtaseletik yuʼun li protestanteetike, muʼyuk bu kʼotemik ta koʼonton.

Kʼalal jal lek li loʼilajkutik chib velta xchiʼuk li Eugenioe, jamal chkal ti toj echʼem chanem  ta spikel li Vivliae, akʼo mi voʼon mas chanunajemun. Labal to laj kil kʼuxi tsta ta ora li tekstoetike xchiʼuk ti kʼuyelan chchapbe tal smelolale. Laj yakʼ kil ta Vivlia ti kuxulutik ta slajebal kʼakʼale xchiʼuk ti poʼot xa spas ta jun nichimaltik li Balumil kʼalal ventainbil xaʼox yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose. Toj echʼ xa noʼox labal sba laj kil (Sal. 37:11, 29; Isa. 9:6, 7; Mat. 6:9, 10).

Ta sjunul koʼonton la jchʼam jun chanubtasel ta Vivlia. Jaʼ to la jchan skotol xchiʼuk kʼot ta koʼonton ti kʼusi la jchane. Oy kʼusi achʼ vul ta jtojolal ti ep kʼusitik xuʼ xakʼbun ti jaʼ laj yakʼbe sbalil jkuxlejale. Jaʼ to laj koʼonton ta saʼel un. Chʼay sbalil ti ta ox xkuch tajek kuʼun kaloje xchiʼuk jaʼ pekʼel kom skʼoplal ti chkakʼ kipal ta saʼel lek kabtele. ¿Kʼuxi xa noʼox mu xchʼay skotol vokoliletik ti chchʼay skʼoplal yaʼel li chameletike xchiʼuk chlaj skʼoplal li lajele? (Isa. 33:24; 35:5, 6; Apo. 21:4.)

Ta anil noʼox lik jchapbe yaʼi kutsʼ kalal li kʼusi yakalun xchanele. Xi muyubaj laj kalbeik ti yaloj Dios tskʼatajes ta jun nichimaltik li Balumile, ti bu jun yoʼonton chnakiik sbatel osil li tukʼil krixchanoetike.

La xchʼam mantal li kutsʼ kalale

Mu ta sjaliluke lik jtsob jbakutik skotol domingo ta bat kʼakʼal xchiʼuk lajcheb kutsʼ kalaltak, te ta jtsob jbakutik ta sna jun juntot sventa chkalbekutik skʼoplal li kʼusitik chal Vivliae. Li tsobajeletike chjalij chib o oxibuk ora. Kʼalal laj yil Eugenio ti ep tajek kutsʼ kalal tskʼan chchanik mas ta sventa Vivliae, lik xchanubtas ta jujuvokʼ utsʼ-alalil.

Junantik kutsʼ kalale ta Durango nakalik, jun lum ti te van 120 kilometrouk yiloj Logroñoe xchiʼuk ti chʼabal yajrextikotak Jeova tee. Te van oxibuk u ta mas tsʼakale, la jxokobtas jayibuk kʼakʼal sventa bat jvulaʼanik xchiʼuk ti xkalbe yaʼiik li kʼusi yakalun xchanele. Ti kʼu sjalil te li aye, te van lajunvoʼuk la jtsob jba ta akʼobaltik xchiʼukik xchiʼuk jaʼ to chlaj koʼontonkutik ta loʼil kʼalal poʼot xa sakube. Toj lek laj yaʼiik li kʼusi laj kakʼ ta chanele. Kʼalal tsuts ti jayib kʼakʼal jxokobtasoj sventa svulaʼanelelike, laj kiktabeik jaylikuk Vivlia xchiʼuk yantik vunetik, pe ta to jtailan jbakutik ta kʼoponel kʼalal sutemun xaʼox tale.

Nopo xa noʼox avaʼi kʼu to yelan xmuyubajik li yajrextikotak Jeova kʼalal sba to velta kʼotik ta chol mantal ta Durango xchiʼuk ti te malabilik yuʼun vaxaklajuneb krixchanoetik ti tskʼan chchanik Vivliae. Li ermanoetike ta anil noʼox la slikesbeik jun chanubtasel ta Vivlia jujun utsʼ-alalil.

Ti vaʼ kʼakʼal taje muʼyuk toʼox tajek yakʼoj ta yoʼonton mantal li Mercedese, yuʼun chiʼ. Yuʼun jaʼo muʼyuk permiso xuʼ spasbeik yabtel Dios li yajrextikotak Jeova ta Españae, jaʼ yuʼun chiʼ mi snutse lokʼel ta chanun li chaʼvoʼ jkeremkutik yuʼun li j-abteletike xchiʼuk ti spʼajunkutik li krixchanoetik te nakalike. Pe kʼalal laj yil ti la xchʼam mantal skotol kutsʼ kalalkutike lik xchan ek li mantale.

Ta chib noʼox jabile, 40 ta voʼ kutsʼ kalal laj yichʼik voʼ sventa chakʼik ta ilel ti yakʼoj xa sbaik ta stojolal Diose. Li avie jmoj xa kʼusi ta jkʼan ta jtakutik, taje jaʼ chakʼ ta koʼonton ti oy kʼusi jtaoj ta jkuxlejal ti toj tsots skʼoplale. Ep tajek la jtakutik bendision, jaʼ li kʼulejaletik ta mantale.

Yakal-o ta jtsob kʼulejaletik

Vaʼun li jtob jabil tale, laj kakʼ ta koʼonton stsʼitesel li chaʼvoʼ jkeremkutike xchiʼuk ta skoltael li tsobobbail yoʼ bu nakalun ti bu ep kʼusitik la jbaine. Kʼalal li batkutik ta naklej ta Logroño xchiʼuk Mercedese, kʼajomal toʼox un jtobuk yajrextikotak Jeova oy li ta lum ti oy 100,000 jnaklejetike.

Vaʼun kʼalal kichʼoj xaʼox 56 jabile, la smakik li favrika bu chi abteje, jaʼ yuʼun chʼabal xa kom kabtel. Pe ta skoj ti oy onoʼox ta koʼonton chi tun ta tsʼakal ora ta spasbel yabtel Diose, lek xa laj kaʼi, jaʼ yuʼun li och ta prekursor. Li kuni moton takʼin ta jta ta stojolal ajvalile toj jutuk, jaʼ yuʼun mu xlokʼ-o lek li kʼusitik chtun kuʼunkutike. La skoltaun li Mercedese,  ch-abtej ta smesel na. La jkʼelkutik kʼuxi xuʼ lek jtuneskutik ti kʼuyepal ta jpaskutik kanale xchiʼuk muʼyuk kʼusi spas palta kuʼunkutik. Li avie yokel-o chi tun ta prekursor, jech li kajnil eke chtun bakʼintik ta prekursora auksiliar. Toj echʼ noʼox lek chaʼi li chol mantale.

Li kajnile oy xa ta sjayibal jabil ti chbat yakʼbe revistaetik jun tseb ti Merche sbie, ti laj toʼox xchan Vivlia ta sbikʼtale. Ta sjunul yoʼonton chchan revistaetik li tsebe, jaʼ yuʼun laj yakʼ venta Mercedes ti oy to ta yoʼonton mantal li tsebe. La xchʼam chanubtasel ta Vivlia li Merchee xchiʼuk lik chʼiuk ta mantal. Pe li smalal ti Vicente sbie, toj echʼem xyakub, jujulikel tsnutse lokʼel ta yabtel, jaʼ yuʼun mu xmakʼlin yuʼun li yutsʼ yalale. Ta skoj ti lek xyakube, jaʼ yakal tsok-o li snupunele.

Li Mercedese laj yalbe Merche ti akʼo yalbe smalal ti akʼo xi xchiʼinun ta loʼile. Li Vicentee la xchʼun, vaʼun la xchʼam jun chanubtasel ta Vivlia ti kʼalal laj xaʼox jvulaʼan jayibuk veltae. Ta kʼunkʼun lik lekubuk stalelal: baʼyuke jayib noʼox kʼakʼal chkuch yuʼun ti muʼyuk chuchʼe, laje tsʼik yuʼun jun xemana, laje mas, vaʼun jaʼ to ti kom yuʼun li poxe. Lik lekubuk ta kʼelel li spat-xokone, vaʼun pas ta jun yoʼontonik yan velta li ta yutsʼ yalale. Li avie te nakalik ta Canarias, jun lum kakal ta nab, ti te tskoltaik jun kʼox tsobobbail xchiʼuk yajnil xchiʼuk li stsebike.

La jtabe sbalil ta melel li jkuxlejale

Akʼo mi oy xa chamik jlom li kutsʼ kalaltak ti kʼotik ta yajrextikotak Jeovae, yakal-o ta chʼiel li kutsʼ kalalkutike xchiʼuk ti ch-akʼbatik-o bendision yuʼun li Jeovae (Pro. 10:22). Jun noʼox koʼonton, yuʼun jutuk mu skotoluk ti buchʼutik lik xchanik Vivlia leʼ xa ta 40 jabile yokel tukʼ chtunik-o ta stojolal Jeova xchiʼuk yalab xnichʼnabik xchiʼuk smamobtakik.

Oy jaylajunebuk kutsʼ kalal ti jaʼik yajrextikotak Jeovae, ep ti jaʼik moletik ta tsobobbaile, yajkoltaobba moletik xchiʼuk prekursoretik. Li jbankilal kerem xchiʼuk li yajnile te chtunik ta Betel ta Madrid. Kʼalal laj kichʼ voʼe kʼajomal toʼox oxmil jcholmantaletik li ta Españae; li avie oy xa mas ta sien mil. Toj echʼ noʼox ta jkʼupin li chol mantal ta jpas ta tsʼakal orae xchiʼuk ta jtojbe ta vokol Jeova ti toj alakʼ sba jkuxlejal ti tunemun tal ta stojolale. Akʼo mi jutuk li chanunaj, chi tun ta xkʼexol jkʼelvanej ta sirkuito bakʼintik.

Oy xa ta jayibuk jabile laj kaʼibe skʼoplal ti muʼyuk xa mas buchʼu te nakal yoʼ bu li chʼie. Ep laj yikta yosilik xchiʼuk snaik ta skoj povreal sventa bat saʼik lekil kuxlejal. Li kʼusi toj lek kʼot ta pasele jaʼ ti epunkutik ti la jtakutik jun mukʼta kʼulejal ta mantale. Laj yaʼibeik smelolal ti oy sbalil li kuxlejale xchiʼuk ti jaʼ noʼox chakʼ melel muyubajel ti chi jtun ta stojolal Jeovae.

[Lokʼol ta pajina 32]

Jutuk mu skotoluk ochemik ta mantal li kutsʼ kalaltake