Akʼo yil skotolik ti lek chi jchʼi batel ta mantale

«Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton, yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune.» (1 TIM. 4:15)

1, 2. ¿Kʼusi jnaʼojtik ta stojolal Timoteo li ta skeremale, xchiʼuk kʼusi kʼot ta xkuxlejal kʼalal lapal van ta jtob jabile?

 LI KEREM Timoteoe te nakal ta Galacia, jun lum li ta yosilal Roma ti jaʼ te xkom ta Turquía li avie. Ep ayan tsobobbailetik kʼalal oy xaʼox ta sjaylajunebal jabil xchamel Jesuse. Te van bu junukal kʼakʼale pasik ta yajtsʼaklom Cristo li Timoteo, smeʼ xchiʼuk li syayae, xchiʼuk tsots abtejik ta junuk tsobobbail te (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Ta melel, xmuyubaj tajek tun xchiʼuk li ermanoetik tee, pe oy kʼusi jelbat xkuxlejal ta anil.

² Jaʼo kʼot ta pasel kʼalal lapal van ta jtob jabil li Timoteoe, jaʼo kʼalal ay ta xchibal velta vulaʼal li Pabloe. Kʼalal jaʼo van te oy ta Listra li Pabloe te laj yaʼi ti «lec scʼoplal yuʼunic [Timoteo]» li ermanoetik ta tsobobbaile (Hech. 16:2). Akʼo mi toj kerem to li Timoteoe, vinaj ti lek xa chʼiem ta mantale. Ta sventa ti beiltasbilik ta chʼul espiritu li Pablo xchiʼuk moletike la «scajan scʼobic ta [s]jol» li Timoteoe, vaʼun la stʼujik sventa tspas jun abtel ti toj tsots skʼoplal li ta tsobobbaile (1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6).

3. ¿Kʼusi smoton stuk noʼox jech la sta li Timoteoe?

³ Li Timoteoe laj yichʼ akʼbel jun matanal ti stuk noʼox jeche: jaʼ ti chbat xchiʼin ta chol mantal ta namal balumil li Pabloe (Hech. 16:3). ¡Nopo xa noʼox avaʼi ti kʼu to yelan labal sba laj yaʼi xchiʼuk ti xmuyubaj tajeke! Li ta jabiletik chtale chbat xchiʼin Pablo xchiʼuk chbat xchiʼin yan misioneroetik sventa chbat spasik ep ta tos abtelaletik ta sbi jtakboletik xchiʼuk yan moletik. Ti bu ay xchiʼuk Pabloe la spatbeik tajek yoʼonton li ermanoetike (kʼelo Hechos 16:4, 5). Jaʼ yuʼun chaʼa, ep yajtsʼaklomtak Cristo laj yilik ti chʼi ta mantal li Timoteoe. Kʼalal te xa van lajunebuk jabil jmoj ch-abtej xchiʼuk Timoteo li Pabloe, xi laj yalbe li buchʼutik ta Filipose: «Muʼyuc bochʼo yan liʼ oy ti coʼol coʼnton jchiʼuque ti oy ta yoʼnton chascoltaoxuc ti cʼu chaʼal lec chabatique. [...] Pero li voʼoxuque xavotquinbeic xa lec cʼu xʼelan yoʼnton li Timoteoe. Avilojic ti lec la scoltaun ta xcholel li Lequil Aʼyeje, jech chac cʼu chaʼal jun nichʼonil ti lec tscolta stote» (Fili. 2:20-22).

4. 1) ¿Kʼusi toj mukʼ akʼbat sbain li Timoteoe? 2) ¿Kʼusitik ta jakʼtik ta skoj li mantal laj yal Pablo ta 1 Timoteo 4:15?

⁴ Kʼalal jaʼo laj yalbe li buchʼutik ta Filipos taje, li Pabloe laj xaʼox yakʼbe sbain ta sbiiltasel moletik xchiʼuk yajkoltaobba moletik li Timoteoe (1 Tim. 3:1; 5:22). Lek xvinaj ta melel ti jaʼ xa jun mol ti lek xuʼ spat-o yoʼontonike. Akʼo mi jech, li jtakbole xi laj yalbe mantale: akʼo «[yil] scotolic ti lec chbat avuʼune» (1 Tim. 4:15). Pe ¿mi mu jechuk ti laj xa onoʼox yakʼ ta ilel ti chʼiem xa tajek ta mantale? Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi smelolal li kʼusi laj yal  Pabloe xchiʼuk kʼuxi xuʼ jtabetik sbalil li tojobtasel laj yakʼe?

Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti chʼiemutik ta mantale

5, 6. ¿Kʼusi ti tsokesbe slekilal ta mantal li tsobobbail ta Efesoe, xchiʼuk kʼusi xuʼ spas Timoteo sventa mu sokesvan taje?

⁵ Jkʼelbetik stsʼak sloʼilal li mantal ta 1 Timoteo 4:15 (kʼelo 1 Timoteo 4:11-16). Kʼalal skʼan toʼox stsʼiba Pablo taje, bat ta Macedonia, pe laj yalbe Timoteo ti akʼo te xkom ta Efesoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy buchʼutik yakal tsvokʼik li ermanoetik ta skoj li jecheʼ chanubtaseletike, vaʼun li Timoteoe skʼan xchabibe slekilal ta mantal li tsobobbaile. ¿Kʼuxi van chchabi? Jtose jaʼ ti toj lekuk ta chanbel stalelale.

⁶ Xi albat yuʼun li Pabloe: «Acʼo ta ilel ta stojol jchʼunolajeletic ta sventa cʼu xʼelan chacʼopoj, ta sventa atalel, ta sventa chacʼuxubinvan, ta sventa xchʼunojel avoʼnton, xchiʼuc ta sventa ti tucʼ cʼusi chapase». Xi to albate: «Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton, yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune» (1 Tim. 4:12, 15). Ti vaʼ yelan chil yantik ti chchʼi batele jaʼ ti chlekub batel stalelal ta mantale, maʼuk ti yuʼun oy mukʼ yabtele. Taje jaʼ me jech skʼan xakʼbeik yipal xchʼiik ta mantal skotol li yajtsʼaklomtak Cristoe.

7. ¿Kʼusi skʼan spas skotol li ermanoetik ta tsobobbaile?

⁷ Li avie oy buchʼutik ti ep ta chop abtelal tspasik ta tsobobbail jech kʼuchaʼal ta baʼyel sigloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, ep ermanoetik ti jaʼik yajkoltaobba moletike. Yan xtoke jaʼik moletik ti jeltos yabtel staojik sventa chchanubtasvanike, jech kʼuchaʼal li ta mukʼta tsobajeletike. Yane chtunik ta prekursor, ta jkʼelvanejetik ta sirkuito, ta distrito, ta Betel o ta misioneroal. Pe jtekeltik me li yajtsʼaklomutik Cristoe, viniketik, antsetik, kerem-tsebetik o mol-meʼeletik, xuʼ me xil yantik ti chʼiemutik ta mantale (Mat. 5:16). Ta melel, jech kʼuchaʼal Timoteoe, skʼan me xil yantik ti chʼiemik ta mantal ta stalelalik ek li buchʼutik mukʼtik kʼusitik sbainojik ta tsobobbaile.

Lekuk me ta chanel ti kʼuyelan chi jkʼopoje

8. ¿Kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel yuʼun li kokʼtik ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼ Diose?

⁸ Jtos ti bu skʼan lek xakʼ ta ilel stalelal li Timoteoe jaʼ li ta skʼopojele. ¿Kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chʼiemutik ta mantal ta sventa taje? Jaʼ me te chvinaj kʼu kelantik ta melel ti kʼuyelan chi jkʼopoje. Jaʼ yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Li cʼusi oy ta avoʼntonique jaʼ jech chlocʼ ta aveic» (Mat. 12:34). Li Santiago, li xchaʼitsʼin Jesuse, laj yakʼ venta ek ti kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel yuʼun ti kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼ Dios li kokʼtike. Xi la stsʼibae: «Me oy bochʼo chal ti lec xchʼunoje, pero me mu snaʼ spajesel yee, jaʼ noʼox ta sloʼla sba. Muʼyuc stu chcʼot li cʼusi xchʼunoje» (Sant. 1:26).

9. ¿Kʼuxi xuʼ lekuk ta chanel ti kʼuyelan chi jkʼopoje?

⁹ Kʼalal chaʼiik ermanoetik ta tsobobbail ti kʼuyelan chi jkʼopoje, ta me xilik mi lek chʼiemutik ta mantal. Jaʼ yuʼun chaʼa, li yajtsʼaklom Cristo ti yij ta mantale muʼyuk me chakʼ sba ta kʼexlal ta sloʼiltael yantik, ta syayijesbel yoʼonton ta skoj ti kʼuyelan chloʼilaje, moʼoj, yuʼun tspas persa ta spatbel xchiʼuk ta stsatsubtasbel yoʼonton li xchiʼiltake (Pro. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20). Li kʼusi chakʼ ta ilel xtok ti jpʼel koʼonton kichʼojtik ta mukʼ li Diose, jaʼ ti oyuk ta koʼontontik yalbel skʼoplal li stsatsal mantaltake xchiʼuk ti chkaltik ti oy ta koʼontontik ta jchʼuntike (Rom. 1:15, 16). Mi jech ta jpastike, jaʼ me jech oy ta yoʼonton chchan jtalelaltik li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantale (Fili. 4:8, 9).

Lekuk ta chanel jtalelaltik xchiʼuk li kʼusitik tukʼ ta jpastike

10. ¿Kʼu yelan skʼan li xchʼunel koʼontontik sventa xi jchʼi ta mantale, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁰ Sventa lekuk ta chanel jtalelaltike maʼuk noʼox me skʼan ti tspat oʼontonal ti kʼuyelan chi jkʼopoje. Mi muʼyuk chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi chkaltik ta chol mantale jaʼ me jechutik kʼuchaʼal li fariseoetike. Snaʼoj lek Pablo ti naka noʼox tskuy sbaik ti lek xa stalelalik yileluk li jtsop krixchanoetik ti yichʼojik ta mukʼ Dios taje xchiʼuk li kʼusitik chkʼot ta pasel ta skoje. Jaʼ yuʼun maʼuk noʼox jun velta laj yalbe Timoteo ti  mu spas jeche, yuʼun ti kʼusie skʼan jamal lek xkʼopoj (1 Tim. 1:5; 4:1, 2). Jamal lek xvinaj ti yakʼoj lek ta xkuxlejal melel mantal li kerem Timoteoe, yuʼun xi albat yuʼun Pablo ta xchibal skartae: «Jnaʼ ti ta melel jun avoʼnton [o mu jecheʼuk noʼox cha kuy aba ti] achʼunoj Cajvaltique» (2 Tim. 1:5). Akʼo mi jech, li Timoteoe skʼan xakʼ persa sventa xvinaj ta stojolal yan yajtsʼaklomtak Cristo ti melel li kʼusi oy ta yoʼontone. Skʼan lekuk ta chanbel li stalelale.

11. ¿Kʼusi albat yuʼun Pablo li Timoteo ta sventa kʼulejale?

¹¹ Li ta xchibal skarta Pabloe te laj yalbe tojobtaseletik li Timoteo ta sventa ep ta tos kʼusitik ta kuxlejale. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yalbe ti mu me xpichʼ-o yoʼonton li kʼulejale. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Li scʼupinel taqʼuine jaʼ yibel scotol cʼusitic chopol. Oy jayibuc ipichʼaj yoʼntonic yuʼun taqʼuin, jech la scomtsanic xchʼunel Cajvaltic. Jech la staic ep svocolic» (1 Tim. 6:10). Li skʼupinel takʼine jaʼ svinajeb ti muʼyuk tsotsutik ta mantale. Pe li yajtsʼaklomutik Cristo ti lek noʼox sba kuxulutike xchiʼuk ti xi jmuyubaj noʼox ta skoj ti «oy jveʼeltic xchiʼuc jcʼuʼ jpocʼtique» chkakʼtik ta ilel ti chʼiemutik ta mantale (1 Tim. 6:6-8; Fili. 4:11-13).

12. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti chʼiemutik ta mantal ta sventa li kʼusitik voʼotik ta jnop jtuktike?

¹² Li Pabloe laj yalbe Timoteo ti toj tsots skʼoplal ti «lec lec noʼox sba acʼo spas sbaic [li antsetike] xchiʼuc li scʼuʼ spoqʼuique yuʼun jech mu stoy sbaic o. Tucʼuc me yoʼntonic» (1 Tim. 2:9, Achʼ Testamento, ta skʼop Chenalhó). Li antsetik ti chakʼik ta ilel ti yichʼojbeik smelol xchiʼuk ti tukʼ noʼox snopbenik ta sventa ti kʼuyelan tslap skʼuʼ spokʼik, tsmeltsan sbaik xchiʼuk ti kʼuyelan tukʼ stalelalik ta yan kʼusitike toj lek me ta chanbel stalelalik (1 Tim. 3:11). Pe skʼan me xchʼunik ek li viniketike, yuʼun li Pabloe laj yal ti skʼan «lec stalel, lec srazón, oy lec smelol cʼu xʼelan oy» skotol li buchʼutik chtunik ta mole (1 Tim. 3:2). Mi jaʼ jech chkakʼ ta ilel jtalelaltik skotol kʼakʼal taje, ta me xilik ti chʼiemutik ta mantale.

13. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti lekuk ta chanel li kʼusitik tukʼ ta jpastik kʼuchaʼal Timoteoe?

 ¹³ Toj lek ta chanbel stalelal Timoteo xtok ta sventa ti tukʼ kʼusi tspase. Kʼalal laj yalbe skʼoplal Pablo ti tukʼ kʼusi chichʼ pasele jaʼ laj yalbe skʼoplal jtos talelalil: jaʼ li sventa chiʼinejbail ta vayele. Skʼan lek stalelal li Timoteo ta sventa taje, mas to kʼalal chchiʼin ta loʼil ermanaetike. Xi skʼan spase: «Li meʼeletique cuyo jech chac cʼu chaʼal ameʼ. Li tsebetique cuyo jech chac cʼu chaʼal avixlal; tucʼuc me avoʼnton ta stojolic» (1 Tim. 4:12; 5:2). Mu me jtosuk mulil stakʼ mukel ta sat Jeova, yuʼun te onoʼox bu chaʼiik ta persa li yan krixchanoetike. Pe jaʼ me jech chkʼot ta pasel xtok ta sventa li kʼusitik lek tspas jun yajtsʼaklom Cristoe: mu me stakʼ mukel (1 Tim. 5:24, 25). Jech oxal chaʼa, xuʼ me xakʼik ta ilel li ermanoetik ta tsobobbail ti chʼiemik ta mantal kʼalal lek ta chanbel stalelalike xchiʼuk ti tukʼ kʼusitik tspasike.

Tsots me skʼoplal ti oyuk xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti xi jkʼanvane

14. ¿Kʼuxi chalbutik mantal Vivlia ti tsots skʼoplal skʼan jkʼan jbatike?

¹⁴ Li kʼanelale jaʼ me chichʼik-o ojtikinel li melel yajtsʼaklomtak Cristoe. Xi laj yalbe yajtsʼaklomtak li Jesuse: «Jaʼuc me jech chacʼanan abaic li voʼoxuque. Me jech chapasique, jech ta snaʼic o scotol cristianoetic ti voʼoxuc cajchancʼopoxuque» (Juan 13:34, 35). ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel li kʼanelal taje? Li sKʼop Diose xi chalbutik mantale: «Talbat xatsʼicbe abaic cʼusi chcʼot ta pasel avuʼunic ta sventa ti acʼanoj abaique», «lec xavil abaic, cʼux xavaʼay abaic ta jujuntal. Talbat xapasbeic abaic perdón» xchiʼuk ti lekuk xa naʼ xa ikʼvanik ochel ta anaike (Efe. 4:2, 32; Heb. 13:1, 2). Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Talbat xacʼan abaic ta sventa ti coʼol achʼunojique» (Rom. 12:10).

15. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jnaʼuk xi jkʼanvanutike, mas to li buchʼutik chtunik ta mole?

¹⁵ Ti toj simaronuk la spas sba li Timoteo ta stojolal li yermanotake, jecheʼ ta jyalel jechuk ti laj yakʼbe yipal ti lek chchanubtasvane xchiʼuk ti lek chtun ta mole (kʼelo 1 Corintios 13:1-3). Jech xtok, ta skoj ti ta slekil yoʼonton la stsak ta mukʼ xchiʼuk ti kʼusitik la spas sventa tskolta li ermanoetik taje, jaʼ me vinaj-o ta melel ti chʼiem ta mantale. Ta sventa ti snaʼoj lek jtakbol Pablo ti toj tsots skʼoplal li kʼanelale, la svulesbe ta sjol Timoteo ti skʼan jaʼ mas xvinaj ta stojolal ti chkʼanvane.

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan tsotsuk xchʼunel yoʼonton li Timoteoe?

¹⁶ Ti kʼu sjalil te tun ta Éfeso li Timoteoe te laj yil preva li xchʼunel yoʼontone. Jlom yajtsʼaklomtak Cristoe oy kʼusitik chakʼik ta chanel ti mu jechuk kʼuchaʼal li melel mantaletike. Yantike jaʼ tspukbeik skʼoplal «li cʼusiticuc noʼox loʼilale» o tsabeik tajek smelolal kʼusitik ti maʼuk sventa tstsatsubik-o ta mantal li ermanoetike (kʼelo 1 Timoteo 1:3, 4). Li Pabloe laj yal ti «maʼsat cʼotem ta stoyobbail; muʼyuc cʼusi snaʼic o» li buchʼutik vaʼ yelan tspasike, ti «jaʼ noʼox oy ta yoʼnton tstsaquilanvanic ta cʼop[e]» (1 Tim. 6:3, 4). ¿Mi lek noʼox van chil Timoteo li kʼusitik chopol ti ch-och xa ta tsobobbail taje? Moʼoj, yuʼun ti kʼusi skʼan spase, jaʼ li kʼusi albat yuʼun Pablo liʼe: «Acʼo me persa xchʼunel li Cajvaltique, tsotsan me. [...] Mu me xatucʼulan li loʼiletic sventa noʼox banamil ti muʼyuc stue, xchiʼuc cʼu xʼelan tstsaquilanvanic ta cʼop li bochʼotic lec snaʼ scuyoj sbaique» (1 Tim. 6:12, 20, 21). Ta melel, li Timoteoe la xchʼun li mantal albat yuʼun Pabloe (1 Cor. 10:12).

17. ¿Kʼuxi van chil preva li xchʼunel koʼontontik avie?

¹⁷ Toj lek me ti jkʼelbetik lek skʼoplal li pʼijubtasel akʼbat yuʼun Pablo li Timoteo ti xi chale: «Oy bochʼotic ta scomtsanic xchʼunel Dios cʼalal poʼot slajebal cʼacʼale, yuʼun jaʼ lec chaʼyic xchʼunbel scʼop li jloʼlavanejetique xchiʼuc li chanubtasel liquem ta sventa pucuje» (1 Tim. 4:1). Skʼan me jech lek tsots xchʼunel yoʼontonik kotol li yajtsʼaklomtak  Cristo kʼuchaʼal Timoteoe, akʼo mi oy kʼusitik sbainojik ta tsobobbail. Mi ta sjunul koʼonton ta jkontraintik li chanubtasel yuʼun li jvalopatinej mantaletike xchiʼuk ti chkakʼ ta ilel ta jtalelaltike, jaʼ me jech chvinaj ti chʼiemutik ta mantale xchiʼuk ti lek me ta chanel chilik li xchʼunel koʼontontike.

Kakʼbetik me yipal ti lek xi jchʼi batel ta mantale

18, 19. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xilik ti lek chi jchʼi batel ta mantale? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?

¹⁸ Ta melel, maʼuk te chvinaj mi chʼiemutik ta mantal ta sventa ti kʼuyelan jpat jxokontike, ti kʼuyelan jpʼijiltike, ti kʼusi kabtel jtaojtike o ti jayib xa jabil chi jtun ta tsobobbaile. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti jechuk jnopbentik, kʼusi chkaltik xchiʼuk kʼusitik ta jpastik ti kʼuyelan tskʼan yoʼonton Jeovae (Rom. 16:19). Skʼan me jchʼuntik li mantal ti skʼan jkʼan jbatike xchiʼuk ti jtsatsubtas xchʼunel koʼontontike. Mi ta jnopbetik lek skʼoplal li kʼusi albat yuʼun Pablo li Timoteoe xchiʼuk mi ta jtsʼetanbetik lek xchikinale, ta me xilik ti lek chi jchʼi batel ta mantale.

¹⁹ Yan svinajeb ti chʼiemutik ta mantal xtoke jaʼ ti xkuxet noʼox koʼontontike, ti jaʼ jtos yabtel chʼul espiritue (Gál. 5:22, 23). Te ta jkʼeltik ta yan xchanobil kʼuxi xuʼ xkuxet noʼox koʼontontik xchiʼuk ti jechuk-o kʼalal ta jnuptantik tsatsal vokoliletike.

¿Kʼusi cha takʼ?

• ¿Kʼuxi chvinaj kʼu kelantik ta sventa ti kʼuyelan chi jkʼopoje?

• ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel ti chʼiemutik ta mantal ta sventa ti lek jtalelaltike xchiʼuk ti tukʼ kʼusitik ta jpastike?

• ¿Kʼu yuʼun skʼan lekuk ta chanbel xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti kʼuyelan chkʼanvan li yajtsʼaklomtak Cristoe?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 11]

Akʼo mi toj kerem to li Timoteoe, vinaj ti lek xa chʼiem ta mantale

[Lokʼol ta pajina 13]

¿Mi xilik yantik ti chʼiemutik ta mantale?