Jechuk-o me tukʼ koʼontontik li avi ti toj tsots vokolile

JUN periodista katoliko ti Vittorio Messori sbie chal kaʼitik ti toj echʼ xa noʼox chopol li mulivajel tspasik li jkatolikoetik ta Italiae, laj yal ti xkil jtekeltik ti muʼyuk xa bu lek li kuxlejal li ta Relijion Katolika avi kʼakʼale. Laje xi to laj yale: «Sventa xichʼ tukʼibtasel taje maʼuk noʼox skʼan xichʼ tupʼel li mantal ti bu chal ti mu stakʼ xnupunik li buchʼutik chtunik ta paleale, yuʼun oy 80% ti jaʼik vinik ti tskʼupin xchiʼil ta vinikale: paleetik ti mu xa tukʼuk snopbenik ti chilbajinik viniketik xchiʼuk bikʼtal keremetike» (La Stampa).

Li choplejal ti chʼabal spajebe jaʼ svinajeb ti ta «slajebal [kʼakʼal]» oyutike (2 Tim. 3:1-5). Jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li notisiaetike, ta skoj ti sokem xa tajek li talelalile maʼuk noʼox yiloj svokol skotol li krixchanoetike, yuʼun chil svokolik ek li buchʼutik yajtunel Dios chalike. Pe ta skoj ti jaʼ chakʼ akʼo xbeiltasatik yuʼun li yoʼontonik ti muʼyuk bu tukʼ xchiʼuk ti sokem tajeke jaʼ tspasik-o li kʼusitik toj chopole (Efe. 2:2). Li Jesuse laj onoʼox yal ti «ta yut yoʼnton cristiano ta xlic tal li cʼusi chopol tsnope, li milvaneje, li mulivajele, li cʼopanejbaile, li eleqʼue, li epalcʼope, li xchopolcʼoptael yantique» (Mat. 15:19). Pe li Jeovae tskʼan ti jeleluk li yajtuneltak ta skoj ti «tucʼ yoʼnton[ike]» (Pro. 22:11). ¿Kʼuxi xuʼ xpas kuʼuntik ta skoj ti toj ep vokolil avie?

¿Kʼusi skʼan xal ti oy stukʼil oʼontonale?

Ep ta velta ti ta lokʼolkʼop tstunes Vivlia li oʼontonale. Li Compendio del diccionario teológico del Nuevo Testamento chal ti jpʼel kʼop ta griego taje xuʼ la jaʼ chalbe skʼoplal «li kʼusi oy ta yutil tajek oʼontonale», «jtos kʼusi oy yuʼun krixchano ti jaʼ tskʼel Diose, ti jaʼ te chlik talel li yichʼel ta mukʼ Diose, xchiʼuk ti chvinaj ta jtalelaltike». Jech, li koʼontontike jaʼ skʼan xal ti kʼukelantik ta melele. Jech kʼuchaʼal chal li vun laj xa kalbetik skʼoplale, jaʼ ti kʼusi tskʼel Jeova xchiʼuk ti oy sbalil chilbe li yajtuneltake (1 Ped. 3:4).

Li ta Vivliae oy onoʼox bakʼintik ti jaʼ chalbe skʼoplal ti chʼabal yikʼobal xchiʼuk sak li kʼusitike. Pe li ta yantike jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi muʼyuk ikʼubtasbile, ti muʼyuk sokesbile xchiʼuk ti muʼyuk ibal sba ta sventa talelalil xchiʼuk ta venta li relijione. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Mantaletik ta Vitse te laj yalbe skʼoplal Jesús ti xmuyubajik li buchʼutik oy «stuqʼuil yoʼntonique», jaʼ xkaltik, li buchʼutik sak yoʼontonike xchiʼuk ti mu nakauk noʼox tskuy sbaike (Mat. 5:8, Ch). Li krixchanoetik taje sak li kʼusitik oy ta yoʼontonike, li kʼusitik tskʼanike xchiʼuk jaʼ noj ta kʼanelal li yoʼontonike xchiʼuk ti tstojbeik ta vokol Jeovae (Luc. 10:27). ¿Mi mu meleluk ti jech ta jkʼan koʼonton jkotoltike?

Toj vokol me ti jechuk-o tukʼ koʼontontike

Mu me baluk noʼox ti jaʼ noʼox «sac scʼob» li yajtunel Jeovae; yuʼun me skʼan «sac [yoʼonton]» xtok (Sal. 24:3, 4). Pe ti kʼusi tsotse jaʼ ti mu xa kʼunuk ta pasel echʼele, yuʼun toj tsots chkakʼtik persa ta stsalel li Satanás, li sbalumil xchiʼuk ti jpas mulil krixchanoutike. Sventa mu xi jnamaj ta stojolal Jeovae skʼan me xkakʼtik venta ti toj tsots skʼoplal ti tukʼuk koʼontontike xchiʼuk ti xkakʼtik persa ti jechuk-o tukʼe. Jaʼ me jech ta jchabi jbatik xchiʼuk sventa jech lek xkil-o jbatik xchiʼuk li Diose. Pe ¿kʼusi skʼan jpastik sventa tukʼuk-o li koʼontontike?

Ta Hebreos 3:12 ta Vivlia Jaʼ ti Achʼ Testamentoe, ta skʼop Huixtán; xi chpʼijubtasvane:  «Hech yuʼun, quermanotac, chabio me abaic. Mu me jaʼuc ti oy chopol avoʼntonic, ti oy muʼyuc xchʼunojel avoʼntonic, hech chacomesic ti Diose ti stalel cuxule». Mi «muʼyuc xchʼunojel [koʼontontike]» muʼyuk me sak koʼontontik xtok. Jaʼ yuʼun tsots tajek chakʼ persa Satanás sventa tslajes li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae. ¿Kʼuxi? Ep kʼusitik tstunes ti mu jechuk smelolale, jech kʼuchaʼal ti kʼunkʼun la ikʼataj tal li kuxlejaletike, ti muʼyuk mantal yuʼunik sventa snaʼik mi lek o mi chopol li kʼusi tspasike xchiʼuk li kʼusitik sventa relijione, vaʼun jaʼ jech chchibal kʼoptaik ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae. Mu me xkakʼtik akʼo x-och ta jkuxlejaltik li chanubtaseletik ti chmilvane (Col. 2:8). Jtos ti kʼusi xuʼ mas lek jpoj-o jbatike jaʼ ti jkʼeltik skotol kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Jaʼ me ta jkʼantik-o mas Jeova kʼalal lek tajek xkojtikintik li Vivliae xchiʼuk mas me chkaʼibetik smelolal ti kʼuyelan chil krixchanoetik li Jeovae. Mi jech ta jpastike jaʼ me jech ta jpʼajtik li kʼusi tsnop jloʼlavanejetike xchiʼuk jaʼ me jech tstsatsub-o li xchʼunel koʼontontike, vaʼun jaʼ me jech tukʼ-o koʼontontik xtok (1 Tim. 1:3-5).

Kʼusi skʼan jpastik kʼalal chkichʼtik akʼel ta prevae

Yan ti kʼusi tsokes ti «tucʼ [koʼontontik]» xtoke jaʼ li kʼusitik tskʼan jbekʼtaltike xchiʼuk li skʼanel kʼulejale (1 Juan 2:15, 16). Li skʼanel takʼine —jaʼ xkaltik, ti kakʼoj tajek ta koʼontontik chi jpas ta jkʼuleje xchiʼuk ti ta jtsob kʼusitik kuʼuntike— xuʼ me tsokes xchiʼuk tstij koʼontontik ta spasel li kʼusitik muʼyuk lek chil Diose. Oy buchʼutik ti muʼyuk xa tukʼ yoʼontonik ta yabtelik ta skoj taje, yuʼun chloʼlavanik, chelkʼanik takʼin xchiʼuk chichʼik echʼel li kʼusitik maʼuk yuʼunike (1 Tim. 6:9, 10).

Pe li krixchanoetik ti tukʼ yoʼontonike jaʼ jelelik-o ti skʼanojik li tukʼilale, li slekil xiʼtael Jeovae xchiʼuk ti jpʼel ta yoʼontonik ti sakuk-o li sjol yoʼontonike. Taje jaʼ chtijbat-o yoʼontonik sventa «lec tucʼ chbat [yuʼunik spasel skotol]» (Heb. 13:18). Vaʼun xuʼ me lek xichʼ albel-o skʼoplal Jeova ta skoj li stalelal yajtsʼaklom Cristoe, jaʼ jech kʼuchaʼal chkiltik ta stojolal Emilio, jun yajrextiko Jeova ta Italia ti ch-abtej ta tsʼot karo sventa xkuchobil krixchanoetike. Jun veltae la  sta jlik yav takʼin ti te tikʼil 470 euroe (te van 680 dolar), bat yakʼbe li buchʼu yichʼoj ta venta abtelale, vaʼun jaʼ la sutesbe yajval. Toj labal to laj yilik li kʼusi la spas Emilioe, jaʼ yuʼun lik xchanik Vivlia jlom xchiʼiltak ta abtel. Oy chaʼvokʼ utsʼ-alalil ti yakal xa chchanik Vivliae, vukvoʼ ta skotolik. Lek jamal xvinaj chaʼa, ti tskʼupil kʼoptaik Dios li krixchanoetik ti tukʼ yoʼontonike (Tito 2:10).

Pe li avie toj ep krixchanoetik ti lek noʼox chilik li mulivajele, li xchiʼinbel snup xchiʼil yantike, ti tskʼupin sbaik ti xchiʼil noʼox ta vinikal o ta antsile, ta skoj taje xuʼ van jaʼ chlik sokesbatuk snopben ek li yajtsʼaklom Cristoe. Ta batsʼi melel, jaʼ me tsok-o yoʼontonik taje. Jech xtok, li buchʼu tstsʼuj ta mulivajele ta me smuk yaʼi li smule, jaʼ yuʼun chaʼtos kʼuyelan xkuxlejal, pe ti vaʼ yelan tskuy sbae mu me jechuk smelolal ti «tucʼ yoʼntone».

Jun yajtsʼaklom Cristo ti Gabriele sbie, laj yichʼ voʼ kʼalal voʼlajuneb toʼox sjabilale xchiʼuk ta anil noʼox lik tunuk ta prekursor. Pe ta mas tsʼakale chopol buchʼutik lik xchiʼinan xchiʼuk lik batuk ta diskotekaetik (Sal. 26:4). Jaʼ jech toj chopol kʼusitik lik spas ta xkuxlejal xchiʼuk lik loʼlavanuk ta stalelal, vaʼun jaʼ me laj yichʼ-o lokʼesel ta tsobobbail. Pe jaʼ me vul-o xchʼulel li mantal laj yichʼ taje. Xi chvul ta sjol li Gabrielee: «Lik kakʼ ta koʼonton spasel yan velta li kʼusitik laj kikta toʼoxe. Ta jchan jujun kʼakʼal li Vivliae, chkakʼbe yipal ta yaʼibel smelolal li kʼusi oy ta yoʼonton chalbun li Jeovae xchiʼuk ta jchan lek li vunetik sventa yajtsʼaklomtak Cristoe. Laj kakʼ venta ti toj lek ti ta jchan jVivlia jtuktike xchiʼuk ti toj jtunele. Laj kakʼ venta xtok ti jaʼ ta jta-o jtsatsaltik kʼalal ta jchanbetik sKʼop Diose xchiʼuk ti ta sjunul koʼontontik ta jpastik orasione». Skotol taje jaʼ koltaat-o sventa xikta li chopol kuxlejale xchiʼuk ti lekuk xa xil sba yan velta xchiʼuk li Jeovae.

Li avie chtun xa ta prekursor yan velta li Gabrielee xchiʼuk jmoj chtunik xchiʼuk li yajnile. Li kʼusi la snuptan ta xkuxlejale chakʼ kiltik ti chkoltavan ta batsʼi melel li xchanel Vivliae xchiʼuk li vunetik ti chakʼ li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» sventa tukʼuk-o li koʼontontike xchiʼuk ti jpʼajtik li mulivajele (Mat. 24:45; Sal. 143:10).

Kʼuxi xuʼ tukʼuk-o koʼontontik kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike

Oy yajtsʼaklomtak Cristo ti chopol chaʼiik o ti chat yoʼontonik ta skoj ti tsujvanik ta spasel kʼusitik li yutsʼ yalalik ti muʼyuk ochemik mantale, li vokolil ta takʼine xchiʼuk li tsatsal chameletike. Li ajvalil Davide jech laj yil svokol kʼuchaʼal taje. Xi laj yale: «Chilaj xa ta at-oʼnton chcaʼay; xlaj xtuʼp xa li coʼntone» (Sal. 143:4). ¿Kʼusi koltaat sventa stsal yuʼun li vokolil taje? Jaʼ ti la svules ta sjol ti kʼuyelan la skolta li tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼnee xchiʼuk ti kʼuyelan koltabil eke. Li Davide la svules ta sjol li yabteltak Diose xchiʼuk li kʼusitik spasoj Jeova sventa xichʼ mukʼibtasbel li sbie (Sal. 143:5). Jaʼ noʼox jech ek, mi la jnopbetik skʼoplal Dios, li kʼusitik spasoje xchiʼuk ti jech-o yakal tspas ta jtojolaltike, ta me jtsak kipaltik akʼo mi tsots vokol ta jnuptantik.

¿Mi oy junuk velta chopol laj kaʼi jbatik ta skoj li kʼusi la spas junuk yajtsʼaklom Cristoe? Akʼo mi oy jrasontik o mi muʼyuk, pe mi te ta jnopilantike xuʼ me xlik ilinkutik-o xchiʼuk ti oy kʼusi yan chopol xlik jnoptik ta stojolale. Maʼuk noʼox taje, yuʼun xuʼ me jchʼak-o jbatik lokʼel ta stojolal li yantike. ¿Mi jaʼ van tukʼ-o koʼontontik ti jech ta jpastike? Moʼoj ta melel. Lek jamal ta aʼyel, sventa tukʼ-o koʼontontike skʼan me jkʼeltik ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike.

Ta skoj ti oy sbalil chkiltik ti «tucʼ [koʼontontik]» li yajtsʼaklomutik Cristoe, lek xvinaj ti mu xi jkoʼolaj ta jyalel xchiʼuk li chopol balumil liʼe xchiʼuk ep kʼusitik ta jkʼupintik li ta jkuxlejaltike. June jaʼ ti jun noʼox koʼontontike, yuʼun jnaʼojtik ti yakal ta jpastik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose. Pe mas me tstsatsub ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae, yuʼun li stuke lek chil li buchʼutik «lecuben xa yoʼntonique» (Sal. 73:1). Jaʼ jech, mi tukʼ-o koʼontontike te me jkʼoplaltik xchiʼuk li krixchanoetik ti laj yalbe skʼoplal Jesús ti xmuyubajik noʼoxe xchiʼuk ti «ta xilbeic sat ti Diose», jaʼ xkaltik, chilik kʼusi tspas Dios ta stojolal li krixchanoetik taje (Mat. 5:8, Ch).