Li Marcose «ta xtun cuʼun sventa chiscoltaun ta abtel»

LI TSOBOBBAIL ta Antioquiae yiloj svokolik, pe muʼyuk bu jech xilik-o ti kʼuyelan laj yut sbaik li Pablo xchiʼuk Bernabee. Li chaʼvoʼ jtakboletik taje snopoj xaʼox chbatik ta xanbal ta misioneroal, pe kʼalal kʼot yorail tstʼuj xchiʼilik ta chol mantale «tsots laj yut sbai[k]», jaʼ yuʼun yan-o bu la stam echʼel sbeik ta jujuntal (Hech. 15:39). Laj yut sbaik ta skoj yan misionero, ti Marcos sbie.

¿Buchʼu jaʼ li Marcose? ¿Kʼu yuʼun laj yut sbaik li chaʼvoʼ yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk ti mu jmojuk snopbenike? ¿Mi jel van snopbenik ta mas tsʼakal? ¿Xchiʼuk kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal li Marcose?

Li sna Marcos ta Jerusalene

Yaʼeluke jkʼulej li yutsʼ yalal Marcos ti jaʼik judioetik ta Jerusalene. Kʼalal laj yichʼ albel skʼoplal ta sba velta li Marcose, jaʼo kʼalal laj yichʼ albel skʼoplal li achʼ tsobobbail yuʼun yajtsʼaklom Cristoe. Li ta sjabilal 44, li Pedroe laj yichʼ chukel yuʼun li Herodes Agripa I, pe li yaj-anjel Jeovae la skolta ta skʼelobil juʼelal. Vaʼun «te icʼot  ta sna li María, smeʼ Juan, ti Marcos xchibal sbie, yuʼun jaʼ ep te tsobolic ta scʼopanic Dios» (Hech. 12:1-12). *

Yileluke li tsobobbail ta Jerusalene te tstsob sbaik ta sna li Mariae, yuʼun lek mukʼ, jech oxal chal kaʼitik Vivlia ti te oy ep ermanoetike. Jech xtok, jnaʼojtik ti oy van jun skiarae (ti Rode sbie), yuʼun «cʼalal icʼot cʼopojuc Pedro ta tiʼna ta xorale» jaʼ ay sjam. Skotol taje jaʼ chakʼ kaʼitik ti lek oy ta takʼin li smeʼ Marcose. Ta yan xtoke, te ta jchanbetik skʼoplal ti jaʼ yuʼun li nae ti maʼuk yuʼun li smalale, jaʼ yuʼun xuʼ jnoptik ti meʼonal ants xae xchiʼuk ti chex jchʼiel to tal li skereme (Hech. 12:13).

Xuʼ jnoptik ta melel ti te tspas orasion li Marcos eke, xojtikinan li yajtsʼaklomtak Jesuse xchiʼuk li yan krixchanoetik ti laj yilbeik yabtele. Yikʼaluk van jaʼ li kerem chalbe skʼoplal Marcos 14:51, 52, ti jutuk tajek skʼuʼ spokʼ bat stijlu Jesús li ta yakʼobalil chichʼ chukele, pe ti jatav batel ta anil kʼalal chchukat xaʼox eke.

Li kʼusitik la sbain ta tsobobbaile

Li Marcose ep kʼusitik la xchan ta stojolal li yajtsʼaklom Cristo ti lek yijik ta mantale, vaʼun ta mas tsʼakale chʼi ta mantal ek xchiʼuk laj yilik yantik ti chʼiem xa ta mantale. Te van ta sjabilal 46 te kʼotik ta Jerusalén li Pablo xchiʼuk Bernabé ti te likik ta Antioquía sventa chakʼbeik koltael li ermanoetik ti chil svokolik ta viʼnale. Kʼalal laj yilbeik ti lek stalelal li kereme, laj yikʼik echʼel kʼalal sutike (Hech. 11:27-30; 12:25).

Li kʼusi noʼox jmoj oy yuʼunik yileluk li Marcos xchiʼuk li chaʼvoʼ jtakboletik taje jaʼ ti koʼol chchanik mantale xchiʼuk ti jaʼ laj yichʼ-o tʼujel ta sventa li spʼijile. Akʼo mi jech, laj yal ta jlik skarta Pablo ti jaʼ yutsʼ yalal o sprimo li Bernabee (Col. 4:10). Taje jaʼ me tskoltautik ta yaʼibel lek smelolal ti kʼusi kʼot ta stojolal ta jelavele.

Te van jun jabil ta tsʼakale, li Pablo xchiʼuk Bernabee albatik yuʼun chʼul espiritu ti akʼo stsakik li abtelal ta misioneroale. Jaʼ yuʼun lokʼik echʼel li ta Antioquiae, batik ta Chipre, te bat ek li Juan Marcose «yuʼun jaʼ yajcoltaubbailic» (Hech. 13:2-5). Yikʼaluk van jaʼ la sbain skʼelel li kʼusitik chtun yuʼunik ta xanbale, sventa jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li kʼusitik ta sventa mantal li jtakboletike.

Echʼ xtuchʼik Chipre yoxvoʼalik, te la xcholik echʼel mantal ti bu echʼike, laj une la stambeik echʼel sbelel Asia Menor. Pe kʼalal kʼotemik xaʼoxe, li Juan Marcose oy kʼusi la snop ti toj chopol laj yaʼi li Pabloe. Li Vivliae chal kaʼitik ti kʼalal kʼotik ta Pergae «la scomtsan li xchiʼiltaque; isut batel ta Jerusalén» li Marcose, pe muʼyuk bu chal kʼu yuʼun (Hech. 13:13).

Te van chibuk jabil ta tsʼakale, te xa oyik yan velta yoxvoʼalik ta Antioquía xtok. Li jtakboletike la xchapanbeik skʼoplal xchibal xanbal ta misioneroal sventa chbat stsatsubtasik li tsobobbailetik ti la slikesik komele. Li Bernabee jaʼ ox chikʼ echʼel yaʼi li sprimoe, pe li Pabloe mi jaʼuk skʼan ta jyalel ta skoj li kʼusi la spase. Jaʼo laj yut sbaik kʼuchaʼal chal ta slikebal li mantal  liʼe. Li Bernabee bat xchiʼuk sprimo ta Chipre, jaʼ ti bu vokʼeme, yan li Pabloe bat ta Siria (Hech. 15:36-41). Lek jamal xvinaj ti mu jmojuk snopbenik ta sventa ti iktavan komel li Marcose.

Chapaj li kʼope

Akʼo mi laj van yat tajek yoʼonton li Marcos ta skoj taje, tukʼ la spasbe batel yabtel li Jeovae. Te van buluchibuk o lajchebuk jabil ta mas tsʼakale, te chichʼ albel skʼoplal yan velta li Marcos kʼalal chichʼ albel skʼoplal li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe. Jaʼ koʼol ch-abtej xchiʼuk jun yajtsʼaklom Cristo ti muʼyuk bu jnopojtik mi chchiʼin to ta abtele: ¡jaʼ xchiʼuk li Pabloe!

Te van ta sjabilal 60 xchiʼuk 61 kʼalal jaʼo chukul ta Roma li Pabloe, la stsʼiba jaylikuk karta ti te oy skʼoplal ta Chʼul Tsʼibetik avie. Xi chal jutuk li skarta ta sventa li ermanoetik ta Colosase: «Chabanuc xayalboxuc tal li Aristarco ti liʼ xchiʼinojun ta yut chuquinabe. Chabanuc xayalboxuc tal ec li Marcose, jaʼ li yutsʼ yalal Bernabee. Jaʼ ti albiloxuc onoʼox scʼoplal tscʼan chavichʼic ta mucʼ cʼalal me chcʼot sqʼueloxuque. [...] Jaʼ noʼox stuquic ep chiscoltaicun ta xcholel li ventainel yuʼun Diose. Lec chpat coʼnton yuʼunic» (Col. 4:10, 11).

¡Toj jelel xa ta jyalel ti kʼuyelan xil sbaike! Li avie jaʼ xa jun yajkoltaobba chaʼi Pablo li Marcos ti laj toʼox spʼaje. Jech xtok, kʼuchaʼal chkiltik ta sventa li kʼusi laj yalbe li buchʼutik ta Colosase, yaloj xa onoʼox ti chbat kʼelatikuk yuʼun li Marcose, vaʼun mi bat kʼelatikuk une, xkoʼolaj me kʼuchaʼal jaʼ bat kʼelvanuk stuk li Pabloe.

¿Mi yuʼun van toj tsots laj yakʼ sba ta voʼne ta stojolal Marcos li Pabloe? ¿O mi yuʼun van skʼan onoʼox jutukuk mantal? Yikʼaluk van te jutukuk xchaʼtosal. Kʼusiuk, pe ti kʼusie lek yijik ta mantal, yuʼun lek xa xil sbaik yan velta. La xchʼay ta sjolik li kʼusi la spasike xchiʼuk jmoj xa lik abtejikuk yan velta. ¡Toj lek me ti xchanbeik stalelal li buchʼutik oy skʼopik xchiʼuk yermanotakike!

Ti butik xanav li Marcose

Kʼalal ta jchanbetik skʼoplal ti butik xanav li Marcose, chkakʼtik venta ti mu snaʼ xlubtsaje. Te lik echʼel ta Jerusalén sventa chbat ta Antioquía, te lokʼ echʼel ta varko ta Chipre, laje bat ta Perga. Vaʼun bat ta Roma, kʼalal jaʼo te oye tskʼan chtakat echʼel yuʼun Pablo ta Colosas. Pe maʼuk noʼox taje.

Kʼalal la stsʼiba Pedro li sbaʼyel kartae —ta sjabilal 62 xchiʼuk 64—, xi laj yale: «Chabanucoxuc la xal li jtsob jchʼunolajeletic liʼ ta Babilonia [...]. Chabanucoxuc la xal ec li Marcos ti xcoʼlaj xchiʼuc jnichʼone» (1 Ped. 5:13). Jech, li Marcose bat ta chol mantal ta Babilonia xchiʼuk jun jtakbol, jaʼ li buchʼu nopem xaʼi te chkʼot ta tsobajel ta sna smeʼ ta Jerusalén ta voʼnee.

Te van ta sjabilal 65 kʼalal xchibal xaʼox velta te chukul ta Roma li Pabloe, la stakbe echʼel karta li Timoteo ti te oy ta Efesoe. La skʼanbe vokol ti akʼo xtal vulaʼanatuke, vaʼun xi to laj yal xtoke: «Icʼo tal li Marcose» (2 Tim. 4:11). Kʼuchaʼal chkiltike te oy ta Éfeso li Marcose xchiʼuk bat van skʼel ta melel li Pabloe. Akʼo mi toj vokol li xanbal ta namal balumil ta voʼnee, li tukʼil yajtsʼaklom Cristo taje ta sjunul yoʼonton la spas.

 Akʼbat jun abtel ti stuk noʼox jeche

Ep mukʼtik smoton la sta li Marcose, ti bu stuk xa noʼox jeche jaʼ ti la stsʼiba li xchibal Evanjelioe, ti akʼbat snaʼ yuʼun Diose. Akʼo mi muʼyuk te sbi li ta livro la stsʼibae, li loʼiletik ta mas voʼnee chal kaʼitik ti jaʼ la stsʼiba li Marcose xchiʼuk ti jaʼ la albat yuʼun Pedro li kʼusitik la stsʼibae. Jech ta melel, li jtakbol taje laj yil ta sat stuk skotol li kʼusitik la stsʼiba Marcose.

Kʼuchaʼal chal kaʼitik ep krixchanoetik ti chchanbeik lek skʼoplal Vivliae, li Evanjelio la stsʼiba Marcose jaʼ sventa li jyanlum krixchanoetike. ¿Kʼu yuʼun ti jech chalike? Jaʼ ti la xchapbe lek smelolal li kʼusitik nopem xaʼiik li judioetike (Mar. 7:3; 14:12; 15:42). Jech kʼuchaʼal liʼe, la sjelubtas li kʼusitik ta arameo kʼope, ti vokol chaʼibeik smelolal li krixchanoetik ti maʼuk judioetik ti muʼyukuk la sjelubtase (Mar. 3:17; 5:41; 7:11, 34, Ch; 15:22, 34). Kʼuchaʼal chkiltike, ep la stunes latín kʼopetik sventa tsjambe lek smelolal, kʼalal ta griego kʼopetik ti lek ojtikinbile. Skotol li kʼusitik taje, jaʼ chakʼ jchʼuntik yaʼel ti ta Roma laj yichʼ tsʼibael li slivro Marcos kʼuchaʼal chal li loʼiletik ta voʼnee.

«Ta xtun cuʼun sventa chiscoltaun ta abtel»

Ti kʼu sjalil te oy ta Roma li Marcose, maʼuk noʼox laj yabtelan li stsʼibael s-Evanjelioe. Jvules ta joltik ti xi albat yuʼun Pablo li Timoteoe: «Icʼo tal li Marcose». ¿Kʼu yuʼun ti jech la skʼane? Xi tstakʼ stuke: «Yuʼun ta xtun cuʼun sventa chiscoltaun ta abtel» (2 Tim. 4:11).

Ti vaʼ yelan takat ta ikʼele jaʼ xa slajeb velta laj yichʼ albel skʼoplal ta Vivlia li Marcose, pe toj ep kʼusitik ta jchantik ta stojolal. Muʼyuk bu chichʼ alel junuk velta ti tun ta jtakbol, ta j-alkʼop o ta jchanubtasvanej ti kʼu sjalil tun ta yajtsʼaklom Cristoe. Kʼuchaʼal chkiltike laj yichʼ ojtikinel ta jtunel, taje jaʼ ti buchʼu tskolta yantik xchiʼuk ti tskʼel kʼusitik chtun yuʼun yantik kʼuchaʼal chal Vivliae. Lek jamal xkaʼitik chaʼa, ti chtun yuʼun laj yaʼi Pablo ti akʼo xkoltaat ta skoj ti chil tajek svokol kʼalal poʼot xaʼox xchame.

Skotol li kʼusitik la jchanbetik skʼoplale jaʼ te chkakʼtik venta ti jaʼ jun krixchano ti lek tajek chaʼi chtun ta stojolal yantike xchiʼuk ti la xchol mantal ta butikuk noʼox lumal li ta voʼnee. ¡Ep tajek bendision la sta ta skoj ti muʼyuk xikta sba spasel taje!

Li yajtunelutik Dios avie jaʼ jech ta jcholbetik skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios kʼuchaʼal Marcose. Oy junantik ti batemik ta yan butikuk kʼuchaʼal la spas Marcose —ta yan balumil bateltik— sventa tskolta sbaik li ta chol mantale. Akʼo mi mas eputik ti mu xuʼ kuʼuntik xi jbat ta yan butikuke xuʼ me jchanbetik stalelal Marcos ta yan kʼusi. ¿Kʼu yelan? Jaʼ ti ta sjunul koʼontontik chi jkoltavane xchiʼuk ti jsabetik smelolal sventa jkoltatik li ermanoetik yoʼ xtunik ta stojolal Diose. Ta me xakʼbutik-o sbendision Jeova mi jech ta jpastike (Pro. 3:27; 10:22; Gál. 6:2).

[Tsʼib ta yok vun]

[Mapa ta pajina 9]

Jlom lumetik ti bu ay li Marcose

Roma

Éfeso

Colosas

Perga

Antioquía ta Siria

Chipre

NAB MEDITERRÁNEO

Jerusalén

Babilonia