Mu xkakʼtik xat yoʼonton li xchʼul espiritu Jeovae

«Mu me xavacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Espíritu yuʼun Diose. Yuʼun jaʼ senyail acʼbiloxuc.» (EFE. 4:30)

1. ¿Kʼusi yakʼojbe ta smiyonal noʼox krixchanoetik li Jeovae, xchiʼuk kʼusi skʼan jpastik?

 AKʼO mi noj ta choplejal li balumil liʼe, li Jeovae oy kʼusi yakʼojbe ta smiyonal noʼox krixchanoetik ti toj tsots skʼoplale: jaʼ ti xuʼ xnopajik ta stojolal stuk koliyal li jun noʼox xNichʼone, li Jesuse (Juan 6:44). Sventa ta jtabetik sbalil taje, persa laj kakʼ ketik kʼalal laj kakʼ jbatik ta stojolal Diose xchiʼuk ti ta jpastik jujun kʼakʼale. Ta skoj ti laj kichʼtik voʼ ta sventa li chʼul espiritue, persa skʼan chkakʼ jbatik ta beiltasel yuʼun (Mat. 28:19).

2. ¿Kʼusitik ta jtakʼtik batel?

² Jkotoltik li buchʼutik ta «[jtsʼuntik] cʼusi tscʼan Chʼul Espiritue» ta jchʼuntik li mantal ti akʼo jlaptik li achʼ talelalile (Gál. 6:8; Efe. 4:17-24). Pe jech xtok skʼan ta jchʼuntik yan tojobtaseletik laj yakʼ li jtakbol Pabloe, ti te tsakal skʼoplal ti mu xat yoʼonton kuʼuntik li chʼul espiritue (kʼelo Efesios 4:25-32). Jkʼelbetik lek skʼoplal kʼusi laj yal li jtakbole. ¿Kʼusi skʼan xal ta melel li jpʼel kʼop «mu me xavacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Espíritu», xie? ¿Kʼuxi van xuʼ chakʼbe yat yoʼonton chʼul espiritu li jun yajtsʼaklom  Cristoe? ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu jechuk jpastik taje?

¿Kʼusi la skʼan laj yal li Pabloe?

3. ¿Kʼuxi van chavalbe smelolal li Efesios 4:30?

³ Baʼyel jkʼeltik li kʼusi chal Efesios 4:30: «Mu me xavacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Espíritu yuʼun Diose. Yuʼun jaʼ senyail acʼbiloxuc ti cʼalal tsta scʼacʼalil coltaele». Ti jaʼ jech laj yalbe yermanotak li Pabloe yuʼun mu skʼan ti akʼo xakʼik ta vokol ti kʼuyelan oyik ta mantale. La svulesbe ta sjolik ti chʼul espiritue «jaʼ senyail acʼbil[ik] ti cʼalal tsta scʼacʼalil coltaele». Li yip Dios taje jaʼ jun seyo echʼ, xchiʼuk jaʼ to li avie. Jaʼ jun seyo o svinajeb «cʼusi ta to xcʼot [yichʼik]» li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti tukʼ yoʼontonike (2 Cor. 1:22). Li seyo taje jaʼ senyailik ti jaʼ xa yuʼuntak li Diose xchiʼuk ti chuʼuninik li kuxlejal ta vinajele. Li kʼuyepal chichʼik onoʼox smarkailik o seyoalike jaʼ 144,000 (Apo. 7:2-4).

4. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti mu xkakʼtik xat yoʼonton li chʼul espiritue?

⁴ Ta sjalile, mi chakʼbe yat yoʼonton chʼul espiritu li jun yajtsʼaklom Cristoe xuʼ mu xa x-abtej-o ta j-echʼel ta xkuxlejal li yip ch-abtej Diose. Taje xuʼ xkʼot ta pasel ta melel, jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li kʼusi la stsʼiba David kʼalal spasoj xaʼox smul xchiʼuk Betsabee. Sutesoj yoʼonton xi la skʼanbe vokol li Jeovae: «Mu me xajipun loqʼuel ta atojol; mu me xaloqʼuesbun ta jtojol li achʼul Espiritue» (Sal. 51:11). Ta sventa li buchʼutik tʼujbilike, skʼan «junuc me [y]oʼntonic [...] acʼo me te [ch]chamic o» sventa chichʼ «[s]coronaic sventa cuxlejal sbatel osil» (Apo. 2:10; 1 Cor. 15:53). Li buchʼutik spatoj yoʼonton chkuxiik ta Balumile, skʼan chakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li matanal pojelal laj yakʼ Cristoe xchiʼuk ti tukʼuk yoʼonton chakʼ sbaik ta stojolal Dios sventa chichʼik li matanal kuxlejale. Jaʼ yuʼun chtun yuʼunik ek li koltael chakʼ chʼul espiritue (Juan 3:36; Rom. 5:8; 6:23). Jech oxal, jkotoltik skʼan jchabi jbatik sventa mu xkakʼtik xat yoʼonton.

Kʼuxi xuʼ xkakʼtik xat yoʼonton li chʼul espiritue

5, 6. ¿Kʼuxi xuʼ chakʼbe yat yoʼonton xchʼul espiritu Jeova li jun yajtsʼaklom Cristoe?

⁵ ¿Kʼuxi xuʼ mu xkakʼtik xat yoʼonton chʼul espiritu li yajtsʼaklomutik Cristoe? Jaʼ ti «[jpastik] cʼusi tscʼan li Chʼul Espiritue», yuʼun jaʼ jech muʼyuk bu chkakʼ stsalutik li kʼusitik tskʼan jbekʼtaltike mi jaʼuk chkakʼtik ta ilel jchopol talelaltik (Gál. 5:16, 25, 26). Pe xuʼ xjel maʼ taje. Mi chlik kakʼtik ta ilel ta jtalelaltik kʼusitik chal sKʼop Dios ti chopolike, akʼo mi mu xkakʼtik venta ta skoj ti toj juteb tajeke, ta me xkakʼtik xat yoʼonton jutuk li chʼul espiritue.

⁶ Mi nop xkaʼitik ti muʼyuk ta jtsaktik ta venta li beiltasel chakʼ chʼul espiritue, ta me xat yoʼonton kuʼuntik. Jaʼ xkaltik, chat yoʼonton kuʼuntik li Jeovae, yuʼun jaʼ te chlik tal ta stojolal li chʼul espiritue. ¿Kʼu yelan skʼan jpas jtalelaltik sventa mu xi jtsʼuj ta spasel taje? Sventa ta jtakʼtike, jkʼelbetik batel skʼoplal kʼusi chal Efesios 4:25-32.

Kʼuxi xuʼ mu xkakʼtik xat yoʼonton li chʼul espiritue

7, 8. ¿Kʼu yuʼun skʼan meleluk skotol li kʼusitik chkaltike?

⁷ Meleluk skotol li kʼusitik chkaltike. Ta Efesios 4:25, xi la stsʼiba li Pabloe: «Comtsanic li epalcʼope; meleluc scotol li cʼusitic chavalbe abaique. Yuʼun jun noʼox cʼotemoxuc, jmoj atsacoj abaic ta acotolic». Ta skoj ti jmoj oyutike, ti «jun noʼox cʼotem[utik], jmoj [j]tsacoj [jbatik] ta [jkotoltike]», skʼan mu jmuktik li kʼusitik ta jpastike, ti mu joypʼinbetik smelolal li kʼusitik jpasojtike o ti chkaltik kʼusitik sventa yan-o kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik li kermanotaktike, yuʼun taje jaʼ jut kʼop. Mi oy buchʼu jech tspasilane, muʼyuk xa me bu lek chil sbaik xchiʼuk li Diose (kʼelo Proverbios 3:32).

⁸ Li kʼusitik chkaltik xchiʼuk kʼusitik ta jpastik ti muʼyuk toj tukʼike xuʼ me tsokes ti jun yoʼonton li tsobobbaile. Jaʼ yuʼun skʼan jchanbetik li j-alkʼop Daniele, yuʼun jaʼ jun tukʼil vinik ti muʼyuk tabat smule (Dan. 6:4). Jvules ta joltik li kʼusi laj yalbe yajtsʼaklomtak Cristo ti spatoj yoʼonton chbatik ta vinajel li Pabloe: ta skoj ti jaʼik «sbecʼtal li Cristoe», yuʼuninoj sbaik ta jujuntal, jaʼ yuʼun ta  jujuntale skʼan jmoj oyikuk xchiʼuk li yermanotak Jesús ti melelik kʼusi chalik xchiʼuk kʼusi tspasike (Efe. 4:11, 12). Li yajtsʼaklomutik Cristo ti oy ta koʼontontik chi jnaki ta sbatel osil ta Balumile skʼan jkolta jbatik ek sventa jmojuk oy li steklumal Dios kʼalal melel skotol li kʼusitik chkaltike.

9. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jchʼuntik li beiltasel chakʼ Efesios 4:26, 27?

⁹ Kuchuk kuʼuntik li kontrainel chakʼ Diabloe xchiʼuk mu xkakʼtik akʼo xilbajin ti kʼuyelan oyutik ta mantale (Sant. 4:7). Li chʼul espiritue tskoltautik sventa jkontraintik li Satanase. Jtos ti kʼusi tskoltautik sventa chkuch kuʼuntik li kontrainel yuʼun Jkontrainvaneje, jaʼ ti jkʼel jbatik sventa jpajes jbatike xchiʼuk ti mu xkap joltike. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Me chaʼilinique, mu me teuc xasaʼ amulic o. Mu me sbejeluc cʼacʼal xaʼilinic. Mu me xajambeic sbe li pucuje» (Efe. 4:26, 27). Akʼo mi oy srasonal ti chi j-iline, jaʼ lek ti jpastik orasion ta koʼontontik ta anile. Jaʼ jech xuʼ cha pajes aba, xchiʼuk jaʼ jech mi jsetʼuk kʼusi cha pas ti chat-o yoʼonton li chʼul espiritue (Pro. 17:27). Muʼyuk lek mi kapemutike, yuʼun li Satanase xuʼ van xakʼ akʼo jsaʼ jmultik (Sal. 37:8, 9). Yan ti kʼusi xuʼ skoltautik sventa chkuch kuʼuntik li kontrainel chakʼ Diabloe jaʼ ti jchʼuntik li beiltasel laj yakʼ Jesús kʼalal ta jchapantik ta ora li jkʼoptik xchiʼuk yantike (Mat. 5:23, 24; 18:15-17).

10, 11. ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ xi j-elkʼaj o ti muʼyuk tukʼ kʼusi ta jpastike?

¹⁰ Mu xi stsalutik ti ta jkʼan chi j-elkʼaj o ti muʼyuk tukʼ kʼusi ta jpastike. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Li bochʼo ch-elcʼaje, mu xa me xʼelcʼaj. Acʼo abtejuc, acʼo stunes ta spasel lequil abtel li scʼobe, yuʼun jech xuʼ chlic scolta li bochʼotic abul sbaique» (Efe. 4:28). Mi ch-elkʼaj jun yajtsʼaklom Cristoe «chopol chbat [s]cʼoplal [yuʼun]» li Diose, jaʼ xkaltik, chakʼ ta kʼexlal (Pro. 30:7-9). Muʼyuk kʼusi xuʼ spak-o skʼoplal li buchʼu ch-elkʼaje, akʼo mi povre. Li buchʼutik skʼanojik Dios xchiʼuk xchiʼiltakike lek snaʼojik taje (Mar. 12:28-31).

¹¹ Pe li jtakbol Pabloe maʼuk noʼox chalbutik li kʼusi mu stakʼ jpastike. Chalbutik xtok li kʼusi skʼan jpastike. Mi ta jpastik kʼusi tskʼan li chʼul espiritue, tsots chi j-abtej sventa ta jmakʼlin li kutsʼ kalaltike xchiʼuk ti oyuk kuʼuntik jutuk sventa «[jkoltatik] li bochʼotic abul sbaique» (1 Tim. 5:8). Mu jechuk ta jpastik kʼuchaʼal li Judas Iscariotee, ti laj yelkʼan li takʼin stsobojik Jesús xchiʼuk yajtakboltak sventa tskoltaik li buchʼutik povreike (Juan 12:4-6). Jamal ta ilel ti muʼyuk bu la xchʼun li beiltasel chakʼ chʼul espiritu li jvalopatinvanej taje. Yan li buchʼutik ta jchʼuntike, «ta jcʼan[tik] lec tucʼ chbat cuʼuncutic [skotol]», jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe (Heb. 13:18). Jaʼ jech muʼyuk chkakʼtik akʼo xat yoʼonton li xchʼul espiritu Jeovae.

¿Kʼusi to mas skʼan jpastik sventa mu xat yoʼonton li chʼul espiritue?

12, 13. 1) Jech kʼuchaʼal chal Efesios 4:29, ¿kʼusi kʼopojel mu stakʼ jtunestik? 2) ¿Kʼu yelan skʼan xi jkʼopojutik?

¹² Jkʼeltik li kʼusi chkaltike. Xi laj yal li Pabloe: «Mu xa  me xlocʼ ta aveic scotol cʼusitic muʼyuc lec. Jaʼ alic cʼusitic lec ti jaʼ sventa chijtsatsubutic yuʼune, yuʼun jech xuʼ chtun yuʼunic ec li bochʼotic oy to cʼusi scʼan yuʼunique» (Efe. 4:29). Li Pablo xtoke, maʼuk noʼox chal li kʼusi mu stakʼ pasele, yuʼun chalbutik xtok li kʼusi skʼan pasele. Ta skoj ti jaʼ tstij koʼontontik li xchʼul espiritu Diose, skʼan stsatsubtasvan ta mantal li kʼusi chkaltike sventa tstabeik sbalil li buchʼutik chaʼiike. Jech xtok, skʼan me mu xlokʼ ta ketik «scotol cʼusitic muʼyuc lec». Li jpʼel kʼop ta griego ti jelubtasbil kʼuchaʼal «cʼusitic muʼyuc lec» xie, laj yichʼ tunesel sventa chichʼ albel skʼoplal li sat teʼ, bekʼet o li choy ti yakal xa tsoke. Jech kʼuchaʼal ibal sba chkiltik li veʼlil ti kʼoʼ xae, jaʼ jech skʼan jpʼajtik li kʼopojel ti chopol chil Jeovae.

¹³ Skʼan oyuk noʼox me smelolal xchiʼuk ti ta slekiluk koʼonton xi jkʼopoje. Ti kʼuyelan chi jkʼopoje skʼan «oyuc me lec xchiʼil», jaʼ xkaltik, ti kʼupiluk sbae (Col. 3:8-10; 4:6). Kʼalal chaʼiik jkʼopojeltik li krixchanoetike skʼan me chilik ti jelelutike. Mi jaʼ chkaltik li «cʼusitic lec ti jaʼ sventa chijtsatsubutic yuʼune» xuʼ ta jkoltatik. Jechuk jnoptik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi la skʼejintae: «Mucʼul Dios, jaʼ acʼo locʼuc ta que, jaʼ acʼo jnopilan ta coʼnton li cʼusi lec chavile, voʼot li mucʼta ton cʼotemot cuʼune, voʼot li jpojvanejot cuʼune» (Sal. 19:14).

14. Jech kʼuchaʼal chal Efesios 4:30, 31, ¿kʼusitik skʼan jpʼajtik?

¹⁴ Jpʼajtik ti chi j-iline, li skʼakʼal koʼontontike, li yakʼel ta kʼexlal yantike xchiʼuk skotol li kʼusitik chopole. Kʼalal laj xaʼox yalbe mantal yermanotak ti akʼo mu xakʼbeik yat yoʼonton xchʼul espiritu Diose, xi la stsʼiba li Pabloe: «Jipic loqʼuel ta atojolic li cʼusitic toj cʼuxic chavalbe abaique, li scʼacʼal avoʼntonique, li sbicʼtal avoʼntonique, xchiʼuc ti xacʼaqʼuet noʼox chacʼopojique, xchiʼuc li chopolcʼoptavaneje, xchiʼuc li cʼusitic yantic chopole» (Efe. 4:30, 31). Skʼan xkakʼbetik tajek yipal sventa spas kuʼuntik taje, yuʼun jpas mulilutik. Mi muʼyuk ta jpajestik li kʼusi ta jnoptik xchiʼuk kʼusitik ta jpastike, xchiʼuk ti jaʼ chkakʼtik xnoj ta koʼontontik «cʼusitic toj cʼuxic [chkalbe jbatike], li scʼacʼal [koʼontontike], li sbicʼtal [koʼontontike]», chat-o yoʼonton kuʼuntik li chʼul espiritue. Jaʼ jech chkʼot ta pasel ek mi xtiʼet koʼontontike xchiʼuk mi ta jtsaktik ta venta li kʼusitik chopol spasojbutik yantike, o mi mu jkʼan jkʼopontik li buchʼutik jech spasojbutike. Mi ta jnopes jbatik ti muʼyuk ta jchʼuntik li tojobtaseletik chakʼ Vivliae, ta jchʼies jtalelaltik ti xuʼ jaʼ chakʼ akʼo jpas jmultik ta stojolal li chʼul espiritue, vaʼun toj chopol kʼusitik chkʼot ta pasel ta skoj.

15. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy buchʼu chopol kʼusi la spasbutike?

¹⁵ Lekuk koʼontontik, oyuk xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk jpastik perton. Xi tojobtasvan li Pabloe: «Lec xavil abaic, cʼux xavaʼay abaic ta jujuntal. Talbat xapasbeic abaic perdón jech chac cʼu chaʼal la spasboxuc perdón Dios ta sventa li Cristoe» (Efe. 4:32). Akʼo mi oy buchʼu tsots la syayijes koʼontontik, skʼan ta jpastik ta perton jech kʼuchaʼal tspas Diose (Luc. 11:4). Nopo avaʼi ti chopol kʼopoj ta atojolal jun ermanoe. Ta skoj ti cha kʼan cha chapan li kʼope, cha chiʼin ta loʼil li ermanoe, li stuke chopol chaʼi sba ta skoj taje, vaʼun ta sjunul yoʼonton cha skʼanbot perton. ¿Mi jaʼ noʼox van skʼan cha pas taje? Moʼoj. Oy to kʼusi skʼan pasel, jech kʼuchaʼal chal Levítico 19:18: «Mu me tojtoj paqueluc avuʼunic li cʼusi chapasbatique; mu me tojtoj ilineloxuc noʼox ta stojol li achiʼiltaqui[ke]. Cʼano achiʼil jech chac cʼu chaʼal cʼux ta avoʼnton abecʼtal atuc, yuʼun vuʼun Mucʼul Diosun».

 Vikʼiluk me jsatik

16. Albo junuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel kʼusi van skʼan jel ta jkuxlejaltik sventa mu xat yoʼonton kuʼuntik li chʼul espiritue.

¹⁶ Kʼalal jtuk oyutike, xuʼ van xi jtsʼuj ta spasel kʼusitik chopol chil li Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van chlik kaʼitik sonetik ti muʼyuk bu toj leke. Jnoptik avaʼi ti jech xa nopem xaʼi li jun yajtsʼaklom Cristoe. Xuʼ van ta tsʼakale, mu xa junuk yoʼonton chaʼi sba, yuʼun snaʼoj ti muʼyuk yakal chchʼun li tojobtaseletik chakʼ Vivlia ti chlokʼ ta vunetik yuʼun li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» (Mat. 24:45). Vaʼun tspas orasion ta sventa taje xchiʼuk chvul ta sjol li kʼusi chal Efesios 4:30. Ta skoj ti mu skʼan spas li kʼusi chat-o yoʼonton li chʼul espiritue, tsnop lek ti muʼyuk xa bu chaʼi li sonetik taje. Ta melel, li Jeovae chakʼbe bendision ta skoj ti jech la spas li ermanoe. Jech oxal, jkotoltik skʼan vikʼiluk jsatik sventa mu xat yoʼonton kuʼuntik li xchʼul espiritu Diose.

17. ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta jtojolaltik mi laj kiktatik spasel orasion xchiʼuk mi muʼyuk vikʼil jsatike?

¹⁷ Mi laj kiktatik spasel orasione xchiʼuk mi muʼyuk vikʼil jsatike, xuʼ van xnop xkaʼitik spasel kʼusitik chopol o kʼusitik ibalik sba xchiʼuk ti jech chat yoʼonton kuʼuntik li chʼul espiritue. Jvules ta joltik ti chʼul espiritue jaʼ li ipalil tstunes jTotik ta vinajel sventa tspas li kʼusi tskʼan yoʼontone. Jaʼ yuʼun chaʼa, ti chat yoʼonton kuʼuntik li chʼul espiritue xkoʼolaj ti jaʼ chkakʼbetik yatel yoʼonton li Jeovae, pe taje mi jaʼuk oy ta koʼontontik spasel (Efe. 4:30). Li ta baʼyel sigloe, li jchanubtasvanejetik yuʼun judioetike laj yalik ta xchopolal yoʼontonik ti jaʼ la ta yip Satanás tspas skʼelobiltak juʼelal li Jesuse (kʼelo Marcos 3:22-30, Ch). Kʼalal jech la spasike, li yajkontratak Cristo taje «chopol [kʼopojik] ta stojol ti Chʼul Espiritue», taje jaʼ jun mulil ti mu xa xichʼ tael-o pertone. ¡Mu me jechuk xkʼot ta jtojolaltik!

18. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti muʼyuk jpasojtik junuk mulil ti mu xa jtatik-o pertone?

¹⁸ Ta skoj ti mu jkʼan jpastik kʼusiuk ti xuʼ xakʼ jpastik junuk mulil ti mu xa jtatik-o pertone, skʼan jvules ta joltik li tojobtasel laj yal Pablo ti mu xkakʼtik akʼo xat yoʼonton li chʼul espiritue. Pe ¿kʼusi xuʼ xkaltik mi oy jpasojtik junuk tsatsal mulile? Veno, ¿mi laj xa jsutes koʼontontik xchiʼuk mi laj xa jkʼanbetik koltael li moletike? Mi jaʼ jeche, xuʼ jnoptik ti laj xa yakʼbutik perton li Diose xchiʼuk ti muʼyuk jpasoj jmultik ta stojolal li chʼul espiritue. Koliyal li koltael chakʼ Jeovae, mu me bu ta jpastik ti kʼusi xuʼ chat-o yoʼonton li xchʼul espiritue.

19, 20. 1) ¿Kʼusi jlomuk ti mu stakʼ jpastike? 2) ¿Kʼusi jpʼeluk-o ta koʼontontik skʼan jpastik?

¹⁹ Ta sventa li xchʼul espiritu Diose, jaʼ chakʼ oyuk kʼanel, muyubajel xchiʼuk ti junuk yoʼonton li steklumale (Sal. 133:1-3). Jaʼ yuʼun, mu xkakʼtik akʼo xat yoʼonton li chʼul espiritu kʼalal muʼyuk ta jpuktik batel loʼiletike o ti ta jchopol kʼoptatik yajtuneltak Dios ti biiltasbilik yuʼun chʼul espiritue (Hech. 20:28; Jud. 8). Moʼoj, skʼan jkolta jbatik sventa oyuk jun oʼontonal xchiʼuk ichʼel ta mukʼ li ta tsobobbaile. Muʼyuk me lek ti ta jchʼak jbatik ta jayvokʼuk li steklumal Diose. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Quermanotac, ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic ta sbi li Cajvaltic Jesucristoe. Coʼoluc me acʼop acotolic; mu me xavoqʼuilan abaic. Coʼoluc cʼusi xanop acotolic; jun noʼox me xavaʼay aba ta acotolic» (1 Cor. 1:10).

²⁰ Li Jeovae xuʼ yuʼun xchiʼuk tskʼan tskoltautik sventa mu xat yoʼonton kuʼuntik li xchʼul espiritue. Jaʼ jech li voʼotik eke skʼan me jpʼel-o koʼontontik ti mu jpastik jeche. Sventa chkʼot ta pasel taje, jkʼanilanbetik li yip ch-abtej Diose xchiʼuk jaʼuk «[jtsʼuntik] cʼusi tscʼan [li] Chʼul Espiritue»; jaʼ me jech ta jchʼuntik avi xchiʼuk ta sbatel osil li beiltasel chakʼe.

¿Kʼusi cha takʼ?

• ¿Kʼusi smelolal ti chkakʼtik xat yoʼonton xchʼul espiritu Jeovae?

• ¿Kʼuxi xuʼ chakʼbe yat yoʼonton xchʼul espiritu Jeova li jun yajtsʼaklom Cristoe?

• ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu xat yoʼonton li chʼul espiritue?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 30]

Jchapantik ta ora noʼox li jkʼoptike

[Lokʼol ta pajina 31]

¿Bu junukal xkoʼolaj akʼopojel xchiʼuk li sat teʼetik liʼe?