Jpajes li skapemal joltik yoʼ jtsaltik li kʼusi chopole

«Voʼoxuc ti lec jcʼanojoxuque, mu me xapac acʼoplal atuquic. [...] Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole.» (ROM. 12:19, 21)

1, 2. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel stalelal jtsop yajtsʼaklomtak Cristo kʼalal jaʼo batik ta avione?

 J TSOP yajrextikotak Jeova ti 34 yepalike batik kʼalal chakʼik ta skʼob Jeova jun Betele. Li ta avion bu batike te yal ta jun lum ti stuktuk xa bu chʼikile, yuʼun echʼ xkuch skas. Ti kʼalal jech yalike pajik 44 ora, akʼo mi 60 minuto noʼox chjalij jechuke. Ta skoj ti chʼabal lek veʼlil xchiʼuk chʼabal lek bu xuʼ xchʼay sbaike, ep krixchanoetik ilinik xchiʼuk laj yalik ti chakʼbeik la svokol li buchʼutik ch-abtej ta syaleb avione. Yan li yajrextikotak Jeovae mu kʼusi xalik.

² Kʼotik onoʼox li bu batike, akʼo mi kʼajomal xa noʼox la staik li slajeb parte kʼusi echʼe. Akʼo mi lubemik tajek, te to pajik sventa chchiʼinik li ermanoetik ti te nakalike. Ta mas jelavele laj yaʼiik ti mu jecheʼuk laj yakʼ svokolik ti oy smalael yuʼunik xchiʼuk ti muʼyuk x-ilinike. Jun li buchʼu te bat ta avione xi laj yalbe li j-abteletik ta avione: «Ti muʼyukuk liʼik li 34 yajtsʼaklomtak Cristoe toj tsots me kʼusi kʼot ta pasel ti jechuke».

Nakalutik ta jun balumil ti bu naka il oye

3, 4. 1) ¿Bu ti baʼyel la smil sbaike, xchiʼuk kʼusitik te vinajem tal ta sventa skapemal jolil? 2) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti xuʼ la spajtsan skapemal sjol jechuk li Caine?

³ Li kʼusitik chakʼ chopol balumil liʼe xuʼ van jaʼ x-ilin-o li krixchanoetike (Ecl. 7:7, NM). Kʼalal jech ch-ilinike chakʼ pʼajbail xchiʼuk tslikes majbail. Tslikes pas kʼop ta bikʼtal lumetik, ta mukʼtik lumetik, chil-o svokol li utsʼ-alalil xchiʼuk tslikes kʼop. Pe taje mu achʼuk to. Li yitʼixal yoʼonton xchiʼuk li skapemal sjol Caine, li sbankilal keremik Adán xchiʼuk Evae, jaʼ la smil-o li yitsʼine. Akʼo mi albil xa onoʼox yuʼun Jeova ti akʼo mu stsale yuʼun li stiʼemal sjole xchiʼuk ti albil ti ch-akʼbat bendision mi tsal yuʼune (kʼelo Génesis 4:6-8).

⁴ Melel onoʼox ti jpas mulil li Caine. Akʼo mi jech, xuʼ snop stuk li kʼusi tskʼan tspase, jaʼ yuʼun xuʼ la spajtsan sba jechuke. Jech oxal akʼbat stoj yuʼun Jeova li kʼusi toj chopol la spase. Ta skoj ti jpas mulilutik eke vokol chkaʼitik ta tsalel li skapemal joltike xchiʼuk ti toj simaronutike. Ep vul-oʼonton xtok ta skoj ti kuxulutik ta jun kʼakʼal ti «tsots vocol[e]» (2 Tim. 3:1). Jech kʼuchaʼal li vokolil ta jnuptantik ta skoj takʼine mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik yuʼun. Jech, li polisia xchiʼuk li j-abteletik sventa tskoltaik utsʼ-alaliletike chalik ti kʼalal tsmaj sba ta snaik li krixchanoetike xchiʼuk ti kʼalal tiʼem tajek sjolike jaʼ la ta skoj ti chʼabal takʼine.

5, 6. ¿Kʼusitik stalelaltak balumil ti xiʼel jchantike?

⁵ Ep li krixchanoetik ta jtatik jujun kʼakʼal xtoke «jaʼ noʼox tspasic cʼusi tscʼan stuquic», «stuc noʼox xaʼay sbaic» xchiʼuk «simaronijemic o ta jyalel». Jaʼ yuʼun mu vokoluk ti jchanbetik stalelalike (2 Tim. 3:2-5). Li pelikulaetike, li kʼusitik chlokʼ ta televisione muʼyuk kʼusi chopol tspasik yilel kʼalal tspak skʼoplalike, li majbail xtoke stalel onoʼox jech chichʼ pasel yilel xchiʼuk ti muʼyuk la chopole. Ti kʼuyelan chchapanik li kʼusitik chakʼik ta ilele jaʼ ti smala-mala xa krixchanoetik tskʼan tskʼelik ti bu chvinaj tstoj smul li buchʼu chopole, ti jaʼ chkuch yuʼun li buchʼu leke. Taje stalel onoʼox ti naka ta majbail tstsutse.

⁶ Li kʼusi tspukbeik skʼoplal taje maʼuk jech kʼuchaʼal snopben Diose, moʼoj, jaʼ li kʼusi tsnop «espíritu [o li talelalil] liʼ ta banamile» xchiʼuk jaʼ snopben li ajvalil yuʼun ti toj echʼ xa noʼox xkap sjole, li Satanase (1 Cor. 2:12; Efe. 2:2;  Apo. 12:12). Taje jaʼ chakʼ ta chanel li chopol talelalile xchiʼuk jaʼ skontrainoj li chʼul espiritu xchiʼuk yabteltake. Pe jtos li beiltaseletik laj yakʼ ta chanel Cristo ti mas tsots skʼoplale jaʼ ti mu xi j-ilin kʼalal tsaʼik joltike (kʼelo Mateo 5:39, 44, 45). ¿Kʼusi tskoltautik sventa xkakʼ lek ta jkuxlejaltik li chanubtaseletik yuʼun Jesuse?

Lekil talelalil xchiʼuk chopol talelalil

7. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti muʼyuk la spajtsan skapemal sjolik li Simeón xchiʼuk Levie?

⁷ Toj ep tojobtaseletik chalbutik Vivlia ta sventa li skapemal jolile, chalbe skʼoplal kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal chichʼ chʼunele xchiʼuk kʼalal muʼyuke. Jkʼelbetik skʼoplal avil kʼalal ay spak skʼoplal stukik li chaʼvoʼ xnichʼnab Jacobe, li Simeón xchiʼuk Levie. Kʼalal laj yaʼiik ti tsatsal tsakbat yixlelik yuʼun jun vinik ti Siquem sbie «tsots iʼilinic» (Gén. 34:7). Vaʼun li yan xnichʼnabtak Jacobe bat stsakik ta kʼop li slumal Siqueme, laj yichʼik tal li kʼusi x-ayan tee, laj yikʼik tal li ololetike xchiʼuk li antsetike. Pe yileluke mu jaʼuk noʼox jech la spasik ta skoj li Dinae, moʼoj, yuʼun jaʼ laj yichʼik-o akʼel ta kʼexlal laj yaʼiik xchiʼuk stotik ti vaʼ yelan la spas li Siqueme, jaʼ yuʼun toj chopol laj yaʼiik. Pe ¿kʼu van yelan laj yaʼi li kʼusi la spas xnichʼnab li moltotile?

8. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta sventa spakel jkʼoplaltik li kʼusi la snuptan Simeón xchiʼuk Levie?

⁸ Ta melel laj yat yoʼonton Jacob ti tsatsal tsakbat li stsebe, akʼo mi jech, toj chopol laj yil ti bat spak skʼoplal li xnichʼnabtake. Manchuk mi jech, xi la spoj sbaik li Simeón xchiʼuk Levie: «¿Me yuʼun jaʼ lec ti la scuy jech chac cʼu chaʼal jmulavil ants li quixlalcutique?» (Gén. 34:31). Pe oy to kʼusitik chopol la snuptanik ta skoj, yuʼun chopol laj yil Jeova ek. Te van jayibuk jabil ta tsʼakale, ta skoj ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton kʼusi la spasik li Simeón xchiʼuk Levie, kak laj yal Jacob ti tanpuk bu chnakiik li snitilultakik ta slumal Israele (kʼelo Génesis 49:5-7). Kʼuchaʼal chkiltike muʼyuk xa lek x-ilatik yuʼun Dios xchiʼuk stotik ta skoj ti muʼyuk stsʼik skapemal sjolik li chaʼvoʼ viniketik taje.

9. ¿Kʼusi ora ti bat ox ta mas skapemal sjol li Davide?

 ⁹ ¡Toj jelel echʼ maʼ Davide! Xuʼ ox spak skʼoplal ep ta velta, pe mi junuk velta jech la spas (1 Sam. 24:3-7). Pe oy jun velta ti bat ox ta mas skapemal sjole. Jaʼo kʼalal chopol ilat xchiʼuk sviniktak yuʼun jun jkʼulej vinik ti Nabal sbie, akʼo mi la xchabibeik li jchabichijetik yuʼune xchiʼuk li xchijtake. Li kʼusi van mas toj chopol laj yaʼi Davide jaʼ ti kʼexlaltasbat li sviniktake, jaʼ yuʼun tskʼan tspak skʼoplal. Pe kʼalal laj yaʼi jun kerem taje bat yalbe li Abigaile, li yajnil Nabal ti lek pʼije, la xchapbe li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk la skʼanbe vokol ti akʼo oyuk kʼusi spase. Ta ora la xchapan epal veʼliletik li Abigaile, bat snup ta be li David ti lokʼem xa tal xchiʼuk sviniktak sventa chakʼbeik svokol li Nabal xchiʼuk yutsʼ yalale. Kʼalal la snup ta bee, la skʼan perton ta skoj ti mukʼ x-ichʼvan ta mukʼ li smalale xchiʼuk laj yalbe yaʼi ti yichʼoj ta mukʼ Jeova li Davide. Kʼot ta yoʼonton David taje, vaʼun xi laj yale: «Acʼo ichʼatan ta mucʼ ec li voʼote yuʼun toj lec li cʼusi tal apase. Muc xavacʼ ti chbat milvancune» (1 Sam. 25:2-35).

Li stalelal yajtsʼaklom Cristoe

10. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik spakel jkʼoplaltik li yajtsʼaklomutik Cristoe?

¹⁰ Li kʼusi la spas Siméon xchiʼuk Leví, li David xchiʼuk Abigaile chakʼ ta ilel ti muʼyuk lek chil Jeova ti mu stsʼik kuʼuntik li skapemal joltik xchiʼuk majbaile, yan li buchʼutik tsaʼik lekilale ch-akʼbatik bendision yuʼun Dios. Xi onoʼox laj yal Pabloe: «Li cʼusi oy ta aventaic ti me xuʼe, jaʼ ti acʼo avaqʼuic persa ti muʼyucuc cʼop avuʼunic achiʼuquic scotol cristianoetique. Voʼoxuc ti lec jcʼanojoxuque, mu me xapac acʼoplal atuquic. Jaʼ acʼbeic spac sutel stuc li Diose. Yuʼun jech tsʼibabil ta scʼop Dios: “Vuʼun oy ta jventa ta xcacʼbe spacol; vuʼun jtuc ta xcacʼbe stoj”, xi li Cajvaltic Diose. Yuʼun jech tsʼibabil: “Me chviʼnaj li avajcontrae, acʼbo sveʼel. Me taquin yoʼntone, acʼbo voʼ yuchʼ. Me jech chapase, te chlic qʼuexovuc avuʼun”, xi tsʼibabil. Mu me jaʼuc xastsaloxuc li cʼusi chopole. Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole» (Rom. 12:18-21). *

11. ¿Kʼuxi la xchan ta spajtsanel skapemal sjol jun ermana?

¹¹ ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel taje? Jkʼelbetik skʼoplal jun ermana ti la xchapbe mol ta stsobobbail li kʼop tsnuptan ta yabtele. Laj yalbe ti ch-iline xchiʼuk ti tskʼan chikta li yabtel ta skoj ti muʼyuk tukʼ stalelal xchiʼuk ti muʼyuk ch-ichʼvan ta mukʼ li achʼ jkʼel abtele. Albat yuʼun mol ti mu ta orauk snop li kʼusi tspase, yuʼun laj yakʼ venta ti laj xa yakʼbe xchiʼil kʼop kʼalal ch-ilin xa ta stojolal li buchʼu tskʼel abtele (Tito 3:1-3). Albat yuʼun ermano ti manchuk mi sjel li yabtele skʼan onoʼox me skʼel lek kʼuxi xuʼ ta slekiluk yoʼonton stakʼbe li krixchanoetik ti muʼyuk ch-ichʼvan ta mukʼe. Jech xtok, laj yalbe ti akʼo xchʼun li tojobtasel laj yakʼ Jesuse xchiʼuk ti jaʼuk jech stsak ta mukʼ jkʼel abtel ti kʼuyelan tskʼan tsakel ta mukʼ stuk li ermanae (kʼelo Lucas 6:31). La xchʼun mantal li ermanae, vaʼun ta tsʼakale kʼunib stalelal li antse xchiʼuk tojbat ta vokol ti lek snaʼ x-abtej li ermanae.

12. ¿Kʼu yuʼun toj kʼux chkaʼitik kʼalal oy jkʼoptik xchiʼuk li ermanoetike?

¹² Mu labaluk chkaʼitik ti jech ta jnuptantik vokolil ta stojolal li buchʼutik maʼuk yajtsʼaklomtak Cristoe. Jnaʼojtik lek ti muʼyuk tukʼ stalelal ep krixchanoetik li ta balumile xchiʼuk skʼan xkuch kuʼuntik kʼalal tsaʼik joltike (Sal. 37:1-11; Ecl. 8:12, 13; 12:13, 14). Pe kʼalal te chlik jkʼoptik xchiʼuk kermanotaktike mas to me toj kʼux chkaʼitik. Xi chvul ta sjol jun ermanae: «Li kʼusi toj tsots laj kaʼi kʼalal li och ta yajrextiko Jeovae, jaʼ ti muʼyuk tukʼ xa tajek stalelal li yajtuneltak Jeovae». Ta skoj ti toj chopol li krixchanoetik bu li jlik tale xchiʼuk ti jaʼ noʼox tskʼan sba stukike, li kʼusi ta jkʼantike jaʼ ti xi jkʼuxubinee xchiʼuk ti lek xi j-ichʼe ta mukʼe. Jech oxal toj kʼux  me chkaʼitik xchiʼuk chi j-ilinutik ta stojolal li ermano ti muʼyuk tstsakutik ta mukʼe o ti mu jechuk stalelal kʼuchaʼal yajtsʼaklom Cristoe, mas to me mi jaʼ li buchʼu oy kʼusitik sbainoj ta tsobobbaile. Xuʼ van xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼuxi xa noʼox ti jech to chkʼot ta pasel li ta steklumal Jeovae?». Ta melel, jaʼ onoʼox jech la snuptanik ek li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristo ta skʼakʼalil jtakboletike (Gál. 2:11-14; 5:15; Sant. 3:14, 15). ¿Kʼusi van skʼan jpastik kʼalal jech ta jnuptantike?

13. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchapan li jkʼoptike, xchiʼuk kʼu yelan xuʼ jpastik?

¹³ Xi chal li ermana ti laj xa kalbetik skʼoplale: «La jchan spasel orasion ta stojolal li buchʼutik chopol kʼusi tspasbune. Taje ta onoʼox me xkoltavan». Kʼuchaʼal laj xa jkʼeltike, li Jesuse la xchanubtasutik ta spasel orasion ta stojolal li buchʼutik chilbajinutike (Mat. 5:44). ¡Mas to me jech skʼan jpastik ta stojolal li kermanotaktike! Li Jeovae tskʼan ti akʼo lekuk xkil jbatik li yajtunelutike, jech kʼuchaʼal jun totil ti tskʼan akʼo skʼan sbaik li xnichʼnabtake. Li kʼusi jpatoj-o koʼontontik ta tsʼakale jaʼ ti junuk koʼonton xi jnakiutike xchiʼuk ti xi jmuyubajuk noʼoxe, jaʼ yuʼun yakal xa chchanubtasutik jech avi li Jeovae. Tskʼan ti jmojuk jpasbetik li yabtele. Jech oxal skʼan me jchapan li jkʼoptike o skʼan me ta smukʼuluk koʼontontik xkuch kuʼuntik li ilbajinele, vaʼun jaʼ me jech jmoj chi j-abtej-o (kʼelo Proverbios 19:11). Mu me jchʼak jbatik ta stojolal li kermanotaktik kʼalal chlik kʼope, jaʼ lek jkolta jbatik ta jujuntal sventa te oyukutik-o li ta tsobobbaile, ti te ta jtatik chabiel li ta «svuʼel [Jeova] ti mu snaʼ xlaj oe» (Deu. 33:27).

Oy me sbalil kʼalal chkichʼtik ta mukʼ li yantike

14. ¿Kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik ti tskʼan chchʼakutik yaʼi li Diabloe?

¹⁴ Li Satanás xchiʼuk spukujtake tskʼan ti xkiktatik xcholel li mantale, jaʼ yuʼun tsokes li utsʼ-alaliletike xchiʼuk li tsobobbailetike. Snaʼojik lek ti toj chopol kʼalal oy chʼakbaile, jaʼ yuʼun tskʼelik lek kʼuxi xuʼ xlik jkʼoptik (Mat. 12:25). Mi ta jkʼan ta jtsaltik ti vaʼ yelan kʼusi toj chopol  tspase, skʼan me jchʼuntik li tojobtasel laj yakʼ Pablo liʼe: «Li yajtunel Diose maʼuc yabtel ta sliques cʼop. Jaʼ tscʼan ti oy smucʼul yoʼnton ta stojol scotole» (2 Tim. 2:24). Jvules me ta joltik ti «maʼuc ta jpastic cʼop jchiʼuctic li bochʼo oy sbecʼtal, oy xchʼichʼalique. Jaʼ ta jtsal jba jchiʼuctic li pucujetic [...] ti tsots svuʼelique». Sventa stsal kuʼuntike skʼan me jtunestik skotol li kabtejebtik yakʼojbutik Diose, jun taje «jaʼ ti chapaluco[tik] xchiʼuc li Lequil Aʼyej ti tspas ta jun coʼntontic yuʼune» (Efe. 6:12-18).

15. ¿Kʼu yelan skʼan stsal kuʼuntik li kʼusi tspasbutik kajkontratike?

¹⁵ Ta nom to tstenik tal kʼusitik toj chopol ta stojolal slekil teklumal Jeova li jkontrainvanejetike. Jlome chmajvanik, yane chchopol kʼopojik ta jtojolaltik ta periodiko xchiʼuk ta nail chapanobbailetik. Jaʼ jech laj yal Jesús ti chkʼot ta pasele (Mat. 5:11, 12). Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼu van yelan skʼan xavil taje? «Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque» mi jaʼuk ta akʼopojelik xchiʼuk ta atalelalik (Rom. 12:17; kʼelo 1 Pedro 3:16).

16, 17. ¿Kʼusi tsatsal preva la snuptan jun tsobobbail?

¹⁶ Kʼusiuk noʼox spasbutik li Diabloe, xuʼ me lek xkakʼ ta ilel jtalelaltik mi jech ta jpastik kʼuchaʼal liʼe: «Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole». Jech kʼuchaʼal liʼe, ta jun lum ti kakal ta nab ta Pacificoe la xchʼamunik jun mukʼta sala sventa chetʼesik sNaʼobil slajel Cristo jun tsobobbail. Kʼalal laj yaʼiik li jbabeetik ta jun relijion tee, laj yalik ti chetʼesik la jun tsobajel li ta mukʼta sala taje xchiʼuk ti jaʼo la jech ora tspasik eke. Li bankilal polisiae laj yalbe ta jamal ti skʼan ta yorail noʼox xokobtasike, pe kʼalal kʼot yorail li sNaʼobil slajel Cristoe, solel noj-o ta jyalel ta krixchanoetik li salae xchiʼuk jaʼ to lik yetʼesik li kʼusi chalike.

¹⁷ Kʼalal yakal xa chchapan sba li polisia sventa chokobtas ta persa li salae, li bankilal ta relijione nopaj batel ta stojolal jun mol ta tsobobbail, vaʼun xi la sjakʼbee: «¿Mi oy ox kʼusi ch-echʼ avuʼunik li avie chaʼa?». Kʼalal oy xi li ermanoe, li vinike xi la stakʼe: «¡O, pe muʼyuk bu kabinoj maʼ taje!». Ta anil noʼox xi takʼbat yuʼun jun polisiae: «¡Avabinoj xa onoʼox chkaʼie! ¡Laj kalbotkutik ta sob nax!». Vaʼun li palee la skʼelbe sat li ermanoe xchiʼuk tstseʼin xa chlabavan xi la sjakʼe: «¿Kʼusi cha pasik tana un? Noj xa maʼ salae. ¿Mi chavalbeik polisia ti akʼo xi snutsunkutik lokʼele?». Toj manya ti kʼuyelan la spasike yuʼun jaʼ tskʼanik ti jaʼuk xa jnutsvanejetik li yajrextikotak Jeovae. ¿Kʼusi van tspasik li kermanotaktike?

18. ¿Kʼusi la spasik li ermanoetik ti kʼalal sabat sjolike, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel?

¹⁸ Li ermanoetike laj yalik ti xuʼ xetʼesik oʼlol ora stsobajelik li relijion kʼalal mu to chlik li sNaʼobil slajel Cristoe. Muʼyuk laj yoʼontonik ta yorail, pe kʼalal batik li krixchanoetike, laj yetʼesik sNaʼobil slajel Cristo li ermanoetike. Ta yokʼomale li ajvalile la svaʼanbe yajval sventa tskʼelbeik skʼoplal ti kʼusi kʼot ta pasele. Kʼalal laj yaʼibeik lek smelolale, li ajvalile laj yalbe li krixchanoetik ta relijion ti akʼo yalik ta stojolal krixchanoetik ti jaʼ ta smul li bankilal yuʼunike, ti maʼuk li yajrextikotak Jeovae. Li buchʼutik laj yichʼik vaʼanel sventa tskʼelbe skʼoplal taje la stojbeik ta vokol li ermanoetik ti tsʼik yuʼunik ti vaʼ yelan la snuptanike. Kʼuchaʼal chkiltike, ti jech laj yakʼik persa «ti muʼyucuc cʼop [yuʼunik xchiʼuk] scotol cristianoetique» lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼunik.

19. ¿Kʼusi to yan skʼan jpastik sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li jchiʼiltaktike?

¹⁹ Ti kʼusi stakʼ xichʼ pasel sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li krixchanoetik xtoke, jaʼ ti «oyuc me lec smuil» li kʼusi chkaltike. Li ta yan xchanobil chtale te chalbe lek smelolal taje xchiʼuk chal kʼuxi xuʼ jpastik.

[Tsʼib ta yok vun]

¿Mi xuʼ xavalbe smelolal?

• ¿Kʼu yuʼun toj echʼem xkap sjolik li krixchanoetik ta balumile?

• ¿Kʼusitik loʼiletik ta Vivlia chakʼ kiltik kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jtsʼik li skapemal joltike xchiʼuk ti kʼalal muʼyuke?

• ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutik junuk ermanoe?

• ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal tstsakutik ta kʼop li kajkontratike?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 16]

Li Simeón xchiʼuk Levie jaʼ to sutik tal kʼalal laj xaʼox slokʼes skʼakʼal yoʼontonike

[Lokʼol ta pajina 18]

Li slekil oʼontonale xuʼ me skʼunibtasbe yoʼonton li krixchanoetike