Tikʼbo ta yoʼonton avalab anichʼnab ta skʼanel skʼelel xchiʼuk xchanel vun

KʼALAL cha chanubtasik ta skʼelel xchiʼuk xchanel vun ta anaik li avalab anichʼnabike jaʼ jtos kʼusi tsots skʼoplal sventa lek chbat li xkuxlejalike. ¡Kʼu to noʼox yepal muyubajel chakʼ maʼ taje! Ep krixchanoetike chvul ta sjolik ti kʼuyelan kʼelbatik vun yuʼun stot smeʼike. Maʼuk noʼox kʼupil sba li skʼelel vune, yuʼun chichʼ tabel ep sbalil xtok. Mas to ta stojolal li yajtuneltak Diose, yuʼun li skʼelel Vivliae tstsatsubtasatik ta mantal. Xi laj yal jun totil yajtsʼaklom Cristoe: «Li kʼusitik mas ep sbalil chkiltike te ta jchantik li ta skʼelel xchiʼuk ta xchanel vune».

Ti xnop chavaʼiik xchanel Vivliae jaʼ tskolta avalab anichʼnabik sventa lek chamigoin sbaik xchiʼuk li Jeovae (Sal. 1:1-3, 6). Akʼo mi maʼuk chi jkol-o ti jnaʼtik skʼelel vune, ta jtabetik ep sbalil ta mantal, jech kʼuchaʼal chal Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, Apocalipsis 1:3 xi chale: «Xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼo chapta xchiʼuc li bochʼo chaʼay li cʼusitic yaloj Dios liʼi». Jech xtok, li sbalil ti mu xchʼay koʼontontike, jtos ti kʼusi tsots skʼoplal kʼalal ta jchantik vune, te chvinaj li ta tojobtasel laj yakʼbe Timoteo li Pabloe. Xi la stsʼiba li jtakbole: «Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton». ¿Kʼu yuʼun? «Yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune.» (1 Tim. 4:15.)

Veno, mi lek xtojob ta skʼelel xchiʼuk xchanel vun jun krixchanoe, maʼuk skʼan xal ti tstabe lek sbalile. Akʼo mi oy ep krixchanoetik ti jech lek xtojobike, jaʼ batem ta yoʼontonik spasel li kʼusitik muʼyuk mas jtunele. Mi oy avalab anichʼnabe, ¿kʼusi xuʼ xa pas sventa cha tikʼbe ta yoʼonton yoʼ tskʼan chojtikinik li kʼusitik oy sbalile?

Ti cha kʼanvan xchiʼuk ti lek ta chanel atalelale

Mi chavakʼik ta ilel ti cha kʼanvanik kʼalal cha chanik vune, ta me skʼupinik li avalab anichʼnabike. Jun nupultsʼakal yajtsʼaklom Cristo ti Owen xchiʼuk Claudia sbie, xi tsvules ta sjolik ta sventa li skeremik xchiʼuk stsebike: «Mu xa xmala yuʼun chaʼiik. Toj tsots skʼoplal chaʼiik, yuʼun jun yoʼonton xchiʼuk chabibil chaʼi sbaik. Jaʼ skʼelobil ti jkʼanojkutik laj yilik taje». Ti jech taje tskolta li kerem-tsebetik kʼalal mi kʼot li yorail chex kerem-tsebal ti toj vokole. Li Owen xchiʼuk Claudiae, li skerem xchiʼuk stsebike chtunik ta prekursor xchiʼuk li avie tstabeik sbalil ti tikʼbatik ta yoʼontonik li skʼanel skʼelel xchiʼuk xchanel vune.

Yan ti kʼusi tsots skʼoplale jaʼ ti xavakʼ ta ilel lek atalelale. Mi nopem xavaʼi skʼelel xchiʼuk xchanel vune, xuʼ van jech chchanik batel ek. Pe, ¿ati mi mu xa kʼupine? Mi jaʼ jeche skʼan cha jel atalelal o li kʼusitik mas tsots skʼoplal chavile (Rom. 2:21). Mi cha chʼakbe yorail cha kʼel vun skotol kʼakʼale lek me kʼusi chavakʼbe yilik. Kʼalal chilik ti oy ta avoʼonton ta skʼelel li Vivliae, ti cha chapan aba sventa tsobajeletike xchiʼuk li xchanel Vivlia ta avutsʼ avalale,  chakʼik venta ti jaʼ li kʼusitik mas tsots skʼoplale.

Jech kʼuchaʼal chkiltike, tsots skʼoplal skʼan xkakʼtik ta ilel ti oyuk kʼanbail xchiʼuk ti lekuk kʼusi xavakʼbe yilike. Pe ¿kʼusi mas xuʼ xa pas sventa xa tijbe yoʼonton yoʼ skʼelik vune?

Jtos kʼanelal ti chlik kʼalal ta jkʼeltik vune

Mi cha kʼanik ti akʼo lek xaʼiik skʼelel vun li avalab anichʼnabike, kʼelo ti oyuk svunik ta sbikʼtalik noʼoxe. Jun mol ta tsobobbail ti tijbat yoʼonton yuʼun stot smeʼ sventa tskʼel li vunetike, xi chale: «Akʼo stsak ta skʼob stukik. Xkoʼolaj kʼuchaʼal yamigotak xchiʼuk tsots skʼoplal chil ta xkuxlejalik». Yuʼun kʼalal mu to snaʼik skʼelel vune, ep ololetik chlik skʼupinik tajek livroetik kʼuchaʼal Jchanbetik li Mukʼta Jchanubtasvaneje xchiʼuk li Jlivro ti chal loʼiletik ta Vivliae. Mi cha kʼelbe vun li avalab anichʼnabike, mas me chchan li kʼope xchiʼuk mas chchan «li cʼusi jaʼ sventa Espiritue», jaʼ xkaltik, li kʼusitik sventa mantale (1 Cor. 2:13).

Aptabo vun skotol kʼakʼal. Koliyal ti jech nopem xavaʼiike, jaʼ chchanik-o yalel lek jujupʼel kʼop xchiʼuk jaʼ jech lek chaʼiik-o skʼelel vun. Tsots skʼoplal ti xa muyubaj noʼoxe, yuʼun xuʼ xchanik ek. Ta melel, xuʼ van tskʼanboxuk ep ta velta ti akʼo xa chaʼkʼelbe junuk loʼile. Paso li kʼusi tskʼupinike. Chavakʼ venta ti mas tskʼan xchanik achʼ loʼiletik ta tsʼakale. Pe mu me xa suj ta skʼelel vun li avalab anichʼnabike. Chanbo stalelal Jesús ti la xchanubtas krixchanoetik «jaʼ ti cʼu xʼelan xuʼ chaʼibeic smelole» (Mar. 4:33). Mu xa sujan. Jaʼ jech tsmalaik ta sjunul yoʼontonik ti chkʼot yoraile, vaʼun jech chkʼot ta pasel li kʼusi anopoj ta sventa ti akʼo skʼanik mas li livroetike.

Tijbo yoʼonton sventa xal sloʼilik xchiʼuk jmoj xavalbeik skʼoplal li kʼusi la akʼelbee. Xa muyubaj kʼalal chavakʼ venta ti chojtikinik, ch-al xa yuʼunik xchiʼuk xaʼibeik xa smelolal epal kʼopetik kʼalal bikʼitik toe. Kʼalal jmoj chavalbeik skʼoplal li kʼusi la akʼelbe avalab anichʼnabike, ta anil chchanik batel. Jech kʼuchaʼal chal jlik livro ti tstijbe yoʼonton sventa tskʼelik vun li ololetike, koliyal ti chloʼilajike, li ololetike «chchanik kʼopetik ti persa skʼan chojtikinik xchiʼuk chaʼibeik smelolal ta mas jelavel kʼalal tskʼelik vune [...;] sventa jun olol ti yakal xakʼbe yipal xchanel skʼelel xchiʼuk stsʼibael vun li snopbene, li xchiʼinel ta loʼile tsots skʼoplal, mi jaʼ li kʼusitik tsots skʼoplal ti cha loʼiltaike [...], mas to lek».

Akʼo skʼelboxuk vun xchiʼuk tijbo yoʼonton akʼo sjakʼik li kʼusi la skʼelike. O jakʼo ta sventa li kʼusi la achanike xchiʼuk akʼo stʼujik junuk stakʼobil ti la avalbe jayibuke. Jaʼ jech chchanik ti yichʼoj tal aʼyejetik li livroetike xchiʼuk ti oy smelolal li kʼopetik tskʼelike. Ti vaʼ yelan chanubtasel taje toj jtunel, mas to kʼalal te lokʼem ta Vivlia li kʼusi tskʼelike, li livro ti mas tsots skʼoplale (Heb. 4:12).

Pe, vuleso me ta ajol ti mu kʼunuk ta jchantik skʼelel li vunetike, skʼan jchʼakbetik yorail xchiʼuk jchanilantik. * Jaʼ yuʼun, kʼupil kʼoptao avalab anichʼnab mi mas chchan batel chavile. Jaʼ jech chchʼi batel ti tskʼan tskʼel li vune xchiʼuk ti mas chakʼ ta yoʼontonik spasel jeche.

Toj jtunel li skʼelel vune xchiʼuk chakʼ kuxetel oʼontonal

Kʼalal xtojobik xa xchanel li alab-nichʼnabiletike, mas tsots skʼoplal chilik li skʼelel vune. Li xchanel vune te tsakal skʼoplal yojtikinel kʼusitik, yaʼibel smelolal kʼuyelan stsakoj sba skʼoplalik, vaʼun ti xuʼ jchapantik, jvules ta joltik xchiʼuk ti jtunestike. Li olol ti chchan kʼuxi ta chanel vune xchiʼuk ti chil stuk li sbaliltake, chil ti toj jtunel xchiʼuk ti chakʼ muyubajel li xchanel vune (Ecl. 10:10).

Chanubtaso kʼusitik tsots skʼoplal sventa xchanel vun. Tuneso lek li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike, li  xchanel teksto sventa jujun kʼakʼale xchiʼuk yan kʼusitik jech kʼuchaʼal taje. Baʼyel, kʼalal te chotol chkomik ta xchanel Vivlia jlikeluke, chnop avuʼun sventa mu xchʼay yoʼontonik, jtos kʼusi toj tsots skʼoplal sventa chchanike. Sventa cha nopesik ta skoʼoltasele, kʼanbo akʼo xalboxuk kʼuyelan snitoj sba skʼoplal li kʼusi naka to la skʼelik xchiʼuk li kʼusi xojtikinik xae. Akʼo yalik ta jaypʼeluk noʼox kʼop ta skʼop stukik li kʼusi la skʼelike, yuʼun jaʼ jech mas chaʼibeik smelolal xchiʼuk chvul ta sjolik. Yan koltael sventa li snopbenike jaʼ ti chchaʼkʼelik li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale. Jtos ti kʼusi chkoltaatik sventa mu xchʼay yoʼontonike, akʼo mi kʼoxik to, jaʼ ti akʼo stsakik ta vun li kʼusi chaʼiik kʼalal cha chanik Vivliae xchiʼuk li ta tsobajeletike. Li kʼusitik laj kalbetik skʼoplale tskoltaot sventa mas lek chavaʼiik xchiʼuk cha tabeik sbalil xchiʼuk avalab anichʼnabik li xchanel vune.

Lekuk noʼox yavil bu xuʼ xa chanik. Koltao sventa mu xchʼay yoʼontonik kʼalal cha saʼ bu lek noʼox sba bu cha chanik vune xchiʼuk ti tsʼijil noʼoxe, ti lek sakjamane xchiʼuk ti lekuk x-och ikʼe. Jech xtok, akʼo ta ilel lek atalelal li ta xchanel vune. Xi chal jun meʼil yajtsʼaklom Cristoe: «Toj tsots skʼoplal ti jpastik jech kʼuchaʼal jchʼakojbetik yorail li skʼelel xchiʼuk xchanel vun ta kutsʼ kalaltike. Jaʼ jech chchanik ti skʼan chapaluk kʼusi tspasik li avalab anichʼnabike xchiʼuk ti oy yorail li jujutos taje». Ep totil-meʼiletike mu xakʼik kʼusi yan spasik li ta yorail taje, jech kʼuchaʼal chal jun vinik ti xchanojbe skʼoplal taje, tstikʼbe ta yoʼonton ti xnop lek xaʼiik xchanel vune.

Akʼbo ta ilel sbalil. Slajeb, akʼbo yil kʼuyelan snitoj sba xchiʼuk xkuxlejalik li kʼusi cha chanike, yuʼun jaʼ jech chaʼibeik srasonal ta melel ti kʼu yuʼun yakal xchanike. Xi chal jun kerem yajtsʼaklom Cristoe: «Mi mu xkaʼibe smelolal kʼuxi tskoltaun li kʼusi ta jkʼele, vokol chkaʼi xchanel. Pe mi chkilbe li sbaliltake, mas chkakʼbe yipal xchanel». Ta melel, kʼalal chaʼibeik smelolal ti jtunel kʼusi tstaik li alab-nichʼnabiletike, chbat-o yoʼontonik xchanel xchiʼuk tskʼupinik. Jaʼ jech chaʼi sbaik kʼalal lik xchanik vune: oy tajek ta yoʼontonik spasel taje.

Li kʼusi mas lek chichʼ taele

Ep sbalil chichʼ tabel li stikʼbel ta yoʼonton skʼelel xchiʼuk xchanel vun li alab-nichʼnabiletike, junantike jaʼ liʼe: lek kʼusi chkʼot ta stojolalik ta chanun xchiʼuk ta yabtelik, lek chil sbaik xchiʼuk yantik, chakʼik venta kʼuyelan li balumile xchiʼuk mas lek chil sbaik xchiʼuk li stot smeʼike, ti muʼyuk te tsakal skʼoplal li muyubajel xchiʼuk ti jun yoʼonton chaʼi sbaik kʼalal tspasik taje.

Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti chkoltaatik sventa chchʼiik ta mantal li skʼanel xchanel vune, ti tsjambe sjol xchiʼuk yoʼonton sventa chaʼibeik smelolal «cʼu sjamlej, cʼu snatil, cʼu staylej, cʼu smucʼul» li kʼusitik melel ta Vivliae (Efe. 3:18). Ep kʼusitik xuʼ xavakʼbe xchanik. Chʼakbo yorail xchiʼuk kʼelo li kʼusi tskʼanike xchiʼuk paso ti bu kʼalal xuʼ avuʼun sventa lekuk xavakʼbe slikeb li xkuxlejalike, ti apatoj avoʼonton tsnop chtunik ta stojolal Jeova ta tsʼakale. Mi cha kolta sventa chnopik ta xchanel vune, yakal me xavakʼbe li kʼusitik chtun yuʼunik sventa xchabi sbaik ta mantal xchiʼuk ti xnopajik mas ta stojolal Diose. Ta melel, li Jeovae chaʼibot li kʼusi cha kʼane xchiʼuk chakʼbe bendision ti chavakʼbe yipal ta stikʼbel ta yoʼonton li skʼanel skʼelel xchiʼuk xchanel vun li avalab anichʼnabe (Pro. 22:6).

[Tsʼib ta yok vun]

 [Rekuadro ta pajina 26]

Tikʼbo ta yoʼonton skʼelel vun

• akʼbo svunik

• aptabo

• tijbo yoʼonton sventa xal sloʼilik

• jmoj xavalbeik skʼoplal li kʼusi cha kʼelbee

• akʼo skʼelbot

• tijbo yoʼonton akʼo sjakʼik

Tikʼbo ta yoʼonton xchanel vun

• akʼo ta ilel ta atalelal

• chanubtaso kʼusitik tsots skʼoplal sventa xchanel vun:

○ akʼo mu xchʼay yoʼontonik

○ akʼo skoʼoltasik

○ akʼo yalik ta jaypʼeluk noʼox kʼop

○ akʼo xchaʼkʼelik

○ akʼo stsakik ta vun

• lekuk noʼox yavil bu xuʼ xa chanik

• akʼbo ta ilel sbalil