«Voʼot oy ta aventa [...] xachanubtas»

«LI VOʼOXUQUE, “Jchanubtasvanej, Cajval”, xavuticun. Lec ti jech chavalbicune, yuʼun vuʼun ta melel.» (Juan 13:13.) Kʼalal jech laj yalbe yajtsʼaklomtak li Jesuse, laj yakʼ ta ilel li yabtel ta jchanubtasvaneje. Kʼalal poʼot xaʼox chmuy batel ta vinajele, xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Jaʼ yuʼun batanic me; bat pasic ta jchʼunolajel cuʼun li cristianoetic ta jujun banamile [...,] chanubtasic lec ta xchʼunel scotol li jmantaltac laj calboxuc avaʼyique» (Mat. 28:19, 20). Ta mas tsʼakale, li jtakbol Pabloe laj yal ek ti tsots skʼoplal li chanubtasvanej ta sKʼop Diose. Xi laj yalbe li Timoteo ti chtun ta mol ta tsobobbaile: «Voʼot oy ta aventa chavaptabe yaʼyic scʼop Dios li jchʼunolajeletique. Voʼot xatsatsubtasbe yoʼntonic, voʼot xachanubtas [...]. Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton, yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune» (1 Tim. 4:13-15).

Li avie, jech kʼuchaʼal ta voʼnee, jtos ti kʼusi tsots kʼoplal ta chol mantal xchiʼuk li ta tsobajeletike jaʼ li chanubtasvaneje. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik yipal ta spasel batel li kabteltik ta chanubtasvaneje? ¿Xchiʼuk kʼuxi tskoltautik sventa lek chbat kuʼuntik o ti xi jchʼi batel, kʼuchaʼal jchanubtasvanej ta sKʼop Diose?

Jchanbetik li Mukʼta Jchanubtasvaneje

Ta skoj ti kʼuyelan chanubtasvan li Jesuse, chʼayem yoʼonton ikom yuʼun jutuk mu skotoluk li buchʼutik laj yaʼiike. Li Lucas ti la stsʼiba jun Evanjelioe, chal kaʼitik kʼuyelan laj yaʼiik li kʼusi laj yal Jesús li ta nail tsobobbail ta Nazarete: «Jech scotolic lec laj yalbeic scʼoplal li Jesuse. Ichʼay yoʼntonic ta sventa ti toj lec cʼusi laj yale» (Luc. 4:22). Xchiʼuk li yajtsʼaklomtake la xchanbeik ti kʼuyelan la xchol mantale. Jaʼ yuʼun xuʼ xi laj yalbe yermanotak li jtakbol Pabloe: «Jaʼ chanic cʼusi ta jpase jech chac cʼu chaʼal jaʼ ta jchan cʼusi la spas li Cristoe» (1 Cor. 11:1). Ta skoj ti la xchanbe kʼuyelan chanubtasvan li Jesuse, li jtakbole lek xtojob kʼalal chanubtasvan ta «stojol cristianoetic xchiʼuc ta naeti[ke]» (Hech. 20:20).

Kʼalal chanubtasvan «ta chʼivite»

Jtos ti kʼuyelan toj lek chanubtasvan ta stojolal krixchanoetik li Pabloe, te ta jtatik ta kapitulo 17 yuʼun Hechos. Kʼot ta pasel kʼalal la svulaʼan li jteklum Atenas ta Greciae. Oy kʼusitik kuybilik ta dios ta kayeetik, bu tstsob sba krixchanoetik... veno, jaʼ ti buyuk noʼox xkʼot jsatike. Mu labaluk ta aʼiel chaʼa ti ilin li jtakbole. Pe muʼyuk stsalat yuʼun li skapemal sjole, «te la stsac sbaic ta loʼil [o lik rasonajuk] ta sventa scʼop Dios [...,] jujun cʼacʼal laj yalbe scʼop Dios li bochʼotic te la sta ta chʼivite» (Hech. 17:16, 17). ¡Toj lek kʼusi laj yakʼ jchantik! Mu ventauk ti kʼuyelan tsnopik li buchʼutik ta jchiʼintik ta loʼile, skʼan jtsaktik ta mukʼ kʼalal ta jkʼopontike, maʼuk ti chkalbetik ti tstoj smulike. Mi jech ta jpastike xuʼ van mas chaʼibutik xchiʼuk xuʼ xkolik lokʼel ta skʼob li jecheʼ relijione (Hech. 10:34, 35; Apo. 18:4).

Li ta chʼivite, ep buchʼutik muʼyuk la xchʼamik li kʼusi laj yal Pabloe. Jlom taje jaʼ li filosofoetik ti mu jmojuk kʼusi tsnopik xchiʼuk li kʼusi la xchol Pabloe. Kʼalal laj yalik ti muʼyuk lek laj yaʼiik li kʼusi chal Pabloe, la stsak ta venta taje. Oy buchʼutik «chochob-e» la sbiiltasik, ti la stunesik jpʼel kʼop ta griego ti «jtsob sbekʼ kʼusitik» smelolale xchiʼuk ti jaʼ chalbe skʼoplal li buchʼutik butik noʼox tstsobik tal aʼyejetike xchiʼuk ti chchaʼalilanik akʼo mi mu snaʼik kʼusi smelolale. Xchiʼuk oy buchʼutik xi laj yalik xtoke: «Jaʼ jcholcʼop yuʼun yan diosetic yilel» (Hech. 17:18).

Pe ti jech chopol albat skʼoplal li jtakbole muʼyuk laj yakʼ akʼo xchibajesbat yoʼonton. Moʼoj, yuʼun kʼalal albat ti akʼo xal li kʼusitik yakal chakʼ ta chanele, jaʼo laj yakʼ jun mantal ti bu lek laj yakʼ ta ilel li spʼijil xchiʼuk ti lek xtojob ta  chanubtasvaneje (Hech. 17:19-22; 1 Ped. 3:15, 16). Jkʼeltik batel ta kʼunkʼun li mantal laj yale xchiʼuk jkʼeltik kʼusitik xuʼ jchantik ti tskoltautik sventa mas xi jtojob ta chanubtasvaneje.

Jsaʼtik kʼusi lek chaʼiik

Xi lik yal li Pabloe: «Atenas viniquetic, ta xquil ti scotol avoʼntonic chacʼan chavichʼic ta mucʼ diosetique. Yuʼun cʼalal lixanov liʼ ta alumalique, laj quil ti ep cʼusitic chavichʼic ta muqʼue. Laj quil noxtoc jun scajleb matanal, jech tsʼibabil chac liʼi: “Jaʼ scajleb smoton li Dios ti mu Xcotquintique”, xi tsʼibabil. Li Dios ti chavacʼbeic smoton ti mu xavotquinique, jaʼ chacalboxuc avaʼyic scʼoplal li vuʼune» (Hech. 17:22, 23).

Li jtakbole la skʼel baʼyel li kʼusi oy ta spat xokone. Ta skoj ti lek la skʼel li kʼusitik ta sjoylejale, ep kʼusitik la xchan ta stojolal li buchʼutik chikintabate. Mi lek vikʼil jsatik chi jbate, li voʼotik eke oy kʼusitik chkiltik ta stojolal li krixchanoetik ti ta jvulaʼantike. Xuʼ van jaʼ kʼusitik ti muʼyuk toj tsotsik skʼoplal jech kʼuchaʼal ixtolaletik ti te ta amakʼe o letreroetik ti pakʼal ta tiʼnae. Mi ta jnoptik kʼu van yelan xkuxlejal li yajval nae, mas lek ta jtʼujtik li kʼusi ta jloʼiltatike xchiʼuk ti kʼuyelan chkalbetike (Col. 4:6).

Li Pabloe maʼuk laj yal ti tstoj smulik li krixchanoetike. Akʼo mi jech, kʼalal laj yil ti chichʼik ta mukʼ kʼusitik ti mu stakʼ ichʼel ta mukʼ li viniketik ta Atenase, jamal laj yalanbe ti kʼuyelan skʼan xichʼik ta mukʼ li melel Diose (1 Cor. 14:8). ¡Toj echʼ xa noʼox tsots skʼoplal ti jech xkaltik batel ek li mantale!

Mu tʼujbiluk buchʼu xa kʼopon xchiʼuk ta smelolaluk noʼox

Xi to laj yal li jtakbole: «Li Dios ti la spas banamil xchiʼuc scotol cʼusitic oye jaʼ yajval li vinajel banamile. Jech mu xnaqui ta chʼulnaetic pasbil ta scʼob cristianoetic. Muc vuʼuticuc ta xcacʼbetic li cʼusi scʼan yuʼune. Li stuque jaʼ ta xacʼ chijcuxiutic, xchiʼuc jaʼ ta xacʼ quichʼtic icʼ. Jaʼ ta xacʼbutic scotol» (Hech. 17:24, 25).

Li Pabloe jaʼ mas laj yalbe skʼoplal Jeova ti jaʼ sNioʼal kuxlejale, lek noʼox smelolal laj yal, yuʼun laj yal ti jaʼ «yajval li vinajel banamile». Li voʼotik eke, oy jmotontik ta skoltael li krixchanoetik ti lek yoʼontonike. Mu ventauk kʼusuk srelijionik mi jaʼuk kʼusitik nopem xaʼiik, skotol skʼan tsnaʼik ti te likem tal ta stojolal Jeova li kuxlejale (Sal. 36:9).

Ta tsʼakale, xi to laj yal li Pabloe: «Li Diose jchop noʼox stsʼunubal la spas li jaychop cristianoetique, [...] xchiʼuc bisbil yuʼun cʼu sjalil yorailic ta jujuchop, xchiʼuc chapanbil yuʼun bu cʼalal yosilalic ta jujuchop. Yuʼun ti la spas cristianoetic li Diose, yuʼun jech acʼo saʼic li Diose. Me ta saʼilan yaʼyique, xuʼ ta staic. Yuʼun li Diose mu nomuc oy ta jtojoltic jujunutic» (Hech. 17:26, 27).

Ta sventa ti kʼuyelan chi jchanubtasvane xuʼ xkakʼtik ta ilel stalelal li Dios chkichʼtik ta mukʼe. Li Jeovae muʼyuk tstʼuj, akʼo mi vinik o mi ants ta spʼejel Balumil «me ta saʼilan yaʼyique, xuʼ ta staic». Jaʼ noʼox jech li voʼotik eke, ta jkʼopontik buchʼuuk noʼox krixchanoal, muʼyuk bu ta jtʼujtik. Li krixchanoetik ti xchʼunojik xa Diose, xuʼ jkoltatik sventa lek xil sbaik xchiʼuk Dios xchiʼuk ti staik bendisionetik ta sbatel osile (Sant. 4:8). Pe ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik muʼyuk xchʼunojik Diose? Jaʼ ti jchantik li kʼusi laj yal Pablo liʼe:

«Yuʼun jaʼ ta sventa ti cuxulutique xchiʼuc ti ta jpastic cʼusi ta jpastique xchiʼuc ti liʼ oyutic ta sba banamile. Jech chac cʼu chaʼal laj yalic jayibuc bijil viniquetic avuʼunique: “Vuʼutic xnichʼnabutic li Diose”, xiic. Ta melel xnichʼnabutic li Diose, jech mu xuʼ ta jnoptic ti jaʼ Jchʼultotic li cʼusitic  pasbil ta cʼanal taqʼuin, ta saquil taqʼuin, xchiʼuc li cʼusitic pasbil ta tone.» (Hech. 17:28, 29.)

Kʼalal jech laj yal li Pabloe, yuʼun tskʼan chkʼot ta yoʼonton li krixchanoetike, jaʼ yuʼun laj yal kʼusitik yaloj li jtsʼibaej nichimal loʼiletik ti lek xojtikinik li krixchanoetik ta Atenase. Li avi eke, ta jsaʼtik kʼusitik jmoj jchʼunojtik xchiʼuk li krixchanoetike, sventa taje chkaltik rasonetik ti kʼun chaʼiik ta chʼunele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li lokʼolkʼop laj yal Pablo ta skarta sventa Hebreose muʼyuk bu chʼayem-o sbalil: «Li jujubej nae persa oy bochʼo tspas. Pero li bochʼo la spas sbejel li banamile jaʼ stuc li Diose» (Heb. 3:4). Mi lik snopilan kuʼuntik krixchanoetik li lokʼolkʼop taje, xuʼ van xakʼik venta ti melel li kʼusi chkaltike. Pe li ta mantal laj yal Pabloe chkiltik yan kʼusi tsots skʼoplal sventa li lekil chanubtasvaneje: li kʼusi tstij koʼontontike.

Akʼo ta ilel ti toj jutuk xa yoraile

Xi to laj yal batel li jtakbole: «Ta voʼonee muc toʼox xacʼ ta venta cʼu xʼelan sbol talelic li cristianoetique. Pero liʼ ta orae oy mantal yuʼun Dios ta sventa scotol cristianoetic buyuc noʼox oyic ti acʼo sutes yoʼntonic ta stojol Diose. Yuʼun li Diose saʼojbe xa jun scʼacʼalil cʼusi ora ta xichʼic chapanel scotol li cristianoetic ta banamile. Tucʼ ta xchapanatic ta sventa ti cʼu xʼelan la spasic jujunique. Acʼbil xa ta ilel li bochʼo ta xchapanvane» (Hech. 17:30, 31).

Ta skoj ti yakʼoj to oyuk kʼu sjalil choplejal li Diose xuʼ to xkakʼbetik yil li kʼusi oy ta koʼontontike. Tsots skʼoplal ti xkaltik ti jutuk xa yoraile xchiʼuk ti xkaltik srasonal ti chkʼot ta oʼontonal sventa xchʼunik li bendisionetik ti poʼot xa chichʼ tal li Ajvalilal yuʼun Diose (2 Tim. 3:1-5).

Jeltos kʼuyelan chaʼiik

«Cʼalal laj yaʼibeic scʼoplal ti oy bochʼo chaʼcuxeme, oy jayibuc jaʼ noʼox ilabanvanic. Oy yantic jech laj yalic: —Ta yan velta xuʼ ta xcaʼicutic noxtoc li cʼusi laj avale —xutic. Jech ilocʼ batel li Pabloe. Oy jayibuc la xchʼunic, jech la xchiʼinic batel li Pabloe.» (Hech. 17:32-34.)

Kʼalal kʼun noʼox xchiʼuk jamal ta aʼyel chkalbetik skʼoplal li kʼusi melele, jlom krixchanoetike ta anil noʼox chchʼunik, pe li yantike chjalij to jutuk. Pe akʼo mi kʼajomal jun krixchano chojtikin lek li Jeovae xuʼ jaʼ xi jmuyubaj-o xchiʼuk ti jtojtik ta vokol ta skoj ti la stunesutik Jeova sventa chikʼ tal ta stojolal xNichʼon li krixchanoetike (Juan 6:44).

Kʼusitik ta jchantik

Kʼalal ta jkʼeltik li mantal laj yal Pabloe oy ep kʼusitik ta jchantik ta sventa ti kʼuxi mas lek xuʼ xkalbetik smelolal li kʼusitik melel ta Vivliae. Mi oy jmotontik ta yalel mantaletik ta tsobobbaile, jech ta smelolal noʼox chi jkʼopoj kʼuchaʼal li stuke. Jaʼ jech mas kʼun chaʼibeik smelolal kʼusitik melel ta Vivlia xchiʼuk ta xchʼunik li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike. Lek jamal chi jkʼopojutik, pe muʼyuk ta jlabantik li kʼusitik xchʼunoj yantike. Xchiʼuk kʼalal ta jcholtik mantale chkakʼtik ta ilel ti lek noʼox smelolal chi jkʼopoje xchiʼuk ti akʼo xchʼunik kuʼuntike. Jaʼ jech ta jchʼuntik li tojobtasel laj yal Pabloe: «Voʼot oy ta aventa [...] xachanubtas».

[Lokʼol ta pajina 30]

Li Pabloe lek jamal, kʼun ta aʼyel xchiʼuk lek noʼox smelolal chanubtasvan

[Lokʼol ta pajina 31]

Jechukutik kʼuchaʼal li Pabloe xchiʼuk jtsaktik ta venta kʼusi oy ta yoʼonton li buchʼutik ta jcholbetik mantale