Oyuk noʼox me «slequil [k]oʼnton» xi jkʼopoj
Oyuk noʼox me «slequil [k]oʼnton» xi jkʼopoj
«Ta stunes lec sbijil cʼalal chcʼopoj; ta slequil yoʼnton ta xchanubtasvan.» (PRO. 31:26)
1, 2. 1) ¿Kʼusi talelalil skʼan jtsʼitestik li yajtunelutik Jeovae? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?
LI AJVALIL Lemuel ta voʼnee laj yichʼ akʼbel jun tsatsal aʼyej ti te albat yuʼun smeʼ ti kʼuyelan skʼan stalelal li jun lekil ajnilale. Jech kʼuchaʼal liʼe: «Ta stunes lec sbijil cʼalal chcʼopoj; ta slequil yoʼnton ta xchanubtasvan» (Pro. 31:1, 10, 26). * Ta melel, maʼuk noʼox ta slekil oʼontonal ta skoj kʼanel skʼan xkʼopoj li pʼijil antsetike, yuʼun jaʼ jech skʼan spasik ek li buchʼutik tskʼan tslekubtasbeik yoʼonton Jeovae (kʼelo Proverbios 19:22). Jech ta melel, jaʼ me jech skʼan spas skotol li buchʼutik chichʼ ta mukʼ Jeovae.
2 Pe ¿kʼusi jaʼ li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele xchiʼuk buchʼutik ti jech skʼan jkʼantike? ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa «ta slequil [k]oʼnton» xi jkʼopoj? ¿Kʼuxi xuʼ xlekub yuʼun ti kʼuyelan ta jchiʼin jbatik ta loʼil li ta kutsʼ kalaltike xchiʼuk li ta tsobobbaile?
¿Kʼusi jaʼ li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele?
3, 4. 1) ¿Kʼusi jaʼ li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele? 2) ¿Kʼu yelan jelel li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel xchiʼuk li slekil yoʼonton krixchanoetike?
3 Li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele te jmoj snitoj sba xchiʼuk li slekil oʼontonal xchiʼuk li kʼanele. Jaʼ slekil oʼontonal, yuʼun tstij koʼontontik ta skoltael yantik ta jkʼopojeltik xchiʼuk ti oyuk kʼusi jpastike. Jaʼ kʼanel xtok, yuʼun oy ta koʼontontik ta skoltaelik ta skoj ti jkʼanojtike. Veno, pe li jpʼel hebreo kʼop ta Vivlia taje maʼuk noʼox slekil oʼontonal ta skoj ti kʼanvanemutike. Yuʼun te smakojbe skʼoplal ti akʼo tukʼuk koʼontontik ta stojolal jun krixchanoe xchiʼuk ti jaʼ to chi jpaj mi kʼot ta pasel li kʼusi oy ta koʼontontik ta stojolale.
4 Li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li slekil oʼontonal ti mas ep kʼusi smakoje, xi chalbe skʼoplal Vivliae: «Slekil yoʼonton krixchanoetik, [NM]». Taje jaʼ jech xuʼ jkʼantik skotol li krixchanoetike, kʼalal ta krixchanoetik ti mu xkojtikintike. Kʼuchaʼal chkiltike, li jnaklejetik ta Malta ti kakal ta nabe, laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton li krixchanoetik ta stojolal Pablo xchiʼuk li 275 xchiʼiltak ti laj yil svokolik ta nab ti mu x-ojtikinatike (Hech. 27:37–28:2). Pe jech xtok, li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele te me smakojbe skʼoplal ti skʼan oyuk stukʼil yoʼontonik ta jujuntal xchiʼuk ti lekuk-o xil sbaik li buchʼutik lek xa onoʼox xil sbaike. Taje jaʼ jech stalelalik li jquenetik «ta stojol israeletic ti cʼalal iloqʼuic tal ta Egiptoe» (1 Sam. 15:6).
Toj lek me ti jnopbetik skʼoplale xchiʼuk ti jpastik orasione
5. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jpas ta mantal li ketike?
5 Mu me kʼunuk ta akʼel ta ilel ta jkʼopojeltik li slekil koʼontontik ta skoj kʼanele, jech kʼuchaʼal laj yal li Santiagoe: «Li cristianoe mu xuʼ yuʼun tspas ta mantal li yee. Jaʼ mulil ti mu xpaje, yuʼun nojem ta veneno jech chac cʼu chaʼal jtiʼval chon» (Sant. 3:8). ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa jpas ta mantal li ketike? Te ta jtabetik stakʼobil kʼalal xi laj yalbe jbabeetik ta relijion li Jesuse: «Li cʼusi oy ta avoʼntonique jaʼ jech chlocʼ ta aveic» (Mat. 12:34). Jaʼ yuʼun, mi ta jkʼantik xi spasutik ta mantal ta jkʼopojeltik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele, skʼan me oyuk ta koʼontontik baʼyuk li talelalil taje. Jkʼeltik kʼuxi tskoltautik ti ta jnopbetik skʼoplale xchiʼuk ti jpastik orasion sventa oyuk slekil koʼontontik ta skoj kʼanele.
6. ¿Kʼu yuʼun skʼan jnoptik ti kʼuyelan yakʼoj ta ilel slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li Jeovae?
6 Ta jun teksto ta Vivliae xi chalbe sba skʼoplal li Jeovae: «Toj ep cʼuxubinel cuʼun» (Éxo. 34:6). Xi chal jun salmo ta sventa xtoke: «Li cʼuxubinel avuʼune nojem ta banamil» (Sal. 119:64). Jech xtok, li ta Vivliae ep loʼiletik chal ti kʼuyelan la xkʼuxubin li yajtuneltake. Mi ta jchʼakbetik yorail sventa ta jnoptik ti kʼuyelan stalelale xchiʼuk ti kʼusitik la spase, mas to me ta jkʼan ta jtojbetik ta vokol xchiʼuk ti ta jkʼan ta jchanbetik li stalelale (kʼelo Salmo 77:12).
7, 8. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li Jeova ta stojolal li Lot xchiʼuk yutsʼ yalale? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba David kʼalal laj yil ta xkuxlejal li slekil yoʼonton Jeova ta skoj kʼanele?
7 Jnopbetik avaʼi kʼalal koltaat yuʼun Jeova li Lot —sjunichʼon Abraham— xchiʼuk yutsʼ yalale. Kʼalal poʼot xaʼox xichʼ lajesel li Sodomae, li anjeletik ti ay yalbeik kʼusi skʼan spas li Lot xchiʼuk yutsʼ yalale, la sujik ta ora ti akʼo xakʼbeik yipal sventa xikta komel li snaike. Xi chal li Vivliae: «Li Lote muc xacʼbeic yipal smeltsanel sbaic, jech te nitbil iloqʼuic batel yuʼun jʼalmantaletic xchiʼuc yajnil xchiʼuc li chib stsebetique, yuʼun cʼuxubinbilic yuʼun li Mucʼul Diose. Ta tiʼlum to ay acʼaticuc, yuʼun jech mu me xchamic». Kʼalal ta jnopbetik skʼoplale, ¿mi mu jechuk ti chkʼot ta koʼontontik ti kʼuyelan laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li Jeova kʼalal la skoltae? (Gén. 19:16, 19.)
8 Jnopbetik skʼoplal avaʼi ek li David ti xi kʼejine: «[Li Jeovae] chispasbun perdón yuʼun scotol li jmule; jaʼ chiscoltaun ta sventa scotol cʼusiuc noʼox cʼux chcaʼay». ¡Toj ep sbalil laj yil ti pase ta perton yuʼun Jeova li ajvalil ta Israel xchiʼuk Betsabee! Jaʼ yuʼun xi la skʼupil kʼoptae: «Muʼyuc spajebal chcʼuxubin li bochʼotic chichʼic ta muqʼue, jech chac cʼu chaʼal muʼyuc spajebal yiloj sbaic li vinajel xchiʼuc banamile» (Sal. 103:3, 11). Kʼalal ta jnopbetik skʼoplale, mas me ta jkʼan ta jtojbetik ta vokol slekil yoʼonton Jeova ta skoj ti kʼanvaneme, vaʼun jaʼ tstij koʼontontik ta skʼupil kʼoptael xchiʼuk ta yalbel kolaval. Mas to me oy ta koʼontontik ta xchanbel stalelal kʼalal oy tajek ta koʼontontik stojbel ta vokole (Efe. 5:1).
9. ¿Kʼusi tstij koʼontontik li yajtunelutik Dios sventa oyuk slekil koʼontontik ta skoj kʼanel skotol kʼakʼale?
9 Li loʼiletik taje xchiʼuk li yantik ta Vivliae chakʼ kiltik ti oy slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li Jeova ta stojolal li yajtuneltak ti lek xil sba xchiʼuke, jaʼ xkaltik, li tukʼil kʼanele. Pe ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolal li buchʼutik maʼuk yamigotake? ¿Mi toj tsots van stalelal ta stojolal? Moʼoj. Oy «slequil yoʼnton ta stojol li bochʼotic mu snaʼ stojic ta vocole, ti chopol yoʼntonique», jaʼ yuʼun «coʼol ta xacʼ qʼuepuc ta stojol li bochʼotic chopolique xchiʼuc li bochʼotic lequique. Coʼol chacʼbe voʼ li bochʼotic tucʼ yoʼntonique xchiʼuc li bochʼotic muc tucʼuc yoʼntonique» (Luc. 6:35; Mat. 5:45). Kʼalal mu toʼox chkʼot ta koʼontontik li mantale, laj onoʼox jtabetik sbalil li slekil yoʼonton Dios ta stojolal li krixchanoetike. Pe kʼalal li j-och ta yajtunele lik jkʼupintik li tukʼil kʼanel yuʼune, li slekil yoʼonton ta skoj kʼanele (kʼelo Isaías 54:10). ¡Oy tajek ta koʼontontik ta stojel ta vokol! Kʼalal jeche, jaʼ me tstij koʼontontik ti xkakʼ ta ilel ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta skotol kʼusitik ta jpastik li stalelal Dios taje.
10. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jpastik orasion mi ta jkʼan chkichʼtik-o ojtikinel li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele?
10 Li orasione jaʼ jtos koltael ti mu albajuk sbalil sventa jtsʼitestik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele. Mu me jchʼay ta joltik ti jaʼ yabtel chʼul espiritu li slekil oʼontonal xchiʼuk li kʼanele, ti jaʼ li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele (Gál. 5:22). Jaʼ yuʼun mi chkakʼ spasutik ta mantal li yip Diose, ta me xakʼ yibel ta koʼontontik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele. ¿Kʼuxi ta jtatik li chʼul espiritue? June, jaʼ ti jkʼanbetik li Jeovae (Luc. 11:13). ¡Toj jtunel me ti jkʼanbetik skotol kʼakʼal li yip ch-abteje xchiʼuk ti xkakʼ akʼo sbeiltasutike! Kʼuchaʼal chkiltike, toj tsots me skʼoplal li orasione xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal sventa jaʼuk spasutik ta mantal li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel kʼalal chi jkʼopoje.
Ta slekiluk avoʼonton ta skoj kʼanel xa kʼopon li anup achiʼile
11. 1) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti tskʼan Jeova ti ta slekiluk yoʼonton ta skoj kʼanel xichʼ ta mukʼ yajnil li vinike? 2) ¿Kʼuxi chkoltavan li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel ti akʼo skʼel lek kʼuxi chkʼopoj li malalile?
11 Li Pabloe xi laj yalbe mantal li malaliletike: «Cʼano me avajnilic jech chac cʼu chaʼal scʼanoj steclumal li Cristoe, yuʼun laj yacʼ sba ta milel ta scoj» (Efe. 5:25). Laj yalbe skʼoplal xtok li kʼusi albatik yuʼun Jeova li Adán xchiʼuk Evae: «Li vinique ta scomtsan stot smeʼ, yuʼun ta xicʼ sbaic xchiʼuc yajnil. Li chibic toʼoxe jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic» (Efe. 5:31). Li kʼusi oy ta yoʼonton Diose jaʼ ti oyuk slekil yoʼonton ta skoj kʼanel ta stojolal yajnil li vinike, ti lekuk xamigaine xchiʼuk ti oyuk stukʼil yoʼonton ta stojolale. Mi jaʼ ta skoj tukʼil kʼanel ti kʼuyelan chkʼopoje, muʼyuk me bu chopol xa chkʼopoj ta stojolal li yajnile xchiʼuk ti chalbe echʼel yantik li spaltaile. Yuʼun ti kʼusie, xmuyubaj noʼox chalbe skʼoplal li slekil talelaltake (Pro. 31:28). Jech xtok, kʼalal oy skʼopike muʼyuk me chyayijesvan ta skʼopojel ta sventa li slekil yoʼonton ta skoj ti kʼanvaneme.
12. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta skoj kʼanel ta skʼopojel li ajnilale?
12 Jech xtok, skotol li kʼusi chal li lekil ajnilale jaʼ me ta sventa ti oy slekil yoʼonton ta skoj kʼanele, maʼuk me chchanbe li stalelal balumile. «[Ch]ichʼ ta mucʼ li smalal[e]», jech oxal lek chkʼopoj ta stojolal ta sat krixchanoetik, vaʼun jaʼ jech tskolta sba sventa x-ichʼat ta mukʼ li vinike (Efe. 5:33). Muʼyuk bu chchibal kʼoptabe li kʼusi tsnop smalal ta sat li yalab xnichʼnabike, yuʼun mu skʼan ti mu xa xichʼik ta mukʼ li stotike. Jaʼ to chalbe smalal kʼalal stuk oyike. Jech onoʼox chal li Vivliae, «li bijil antse ta sqʼuel lec cʼu xʼelan chbat te ta sna» (Pro. 14:1). Vaʼun jaʼ jech jun yutsil xchiʼuk ti xpatet noʼox yoʼonton yuʼun li yutsʼ yalale.
13. ¿Bu skʼan xkakʼbetik yipal ta yakʼel ta ilel slekil koʼontontik ta skoj kʼanel, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jpastik?
13 Ta melel, manchuk mi stuk te oy ta yut snaik li nupultsʼakaletike skʼan onoʼox me xichʼ sbaik ta mukʼ. Kʼuchaʼal laj yal Pabloe skʼan me xichʼ iktael liʼe: «Ti stsoqʼuet noʼox avoʼntonique, ti ta anil noʼox chaʼilinique, ti xcupet noʼox scʼacʼal avoʼntonique, ti chachopolcʼopojique, xchiʼuc li cʼusiticʼ muʼyuc stu chlocʼ ta aveique». Skʼan me jpastik liʼ xtoke: «Jaʼ me lapic o li slequil avoʼntonique, li cʼuxubinvaneje, ti biqʼuit chavacʼ abaique, ti mansooxuc noʼoxe, li yutsil avoʼntonique, xchiʼuc li smucʼul avoʼntonique». Pe ti kʼusi mas tsots skʼoplale «jaʼ ti oyuc ta [koʼontontik] li cʼanvaneje, yuʼun jaʼ mero jpasvanej ta jun» (Col. 3:8, 12, 14). Maʼuk noʼox me mas xmuyubajik li alab-nichʼnabiletik kʼalal chil ti ta slekil yoʼonton tskʼopon sbaik li stot smeʼike xchiʼuk ti ta kʼuxubinele, moʼoj, yuʼun xuʼ jech xchanik ek.
14. ¿Kʼuxi xuʼ spatbe yoʼonton yutsʼ yalal li joliletik ta utsʼ-alalile?
14 Li jtsʼibajom yuʼun salmoe xi la skʼanbe Jeovae: «Liʼ ta orae muqʼuibtasbun o coʼnton ta sventa li cʼuxubinel avuʼune» (Sal. 119:76). Jtos ti kʼuxi tstsatsubtas yajtuneltak li jTotik ta vinajele jaʼ ti tspat koʼontontike xchiʼuk ti tsbeiltasutike (Sal. 119:105). Li joliletik ta utsʼ-alalile lek me ti xchanbeik stalelale. ¿Kʼuxi xuʼ spat oʼontonal li kʼusi chalike? Jaʼ ti lekuk xbeiltasvanike xchiʼuk ti spatik oʼontonale. Taje jaʼo xuʼ jech spasik li ta Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike, ti xuʼ jaʼ te staik yan sba yutsil kʼulejal ta mantale (Pro. 24:4).
Tukʼil kʼanel ta stojolal kermanotaktik
15. ¿Kʼuxi xuʼ lek stunes skʼopojelik li moletik xchiʼuk li yan ermanoetik ti yijik ta mantal sventa xchabiik li yan ermanoetike?
15 Li ajvalil Davide xi la spas orasione: «Scotoluc ora liʼ acʼo scoltaun o li slequil avoʼntone xchiʼuc li cʼusitic melel avaloje» (Sal. 40:11). ¿Kʼuxi xuʼ xchanik li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li yan ermanoetik ti lek yijik ta mantal sventa jech xkʼuxubinvanik kʼuchaʼal li Jeovae? Jaʼ ti svulesbeik ta sjol ermanoetik ta tsobobbail li kʼusi chakʼ ta chanel Vivliae. Taje jaʼ me jech ta slekiluk koʼontontik ta skoj kʼanel ta jtunes li jkʼopojeltike (Pro. 17:17).
16, 17. ¿Butik yan xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel kʼalal chi jkʼopoje?
16 ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy jun yajtsʼaklom Cristo ti mu xa jechuk tspas chkiltik kʼuchaʼal chal li beiltaseletik ta Vivliae? ¿Mi mu jaʼuk van tstij koʼontontik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel sventa jchiʼintik ta loʼil yoʼ stukʼibtas li stalelale? (Sal. 141:5.) Mi laj kaʼitik ti oy jun ermano ti tsots la saʼ smule, li tukʼil kʼanele jaʼ me tstij koʼontontik sventa xkalbetik ti «acʼo yicʼ tal li jcholcʼopetique [o moletik], acʼo cʼopanbatuc Dios ta stojol, xchiʼuc acʼo jaxbatuc aceite ta sbi li Cajvaltique» (Sant. 5:14). Pe mi muʼyuk xalbe li moletike maʼuk me skʼan xal ti oy slekil koʼontontik xchiʼuk ti kʼanvanemutik mi ta jmuktik eke. Jech xtok, oy jchiʼiltaktik ti chat yoʼontonike, ti stuk chaʼi sbaike, ti chopol chaʼi sbaike o ti chibajemik ta skoj ti muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼanike. Jtos ti bu lek xvinaj xtok ti jaʼ tspas mantal ta jkʼopojeltik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele jaʼ kʼalal ta «[jtsatsubtasbetik] yoʼnton li bochʼotic muʼyuc stsatsal yoʼntonique» (1 Tes. 5:14).
17 ¿Kʼusi van ta jpastik mi oy buchʼu tsabe smul junuk o jayibuk yajrextiko Jeova ta skoj li kʼusi chal kajkontratike? Muʼyuk ta jchibal kʼoptabetik li stukʼilal kermanotaktike, li kʼusi ta jpastike jaʼ ti mu xa bu ta jchiʼintik ta loʼil li jkontrainvaneje, o mi xaʼibe noʼox smelolale jakʼbo kʼu yuʼun ti jech chale. Mi tskʼan tsnaʼik bu xuʼ staik junuk ermano xtok li yajkontra steklumal Dios sventa oy kʼusi chopol tspasbeike, li tukʼil kʼanele jaʼ me tskoltautik ti mu xkalbetike (Pro. 18:24).
Li buchʼu «chcʼuxubinvan oe lec chbat»
18, 19. ¿Kʼu yuʼun skʼan jaʼ spasutik ta mantal li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel kʼalal ta jchiʼin ta loʼil kermanotaktike?
18 Li tukʼil kʼanele skʼan me te xvinaj ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk kermanotaktike. Skʼan me xvinaj-o ta jkʼopojeltik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele, akʼo mi oy kʼusi tsots xkʼot ta pasel. Jvules ta joltik ti toj kʼux laj yaʼi Jeova kʼalal «[ul] batel jech chac cʼu chaʼal job osil ta jujun sob» li slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li j-israeletike (Ose. 6:4, 6). Pe kʼalal stekel ora oy slekil yoʼonton ta skoj kʼanel li yajtuneltake toj lek chil, maʼuk noʼox taje, yuʼun chakʼbe bendision. ¿Kʼuxi?
19 Xi chal li Proverbios 21:21: «Li bochʼo tspasilan o cʼusi lec xchiʼuc chcʼuxubinvan oe lec chbat, tsta xcuxetel yoʼnton, xchiʼuc tsta ichʼel ta mucʼ». Kʼuchaʼal chkiltike, li bendision tsta li buchʼutik oy slekil yoʼonton ta skoj kʼanele «lec chbat», o tsta xkuxlejal, maʼuk noʼox sventa jayib jabil, yuʼun sbatel osil. Ta melel, li Jeovae ta me skoltaot sventa xa ta «li mero [kuxlejale]» (1 Tim. 6:12, 19). Ta sventa li kʼusi laj xa kaltike, toj tsots me skʼoplal ti jchʼuntik liʼe: «Oyuc me xcʼuxul avoʼntonic, oyuc me slequil avoʼntonic ta stojol li achiʼilique» (Zac. 7:9).
[Tsʼib ta yok vun]
^ Li ta hebreo kʼope xi yelan jelubtasbil ta Vivlia tsotsil li «slekil oʼontonal ta skoj kʼanele»: «Slequil oʼontonal», «li cʼusi melele», «cʼuxubinel», «lec laj apas abaic», «toj lec avoʼntonic», «coltael» xchiʼuk «cʼanel».
¿Mi xuʼ xavalbe smelolal?
• ¿Kʼusi jaʼ li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele?
• ¿Kʼuxi tspas kuʼuntik ti jaʼ tspas ta mantal ketik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanele?
• ¿Kʼuxi xuʼ xakʼ ta ilel ta skʼopojel malalil xchiʼuk ajnilal li tukʼil kʼanele?
• ¿Kʼuxi jnaʼtik mi jaʼ tspas ta mantal jkʼopojeltik li slekil oʼontonal ta skoj kʼanel kʼalal ta jchiʼin ta loʼil kermanotaktike?
[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]
[Lokʼol ta pajina 23]
Li Davide la skʼupil kʼoptabe li slekil yoʼonton Jeova ta skoj kʼanele
[Lokʼol ta pajina 24]
¿Mi chketʼestik jujun xemana li Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike?