Tskʼupil kʼopta Dios ti jmoj oyutik li yajtsʼaklomutik Cristoe

«[Kakʼtik] persa ti jechuc jun [oyutik-o] jech chac cʼu chaʼal la [spasutik] ta jun li Chʼul Espiritue.» (EFE. 4:3)

1. ¿Kʼu yelan la skʼupil kʼopta Dios li tsobobbail ta Éfeso ta baʼyel sigloe?

 LI TSOBOBBAIL ta Éfeso ta baʼyel sigloe la skʼupil kʼopta li melel Dios ta skoj ti jmoj oyike. Li ta jteklum taje ti bu lek xpʼolmaj krixchanoetike, jlom yajtsʼaklomtak Cristoe oy stakʼinik xchiʼuk oy smosoik, yan li jlome ochemik ta mosoil xchiʼuk toj abol van sbaik (Efe. 6:5, 9). Jech xtok, jlom ermanoetike jaʼ toʼox judioetik ti la xchanik kʼusi melel kʼalal ay xchol mantal oxib u Pablo li ta snail stsobobbailike. Yantike ta toʼox xichʼik ta mukʼ meʼ dios Diana (Ártemis) xchiʼuk ti tspasik toʼox majiae (Hech. 19:8, 19, 26). Jech, la stsob epal krixchanoetik li melel relijione, akʼo mi jeltos bu likemik. Li Pabloe laj yakʼ venta ti tskʼupil kʼopta Jeova ti jech jmoj oyike, yuʼun xi la stsʼibae: «Ichʼbiluc ta mucʼ yuʼun scotol li jujutsob steclumale» (Efe. 3:21).

2. ¿Kʼusitik vokolil xuʼ toʼox xchʼakatik li j-efesoetike?

² Pe oy ta vokol ti alakʼ sba jmoj tsobolik li jchʼunolajeletik ta Efesoe. Li Pabloe xi xa onoʼox laj yalbe li jkʼelvanejetik ta tsobobbaile: «Oy te noʼox ta xlocʼ ta atojolic li bochʼotic toj chopol cʼusi chalic sventa tsloʼlaic batel li jchʼunolajeletique» (Hech. 20:30). Jech xtok, jlom ermanoetike muʼyuk toʼox bu yiktaojik ta jyalel li stalelalik ti  chchʼakvane, jech kʼuchaʼal laj yal Pablo ti «ch-abtej ta stojol li bochʼotic mu scʼan xchʼunique» (Efe. 2:2; 4:22).

Jlik karta ti chalbe skʼoplal ti jmojuk oyutike

3, 4. Li karta sventa Efesiose, ¿kʼu yelan chalbe skʼoplal ti jmoj oy li tsobobbaile?

³ Li Pabloe laj yaʼibe smelolal ti skʼan chkakʼbetik yipal ta jujuntal sventa ta jkolta jbatike xchiʼuk ti jmoj oyukutike. La stsʼibabe batel karta j-efesoetik ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios, ti bu chalbe skʼoplal ti jmojuk oyikuke. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Pabloe la stsʼiba ti kʼusi tskʼan Diose jaʼ «ti ta xcʼot ta jun ti jaʼ ta sventain scotol Cristo ti cʼusitic oy[e]» (Efe. 1:10, Ch). Jech xtok, la skoʼoltas ta tonetik ti chtun sventa svaʼanobil na li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbilike, xchiʼuk xi laj yale: «Jaʼ ta sventa ti lec stsacoj sba tsmeltsaj batel li nae, lec chchʼi batel jech chcʼot ta jbej lequil chʼulna yuʼun li Cajvaltique [li Jeovae]» (Efe. 2:20, 21). Jech xtok, laj yalbe skʼoplal kʼusi tspasatik ta jun li ermanoetik ta yantik balumil xchiʼuk li judioetike, xchiʼuk la svulesbe ta sjolik ti jaʼ akʼbil xkuxlejalik yuʼun li Jeovae, «li Totil ti jaʼ sventainoj scotol li bochʼotic te oyic ta vinajele xchiʼuc li bochʼotic [...] oyic ta banamil ti jchop noʼox sbi cʼotem ta scotolique» (Efe. 3:5, 6, 14, 15).

⁴ Kʼalal ta jkʼelbetik skʼoplal li kapitulo 4 yuʼun Efesiose, ta jkʼeltik kʼu yuʼun skʼan xkakʼbetik yipal sventa jmoj oyutike, kʼuxi tskoltautik Jeova sventa jechuk-o xchiʼuk kʼusitik talelal tskoltautik sventa mu xchʼay kuʼuntik. Sventa ta jtabetik lek sbalil li xchanobil liʼe, jaʼ lek ti baʼyel xichʼ kʼelel sjunul li kapituloe.

Skʼan xkakʼbetik yipal yoʼ jmoj oyutik

5. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jmoj chtunik ta stojolal Dios li anjeletike, pe kʼu yuʼun mas tsots chkaʼitik li voʼotike?

⁵ Li Pabloe xi xvokolet la skʼanbe li jchʼunolajeletik ta Efesoe: «Aqʼuic persa ti jechuc jun oyanic o jech chac cʼu chaʼal la spasoxuc ta jun li Chʼul Espiritue junuc avoʼntonic o ta sventa ti lijpasutic xa ta jun jcotoltique» (Efe. 4:3). Jtos ti kʼusi tskoltautik sventa chkaʼibetik smelolal kʼu yuʼun skʼan chkakʼbetik tajek yipale jaʼ ti jkoʼoltas jbatik xchiʼuk li tukʼil anjeletike. Ta Balumile chʼabal kʼusi kuxul ti koʼolik tajeke, jaʼ yuʼun xuʼ jnoptik ti jelajtik ek li smiyonal noʼox anjeletike (Dan. 7:10). Akʼo mi jech, jmoj chtunik ta stojolal Jeova. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun chaʼibeik li skʼope xchiʼuk tspasik li kʼusitik tskʼan yoʼontone (kʼelo Salmo 103:20, 21). Pe mas vokol chkaʼitik ti jmojuk oyutike, yuʼun akʼo mi ep jtalelaltik jech kʼuchaʼal li anjeletike, oy ep jchopoliltik xtok.

6. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa lek xi j-abtej xchiʼuk li ermanoetik ti chi j-ilin-o ta skoj xchopol talelalike?

⁶ Ta skoj ti jpas mulilutike, xuʼ mas chlik kʼop kʼalal jmoj chi j-abteje. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy chaʼvoʼ ermanoetik, li june manxo noʼox pe mu snaʼ sob xkʼot; li june sob snaʼ xkʼot pe toj anil ch-ilin. ¿Kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel mi jmoj ch-abtejik ta tsobobbaile? Xuʼ van mas xlik skʼelbe spaltail li xchiʼile ti jaʼ chchʼay ta sjol li spaltailtak stuke. ¿Kʼusi skʼan spasik sventa jmoj tskolta sbaike? Skʼan xchʼiesik li talelaletik laj yal Pabloe. Kʼalal mi la jkʼeltik li kʼusi laj yale, jkʼeltik baʼyel kʼuxi xuʼ  xkoltaatik li ermanoetik taje sventa jmoj oyikuk xchiʼuk kʼuxi tskoltautik li voʼotik eke. Xi la stsʼiba li jtakbole: «Avocolicuc jaʼ me pasic batel li cʼusi scʼoplal tscʼan chapasi[ke] [...]. Biqʼuit xavacʼ abaic, manso noʼox xapas abaic; oyuc smucʼul avoʼntonic, talbat xatsʼicbe abaic cʼusi chcʼot ta pasel avuʼunic ta sventa ti acʼanoj abaique. Aqʼuic persa ti jechuc jun oyanic o jech chac cʼu chaʼal la spasoxuc ta jun li Chʼul Espiritue junuc avoʼntonic o ta sventa ti lijpasutic xa ta jun jcotoltique» (Efe. 4:1-3).

7. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jmojuk xi jtun ta stojolal Jeova xchiʼuk li kermanotaktik akʼo mi oy jchopolaltike?

⁷ Akʼo mi oy jchopolaltik, tsots skʼoplal ti jmojuk xi jtun ta stojolal Jeova xchiʼuk li kermanotaktike, yuʼun jaʼ noʼox te xuʼ jtatik melel yajtsʼaklomtak Cristo li ta tsobobbaile. «Jun noʼox lijcʼot jcotoltic. Jun noʼox li Chʼul Espíritu quichʼojtique, jech chac cʼu chaʼal jun noʼox li cʼusi jmalaojtic chcʼot quichʼtic ta sventa ti coʼol xa yicʼojutic li Diose. Jun noʼox Cajvaltic, jun noʼox li xchʼunojel coʼntontique, jun noʼox li ich voʼe, jun noʼox Dios cuʼuntic, jaʼ Jtotic jcotoltic.» (Efe. 4:4-6.) Mi muʼyuk te oyutik ta steklumale mu xuʼ jtatik li xchʼul espiritu xchiʼuk sbendision Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼo mi oy junuk ermano ti muʼyuk lek chkil jbatik xchiʼuke, ¿bu xa noʼox xuʼ xi jbat? Muʼyuk bu yan xuʼ xkaʼitik li kʼop sventa kuxlejal sbatel osile (Juan 6:68).

Li «viniketik kʼuchaʼal matanaletik[e]» chkoltavanik yoʼ jmoj oyutik

8. ¿Kʼusi tstunes Jesús sventa tskoltautik ta stsalel li kʼusitik xuʼ xchʼakutike?

⁸ Sventa chalbe skʼoplal li koltael laj yakʼ Jesús sventa jmojuk oy li tsobobbaile, ti jaʼ li «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik[e]», li Pabloe la stunes jtos kʼusi nopem xaʼiik spasel li soltaroetik ta voʼnee. Kʼalal kuchem xaʼox yuʼunike tsut ta snaik, bakʼintike chikʼik batel ta smosoik li jchukeletike sventa chkoltabat yajnilik ta spasel li abtelaletik ta snaike (Sal. 68:1, 12, 18). Kʼalal la stsal balumil li Jesús eke, la sta ep jchukeletik ti oy ta yoʼonton chtunik ta stojolale (kʼelo Efesios 4:7, 8, NM). ¿Kʼusi abtelal laj yakʼbe li mosoetik taje? Xi tstakʼ li Pabloe: «Oy laj yacʼbe yabtel sventa chcʼot ta yajtacbolal, oy la sticʼ ta jʼalcʼopetic, oy laj yacʼbe yabtel sventa tspuquic batel scʼop Dios, oy la sticʼ ta jchabivanejetic, xchiʼuc ta jchanubtasvanejetic. Jech la xchapan ta sventa li yuʼuntaque, yuʼun jech xuʼ tspas li yabtelique, yuʼun jech lec chchʼi batel sbecʼtal li Cristoe. Jech jcotoltic coʼol oy xchʼunojel coʼntontic chijcʼot, jcotoltic chcotquinbetic lec Xnichʼon li Diose, xchiʼuc ta jtatic lec vinical; jech coʼol jchʼieltic chijcʼot jech chac cʼu chaʼal li Cristoe» (Efe. 4:11-13).

9. 1) ¿Kʼuxi tskoltautik sventa jmoj oyutikuk li «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik[e]»? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan jkolta jbatik sventa jmoj oyuk li tsobobbaile?

⁹ Li «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik[e]» chtunik kʼuchaʼal jchabichijetik sventa jmojuk oy li tsobobbaile. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿kʼusi xuʼ  spas jun mol ta tsobobbail mi laj yakʼ venta ti tstsalilan sbaik chaʼvoʼ ermanoetike? Skʼan xakʼbe mantal ta stukik noʼox. Kʼalal «ta smucʼul [yoʼonton]» tstukʼibtasbe stalelalike, chkoltavan sventa jmoj oy li tsobobbaile (Gál. 5:26–6:1). Li «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik[e]» ch-abtejik ta jchanubtasvanejetik xtok, yuʼun tstsatsubtasik xchʼunel koʼontontik li ta chanubtaseletik ta Vivliae. Jaʼ jech tskoltautik sventa jmoj oyutik xchiʼuk ti xi jchʼi ta mantale. Li Pabloe laj yal ti ch-abtejik sventa «muc xa coʼoluticuc jech chac cʼu chaʼal ololetic ti talbat noʼox yoʼntonique, ti cʼusiuc noʼox svontolchʼunic jech chac cʼu chaʼal cʼusi cuchbil noʼox ta iqʼue. Jech mu xcacʼ jbatic ta loʼlael yuʼun li bochʼotic lec snaʼic cʼu xʼelan chloʼlavanique, ti chʼayemic ta bee» (Efe. 4:13, 14). Akʼo mi jech, skotol li yajtsʼaklomutik Cristoe skʼan jkolta jbatik sventa jmojuk oyutik ta spʼejel Balumil, jech kʼuchaʼal li jaychop kʼusitik ta jbekʼtal jtakopaltike, tskolta sbaik sventa lekuk oy li yantik kʼalal lek ch-abtejike (kʼelo Efesios 4:15, 16).

Jchʼiestik achʼ talelaletik

10. ¿Kʼuxi xuʼ chakʼ ta vokol ti jmoj oyutik li talelal ti ch-ikʼvan batel ta mulivajele?

¹⁰ Li ta versikuloetik laj xa jkʼeltik ta kapitulo 4 li ta karta sventa Efesiose, li Pabloe laj yal ti kʼusi mas tsots skʼoplal sventa jmoj oyutik xchiʼuk ti xi jchʼi ta mantale jaʼ li kʼanelale. Ta tsʼakale, chal kʼuyelan stalelal skʼan xakʼik ta ilel li buchʼutik chanavik batel ta sbelel kʼanelale. Junantike jaʼ ti jpʼajtik li mulivajele xchiʼuk li kʼusi kʼupil chaʼi jbekʼtaltike. Li jtakbole laj yalbe yermanotak ti «mu xa me jechuc [s]pasic jech chac cʼu chaʼal li yanti[ke]». Li vaʼ kʼakʼale, li krixchanoetike «ipimubic ta jyalel» xchiʼuk «jaʼ laj yacʼ sbaic o ta spasel li cʼusitic tscʼan sbecʼtalique» (Efe. 4:17-19). Li avi eke kuxulutik ta jun balumil ti chakʼ ta vokol ti jmoj oyutik ta skoj ti ep mulivajele. Taje chichʼ albel tajek skʼoplal ta ixtol loʼiletik, ta sonetik xchiʼuk ta pelikulaetik. Ep krixchanoetik jaʼ chbat ta yoʼontonik spasel, akʼo mi ta mukul o ti muʼyuk xa xkʼexlalike. Pe mu me xchʼay ta joltik xtok ti mi ta jloʼlabetik sjol junuk krixchanoe —ti te smakoj ti chkakʼbetik ta ilel yileluk ti lek chkiltik akʼo mi muʼyuk jnopojtik chi jnupun xchiʼuke—, xuʼ van xi jnamaj ta stojolal Jeova xchiʼuk li ta tsobobbaile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li tajimol taje ch-ikʼvan batel ta mulivajel. Jech noxtok, mi nupunem li buchʼu tsloʼla jolile, xuʼ me xmulivaj xchiʼuk xiʼel van xtuchʼ snupunelik ta registro civil. Ta skoj taje tsyayijesbe yoʼonton li snup xchiʼil ti muʼyuk smule xchiʼuk li yalab xnichʼnabe, ti muʼyuk xa bu chchiʼinik li stotik o li smeʼike. Ta melel, li talelaletik taje chchʼakvan. Jaʼ yuʼun mu labaluk ta aʼyel ti xi to laj yal Pabloe: «Li voʼoxuque mu jechuc laj achanic yuʼun li Cristoe» (Efe. 4:20, 21).

11. ¿Kʼusi talelalil chal Vivlia ti skʼan jeltike?

¹¹ Li Pablo xtoke laj yal ti skʼan xkiktatik komel skotol li nopbenal ti xuʼ xchʼakvane, mas lek jchʼiestik talelaletik ti chakʼ lekilale. Xi la stsʼibae: «Tscʼan chajipic comel stalel li pocoʼ cristianoe, jaʼ ti cʼu toʼox xaʼelanic ta voʼonee, yuʼun jaʼ noʼox tsoquesvan, jaʼ noʼox chloʼlavan. Tscʼan ch-achʼub scotol li cʼusitic chanop ta ajol ta avoʼntonique. Tscʼan jaʼ xa chalapbeic stalel li achʼ cristiano ti pasbil jech chac cʼu chaʼal stuc li Diose, ti tuqʼue ti me jutuc muʼyuc smule» (Efe. 4:22-24). Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ «ch-achʼub scotol li cʼusitic» ta jnop ta jol ta koʼontontike? Jaʼ kʼalal ta jnopilantik li kʼusi ta jchantik ta Vivliae xchiʼuk ti jchanbetik stalelalik yajtsʼaklomtak Cristo ti yijik ta mantale. Mi chkakʼbetik yipale ch-achʼub jtaleltik ti «pasbil jech chac cʼu chaʼal stuc li Diose».

Jlekubtas li jkʼopojeltike

12. ¿Kʼuxi jmoj oyutik kʼalal melel chi jkʼopoje, xchiʼuk kʼu yuʼun toj tsots chaʼiik yiktael jut kʼop li jlome?

¹² Sventa lekuk xkil jbatik ta kutsʼ kalaltik xchiʼuk ta tsobobbaile, tsots skʼoplal ti meleluk xi jkʼopoje. Tspasutik ta jun kʼalal lek jamal xchiʼuk  mi ta slekil koʼontontik chi jkʼopoje (Juan 15:15). Pe ¿kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal chkakʼtik venta ti la sloʼlautik junuk buchʼu lek chkil jbatik xchiʼuke? Muʼyuk xa van ta jpat lek koʼontontik ta stojolal. Jaʼ yuʼun xkaʼibetik smelolal ti xi la stsʼiba li Pabloe: «Comtsanic li epalcʼope; meleluc scotol li cʼusitic chavalbe abaique. Yuʼun jun noʼox cʼotemoxuc, jmoj atsacoj abaic ta acotolic» (Efe. 4:25). Jlome toj tsots chaʼiik yiktael li jut kʼope, yuʼun bakʼintike ta sbikʼtalik onoʼox jech tspasik. Pe li Jeovae oy sbalil chil ti chakʼbeik yipal sjelel stalelalike xchiʼuk chkoltaatik.

13. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xkiktatik li kʼopojel ti chyayijesvane?

¹³ Li Jeovae tskʼan ti xichʼ sbaik ta mukʼ xchiʼuk ti jmoj oyikuk li buchʼutik te oyik ta tsobobbail xchiʼuk li ta utsʼ-alalile, jaʼ yuʼun chal kʼuyelan xuʼ xi jkʼopoj: «Mu xa me xlocʼ ta aveic scotol cʼusitic muʼyuc lec. [...] Jipic loqʼuel ta atojolic li cʼusitic toj cʼuxic chavalbe abaique, li scʼacʼal avoʼntonique, li sbicʼtal avoʼntonique, xchiʼuc ti xacʼaqʼuet noʼox chacʼopojique, xchiʼuc li chopolcʼoptavaneje, xchiʼuc li cʼusitic yantic chopole» (Efe. 4:29, 31). Sventa mu xyayijesvan li jkʼopojeltike skʼan chkichʼtik mas ta mukʼ li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li vinik ti tsotsik xa tskʼopon yajnile skʼan sjel ti kʼuyelan chile, mas to kʼalal chchan kʼuyelan chichʼ ta mukʼ antsetik li Jeovae. Li Diose skʼanoj tajek li antsetike, yuʼun stʼujoj jlom sventa ch-ajvalilajik xchiʼuk Cristo (Gál. 3:28; 1 Ped. 3:7). Jech ek, li ajnilal ti nopem xaʼi tsots tskʼopon smalale skʼan xtijbat yoʼonton ta sjelel stalel jechuk kʼalal chchan kʼuyelan la spajes sba Jesús kʼalal la sabeik sjole (1 Ped. 2:21-23).

14. ¿Kʼu yuʼun xibal sba ti mu jpajes li skʼakʼal koʼontontike?

¹⁴ Li syayijesel yantik ta jkʼopojeltike te stsakoj sba xchiʼuk li kʼakʼetel oʼontonale. Taje xuʼ xchʼak krixchanoetik ti lek chil sbaike. Xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼokʼ ti anil noʼox chtil batele, vaʼun chakʼ ep vokolil (Pro. 29:22). Akʼo mi oy srasonal chkaltik ti oy kʼusi muʼyuk lek chkiltike, skʼan jpajes jbatik yuʼun xiʼel xkakʼtik ta vokol ti kʼuyelan lek xkil jbatik xchiʼuk yantike. Li voʼotike skʼan ta sjunul koʼontontik xkakʼtik perton, skʼan mu ilinemuk xi jkom xchiʼuk ti mu xkalilanbetik kʼusitik spasoj ta voʼne li jun krixchanoe (Sal. 37:8; 103:8, 9; Pro. 17:9). Xi laj yalbe mantal j-efesoetik li Pabloe: «Me chaʼilinique, mu me teuc xasaʼ amulic o. Mu me sbejeluc cʼacʼal xaʼilinic. Mu me xajambeic sbe li pucuje» (Efe. 4:26, 27). Li buchʼu mu spajes skʼakʼal yoʼontone tsjambe sbe Diablo sventa tsvokʼ li tsobobbaile xchiʼuk chlik-o kʼop.

15. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jtsaktik li kʼusi maʼuk kuʼuntike?

¹⁵ Yan kʼusi tskolta sba sventa jmojuk oy li tsobobbaile jaʼ ti mu xi j-elkʼaje. Jaʼ yuʼun xi to laj yal li Pabloe: «Li bochʼo ch-elcʼaje, mu xa me xʼelcʼaj» (Efe. 4:28). Li ta steklumal Jeovae jpatoj koʼontontik ta jkotolaltik. Kʼalal oy buchʼu tstsak kʼusi maʼuk yuʼune, tsok ti jmoj oyutike.

Tspasutik ta jun ti jkʼanojtik Diose

16. ¿Kʼuxi xuʼ jtsatsubtas ta jkʼopojeltik ti jmoj oy li tsobobbaile?

¹⁶ Ta melel, li yajtsʼaklomutik Cristoe jmoj oyutik yuʼun jkʼanojtik li Jeovae, jaʼ tstij koʼontontik sventa jkʼan jbatik, ta skoj ti ta jtojtik ta vokol li slekil yoʼonton Diose, chkakʼbetik yipal bu kʼalal xuʼ kuʼuntik xchʼunel li tojobtasel liʼe: «Jaʼ alic cʼusitic lec ti jaʼ sventa chijtsatsubutic yuʼune, yuʼun jech xuʼ chtun yuʼunic ec li bochʼotic oy to cʼusi scʼan yuʼunique. Lec xavil abaic, cʼux xavaʼay abaic ta jujuntal. Talbat xapasbeic abaic perdón jech chac cʼu chaʼal la spasboxuc perdón Dios ta sventa li Cristoe» (Efe. 4:29, 32). Ta xkʼuxul yoʼonton li Jeovae, snaʼoj ti jmulavilutike xchiʼuk tspasutik ta perton. ¿Mi mu jechuk ti jaʼ jech skʼan jpastik xchiʼuk li jchiʼiltaktike?

17. ¿Kʼusitik srasonal oy kuʼuntik sventa chkakʼbetik yipal ti jmoj oyutike?

¹⁷ Tsmuyubta Jeova ti jmoj oyutike. Li chʼul espiritue ep ta tos kʼuyelan tstij koʼontontik yoʼ mas jkʼan jbatik. Mu jkʼan jpʼajtik li beiltasel chakʼe. Xi laj yal li Pabloe: «Mu me xavacʼbeic yat yoʼnton li Chʼul Espíritu yuʼun Diose» (Efe. 4:30). Ti jmoj oyutike jaʼ jun kʼulejal ti sta-o jchabitike. Maʼuk noʼox chakʼ jmuyubajeltik, yuʼun tskʼupil kʼopta li Jeovae. Jaʼ yuʼun kakʼ ta jkuxlejaltik li mantal liʼe: «Jaʼ chanbeic yoʼnton li Diose, yuʼun xnichʼnaboxuc xa, lec scʼanojoxuc. Cʼano abaic» (Efe. 5:1, 2).

¿Kʼusi cha takʼ?

• ¿Kʼusitik talelal tstsatsubtas ti jmoj oyutike?

• ¿Kʼusitik chopol talelal xuʼ chakʼ ta vokol ti jmoj oyutike?

• ¿Kʼusi jtosukal kʼopojel tskoltautik sventa jmoj xi j-abtej?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 17]

Krixchanoetik ti jeltos bu likemike tskʼupinik ti jmoj oyike

[Lokʼol ta pajina 18]

¿Mi xkaʼibetik smelolal ti xibal sba ti ta jloʼlabetik sjol yantike?