Kʼelo li kʼusi yichʼoje

Batan ta saʼobil

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik skotol li vokoliletike

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik skotol li vokoliletike

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik skotol li vokoliletike

«Oyuc me lec atsatsalic ta sventa ti jun oyoxuc xchiʼuc li Cajvaltique, xchiʼuc ta sventa li svuʼel ti toj echʼem stsatsale.» (EFE. 6:10)

1. ¿Kʼu yuʼun ta jnuptantik epal vokolil li yajtunelutik Diose?

 CHKIL jvokoltik ek li yajtunelutik Jeovae. Taje jaʼ van ta skoj ti jmulavilutike, li balumil ti bu nakalutike o mi ta skoj ti tspʼajutik li yajkontratak Diose (Gén. 3:15). Leʼ xa onoʼox ta slikebal tal li kuxlejale, li Jeovae skoltaoj steklumal sventa stsʼik yuʼun li kontrainel ta skoj relijione, li sujel chakʼ krixchanoetike xchiʼuk kʼusuk vokolil. Ta melel, li xchʼul espiritue xuʼ chakʼbutik juʼel jtsatsaltik sventa stsʼik kuʼuntik batel ek.

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik li kontrainel ta skoj relijione

2. ¿Kʼusi tskʼanik chkʼot ta pasel kʼalal chkontrainvanik ta skoj relijione, xchiʼuk kʼutik yelan tspasik?

2 Li kontrainel ta skoj relijione jaʼ skotol li ilbajinel o saʼel ta kʼop ta stojolal buchʼuuk krixchanoal ta skoj li xchʼunel yoʼontone. Li kʼusi tskʼanike jaʼ ti xlaj skʼoplal li kʼusi xchʼunojik sventa mu xa xichʼ pukel batele o sventa xchʼay li stukʼil yoʼontonike. Li kʼusitik chakʼ tal Satanás taje ep ta tos kʼutik yelan. Li Vivliae tskoʼoltas ta jkot leon mi tukʼ chtal tsakvanuk ta kʼope, pe mi mukul chtale tskoʼoltas ta jkot jtiʼval kiletel chon (kʼelo Salmo 91:13).

3. ¿Kʼuxi ti xkoʼolaj ta jkot leon xchiʼuk ta jkot jtiʼval kiletel chon kʼalal tsaʼvan ta kʼop li Satanase?

3 Xkoʼolaj kʼuchaʼal jkot leon kʼalal chtiʼvan yaʼi li Satanase, yuʼun tukʼ stsakojutik ta kʼop ep ta velta kʼalal tstunes li majbaile, li tikʼel ta chukele xchiʼuk kʼalal mu xakʼik jpasbetik yabtel Diose (Sal. 94:20). Li Anuario ti chalbe skʼoplal yabtel yajrextikotak Jeova li ta jkʼakʼaliltike, yichʼoj tal loʼiletik ti kʼutik yelan jech tspas li Diabloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta epal lumetike oy tstsob sbaik krixchanoetik sventa tsaʼvanik ta kʼop —bakʼintike jaʼ jbabe yuʼunik li jbabeetik ta relijionetike o li buchʼutik stikʼoj sbaik tajek ta politikae— ti yilbajinojik li yajtuneltak Diose. Ta skoj taje jlom yajtsʼaklomtak Cristoe xchʼakoj xa sbaik. Ta yantik xtoke, li Diabloe tspas sba kʼuchaʼal jkot jtiʼval kiletel chon. Xuʼ xkaltik ti tsnakʼ sba xchiʼuk ti chtiʼvan kʼalal chʼayem yoʼontonik tsta li krixchanoetike, chakʼbe veneno ta sjol xchiʼuk tsloʼla sventa akʼo spasik li kʼusi tskʼane. Li kontrainel taje jaʼ tskʼan ti xkʼunib o xlaj skʼoplal li jlekilaltik ta mantale. Koliyal ti oy kuʼuntik li chʼul espiritue, xuʼ stsal kuʼuntik li chaʼtos kontrainel taje.

4, 5. ¿Kʼuxi xuʼ jchapan jbatik ta sventa li kontrainele, xchiʼuk kʼu yuʼun? Albo junuk skʼelobil.

4 Akʼo mi lek ti ta jchapan jbatik ta sventa li kontrainele, ti kʼuyelan mas lek xuʼ jpastike maʼuk ti ta jnoptik ti kʼutik van yelan li kontrainel xuʼ jnuptantike. Yuʼun mu onoʼox jnaʼtik li kʼusi chkʼot ta jtojolaltik ta tsʼakale, jaʼ yuʼun muʼyuk sbalil ti chkat koʼontontik ta skoj li kʼusi van muʼyuk ta jnuptantike. Akʼo mi jech, oy kʼusi xuʼ jpastik: jchanbetik stalelal li yajtsʼaklomtak Cristo ti tukʼ yoʼonton laj yakʼ sbaik kʼalal laj yichʼik kontrainele. Jutuk mu skotolikuk kuch yuʼunik li kontrainel ta skoj ti la snopbeik smelolal li loʼiletik ta Vivlia ta sventa li tukʼil yajtuneltak Diose, li chanubtaseletik yuʼun Jesuse xchiʼuk ti kʼuyelan stalelale. Jaʼ jech mas la skʼanik li Jeovae, ti jaʼ jech chapanatik sventa tstsʼik yuʼunik skotol li vokoliletik la snuptanike.

5 Jkʼelbetik skʼoplal chaʼvoʼ ermanaetik ta Malaui ti sujatik yuʼun epal krixchanoetik ti toj ven saʼik kʼop sventa tsmanik tarjeta yoʼ ch-ochik ta jun partidoe. Majatik, tʼananatik xchiʼuk albatik ti ta stsatsal tsakatike. Jech xtok, tskʼan ox chloʼlaatik kʼalal laj yichʼik albel ti laj la smanik ek li ermanoetik ta Betel li tarjeta taje. ¿Kʼusi la stakʼik? «Jaʼ noʼox chi tunkutik ta stojolal Jeova Dios, mi la smanik tarjeta li ermanoetik ta Betele, jaʼ yuʼun stukik. ¡Muʼyuk chkikta jbakutik, akʼo mi xa milunkutik!» Kʼalal tsots yoʼontonik laj yakʼik ta ilele, koltaatik batel li ermanaetike.

6, 7. ¿Kʼuxi tskolta yajtuneltak Jeova sventa tstsʼik yuʼunik li kontrainele?

6 Li jtakbol Pabloe laj yal ti kʼalal la xchʼamik kʼusi melel li jchʼunolajeletik ta Tesalonicae, la xchʼamik «acʼo me ep [s]vocolic», xchiʼuk laj yal xtok ti «xcuxet noʼox [yoʼo]ntonic ta sventa Chʼul Espíritu» akʼo mi laj yil svokolike (1 Tes. 1:6). Ep yajtsʼaklomtak Cristo avi xchiʼuk ta voʼne ti tukʼ la stsʼikik li kontrainele, yalojik ti xkuxet noʼox yoʼontonik akʼo mi laj yilik tsatsal vokolile. Li talelal taje, ti jaʼ jtos yabtel chʼul espiritue, chchabibat yoʼontonik xchiʼuk snopbenik (Gál. 5:22). Ta melel, li Jeovae tstunes li yip ch-abtej sventa chakʼbe sjuʼel stsatsal li yajtuneltak sventa tstsʼik yuʼunik li prevaetik xchiʼuk ti oyuk spʼijilik kʼalal tsots chil svokolike. a

7 Jlom krixchanoetike labal chaʼiik ti jpʼel ta yoʼontonik tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Dios li yajtsʼaklomtak Cristo akʼo mi tsots tajek li kontrainel staojike. Yilojik ti oy yipik ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal yip krixchanoetike, yuʼun melel onoʼox maʼ taje. Xi onoʼox laj yal li jtakbol Pedroe: «Cuxetuc noʼox avoʼntonic me oy bochʼo chaxchopolcʼoptaoxuc ta scoj li Cristoe, yuʼun li Chʼul Espíritu yuʼun Dios ti toj echʼem slequilale te xchiʼinojoxuc o» (1 Ped. 4:14). Kʼalal jech laj yale, laj yakʼ ta ilel ti kʼalal chkichʼtik ilbajinel ta skoj ti chkichʼtik ta mukʼ li stukʼil mantaltak Diose jaʼ sprevail ti lek chilutik li Diose (Mat. 5:10-12; Juan 15:20). ¡Toj ep xa noʼox muyubajel chakʼ li sprevail sbendision Jeova taje!

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik ti tsujutik li krixchanoetike

8. 1) ¿Kʼuxi tsʼik yuʼun Josué xchiʼuk Caleb li sujel laj yichʼik ta stojolal li yan j-israeletike? 2) ¿Kʼusi ta jchanbetik li Josué xchiʼuk Calebe?

8 Li yajtsʼaklomutik Cristoe chkiltik jtos kontrainel ti mu masuk xvinaje: li sujel chakʼ krixchanoetike. Pe oy kuʼuntik li xchʼul espiritu Jeova ti jaʼ mas tsotse, ti mu sta jech stsatsal li espiritu yuʼun balumile. Koliyal taje xuʼ stsal kuʼuntik li naʼleele, li chopol kʼoptaele o ti chakʼ akʼo jpastik li kʼusi nopem xaʼi spasel ta xkuxlejal li krixchanoetike. Jnoptik ta stojolal li Josué xchiʼuk Calebe. ¿Kʼusi koltaatik-o sventa laj yalik ti mu koʼoluk kʼusi la snopik xchiʼuk li lajunvoʼ jpaʼivanejetik ti ay skʼelik Canaane? Jaʼ li yip ch-abtej Diose, vaʼun ta skoj taje muʼyuk la koʼoltas yoʼontonik, jaʼ xkaltik, jelel snopbenik (kʼelo Números 13:30 xchiʼuk 14:6-10, 24).

9. ¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk ta koʼontontik ti jelelutik ta stojolal li yantike?

9 Li ta baʼyel sigloe, li jtakboletike akʼbat yipik yuʼun chʼul espiritu sventa chchʼunbeik smantal li Diose xchiʼuk ti mu stsʼujik ta stojolal li buchʼutik ilbilik kʼuchaʼal jchanubtasvanejetik ta melel relijione (Hech. 4:21, 31; 5:29, 32). Ep krixchanoetik avie, sventa mu xlik kʼop ta stojolalike, jaʼ tspasik li kʼusi tspasik jutuk mu skotoluk li krixchanoetike. Yan li yajtsʼaklomutik Cristoe stalel onoʼox me ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li kʼusitik tukʼe. Pe koliyal li sjuʼel chʼul espiritue, muʼyuk bu chi jxiʼ ti jelelutike (2 Tim. 1:7). Jkʼeltik jtos ti bu mu xuʼ xi jtsʼujutik ta skoj ti tsujutik yantike.

10. ¿Kʼusi vokolil tstaik jlom yajtsʼaklomtak Cristo?

10 Jlom kerem-tsebetike chil svokolik kʼalal chaʼiik ti chopol stalelalik li yamigotakike. Li stukike chalik ti kʼalal tsaʼik koltael ta mantal sventa li yamigoike tsnopik ti tsvalopatinik komel li yamigoik ti spatoj yoʼonton ta stojolalike. Jaʼ yuʼun, mu skʼan xalik, yuʼun chalik ti muʼyuk tukʼ yoʼontonik ta stojolal li yamigoik mi jech tspasike. Bakʼintike, li buchʼu spasoj smule jaʼ li buchʼu tsujvan ta smukel li kʼusi spasoje. Pe maʼuk noʼox ta stojolal kerem-tsebetik ti jech chkʼot ta pasele. Jlom viniketik xchiʼuk antsetike tsots chaʼiik ta yalbel ek li moletik kʼalal spasoj smul jun yamigoik o junuk yutsʼ yalalike. ¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi jech taje?

11, 12. ¿Kʼusi ti mas lek xuʼ jpastik mi chalbutik junuk ermano ti akʼo jmukbetik smule? Albo smelolal kʼu yuʼun.

11 Jnoptik noʼox avaʼi li loʼil liʼe. Li Luis xchiʼuk Carlose jaʼ keremetik ti jmoj stsobobbailike. Kʼalal chaʼi Luis ti nopem xaʼi skʼelel pornografia li yamigo ti jaʼ li Carlose, chalbe ti chopol chaʼi li kʼusi tspase xchiʼuk chalbe ti akʼo xalbe li moletike. Pe li Carlose muʼyuk bu tsots skʼoplal chaʼi, jech oxal mu xchʼam li tojobtasele xchiʼuk chalbe ti akʼo mu buchʼu xalbe mi jaʼ yamigo ta melele. ¿Kʼusi van tspas li Luise? ¿Mi ta van xiʼ ti mu xa xkʼoponat yuʼun yamigo mi laj yalbe li smule? Xuʼ van xi tsjakʼbe sbae: «Ati mi chal Carlos ti mu meleluk mi laj kalbe li moletike, ¿buchʼu van junukal chchʼunbeik?». Pe chaʼibe smelolal xtok ti muʼyuk bu chtukʼib li yamigo mi muʼyuk kʼusi chale, maʼuk noʼox taje, yuʼun xuʼ muʼyuk xa lek chil sbaik xchiʼuk Jeova li yamigoe. Jech noxtok, pʼij tsvules ta sjol ti kʼalal «chijxiʼutic yuʼun li cristianoetique, ta xchucvan jech chac cʼu chaʼal lasu; yan me jaʼ ta jpat coʼntontic ta stojol li Mucʼul Diose, muʼyuc xiʼel chcaʼitic» (Pro. 29:25). Vaʼun, ¿kʼusi tspas li Luise? Tstsak yip yoʼonton xchiʼuk chchiʼin ta loʼil xtok li Carlose, spatoj yoʼonton ti chtojbat ta vokol ti jech chchapik li vokolile. Li Luise chalilanbe ti akʼo yalbe li moletike, mi muʼyuk bu laj yal ti kʼu sjalil albat akʼo spase, jaʼ chal stuk li Luise (Lev. 5:1).

12 Xuʼ jech chkʼot ta jtojolaltik junuk velta ek li voʼotike. Mi jaʼ jeche, xuʼ van muʼyuk tstojbutik ta vokol ta ora noʼox li kamigotike. Pe xuʼ van chaʼibe smelolal ta tsʼakal ti jaʼ sventa slekilal li kʼusi la jpastike. Mi jun yoʼonton chchʼam li koltaele, ta sjunul van yoʼonton tstojbutik ta vokol ti tsots xchiʼuk ti tukʼ koʼontontike. Pe mi ch-ilin ta jtojolaltike, ¿mi ta jkʼantik junuk kamigotik kʼuchaʼal taje? Li kʼusi mas lek xuʼ jpastike jaʼ ti xmuyubaj kuʼuntik li kamigotik Jeova ti stuk noʼox jeche. Mi jaʼ baʼyel tukʼ-o koʼontontik ta stojolal li Diose, li buchʼutik skʼanojik eke ta xichʼutik ta mukʼ xchiʼuk chkʼotik ta melel kamigotaktik. Mu xkakʼtik akʼo sokes tsobobbail li Diabloe. Yuʼun mi jech ta jpastike, ta me xkakʼbetik yat yoʼonton li chʼul espiritue, yuʼun muʼyuk chkakʼtik akʼo sbeiltasutik mi jeche. Jaʼ yuʼun oy ta jbatik chkakʼbetik yipal yoʼ sakuk-o li tsobobbaile (Efe. 4:27, 30).

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik kʼusuk vokolil

13. ¿Kʼusitik vokolil ta jnuptantik li yajtunelutik Diose, xchiʼuk kʼu yuʼun buyuk xa noʼox jech chkʼot ta pasel?

13 Oy jaytosuk srasonal ti kʼu yuʼun oy vokolile. Jech kʼuchaʼal li vokolil ta sventa takʼine, ti chkichʼtik lokʼesel ta kabteltike, ti chcham junuk buchʼu jkʼanojtike, tsatsal chameletik, ta skoj nojelal ta voʼ, nikel o yantik. Kuxulutik ta skʼakʼalil «tsots vocol», jaʼ yuʼun ta onoʼox jnuptantik vokoliletik (2 Tim. 3:1). Kʼalal jech chkʼot ta jtojolaltike, tsots skʼoplal ti mu xi j-alub ta xiʼele. Li chʼul espiritue chakʼ jtsatsaltik sventa tstsʼik kuʼuntik kʼusuk vokolil ti chakʼ at-oʼontone.

14. ¿Kʼusi koltaat sventa stsʼik yuʼun vokoliletik li Jobe?

14 Li Jobe ep ta tos laj yil svokol. Chʼay li kʼusitik yuʼune, cham li xnichʼnabe, chʼay yamigotak xchiʼuk ipaj, li yajnil eke muʼyuk xa la spat yoʼonton ta stojolal Dios (Job 1:13-19; 2:7-9). Akʼo mi jech, la sta melel spatobil yoʼonton ta stojolal Eliú li Jobe. Li kʼusi laj yal Eliue —ti jech laj yal ek li Jeovae— xi ta jaypʼeluk noʼox kʼop ta alele: «Nopilano lec avaʼay ti xchʼay coʼntontic yuʼun yabtel li Diose» (Job 37:14). Taje te chvinaj ti oy kʼusi koltaat sventa stsʼik yuʼun prevaetik li Jobe. ¿Mi laj kiltik kʼusi jaʼ? Jaʼ ti la snopilanbe skʼoplal kʼutik yelan stunesoj xchʼul espiritu xchiʼuk sjuʼel li Jeovae (Job 38:1-41; 42:1, 2). Taje jaʼ me tskoltautik ek. Ta melel chvul van ta joltik kʼusitik kʼotem ta jtojolaltik ti laj kiltik ti oyutik ta yoʼonton li Diose xchiʼuk ti jech-o chilutik li avie.

15. ¿Kʼusi koltaat-o Pablo sventa stsʼik yuʼun li prevaetike?

15 Ta skoj xchʼunel yoʼonton li Pabloe ep kʼusitik kʼot ta stojolal ti laj yakʼ-o ta vokol li xkuxlejale (2 Cor. 11:23-28). ¿Kʼusi koltaat sventa oyuk noʼox smelolal li kʼusitik la spase xchiʼuk ti kʼuyelan laj yaʼi sbae? Jaʼ li orasion xchiʼuk ti la spat yoʼonton ta stojolal Jeovae. Kʼalal jaʼo laj yil tsatsal vokoliletike, ti xuʼ van jaʼ xa te laj-oe, xi la stsʼibae: «Li Cajvaltique te onoʼox oy ta jtsʼel. Jaʼ laj yacʼbun jtsatsal, jech ivuʼ cuʼun xcholbel li scʼope, jech laj yaʼyic scotol li yanlum cristianoetique. Jech licol loqʼuel ta ye li leone» (2 Tim. 4:17). Jaʼ yuʼun li jtakbole snaʼoj lek kʼalal xi laj yalbe li yermanotake: «Mu me cʼusi xloʼilaj avoʼntonic yuʼun» (kʼelo Filipenses 4:6, 7 xchiʼuk Efesios 6:10).

16, 17. Alo junuk skʼelobil kʼuxi tskolta yajtuneltak Jeova sventa stsʼik yuʼunik li vokoliletike.

16 Jun prekursora ti Roxana sbie yiloj ek ti ta onoʼox xchabi li yajtuneltak Jeovae. Kʼalal laj yalbe yajval ta abtel ti tskʼan jun-chib kʼakʼal sventa chbat ta mukʼta tsobajele, kapem la stakʼ ti chlokʼesat mi muʼyuk ibat ta abtele. Pe li Roxanae bat onoʼox li ta mukʼta tsobajele. La skʼanbe vokol Jeova ti akʼo mu xlokʼesat li ta yabtele, vaʼun jaʼ to jech jun yoʼonton laj yaʼi sba. Pe ta lunes kʼalal echʼ xaʼox li mukʼta tsobajele, li yajval yabtele laj onoʼox spas li kʼusi laj yale. Vaʼun laj yat tajek yoʼonton li Roxanae, akʼo mi muʼyuk toyol li stojole, chtun yuʼun sventa tsmakʼlin li yutsʼ yalale. La skʼopon Dios yan velta. La snop ti mi akʼbat li kʼusitik chtun yuʼun ta mantal li ta mukʼta tsobajele, jaʼ jech ch-akʼbat ek ta sventa li kʼusitik chtun yuʼune. Kʼalal jaʼo tsut batel ta snae, te laj yil pakʼal jlik vun ti chal ti tskʼanik j-abteletik ti snaʼikuk stunesel mukʼtik makina sventa tsʼisome. Kʼalal bat sjakʼ li abtelale, li jkʼel-abtele laj yil ti mu snaʼ spasel li kʼusi yakal tskʼanike. Akʼo mi jech, laj yalbe ti ch-akʼbat li yabtele, xchiʼuk x-echʼ to oʼlol yepal chtojat ti kʼuchaʼal toʼox ta baʼyele. Li Roxanae jpʼel-o ta yoʼonton ti takʼbat li s-orasione. Pe li kʼusi mas leke jaʼ ti xuʼ la xcholbe mantal li xchiʼiltak ta abtele, voʼobik taje —ti te skʼoplal ek li jkʼel-abtelale— la xchʼamik li mantale xchiʼuk laj yichʼik voʼ.

17 Bakʼintike xuʼ van jnoptik ti muʼyuk tstakʼ j-orasiontik li Jeovae, o ti muʼyuk tstakʼbutik ta anile, o ti mu jechuk tstakʼ ti kʼu yelan ta jkʼantike. Akʼo mi jech, li stuke oy lek srasonal yuʼun ti jech tspase, akʼo mi jaʼ to chkaʼibetik smelolal ta mas tsʼakal. Pe oy kʼusi xuʼ jpat-o koʼontontik ta melel: li stuke muʼyuk chchʼay ta yoʼonton li tukʼil yajtuneltake (Heb. 6:10).

Juʼel tsatsalil sventa tstsʼik kuʼuntik vokolil xchiʼuk prevaetik

18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk bu labal chkaʼitik ti ta jnuptantik vokoliletik xchiʼuk prevaetike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik li prevaetike?

18 Li yajtunelutik Jeovae kuxulutik ta jun balumil ti bu pʼajbilutike. Jaʼ yuʼun muʼyuk bu labal chkaʼitik ti chkiltik prevaetike, ti chchibaj koʼontontike, ti chkichʼtik kontrainel xchiʼuk ti tsujutik li krixchanoetike (Juan 15:17-19). Pe koliyal ti tskoltautik li chʼul espiritue, xuʼ stsal kuʼuntik skotol li vokolil ta jnuptantik kʼalal chi jtun ta stojolal Jeovae. Li stuke mu xakʼ akʼo xkichʼtik akʼel ta preva ti bu mu xa xkuch kuʼuntike (1 Cor. 10:13). Jech xtok, muʼyuk bu chiktautik mi jaʼuk tskomtsanutik (Heb. 13:5). Kʼalal ta jchʼunbetik li smantaltake tspojutik xchiʼuk tstsatsubtas koʼontontik. Jech noxtok, li xchʼul espiritu Diose xuʼ stijbe yoʼonton li ermanoetik sventa tskoltautik kʼalal mas chtun kuʼuntike.

19 Jsaʼtik-o li chʼul espiritu kʼalal ta jkʼantik ta orasion xchiʼuk kʼalal ta jchantik li Vivliae. Kʼalal «jech [chi jtsatsub] ta sventa li svuʼel ti» Diose, «jech ch-ayin lec smucʼul [koʼontontik], jech chcuch [kuʼuntik] scotol li vocole» (Col. 1:11).

[Tsʼib ta yok vun]

a Te cha tabe mas skʼelobiltak ta La Atalaya 1 yuʼun mayo ta 2001, pajina 16, xchiʼuk ta ¡Despertad! 8 yuʼun fevrero ta 1993, pajina 21 xchiʼuk 22.

¿Kʼusi cha takʼ?

• ¿Kʼuxi xuʼ jchapan jbatik ta sventa li kontrainele?

• ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy buchʼu chalbutik ti akʼo jmukbetik smule?

• ¿Kʼusi xuʼ jpat-o koʼontontik ta melel kʼalal ta jnuptantik kʼusuk vokolile?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 28]

¿Kʼusi ta jchanbetik li Josué xchiʼuk Calebe?

[Lokʼol ta pajina 29]

¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik jun kamigotik ti spasoj smule?