Tunesik lek akuxlejalik mi muʼyuk anup achiʼilike

«Li bochʼotic xuʼ chaʼyic jeche, acʼo spas.» (MAT. 19:12)

1, 2. 1) ¿Kʼu yelan yilojik ti muʼyuk snup xchiʼilik ep yajtuneltak Jeova, jech kʼuchaʼal li Pablo xchiʼuk Jesuse? 2) ¿Kʼu yuʼun vokol chilik kʼuchaʼal matanal yakʼoj Dios ti muʼyuk snup xchiʼilik li jlome?

 TA MELEL, li nupunele jaʼ jun matanal ti toj kʼupil sba yakʼojbutik li Diose (Pro. 19:14). Akʼo mi jech, oy ep yajtsʼaklomtak Cristo ti jun yoʼontonik ti muʼyuk snup xchiʼilike. Harold, ti 95 sjabilal ti muʼyuk inupune, xi chale: «Akʼo mi lek xi loʼilaj xchiʼuk ti lek chkaʼi chtal svulaʼanikun li ta jnae, ta jkʼupin xtok kʼalal jtuk oyune. Yuʼun van akʼbilun li matanal ti mu xi nupune».

² Jech onoʼox ta melel, li Jesucristo xchiʼuk li jtakbol Pabloe, laj onoʼox yalik ti jaʼ jun matanal yakʼoj Dios mi muʼyuk snup xchiʼil li jun krixchanoe, jech kʼuchaʼal li nupunel eke (kʼelo Mateo 19:11, 12 xchiʼuk 1 Corintios 7:7). Melel onoʼox ti mu skotolikuk jech oy ta yoʼontonik ti muʼyuk snup xchiʼilike. Jlome muʼyuk bu staojik li buchʼu snup-o sbaik ta skoj li kʼusitik kʼotem ta stojolalike. Li yantike ep xaʼox jabil snupunelik, pe stuk xa oyik ta skoj ti persa la xtuchʼ snupunelik ta registro civil o ti cham li snup xchiʼilike. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi smelolal ti chkaltik ti jaʼ jun matanal yakʼoj Dios ti muʼyuk snup xchiʼil jun krixchanoe? ¿Xchiʼuk kʼuxi xuʼ xichʼ tunesel lek taje?

Jun matanal ti stuk noʼox jeche

3. ¿Kʼusitik xuʼ spasik li yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk snup xchiʼilike?

³ Li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike mas onoʼox xokolik xchiʼuk muʼyuk kʼusi  chmakatik, jech oxal mas kʼun chaʼiik yepajesel li chol mantale, x-epaj yamigoik xchiʼuk ti masuk lek chil sbaik xchiʼuk Jeovae (1 Cor. 7:32-35). Ta skoj li kʼusitik taje, ep yajtsʼaklomtak Cristo «xuʼ chaʼyic» muʼyuk snup xchiʼilik, akʼo mi te noʼox kʼu sjaliluk. Jech xtok, oy buchʼutik muʼyuk toʼox jech oy ta yoʼontonik ti stuk oyike. Akʼo mi jech, kʼalal oy kʼusi jel ta xkuxlejalike, la skʼoponik Dios, la snopik lek xchiʼuk laj yakʼik venta ti xuʼ jun yoʼonton chkuch batel yuʼunik ta sventa ti chkoltaatik yuʼun Jeovae. Jaʼ yuʼun laj yakʼ ta yoʼontonik ti jechuk xkomik-oe (1 Cor. 7:37, 38).

4. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk srasonal sventa tsnopik ti muʼyuk tsʼakal chaʼi sbaik sventa chtunik ta stojolal Jeova li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike?

⁴ Li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike lek snaʼojik ti mu persauk chnupunik sventa ch-ojtikinatik xchiʼuk oyuk sbalil ch-ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk li s-organisasione. Li Jeovae skʼanojutik ta jujuntal (Mat. 10:29-31). Muʼyuk kʼusi mi jaʼuk buchʼu xuʼ xchʼakutik li ta kʼanelal yuʼune (Rom. 8:38, 39). Jaʼ yuʼun, akʼo mi nupunemutik o mi moʼoj, muʼyuk srasonal sventa ta jnoptik ti muʼyuk tsʼakalutik sventa chi jtun ta stojolal Jeovae.

5. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jtabetik lek sbalil ti chʼabal jnup jchiʼiltike?

⁵ Pe jech kʼuchaʼal li yantik matanal kichʼojtik —jech kʼuchaʼal ti xi jtojob ta stijel son o ta tajimole—, skʼan chkakʼbetik yipal sventa jtabetik lek sbalil ti muʼyuk jnup jchiʼiltike. Li yajtsʼaklomtak Cristo ti viniketik o antsetik, mi kerem-tsebik to o mi oy xa sjabilalik, mi jaʼ la stʼuj stukik ti muʼyuk snup xchiʼilik o mi jaʼ ta skoj li kʼusitik kʼotem ta stojolalike, ¿kʼuxi xuʼ stunesik lek li kʼusi staoj ta xkuxlejalike? Jkʼeltik jlomuk kʼusi laj yakʼ ta ilel yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel siglo xchiʼuk jkʼeltik kʼusi xuʼ jchantik.

Kerem-tsebetik ti muʼyuk snup xchiʼilike

6, 7. 1) ¿Kʼusi matanal la staik li stsebetak Felipe ti muʼyuk malijemike? 2) ¿Kʼuxi la stunes ti muʼyuk snup xchiʼil li Timoteoe, xchiʼuk kʼusitik bendision la sta ta skoj ti oy ta yoʼonton tun ta stojolal Jeova ta skeremale?

⁶ Li jcholmantal Felipee oy toʼox chanvoʼ stsebetak ti muʼyuk malijemike, ti ta sjunul yoʼonton la xcholik mantal kʼuchaʼal stotike (Hech. 21:8, 9). Li tsebetik taje laj yalik albil kʼopetik, ti jaʼ jun matanal chakʼ li chʼul espiritu ti laj yichʼ albel skʼoplal ta Joel 2:28, 29.

⁷ Yan kerem ti lek la stunes xkuxlejal ti muʼyuk snup xchiʼile jaʼ li Timoteoe. Koliyal li smeʼ ti Eunice sbi xchiʼuk li syaya ti Loida sbie, ta sbikʼtal onoʼox laj yojtikin «li scʼop Dios tsʼibabile» (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Ta tsʼakale yoxvoʼalik kʼotik ta yajtsʼaklom Cristo, te van ta sjabilal 47, kʼalal jaʼo ay svulaʼan ta sba velta Listra li Pabloe, ti bu nakal yutsʼ yalal Timoteoe. Chib jabil ta mas tsʼakale, kʼalal xchibal xaʼox velta ay  svulaʼan jteklum li jtakbole, yichʼoj xaʼox van jtob jabil li Timoteoe. Pe akʼo mi kerem toʼox xchiʼuk mu toʼox jaluk ochem ta mantal, li moletik ta Listra xchiʼuk li ta jteklum nopol yiloj ti jaʼ li Iconioe «lec scʼoplal yuʼunic li Timoteoe» (Hech. 16:1, 2). Jaʼ yuʼun laj yalbe ti akʼo xbat chiʼinatuk li ta xanbal ta misioneroale (1 Tim. 1:18; 4:14). Mu jnaʼtik mi nupun ta tsʼakal li Timoteoe. Li kʼusi jnaʼojtike jaʼ ti lek laj yaʼi ti chbat xchiʼin li Pabloe xchiʼuk ti ep jabil muʼyuk snup xchiʼil itun kʼuchaʼal jkʼelvanej o ta misioneroale (Fili. 2:20-22).

8. ¿Kʼusi koltaat sventa chakʼ ta yoʼonton stael kʼusitik sventa mantal li Juan Marcose, xchiʼuk kʼusitik lek la sta ta skoj taje?

⁸ Yan kerem ti lek la stunes xkuxlejal ti muʼyuk snup xchiʼil eke jaʼ li Juan Marcose. Li kerem taje, li smeʼ ti María sbi xchiʼuk li sprimo ti Bernabé sbie, te skʼoplalik li ta baʼyel yajtsʼaklomtak Cristo ta Jerusalene. Oy lek stakʼin yaʼeluk li yutsʼ yalale, yuʼun oy snaik ta yutil jteklum xchiʼuk oy jun skiaraik ti Rode sbie (Hech. 12:12, 13). a Akʼo mi jech, li Marcose maʼuk jun kerem ti jaʼ noʼox tspas li kʼusi tskʼan yoʼontone. Jech xtok maʼuk oy tajek ta yoʼonton ti chnupun xchiʼuk oyuk yutsʼ yalale. Ta melel, ti laj yamigoin sbaik jayibuk jabil xchiʼuk li jtakboletike, tijbat yoʼonton sventa tskʼan chbat ta misioneroal. Jech oxal chaʼa, kʼalal laj yil ti xuʼ chbat ta yajkoltaobba Pablo xchiʼuk Bernabé li ta baʼyel xanbal ta misioneroale, muʼyuk ep ta velta la snop (Hech. 13:5). Ta mas tsʼakale bat xchiʼin Bernabé. Te van jayibuk jabil ta tsʼakal xtoke, la skolta Pedro ta Babilonia (Hech. 15:39; 1 Ped. 5:13). Akʼo mi mu jnaʼtik kʼu sjalil ti muʼyuk snup xchiʼile, li Vivliae chakʼ ta ilel ti lek ojtikinbil ta skoj ti oy ta yoʼonton tskolta li yantike xchiʼuk ti chepajes li yabtel ta chol mantale.

9, 10. ¿Kʼutik yelan xuʼ chepajes yabtelik ta chol mantal li kerem-tsebetik ti muʼyuk to snup xchiʼilike? Alo junuk skʼelobil.

⁹ Li avi eke, oy ep kerem-tsebetik ti chepajes yabtelik ta chol mantal yoʼ to muʼyuk snup xchiʼilike. Jech kʼuchaʼal li Marcos xchiʼuk Timoteoe, snaʼojik ti xuʼ jun yoʼonton chtunik yuʼun Kajvaltik kʼalal muʼyuk to snup xchiʼilike (1 Cor. 7:35). Ta melel, oy lek sbalil maʼ taje. Ep kʼutik yelan xuʼ xtunik ta stojolal Jeova: xuʼ x-ochik ta prekursor, chbatik ti bu chtun mas jcholmantaletike, chchanik yan kʼop, ch-abtejik ta svaʼanel Salonetik sventa Tsobobbail xchiʼuk Beteletik, chbatik ta Chanob vun sventa Xchanubtasel Jtuneletik o ch-abtejik ta Betel. Kerem o tseb, ¿mi yakal cha tabe sbalil ti muʼyuk to nupunemote?

¹⁰ Jaʼ jech la spas Mark ti och ta prekursor kʼalal skʼan toʼox sta jtob sjabilale, ay ta Chanob vun sventa Xchanubtasel Jtuneletik xchiʼuk ayem ta abtel ta yantik balumil. Li avi ti tunem 25 jabil ta tsʼakal orae, xi chale: «Kakʼojbe onoʼox yipal ta jkolta skotol li ermanoetik ta tsobobbaile: ta jchiʼinan ta chol mantal, ta jvulaʼan, chkikʼik ta veʼel ta jna xchiʼuk ta jchapan reunion sosialetik ti tstsatsubtasbat yoʼontonik ta mantale. ¡Skotol taje yakʼojbun ep muyubajel!». Jech kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li kʼusi laj yal Marke, ti kʼusi mas xi jmuyubaj-oe jaʼ ti chkakʼbetik kʼusitik oy kuʼuntik li yantike, ti ep xuʼ jech tspasik li buchʼutik batem ta yoʼontonik spasel li chʼul abtelale (Hech. 20:35). Kerem o tseb, kʼusuk noʼox ti xa kʼupine, ti xa tojob spasele o li kʼusitik achanoj spasele, ep kʼusitik xuʼ xa pas li ta yabtel Kajvaltike (1 Cor. 15:58).

11. ¿Kʼusitik sbalil tstabeik li buchʼutik mu ta aniluk tsnop chnupunike?

¹¹ Xuʼ van cha kʼan cha nupun ta tsʼakal jech kʼuchaʼal jutuk mu skotoluk li krixchanoetik ti koʼol ajabilalike. Pe vuleso ta ajol liʼe: oy ep srasonal ti mu ta aniluk xa nope. Li Pabloe chalbot ti akʼo to xa mala mi echʼ xaʼox li yorail «xnichimal kerem-tsebale», jaʼ xkaltik, kʼalal jaʼo solel tskʼan tajek tslutsʼvanike (1 Cor. 7:36, NM). Baʼyel skʼan chavojtikin lek aba atuk xchiʼuk ti skʼan xa tojob lek stʼujel li anup achiʼile, pe taje jal me skʼan. Mu me xchʼay ta ajol ti toj tsots skʼoplal li kʼusi chichʼ alel kʼalal ta  xnupunike, yuʼun me jaʼ sventa sjunul kuxlejal (Ecl. 5:2-5).

Buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilik ti maʼuk xa kerem-tsebetike

12. 1) ¿Kʼusi laj yakʼ ta yoʼonton spasel Ana kʼalal jel li kʼusitik ta xkuxlejale? 2) ¿Kʼusi mukʼta matanal la sta li Anae?

¹² Li ta Evanjelio yuʼun Lucase chichʼ albel skʼoplal Ana, jun ants ti laj yil svokol ta skoj ti cham smalal kʼalal vukub toʼox jabil yikʼoj sbaike. Li Vivliae muʼyuk chal mi oy toʼox yalab o mi la snop chmalij yan velta, pe chal ti meʼon ants-o kʼalal 84 xaʼox sjabilale. Jech xtok, chakʼ ta aʼiel ti lek la stunes li kʼusi kʼot ta stojolal sventa mas lek chil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Chbatilan li ta chʼulnae, «ta cʼacʼal ta acʼubal tey ta xtun yuʼun Dios yuʼun ta xicta ixim, ta scʼopan Dios» (Luc. 2:36, 37, Achʼ Testamento, ta skʼop Chenalhó). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yil ta xkuxlejale jaʼ li kʼusitik sventa mantale. Ta melel, tsots van laj yakʼ yip li Anae, pe la sta jun mukʼta matanal: laj yil li neneʼ Jesuse xchiʼuk laj yal ti jaʼ ta stojolal chichʼ tael kolebal kʼalal mi kʼot ta Mesiase (Luc. 2:38).

13. 1) ¿Kʼuxi jnaʼtik ti jaʼ toʼox jun yajtsʼaklom Cristo ti lek x-abtej li Dorcase? 2) ¿Kʼusi matanal la sta Dorcas ta skoj ti lek yoʼontone?

¹³ Li Dorcas —ti Tabita sbi xtoke— jaʼ toʼox jun yajtsʼaklom Cristo ti nakal ta Jope ti bu chkoti varkoetike, ti te oy ta noroeste yuʼun Jerusalene. Yaʼeluke muʼyuk malijem kʼalal laj yichʼ albel skʼoplal ta Vivliae, yuʼun muʼyuk bu chal mi oy smalal. Li Dorcase «lec cʼusitic la spas xchiʼuc ep icoltavan». Tspas kʼuʼiletik sventa meʼon antsetik ti oy svokolike xchiʼuk sventa van yantik, ta skoj taje kʼanbil tajek. Pe ipaj xchiʼuk cham, jaʼ yuʼun li tsobobbaile la stakʼik ta ikʼel li Pedroe, solel xvokolajetik la skʼanbeik ti akʼo xchaʼkuxes li kʼanbil ermana taje. Kʼalal laj yaʼi skotol jnaklejetik ta Jope ti chaʼkuxie, ep buchʼutik la xchʼamik li kʼusi melele (Hech. 9:36-42). Laj van stabeik sbalil ta mas tsʼakal li achʼ yajtsʼaklomtak Cristo ta sventa li slekil yoʼonton laj yakʼ ta ilele.

14. ¿Kʼu yuʼun mas nopol chaʼi sbaik ta stojolal Jeova epal yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk snup xchiʼilike?

¹⁴ Li avie oy ep yajtsʼaklomtak Cristo ti oy xa sjabilalik kʼuchaʼal Ana xchiʼuk Dorcas ti muʼyuk snup xchiʼilike. Jlome muʼyuk to staojik li buchʼu snup-o sbaike, li yantike xtuchʼoj snupunelik o chamem snup xchiʼilik. Kʼalal muʼyuk snup xchiʼilik xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu skʼanbeik koltaele, ep tajek buchʼutik mas spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova (Pro. 16:3). Jun ermana ti mas xa ta 38 jabil chtun ta Betel ti Silvia sbie, jaʼ jun bendision chil ti muʼyuk snup xchiʼile. «Bakʼintike taʼlo chkaʼi ti voʼon skʼan tsots koʼontone, vaʼun xi ta jakʼbe jbae: “Pe, ¿buchʼu tspatbun koʼonton ek li voʼone?” —xi chal ta jamale—. Pe kʼalal jnaʼoj ti jaʼ mas xojtikin Jeova li kʼusitik chtun kuʼune, mas nopol chkaʼi jba ta stojolal. Jech noxtok, ta onoʼox xvul li spatobil koʼontone, bakʼintike jaʼ te chtal ti bu maʼuk jnopoje.» Jech kʼuchaʼal li Silviae, xuʼ jchʼuntik ta melel ti tspat koʼontontik xchiʼuk ta slekil yoʼonton tskoltautik li Jeova mi ta jsaʼtik koltael ta stojolale.

15. ¿Kʼuxi xuʼ sjam yoʼontonik li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike?

¹⁵ Jech xtok, li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike xuʼ sjam mas li yoʼontonike (kʼelo 2 Corintios 6:11-13). Jun ermana ti mas xa ta 34 jabil chtun ta tsʼakal ora ti Jolene sbie, xi chale: «Chkakʼbe yipal sventa chkamigoin skotolik, maʼuk noʼox li buchʼutik koʼol jabilalkutike. Li buchʼutik muʼyuk jnup jchiʼiltike xuʼ mas xi jtun ta stojolal Jeova, ta stojolal kutsʼ kalaltik, kermanotaktik xchiʼuk yan krixchanoetik. Kʼalal mas ch-echʼ jabiletike, mas chi muyubaj chkaʼi ti muʼyuk jnup jchiʼile». Ta melel, li ermanoetik ti malubemik xa, li buchʼutik ipik, li totil o meʼiletik ti muʼyuk snup xchiʼilike, li kerem-tsebetik xchiʼuk li yantik ta tsobobbaile, toj ep sbalil chilik li koltael chakʼik ta sjunul yoʼontonik li buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilike. Jech, kʼalal ta jkʼuxubintik li yantike, mas lek chkaʼi jbatik. Jaʼ yuʼun, xi jakʼbe jbatike: «¿Mi xuʼ jam li koʼonton eke?».

 Muʼyuk snup xchiʼilik ta sjunul xkuxlejalik

16. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk nupun li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi la stunes Pablo ti muʼyuk snup xchiʼile?

¹⁶ Muʼyuk nupun li Jesuse. Yuʼun la xchapan sba sventa tspas yuʼun li yabtel akʼbile. Jech xtok, ep ixanav, sob chlik ta abtel xchiʼuk nax xa akʼobal chikta. Ta slajebe, laj yakʼ ta matanal li xkuxlejale. Jamal ta ilel ti ep kʼusitik la spas ti muʼyuk snup xchiʼile. Jnoptik ta stojolal xtok li Pabloe, ti ta smilal noʼox kilometro xanav xchiʼuk ti la snuptan tsatsal vokoliletik ti kʼu sjalil la spas yabtele (2 Cor. 11:23-27). Muʼyuk snup xchiʼil —akʼo mi nupunem toʼox van— xchiʼuk la snop ti muʼyuk chnupun kʼalal yichʼoj xaʼox biiltasel ta jtakbole (1 Cor. 7:7; 9:5). Li Jesús xchiʼuk Pabloe la stijbe yoʼonton yantik ti akʼo mu saʼ snup xchiʼilik, mi xuʼ chilike, sventa chepajes yabtelik ta chol mantal jech kʼuchaʼal la spas stukike. Pe mi junuk ta xchaʼvoʼalik laj yalik mantal ti mu stakʼ xnupunik li buchʼutik chtunik ta stojolal Diose (1 Tim. 4:1-3).

17. 1) ¿Kʼusi spasojik jlom yajtsʼaklomtak Cristo jech kʼuchaʼal la spasik li Jesús xchiʼuk Pabloe? 2) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti ep sbalil chil Jeova li buchʼutik chakʼ svokolik yoʼ chtunik ta stojolale?

¹⁷ Li ta jkʼakʼaliltike, oy buchʼutik muʼyuk snopoj chnupunik sventa chtunik-o ta stojolal Dios. Li Harold ti laj xa kalbetik skʼoplale, x-echʼ xa ta 56 jabil chtun ta Betel. Xi chale: «Kʼalal lokʼ xaʼox lajuneb jabil chi tun ta Betele, kiloj xaʼox lokʼik batel ep nupultsʼakaletik, ta skoj chamel o ta skoj ti chbat xchabi stot smeʼike. Muʼyuk xa jbainoj maʼ taje, yuʼun chamemik xaʼox li jtot jmeʼe, pe jkʼanoj tajek li kabtel kichʼoje, jech oxal mu jkʼan chkakʼ ta vokol ta skoj ti chi nupune». Jech ek li Margaret ti jal xa tajek chtun ta prekursorae, xi laj yal leʼ xa jayibuk jabile: «Akʼo mi oy jayibuk velta xuʼ li malij, muʼyuk onoʼox xi malij. Jaʼ yuʼun lek jtunesoj ti jtuk oyun sventa ta jpas lek li kabtel ta chol mantale, xi muyubaj-o tajek». Xuʼ jpat koʼontontik ta melel ti muʼyuk bu chchʼay ta sjol Jeova li buchʼutik chakʼ svokolik sventa chtunik ta stojolale (kʼelo Isaías 56:4, 5).

Tuneso lek li kʼusi kʼotem ta atojolale

18. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik xchiʼuk jpatbetik yoʼontonik li yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk snup xchiʼilike?

¹⁸ Li yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk snup xchiʼilik ti ta sjunul yoʼonton yakal chtunik ta stojolal Jeovae, staik-o ti ta jkʼupil kʼoptatike. Ta jkʼuxubintik li slekil talelalike xchiʼuk ti lek chkoltavanik ta tsobobbaile. Jkotoltik me skʼan chkakʼbetik yilik ti jaʼutik kʼuchaʼal mero xchiʼilutik ta vokʼel, smeʼutik o yalab xnichʼnabutike. Jaʼ jech muʼyuk bu stuk chaʼi sbaik (kʼelo Marcos 10:28-30).

19. ¿Kʼusi xuʼ xa pas sventa cha tabe lek sbalil ti muʼyuk anup achiʼile?

¹⁹ Mi muʼyuk anup achiʼil ta skoj ti jech oy ta avoʼontone o mi jaʼ ta skoj li kʼusitik kʼotem ta atojolale, jmalaojkutik ti skʼelobiltak ta Vivlia xchiʼuk li skʼelobiltak avi ti la jchantik xa liʼe, tskoltaot ta yaʼibel mas smelolal ti xuʼ lek chbat akuxlejal xchiʼuk ti xuʼ xa muyubaj akʼo mi muʼyuk anup achiʼile. Kalbetik skʼoplal xtok li matanale. Jlome ta sjunul oʼontonal malabil, li jlome chʼayem koʼontontik tstautik. Jlome ta anil noʼox ta jkʼuxubintik, yan li jlome tsʼakal to chlik jkʼuxubintik. Taje jaʼ ti kʼuyelan chkaʼitik ta jujuntale. Jaʼ jech ek ta sventa li buchʼu muʼyuk snup xchiʼile. ¿Kʼusi xuʼ xa pas sventa cha tabe lek sbalil? Nopajan ta stojolal Jeova, pasbo batel li yabtele xchiʼuk jamo li avoʼontone. Jech kʼuchaʼal li nupunele, li matanal ti muʼyuk jnup jchiʼiltike xuʼ ep kʼusitik ta jtatik yuʼun mi jech chkiltik kʼuchaʼal chil Diose xchiʼuk mi lek ta jtunestik li matanal taje.

[Tsʼibetik ta yok vun]

¿Mi xvul ta ajol?

• ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jaʼ jun matanal yakʼoj Dios mi muʼyuk snup xchiʼil jun krixchanoe?

• ¿Kʼuxi xuʼ jaʼ jun bendision kʼalal muʼyuk snup xchiʼil li kerem-tsebetike?

• ¿Kʼuxi xuʼ xnopajik mas ta stojolal Jeova xchiʼuk sjam yoʼontonik li yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk snup xchiʼilike?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 18]

¿Mi yakal xa tunes lek li kʼusi oy ta atojolal sventa cha tun ta stojolal Diose?