Mu me jloʼla jbatik ta jnopben jtuktik

XI JAKʼBAT yuʼun Jeova li Eva kʼalal naka toʼox la sloʼ li sat teʼ ti mu stakʼ loʼele: «¿Cʼu yuʼun ti jech laj apase?». Vaʼun xi la stakʼe: «Jaʼ la sloʼlaun li chone jech la jloʼ» (Gén. 3:13). Li Satanás ti toj manyae la stunes jkot kiletel chon sventa stoy sba ta stojolal Jeova li Evae, vaʼun jaʼ jech laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal «li chon ta voʼonee [...]. Jaʼ li bochʼo tsloʼla scotol cristianoetic ta sbejel banamile» (Apo. 12:9).

Li kʼusi chal slivroal Génesis ta sventa li Diabloe jaʼ chakʼ kiltik ti toj lek snaʼ kʼuxi tsloʼla li buchʼutik te noʼox skʼeloj sbaike, jech kʼuchaʼal la spasbe Eva ti tsʼuj li ta spetsʼe. Pe li yajtsʼaklomtak Cristoe snaʼojik lek ti maʼuk noʼox li buchʼu xuʼ yuʼun chloʼlavane. Xi chpʼijubtasatik yuʼun Vivlia ti kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel ta stojolalike: «Jaʼ noʼox ta xaloʼla aba atuquic» (Sant. 1:22, Ti Achʼ Rextomento yuʼun ti Jesucristoe, ta skʼop Chamula).

¿Ta van jloʼla jba jtuktik? Taje yikʼaluk van mu jechuk chkaʼitik o mu van xkʼot ta jtojolaltik. Pe mi jech tspʼijubtasutik Diose yuʼun me oy kʼu yuʼun. Jaʼ yuʼun oy sbalil ti jkʼeltik batel kʼuyelan ti ta jloʼla jba jtuktike xchiʼuk kʼusitik ti mu lekuk ta jnoptike. Jkʼeltik batel jtos kʼusi kʼot ta pasel chal Vivlia ta sventa taje.

La sloʼla sba stukik

Li ta sjabilal 537 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li ajvalil Ciro el Grande ta Persiae laj yal jun mantal ti xuʼ la sut batel ta slumalik li judioetik ti oyik ta mosoil ta Babilonia sventa xchaʼvaʼanik li chʼulna ta Jerusalene (Esd. 1:1, 2). Jech onoʼox kʼuchaʼal tskʼan yoʼonton Diose, li judioetik ti sutemik xa ta slumalike la xchotanbeik slikebal li chʼulna kʼalal echʼ xaʼox jun jabile. Xmuyubajik tajek, jaʼ yuʼun la skʼupil kʼoptaik Jeova ta skoj ti laj yakʼbe bendision li slikebal abtelal ti toj tsots skʼoplale (Esd. 3:8, 10, 11). Pe ta anil noʼox lajik ta kontrainel, jech oxal lik chibajuk yoʼontonik (Esd. 4:4). Pe te van voʼlajunebuk jabil ta tsʼakale, albatik yuʼun j-abteletik ti mu xuʼ xchaʼvaʼanik li Jerusalene. Yuʼun kʼotik li bankilaletik ti yichʼojik ta venta lumetik ti bu kʼalal ch-ajvalilaj Persiae, vaʼun «ta cʼop xa cʼot spajesic ta abtel li judaetique» (Esd. 4:21-24).

Ta skoj li kʼusi la snuptan li judioetike, jaʼ te lik sloʼla-o sba stukik. Xi laj yalike: «Mu to tsta yorail xuʼ chichʼ chaʼpasel li chʼulna yuʼun Mucʼul Diose» (Hageo 1:2). Kʼot ta nopel yuʼunik ti mu to la skʼan Dios ti xichʼ vaʼanel ta anil li chʼulnae. Jech oxal muʼyuk la sabeik yorail sventa spasik li abtelal akʼbatik yuʼun Diose, kʼajomal noʼox lik smeltsan lek snaik, jaʼ laj yiktaik li chʼul abtelale. Jaʼ yuʼun xi la sjakʼ li j-alkʼop Hageoe: «¿Me jaʼ noʼox voʼoxuc yorail xuʼ chanaqui ta anaic ti toj cʼupilic sba pasbil ti cʼalal jaʼ yoquel jinem o li [chʼulnae]?» (Hageo 1:4).

¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti mu toj vokoluk ti mu xa tsotsuk skʼoplal xkaʼitik li kʼusitik sventa mantale. Xchiʼuk xtok, ti xuʼ jaʼ xbat ta koʼontontik li kʼusi ta jkʼan jtuktik kʼalal mu xkaʼibetik lek smelolal ti kʼusi ora tspas Jeova li kʼusi tskʼan tspase. Xi jkoʼoltastike. Mi oy buchʼu chkʼot vayuk ta jnatike, ta van jpastik persa ti lekuk chapal kʼusitik kuʼuntik kʼalal chvulike. ¿Ati mi avaʼi ti chjalijik to une? ¿Mi mu xa van bu cha chapan li kʼusitik skʼane?

Li judioetike skʼan xaʼibeik smelolal jechuk ti tskʼan Jeova ti akʼo svaʼanik noʼox ta anil li chʼulnae. Oy onoʼox buchʼu vulesbat ta sjolik taje, jaʼ li Zacarías xchiʼuk Hageoe. Li Hageoe xi laj yal mantale: «Oyuc lec stsatsal avoʼnton. Jteclum, aqʼuic me persa. Abtejanic» (Hageo 2:4). Jech oxal chaʼa, skʼan x-abtejik, yuʼun persa onoʼox chkoltaatik yuʼun li chʼul espiritue  (Zac. 4:6, 7). Li kʼusi kʼot ta pasel taje jaʼ chakʼ jchantik ti mu xtun mi oy kʼusi chopol ta jnoptik ta sventa li skʼakʼalil Jeovae (1 Cor. 10:11).

Mi jnaʼtik lek snopele muʼyuk me ta jloʼla jba jtuktik

Li ta xchibal skarta Pedroe te laj yal ti yakʼojbe lek yorail Jeova sventa chakʼ tal li «achʼ vinajel xchiʼuc achʼ banamil[e]» (2 Ped. 3:13). Laj yal ti oy la jlom krixchanoetik ti mu xchʼunik mi tskolta krixchanoetik li Diose. Ti kʼusi xtoke xi chlabanvanik ti mu la kʼusi chkʼot ta pasele: «Ti cʼu onoʼox xʼelan ta sliquebal cʼalal imeltsaj li banamile, jaʼ jech o cʼalal to tana» (2 Ped. 3:4). Li jtakbol Pedroe oy tajek ta yoʼonton chal ti mu jechuk li kʼusi chalike, jaʼ yuʼun xi la stsʼibae: «Ta jtʼabboxuc ta avoʼntonic li bijubtasel laj calboxuc ta sventa ti acʼo tucʼuc cʼusi chanopique». Laj yalbe yermanotak ti muʼyuk lek ta jyalel li kʼusi tspas krixchanoetik kʼalal tstseʼintaik li kʼusi xchʼunojike. Pe li Diose oy xa onoʼox kʼusi spasojbe li krixchanoetike, jaʼo kʼalal laj yakʼ tal jun mukʼta nojelal ta voʼe (2 Ped. 3:1, 5-7).

Li ta sjabilal 520 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike laj onoʼox yalbe judioetik ek li Hageo ti akʼo stunes lek li snopbenike. Sventa skolta li xchiʼiltak ta skoj ti chibajem yoʼontonike xchiʼuk ti mu xa bu yakalik ta abtele, laj yalbe ti akʼo snopik lek li kʼusi yakalik spasele: «Nopic me lec li cʼusitic chapasique» (Hageo 1:5). Tskʼan ti akʼo snopbeik skʼoplale, jech oxal laj yalbe ti oy kʼusi tskʼan tspas ta stojolal steklumal li Diose xchiʼuk ti oy la kʼusi albil ta melele (Hageo 1:8; 2:4, 5). Li spatobil oʼontonal taje jaʼ koltaatik sventa xlik xchaʼvaʼanik ta anil li chʼulnae, akʼo mi lokʼem smantal j-abteletik ti mu stakʼ spasike. Li jkontrainvanejetike ta ox sokes yaʼiik xtok li abtelale, pe muʼyuk spas yuʼunik. Jech, paj li kontrainele vaʼun voʼob jabil ta mas jelavele tsuts li chʼulnae (Esd. 6:14, 15; Hageo 1:14, 15).

Jnoptik lek ti kʼu kelantike

Li buchʼutik kuxiik ta skʼakʼalil Hageoe laj yakʼ akʼo xchibajesatik li vokoliletik la snuptanike. ¿Mi xuʼ van jech xkʼot ta jtojolaltik ek? Mi jeche, muʼyuk xa me mas ta koʼontontik li chol mantale. Pe ¿kʼusi van xuʼ xchibajesutik? Yikʼaluk van jaʼ ta skoj ti chkil jvokoltik ti chʼabal tukʼilal liʼ ta balumile. Jech chkiltik li kʼusi la snuptan Habacuque, yuʼun xi la sjakʼbe li Jeovae: «¿Baqʼuin to chavaʼibun jcʼop ti liʼ xiʼavet o ta atojol, ti yoquel mu xatacʼbun oe? ¿Baqʼuin to chacoltavan ti liʼ chicʼopoj ta scoj ti oy ep utsʼintaele?» (Hab. 1:2). Chchʼay ta sjolik jlom ti toj poʼot xa li skʼakʼalil Jeovae xchiʼuk jaʼ chbat ta yoʼontonik li skʼupinel xkuxlejalike, yuʼun tsnopik ti jalij xa tajek li Diose. ¿Mi jech xa van ta jnoptik ek? Mi jeche, tsʼujemutik xa me li ta petsʼ ti jaʼ noʼox ta jloʼla jba jtuktike. Li yajtsʼaklomtak Cristo avie mas to me toj tsots skʼoplal ti «[s]nopic [...] lec li cʼusitic [ts]pasique» xchiʼuk ti «acʼo tucʼuc cʼusi [ts]nopique». Melel onoʼox ti jalijem xa li chopol balumil liʼe, akʼo mi oy junantik ti la snopik ti chlaj noʼoxe. Pe mu me labaluk xkaʼitik taje. ¿Kʼu yuʼun?

Li Vivliae chal ti skʼan jmalatike

Jkʼelbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Cristo ta sventa li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta pasele. Toj tsots skʼoplal skʼan vikʼiluk jsatik, yuʼun jech laj yal Jesús ta Evanjelio yuʼun Marcos ta jun albil  kʼop sventa slajebal kʼakʼal (Mar. 13:33-37). Jech xtok, laj yal jun pʼijubtasel ta sventa li kʼusi yaloj j-alkʼopetik ta sventa li smukʼta kʼakʼalil Jeova ti jaʼ li Armagedone (Apo. 16:14-16). ¿Kʼu yuʼun ep tajek ta velta laj yal taje? Jaʼ sventa tskoltautik, yuʼun kʼalal yakal ch-echʼ batel li kʼakʼaletike mas to toj jal ta malael chkaʼitik xchiʼuk yikʼaluk van xlik jnoptik ti jal to skʼan li skʼakʼalil Diose.

Oy kʼusi la skoʼoltas-o Jesús sventa tskoltautik yoʼ xkaʼibetik smelolal ti skʼan vikʼiluk jsatik kʼalal mu to chtal li slajebal kʼusitike. Laj yalbe skʼoplal jpʼej na ti och j-elekʼetik tee. ¿Kʼusi la spas jechuk li yajval na sventa muʼyuk xlaj ta j-elekʼe? Jaʼ ti muʼyukuk xvay sjunul akʼobale. Kʼalal la stsutses li lokʼolkʼop laj yal Jesuse xi la spʼijubtas li yajtsʼaklomtake: «Tscʼan ti lec chapaloxuque. Yuʼun ti cʼalal muʼyuc anopoj chamalaicune, jaʼo chital, vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote» (Mat. 24:43, 44).

Li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ chakʼ kiltik ti oyuk ta koʼontontik smalaele, akʼo mi jal tajek. Mu me stakʼ chopol xkaʼitik ti chjalij li chopol balumil liʼe. Pe mu me stakʼ jloʼla jbatik xtok un ti chkaltik ti «mu to tsta [li] yorail» yakʼojbe Jeovae. Yuʼun mi jech ta jnoptike, muʼyuk xa me tajek ta koʼontontik li xcholel mantal sventa Ajvalilal yuʼun Diose (Rom. 12:11).

Jlokʼes ta jnopbentik li kʼusi mu jechuk ta jnoptike

Li buchʼu skʼan slokʼes ta snopben li kʼusitik mu jechuke lek me ti snopbe skʼoplal li beiltasel ta Gálatas 6:7 ti xi chale: «Mu me xaloʼla abaic [...]. Li cʼusi tstsʼun jujun cristianoe jaʼ chcʼot scʼaj». ¿Kʼusi tspas li jsep osil kʼalal muʼyuk kʼusi chichʼ tsʼunbele? Jaʼ chchʼi tal ta anil li tsʼiʼlele. Jaʼ me jech chkʼot ta pasel ek kʼalal oy kʼusitik chopol ta jtikʼ ta jnopbentike. Muʼyuk chkakʼtik venta kʼuxi chakʼ yibel ta jnopbentik li kʼusitik mu jechuk ta jnoptike. Xuʼ van xi xkaltike: «Jnaʼoj ti chtal li skʼakʼalil Jeovae, pe mu to xtal ta ora». Mi jech ta jnoptike yikʼaluk me mu xa kʼusi mas ta jvul-o koʼontontik xchiʼuk lek xa noʼox chkaʼitik mi muʼyuk ta jpastik li kabteltik sventa Diose, vaʼun xuʼ me jech chʼayal stautik li skʼakʼalil Jeovae (2 Ped. 3:10).

¿Kʼusi stakʼ jpastik sventa mu xakʼ yibel ta jnopbentik taje? Jaʼ ti xkakʼ kipaltik skotol ora sventa jnaʼtikuk lek «cʼusi tscʼan li Diose, jaʼ li cʼusitic lec chile, li cʼusitic tuqʼue» (Rom. 12:2). Jtos ti kʼusi toj lek xuʼ jpastik sventa jnaʼtik leke jaʼ ti jchantik skotol kʼakʼal li Vivliae. Mi jech ta jpastike jaʼ me tstsatsub-o li xchʼunel koʼontontik ti ta onoʼox spas Jeova li kʼusitik snopoj mi sta yorail chile (Hab. 2:3).

Jaʼ me jech te oy-o ta jnopbentik «scʼacʼalil li [Dios]» mi ta jchʼakbetik yorail chi jchanunaj, ta jpastik orasion, chi jbat ta tsobajel, ta jcholtik mantal xchiʼuk mi oy slekil koʼontontike (2 Ped. 3:11, 12). Yichʼoj me lek ta venta Jeova kʼalal jech ta jpasilantike. Jaʼ jech kʼuchaʼal xi chalbutik Pabloe: «Mu me xijlubtsajutic ta spasel li cʼusitic leque. Yuʼun tsta yorail chcʼot jcʼajbetic sat, me muc xchibaj coʼntontic ta spasele» (Gál. 6:9).

Maʼuk me yorail ti jaʼ chbat ta koʼontontik li kʼusi mu jechuk ta jnoptike, ti ta jnoptik ti jalij xa tajek li skʼakʼalil Jeovae. Moʼoj, jaʼ yorail skʼan jtsatsubtas li koʼontontike, yuʼun li skʼakʼalil Jeovae toj poʼot xa me.

[Lokʼol ta pajina 4]

Li Hageo xchiʼuk Zacariase la stijbeik yoʼonton li judioetik ti akʼo xchaʼvaʼanik li chʼulnae

[Lokʼol ta pajina 5]

¿Kʼusi la spas jechuk li yajval na ti snaʼojuk ti chtal j-elekʼe?