Li Jehue la spakbe skʼoplal yichʼel ta mukʼ Dios

LI Jehue ta sjunul yoʼonton la spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. La spakbe skʼoplal ta skotol yipal, ta anil noʼox la spas, muʼyuk la snop chib velta, ta sjunul yoʼonton xchiʼuk ta stsatsal yoʼonton la spas. Taje jaʼ talelaletik ti lek jchantike.

Kʼalal i-akʼbat yabtel yuʼun Dios li Jehue, li steklumal Israele oy xaʼox ta vokol. Tsots chichʼik ilbajinel yuʼun Jezabel, ti jaʼ toʼox yajnil li anima mol Acabe, jaʼ smeʼ li ajvalil Jorame (Jehoram). Li ants taje jaʼ la spas ti akʼo yichʼik ta mukʼ Baal li krixchanoetike, ti jaʼ mu xichʼik ta mukʼ li Diose, stakoj xaʼox ta milel jayibuk yaj-alkʼop Dios xchiʼuk sokesoj xaʼox li jteklum ta skoj ti puru mulivajel tspas xchiʼuk ti oy ep j-akʼchameletik yuʼune (1 Rey. 18:4, 13; 2 Rey. 9:22). Jaʼ yuʼun li Jeovae laj yalbe Jehú ti akʼo smil Acab, Joram, Jezabel xchiʼuk skotol li yutsʼ yalale.

Li sba velta chal Vivlia ta sventa li Jehue, jaʼo kʼalal jmoj chotol chloʼilajik xchiʼuk li bankilal soltaroetik yuʼun Israele. Li Jehue tsots toʼox yabtel, xuʼ van jaʼ toʼox jun bankilal soltaro ti yakal toʼox ta paskʼop xchiʼuk jsirioetik ta Ramot te ta Galaad. Li j-alkʼop Eliseoe la stak batel jun xnichʼon j-alkʼop sventa chjaxbe aseite ta sjol yoʼ x-och ta ajvalil li Jehue xchiʼuk chalbe ti akʼo smil skotol li keremetik ta yutsʼ yalal Acab ti skontrainojik li melel yichʼel ta mukʼ Diose (2 Rey. 8:28; 9:1-10).

Kʼalal ijakʼbat yuʼun bankilal soltaroetik ti kʼu yuʼun vulaʼanat yuʼun j-alkʼop li Jehue, muʼyuk la skʼan laj yal. Pe kʼalal isujate laj yal ta jamal, jaʼ yuʼun skotolik la skontrainik li Jorame (2 Rey. 9:11-14). Xuʼ van chopol chilik xchiʼuk tskontrainik li kʼusitik chkʼot ta pasel ta sna li ajvalile xchiʼuk li kʼusi tspas li Jezabele, pe akʼo mi jech, la snop lek baʼyel kʼuyelan tspas li kʼusi i-albat yuʼun Diose.

Li ajvalil Jorame la syayijesik ta jun paskʼop, vaʼun te ibat snakʼ sba ta Jezreel yuʼun spatoj yoʼonton ti te chkole. Sventa xkuch yuʼun li Jehue, snaʼoj ti skʼan muʼyuk buchʼu snaʼ li kʼusi tsnop tspase, jaʼ yuʼun xi laj yal mantale: «Mu me bochʼo xbat yal avuʼunic ta Jezreel li cʼusi ta jpastique» (2 Rey. 9:14, 15). Jech laj yal yuʼun la snop ti xuʼ van xlikik ta anil ta paskʼop li buchʼutik tukʼ yoʼontonik ta stojolal Jorame.

XVILET XA NOʼOX BATEL XCHIʼUK SKARETA

Li Jehue tskʼan ti chʼayal yoʼonton chkʼot sta li Jorame, jaʼ yuʼun tsots xa noʼox xvilet batel xchiʼuk skareta, 72 kilometro xanav batel, yuʼun jech snamal xil sbaik li Ramot te ta Galaad kʼalal ta Jezreele. «Li bochʼo tsqʼuel osil ta toyol qʼuelub osil te ta Jezreele laj yil ti te xa chnopaj batel xchiʼuc xchiʼiltac li Jehue.»  (2 Rey. 9:17.) Xuʼ van chiʼinbil batel ta epal soltaroetik sventa xkuch yuʼun li kʼope.

Kʼalal laj yakʼ venta ti jaʼ Jehú li buchʼu kajal batel ta karetae, li jkʼel osil ta toyole xi to i-avane: «Xcoʼlaj xchiʼuc yichʼoj chuvaj yilel ti cʼu xʼelan tstuqʼuibtas tal li scareta[e]» (2 Rey. 9:20). Mi anil xa onoʼox snaʼ xanav xchiʼuk skareta li Jehue, mas to kʼalal laj yichʼ akʼbel tsots yabtele.

Li Jehue muʼyuk xa bu xakʼ ta mukʼ li chib j-ichʼkʼopetik yuʼun ajvalile, tukʼ xa noʼox ibat ta stojolal li ajvalil Joram xchiʼuk li ajvalil ta Judá ti Ocozías sbie, ti kajajtik batel ta skaretaike. Vaʼun li Jorame xi la sjakʼbe li Jehue: «¿Me muʼyuc chasaʼ cʼop, Jehú?». Xi la stakʼ li Jehue: «¿Cʼu xʼelan xuʼ mu xlic cʼop ti staoj yav o puru mulivajel xchiʼuc yan vinic tspas li ameʼ Jezabele, xchiʼuc ti oy ep jʼacʼchameletic yuʼune?», xut. Kʼalal jech itakʼbate, jatavik sutel. Pe li Jehue laj yakʼbe batel jmoj flecha li Jorame. Lek la stikʼbe batel ta spat, toj lokʼel ta yoʼonton. Jech te icham o ta yut skareta. Akʼo mi ijatav toʼox batel li Ocoziase, ta tsʼakale la sta, vaʼun la smil ek (2 Rey. 9:22-24, 27).

Li buchʼu skʼan to smilik li ta yutsʼ yalal Acabe jaʼ li meʼ ajvalil Jezabele, ti «bol ants» xi skʼoplal laj yal li Jehue. Kʼalal i-och ta Jezreel li Jehue, te laj yil inachʼi lokʼel ta ventana li antse, vaʼun ta anil noʼox laj yalbe j-abteletik ti akʼo sjipik yalele. Jech xtok, kʼalal te xaʼox ta lum li antse, li Jehue la xpechʼolan ta tekʼel ta skaʼ. Ta tsʼakale, li Jehue la smilan li yan xchopol utsʼ-alal Acabe (2 Rey. 9:30-34; 10:1-14).

Akʼo mi mu jkʼan jnoptik ta sventa li kʼusitik ikʼot ta pasele, skʼan xkaʼibetik smelolal ti voʼne taje li Jeovae tstunes toʼox yajtuneltak sventa chakʼbe stoj smul li krixchanoetike. Li Vivliae chal: «Li Diose chapal xaʼox yuʼun ti te xa chcham o li Ocozías cʼalal chbat sqʼuel li Jorame. Cʼalal icʼote, iloqʼuic tal xchiʼuc li Jorame, bat xchiʼinic ta loʼil li Jehú xnichʼon Nimsie. Pero li Diose stʼujoj xaʼox li Jehue, yuʼun acʼo yulesbe stsʼunubal li Acabe» (2 Cró. 22:7). Kʼalal te la stenik ta yosil Nabot li sbekʼtal stakopal Jorame, li Jehue laj yal ti jaʼ jech chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Dios ti chakʼ stoj smul li Acab ta skoj ti la smil li tukʼil j-alkʼope. Jech noxtok, li Jehue laj yichʼ akʼbel yabtel sventa tspakbe skʼoplal li j-alkʼopetik ti laj yakʼ ta milel li Jezabele (2 Rey. 9:7, 25, 26; 1 Rey. 21:17- 19).

Li yajtuneltak Jeova avie, mu xa xuʼ spasik kʼop xchiʼuk li buchʼutik mu xichʼik ta mukʼ li melel Diose. Yuʼun xi li Diose: «Vuʼun ta jpac sutel jtuc», xi (Heb. 10:30). Vaʼun chaʼa, sventa tslokʼesik li kʼusitik tsokesvan ta tsobobbaile,  li moletike tskʼan oyuk stsatsal yoʼontonik jech kʼuchaʼal li Jehue (1 Cor. 5:9-13). Xchiʼuk skotol li buchʼutik te ta tsobobbaile skʼan mu xchiʼinik li buchʼutik yichʼojik lokʼesel ta tsobobbaile (2 Juan 9-11).

LI JEHUE JUN YOʼONTON LA SPAS LI KʼUSI TSKʼAN JEOVAE

Ti kʼu yuʼun jech la spas li Jehue, lek xvinaj kʼalal xi laj yalbe Jonadabe: «Chiʼinun batel; te chavil ti jun coʼnton ta jpas cʼusi tscʼan li Mucʼul Diose». Li Jonadabe la xchʼam li takel ta ikʼele, vaʼun imuy li ta skareta Jehue xchiʼuk jmoj xa ibatik ta Samaria. Kʼalal te xaʼox oyike, li Jehue «jaʼ noʼox jech iloʼlavan ta sventa sbijil, yuʼun jech acʼo uluc o scotol li bochʼotic chichʼic ta mucʼ li Baale» (2 Rey. 10:15-17, 19).

Li Jehue xi laj yale: «Jchapanoj lec milbil matanaletic» sventa li Baale (2 Rey. 10:18, 19). Jun krixchano ti chchanbe skʼoplal Vivliae chal: «Lek noʼox la sjoypʼinbe smelolal li kʼusi laj yale», xi. Akʼo mi «jaʼ skʼan xal “milbil matanal” [li jpʼelkʼop taje], xuʼ xichʼ tunesel xtok sventa chichʼ albel skʼoplal ti “chichʼik milel” li jvalopatinej mantaletike». Li Jehue tskʼan akʼo xbat skotolik li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Baale, jaʼ yuʼun la stsob skotol te ta xchʼulna Baal xchiʼuk laj yalbe ti akʼo slapik li kʼuʼiletik sventa yajtuneltak Baale. «Cʼalal laj yoʼntonic ta xchiqʼuel matanale», li Jehue la stak batel 80 viniketik sventa tsmilik li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Baale. Jech noxtok, la sjinesik li xchʼulna Baale, vaʼun, la stunesik sventa paxyajebal sventa mu xa xbat yichʼik ta mukʼ te li Baale (2 Rey. 10:20-27).

Melel onoʼox ti toj ep la smal chʼichʼ li Jehue, pe akʼo mi jech, li Vivliae chal ti jaʼ jun vinik ti toj tsots yoʼonton la skolta lokʼel Israel ta skoj ti tsots chichʼik ilbajinel yuʼun li meʼ ajvalil Jezabel xchiʼuk li yutsʼ yalale. Sventa spas yuʼun taje, skʼan ta sjunuluk yoʼonton tspas, xchiʼuk ti oyuk stsatsal yoʼontone. Xi chal jun diksionario sventa Vivlia: «Mu toj kʼunuk ta pasel, pe jech la spas kʼuchaʼal laj yichʼ albele. Ti muʼyukuk jech iyichʼ pasele, muʼyuk bu xlaj li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Baal ta Israel jechuke».

Li yajtsʼaklomutik Cristoe ta jnuptantik vokoliletik ti bu skʼan xkakʼtik ta ilel jtalelaltik jech kʼuchaʼal li Jehue. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿kʼusi ta jpastik mi oy la jtatik junuk preva ta spasel li kʼusi chopol chil Jeovae? Skʼan ta jpʼajtik ta anil noʼox xchiʼuk oyuk stsatsal koʼontontik xkaltik ti moʼoje. Skʼan ta sjunuluk koʼonton jpastik li kʼusi lek chil Jeovae.

JKʼELTIK LEK MI TA JCHʼUNTIK LI SMANTALTAK JEOVAE

Li slajeb loʼil liʼe oy kʼusi xuʼ jchantik yuʼun. Li Jehue «laj onoʼox yichʼ ta mucʼ li slocʼobal chʼium tot vacaxetic pasbilic ta cʼanal taqʼuin» ti te oy ta Betel xchiʼuk ta Dane (2 Rey. 10:29). ¿Kʼuxi xa noʼox ti tsʼuj ta yichʼel ta mukʼ yan diosetik ti ta sjunul toʼox yoʼonton chichʼ ta mukʼ Diose?

Sventa xchʼakojuk-o sbaik li Judá xchiʼuk Israele, li Jehue laj van snop ti jaʼ lek chaʼvokʼuk-o li srelijionike. Jaʼ yuʼun, jech kʼuchaʼal la spasik li baʼyel ajvaliletik ta Israele, laj yakʼ xichʼik-o ta mukʼ chʼiom tot vakaxetik li jnaklejetik ta Judae. Pe taje, te laj yakʼ ta ilel ti chʼabal xa xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeovae, li buchʼu itʼujvan ta ajvalile.

Ta skoj ti jech tajek la spas kʼuchaʼal i-albat yuʼun Jeova li Jehue, ikʼupil kʼoptaat. Pe li skʼop Diose chal xtok ti Jehue «muʼyuc onoʼox tsots scʼoplal laj yaʼay ta yoʼnton chchʼun li mantaletic yuʼun Mucʼul Dios[e], jaʼ li Dios yuʼun Israele» (2 Rey. 10:30, 31). Kʼalaluk ta jkʼeltik li kʼusi la spas Jehue yikʼaluk van ta xkat-o koʼontontik xchiʼuk labal sba chkaʼitik ti kʼusi ikʼot ta pasel yuʼune; akʼo mi jech, oy kʼusi xuʼ jchantik, taje jaʼ ti akʼo mu jchʼay ta joltik ti kʼuyelan chkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Skʼan tukʼ-o oyutik ta stojolal Dios jujun kʼakʼal, pe sventa taje skʼan jchantik xchiʼuk jnopilantik li Skʼope xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼonton jkʼopontik li Jtotik ta vinajele. Jaʼ yuʼun chaʼa, kakʼtik persa jchʼuntik ta sjunul koʼontontik li smantaltak Jeovae (1 Cor. 10:12).

[Rekuadro ta pajina 4]

Li kʼusi tabil ta stojolal Jehue

Oy jlabanvanejetik ti ep ta velta xchibalkʼoptaojik mi melel ikuxiik li buchʼutik chichʼ albel skʼoplalik ta Vivliae. Pe, ¿mi oy van yan kʼusi ti chakʼ ta ilel ti ikuxi ta melel li Jehue?

Oy oxib vunetik sventa voʼneal Asiria ti chalbe sbi li ajvalil ta Israele. Li june jamal chal ti chakʼ ta ilel Jehú o yan yajkʼopojel ti patal ta lum ta stojolal Salmanasar III xchiʼuk ti tstoj spatane. Li tsʼib taje xi chale: «Li patan laj yakʼ Jehú (ia-ú-a), xnichʼon Omrí (hu-um-ri): laj yakʼbun plata, oro, jun boch saplu pasbil ta oro, jun jarra pasbil ta oro ti tsʼubtsʼub yute, jun tayal vaso pasbil ta oro, kuveta pasbil ta oro, estaño, jun xvaxton ajvalil (xchiʼuk) puruhtu pasbil ta teʼ [mu nabiluk kʼusi skʼan xal li jpʼel kʼop puruhtu, xie]». Akʼo mi maʼuk «xnichʼon Omrí» li Jehue, jech chichʼ albel skʼoplal li buchʼu chkom ta xkʼexol ajvalil ta Israele, xuʼ van jaʼ ta skoj ti lek tajek ojtikinbil li Omrí xchiʼuk ta skoj li kʼusitik laj yakʼ ta vaʼanel ta Samariae.

Li kʼusi laj yal li ajvalil ta Asiriae, ti laj la yakʼ spatan li Jehue, mu stakʼ naʼel mi melel. Akʼo mi jech, oxib velta laj yalbe sbi Jehú li Salmanasare: ta jun pechpech ton, ta jun spatbil-lokʼol Salmanasar xchiʼuk li ta tsʼibetik sventa jpasmantaletik ta Asiriae. Taje jaʼ senyail ti melel ikuxi ta Balumil li Jehú chichʼ albel skʼoplal ta Vivliae.