Mu me xchʼay xkuxetel avoʼonton mi tsots achamele

NOPO noʼox ti jaʼ to lalike, vaʼun oy ta avoʼonton ti x-echʼ ta anil li kʼakʼale. Taje jaʼ ta skoj ti oy avokol ta chamel o ta skoj ti chavat avoʼontone, yuʼun mu xa xkuch avuʼun junuk kʼakʼal. Xuʼ van jech chavaʼi aba kʼuchaʼal Job ti xi laj yale: «Jaʼ lec ti chamcune, altic ti puru jbaquil xa noʼox liʼ oye» (Job 7:15). ¿Kʼusi chapas ti xjalij jayibuk jabil li avokol taje?

Jaʼ jech ikʼot ta stojolal Mefi-boset, xnichʼon Jonatán, li yamigo ajvalil Davide. Kʼalal voʼob toʼox jabil yichʼoje «ijachʼ. Jech coxo icom o» (2 Sam. 4:4). Ta tsʼakale, itikʼbat smul, yuʼun laj la svalopatin li ajvalile xchiʼuk chʼay jlomuk li kʼusitik yuʼune, jaʼ yuʼun mas to tsatsaj svokol ta skoj ti laj yat yoʼontone. Akʼo mi jech, toj lek kʼusi xuʼ jchantik ta sventa ti kʼuxi ikuch batel yuʼun li xchamele, ti sabat smule xchiʼuk ti muʼyuk ikʼot ta pasel li kʼusi tskʼane, yuʼun li stuke muʼyuk laj yakʼ akʼo xchʼay yuʼun muyubajel ta skoj taje (2 Sam. 9:6-10; 16:1-4; 19:24-30).

Li buchʼu xuʼ jchanbetik slekil talelal xtoke jaʼ li Pabloe. Jun veltae, laj yal ti oy jun «tsots vocol ta [s]becʼtal» la stae (2 Cor. 12:7). Ti vaʼ svokol taje xuʼ van jaʼ jun chamel ti ijalije o xuʼ van laj yichʼ chopol kʼoptael ta skoj li abtelal tspas ta jtakbole. Kʼusuk noʼox ti svokole, li stuke ikuch batel yuʼun, xchiʼuk jech-o laj yil batel svokol ta skoj ti ip o ta skoj ti chat tajek yoʼontone (2 Cor. 12:9, 10).

Li avie, toj vokol chaʼiik jlom yajtuneltak Jeova ek ta skoj li tsatsal chameletik ti chkunibik-oe o ta skoj li at-oʼontone. Kʼalal vaxaklajuneb toʼox sjabilal li Magdalenae, itabat jun chamel ti lupus eritematoso sistémico, sbie, taje jaʼ jun chamel ti jaʼ tslajes li kʼusi tspoj jbekʼtal jtakopaltik sventa mu xi j-ipaje (defensas inmunológicas). Xi chale: «Li xiʼ ta jyalel. Ta jelavele itsatsaj tajek li jchamele, vaʼun muʼyuk xa lek lik abtejuk li jchʼute, la stsakun eilal xchiʼuk i-ipaj li jtiroidee». Li vokolil chil Izabelae, mu toj masuk xvinaj, xi chale: «Ta jbikʼtal onoʼox li ipaj ta at-oʼonton. Taje jaʼ chixiʼ-o tajek, mu stakʼ lek xkichʼ ikʼ xchiʼuk ip tajek li jchʼute. Ta skoj taje solel chʼabal xakip chikom».

Oy spajeb li kʼusitik tspasike

Xuʼ me sokes-o jkuxlejaltik yuʼun mi oy jchameltik o mi koxoutik, maʼsatutik o yantik kʼusitik jnuptanojtike. Mi jaʼ jeche, skʼan me xijchotiutik xchiʼuk jkʼeltik lek li jvokol jnuptanojtike. Bakʼintike mu toj kʼunuk chkaʼitik xchʼamel ti oy noʼox spajeb li kʼusitik stakʼ jpastike. Xi chal li Magdalenae: «Li jvokole kʼunkʼun tstsatsaj batel. Nopolik noʼox ti toj lubem chkaʼi jba tajeke, ta skoj taje mu xilik li ta jteme. Ta skoj ti mu jnaʼ kʼusi ora chlik li jchamele, mu stakʼ kak jnop li kʼusitik ta jpase. Li kʼusi mas chkat-o koʼontone, jaʼ ti mu xa masuk ep kʼusitik stakʼ jpas ta sventa yabtel Jeova jech kʼuchaʼal toʼoxe».

Xi chal li Zbigniew: «Kʼalal ch-echʼ batel li jabiletike, mas xa chikʼunib batel yuʼun li jchamel artritis reumatoide sbie, ti kʼunkʼun tslajes batel  li j-chʼuxuviltake. Bakʼintik ti kʼalal jaʼo sitik tajeke, mi jaʼuk xa spas kuʼun li kʼusitik kʼunik ta pasele. Ta skoj taje mas chkat-o koʼonton».

Leʼ xa jayibuk jabile, li Barbarae laj yichʼ tabel tumor ta xchinab ti tstsatsaj batele. Xi chale: «Ta anil noʼox kʼusitik chjel li ta jbekʼtal jtakopale. Muʼyuk kip chkaʼi jba, jutuk mu skotoluk velta tsots ch-avan jol xchiʼuk vokol chkaʼi jtsʼetan jchikin. Kʼalal laj kaʼibe smelolal ti oy kʼusitik mu spas kuʼune, la jkʼel yan velta kʼusi xuʼ jpas li ta jkuxlejale».

Li skʼelobiltak laj xa jkʼeltike, jaʼ ermanoetik ti yakʼoj xkuxlejalik ta stojolal Jeova, li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼiike jaʼ li spasbel kʼusi tskʼan yoʼontone. Skotolik taje lek spatoj yoʼontonik ta stojolal li Diose xchiʼuk tstabeik sbalil li koltael chakʼe (Pro. 3:5, 6).

¿Kʼuxi chkoltavan li Jeovae?

Mu me jnoptik ti muʼyuk xa bu lek chilutik Dios ta skoj ti oy jchameltike (Lam. 3:33). Jvules ta joltik skotol svokoltak li Jobe, manchuk mi «lec tucʼ yoʼnton[...], ti lec cʼusitic tspase» (Job 1:8). Li Diose mu sujvan ta spasel kʼusitik chopol (Sant. 1:13). Skotol li chameletike —ti te kapal skʼoplal ek li chameletik ti xlik-xkaj noʼoxe, xchiʼuk li ipajel ta at-oʼontone— jaʼ me ta skoj li baʼyel jtot jmeʼtik, Adán xchiʼuk Evae (Rom. 5:12).

Pe li Jeova xchiʼuk Jesuse muʼyuk me chiktaik komel li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaike (Sal. 34:15). Mas to mi tsots chkil jvokoltike, jaʼo te chkakʼtik venta jtuktik ti jaʼ jpojobbailtik, jnakʼobbailtik chkʼot kuʼuntik li Diose (Sal. 91:2). Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi tskoltautik sventa xijmuyubaj noʼox akʼo mi oy jchameltik ti mu kʼunuk ta tabel xpoxile?

Orasion: Jech kʼuchaʼal la spasik li tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼnee, xuʼ xkakʼbetik sventain Jtotik ta vinajel skotol jvokoltik ta orasion (Sal. 55:22). Kʼalal jech ta jpastike, chkaʼitik ti tspasbutik-o ta jun koʼontontik li Diose. Taje jaʼ chchabibutik li koʼontontike xchiʼuk li kʼusitik ta jnoptike (Fili. 4:6, 7). Li Magdalenae kuchem batel yuʼun xchamel ti chkunib-oe, taje jaʼ koliyal ti tspasilan orasion ta sjunul yoʼontone. Xi chale: «Kʼalal chkalbe Jeova ta orasion li kʼusi oy ta koʼontone xkuxet noʼox chkaʼi xchiʼuk chlik muyubajkun.  Li avi une laj xa kaʼibe smelolal ti jaʼ noʼox xuʼ skoltaun Dios jujun kʼakʼal» (2 Cor. 1:3, 4).

Kʼalal tstakʼ a-orasion li Jeovae, jaʼ tstunes xchʼul espiritu, Skʼop xchiʼuk kermanotaktik ta chʼunolajel sventa tstsatsubtasot. Mu jnoptik ti xuʼ tslokʼes jchameltik ta skʼelobil juʼelale; li kʼusie, jaʼ ti xuʼ xakʼ jpʼijiltik xchiʼuk kiptik sventa xkuch batel kuʼuntik kʼusuk vokolil (Pro. 2:7). Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae, yuʼun li Diose jaʼ chakʼbutik «ti muc ta jtsatsaluc jtuctic ti jech [ch]cʼot ta pasele» (2 Cor. 4:7).

Utsʼ alalil: Mi oy kʼanel xchiʼuk kʼuxubinel li ta anae mas me kʼun ta ichʼel batel junuk chamel. Akʼo mi te oy yutsʼ yalaltak sventa tspatik oʼontonal kʼalal jaʼo chtun tajeke, skʼan me jnaʼtik ti chil svokolik eke xchiʼuk ti mu kʼusi stakʼ spas yuʼunik chaʼiike. Kʼalal koʼol tspasik orasione xkuxet noʼox me yoʼontonik (Pro. 14:30).

Xi chal Barbara ta stojolal stseb xchiʼuk yan tsebetik ta tsobobbail: «Jnaʼoj ti tskoltaikun onoʼox ta sventa cholmantal li jtsebetike. Ti kʼuyelan xmuyubajik noʼoxe jaʼ chakʼ ximuyubaj ek». Li Zbigniew echʼ noʼox sbalil chaʼi li koltael ch-akʼbat yuʼun yajnile. Xi chale: «Li kajnile jutuk mu jaʼuk tspas skotol li kʼusitik skʼan pasel ta jnae. Tskoltaun xtok ta slapel jkʼuʼ jpokʼ xchiʼuk jaʼ chichʼ batel skotol velta li jportafolio kʼalal chibatkutik ta tsobajel o ta cholmantale».

Kermanotaktik ta chʼunolajel: Li xchiʼinel kermanotaktik ta tsobobbaile jaʼ me tstij koʼontontik xchiʼuk tspat koʼontontik. Pe, ¿kʼusi xuʼ spas mi mu xuʼ yuʼun xbat ta stsobajel ta skoj li xchamele? Xi chal li Magdalenae: «Li ermanoetik ta tsobobbaile tspasik gravar li kʼusitik ch-echʼ ta tsobajel sventa jtabe sbalile. Tsvulaʼanikun sventa tskʼelik kʼusi xuʼ xiskoltaikun-o mas. Jech xtok, tstakbeikun kartaetik ti tspat koʼontone. Kʼalal te oyun ta sjolik chkaʼi xchiʼuk ti oy ta yoʼontonik tskoltaikune, jaʼ tskoltaun sventa xkuch batel kuʼun li jchamele».

Li Izabelae chal ti kʼusi chkoltaat sventa stsal yuʼun li ipajel ta at-oʼontone: «Li ta tsobobbaile ep jtot jmeʼ chakʼik persa yaʼibel smelolal li jvokole. Jaʼ kutsʼ kalal chkaʼi li tsobobbaile, yuʼun te oy chkaʼi li jun oʼontonal xchiʼuk li muyubajele».

Li buchʼutik chil svokolike skʼan me mu xchʼak sbaik ta stojolal li yantike, jaʼ lek akʼo  stsob sbaik xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile (Pro. 18:1). Mi jech taje, xuʼ me spatbeik yoʼonton li yantik eke. Xuʼ van ta slikebale mu skʼan xalbe yermanoik li kʼusitik chtun yuʼunik li buchʼutik ip chaʼiike. Pe mi laj yalike, ta me stojik ta vokol ti jamal chalike, yuʼun jaʼ te xuʼ xakʼik ta ilel kʼanel «ta sventa ti achiʼil xa abaic ta voqʼuel cʼotem[oxuk]e» (1 Ped. 1:22). Mi jech avokole, ¿kʼu yuʼun mu xavalbe ermanoetik ti x-abolaj xa yikʼoxuk batel ta tsobajeletike, ti chakʼan chabat ta cholmantal xchiʼukike o ti chakʼan chachiʼinan ta loʼil sventa xavalbe li kʼusi oy ta avoʼontone? Jaʼ noʼoxe, mu me jsujtik li ermanoetike, jaʼ lek jtojtik ta vokol li koltael chakʼbutike.

Junuk me koʼontontik: Li kʼusi tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li chamel ti xlik-xkaj noʼox sventa mu xchʼay kuʼuntik li muyubajele, oy ta jkʼob jtuktik. Li at-oʼonton xchiʼuk ti jtuk chkaʼi jbatike, muʼyuk xa me lek kʼusi ta jnoptik yuʼun. Xi chal li Vivliae: «Li stsatsal coʼntontique chiscoltautic ti cʼalal oy jchameltique, pero me muʼyuc stsatsal coʼntontique ¿bochʼo xuʼ chijyacʼbutic?» (Pro. 18:14).

Xi chal li Magdalenae: «Chkakʼ persa ti maʼukuk xbat ta koʼonton li jvokoltake. Ta xkakʼ persa skʼupinel kʼalal lek noʼox chkaʼi jbae. Tspatbun koʼonton kʼalal ta jkʼel li sloʼilal xkuxlejal ermanoetik ti buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik akʼo mi oy xchamelik ti xlik-xkaj noʼoxe». Li Izabelae jaʼ chpatbat-o yoʼonton ti snaʼoj ti kʼanbil xchiʼuk ti chkʼuxubinat yuʼun li Jeovae. Xi chale: «Yuʼun jtunelun chkaʼi jba xchiʼuk jnaʼoj ti oy buchʼu tskʼan ti kuxulukune. Jech xtok, oy kʼusi kʼupil sba jmalaoj ta jelavel».

Xi jamal chal Zbigniew: «Li jchamele xchanubtasojun ti skʼan bikʼit chkakʼ jbae xchiʼuk ti jchʼun mantale, ti oyuk jpʼijile xchiʼuk ti jnaʼuk xa lek snopele, jech kʼuchaʼal yakʼel ta perton ta sjunul koʼonton li yantike. Jchanoj xa ti ta muyubajel chitun ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuke, yuʼun oy ta koʼonton xichʼi batel mas ta mantal».

Mu me xchʼay ta ajol ti snaʼoj skotol Jeova li kʼusitik yakal chkuch batel avuʼune xchiʼuk naʼo me ti chkʼuxubinvane. Xchiʼuk vuleso ta ajol liʼe: «Mu xchʼay ta yoʼnton ti lec avabtelique, ti chacʼuxubinvanique, yuʼun laj xa acoltaic li bochʼotic vocʼbilic yuʼune» (Heb. 6:10). Akʼo ta avoʼonton li kʼusi yaloj tspas ta stojolal li buchʼu chiʼtaate: «Muʼyuc chaquictaot, muʼyuc chajcomtsanot» (Heb. 13:5).

Mi oy junuk velta chavat avoʼontone, jaʼ nopo li labal sba spatobil oʼontonal ti chijkuxi ta jun achʼ balumile. Poʼot xa chavil ta asat atuk li bendisionetik chichʼ talel li Ajvalilal yuʼun Dios liʼ ta Balumile.

[Rekuadro ta pajina 28]

Chcholik-o mantal akʼo mi xlik-xkaj noʼox xchamelik

«Mu xa xuʼ kuʼun chixanav jtuk ta kaye, jaʼ yuʼun kʼalal chibat ta cholmantale chbat xchiʼinun kajnil o junuk ermano. Ta jkomes ta jol li kʼusitik chkal ta cholmantale xchiʼuk li tekstoetik ta Vivliae.» (Jerzy ti oy svokol ta sbekʼ sate.)

«Maʼuk noʼox ta jchol mantal ta telefono, ta jtsʼibabe batel karta li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale. Kʼalal te oyun ta ospitale skotol ora te kakʼoj ta xokon jtem jlik Vivlia xchiʼuk svuntak yajrextiko Jeova. Taje jaʼ skoltaojun sventa lek xlik jchiʼin ta loʼil li krixchanoetike.» (Magdalena ti ip ta jun chamel ti lupus eritematoso sistémico, sbie.)

«Lek xkaʼi xcholel mantal ta naetik, pe kʼalal mu xuʼ kuʼun chilokʼ chkaʼie, ta telefono ta jpas.» (Izabela ti ip ta at-oʼontone.)

«Lek xkaʼi xchaʼvulaʼanel li krixchanoetike xchiʼuk xchiʼinel li buchʼutik chakʼik chanubtasel ta Vivliae. Kʼalal muʼyuk toj ip chkaʼi jbae, ta jcholmantal ta naetik.» (Barbara ti oy tumor ta xchinabe.)

«Chkichʼ noʼox batel jaylikuk revista ta jlik karpeta ti muʼyuk ole. Jaʼ to chkikta jba xcholel mantal mi mu xa stsʼik kuʼun chkaʼi li kʼusi kʼuxe.» (Zbigniew ti ip ta artritis reumatoide, sbie.)

[Lokʼol ta pajina 30]

Akʼo mi kerem tsebik to o mi mol meʼelik xa xuʼ me spatik oʼontonal