«Tsotsan me; oyuc me lec stsatsal avoʼnton»
«Tsotsan me; oyuc me lec stsatsal avoʼnton»
«Tsotsan me; oyuc me lec stsatsal avoʼnton. [...] Vuʼun chajchiʼinot scotol cʼacʼal buyuc noʼox chabat, vuʼun li Mucʼul Diosun avuʼune.» (JOS. 1:9)
¿KʼUSI CHATAKʼ?
¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel Enoc xchiʼuk Noé ti tsots yoʼontonike?
¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk stsatsal yoʼontonik jlom antsetik li ta skʼakʼalil Vivliae?
¿Mi oy kerem tsebetik xavojtikin ti lek tsots yoʼontonike?
1, 2. 1) ¿Kʼusi skʼan oyuk kuʼuntik bakʼintik sventa tukʼuk-o li koʼontontike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?
LI TSATSAL oʼontonal taje, maʼuk skʼan xal ti ta xiʼe xchiʼuk ti stsʼijet noʼoxe. Moʼoj, jaʼ jun krixchano ti lek tsots yoʼontone xchiʼuk ti mu snaʼ xiʼe. Li talelal taje jelel ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltike, mas to mi oy ta preva li stukʼil koʼontontike.
2 Jlom krixchanoetik ti te chalbe skʼoplal ta Vivliae laj yakʼik ta ilel ti tsots yoʼontonik kʼalal jaʼo tsots laj yil svokolike. Yantik xtoke laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼontonik jech kʼuchaʼal ta jnuptantik jujun kʼakʼal li yajtunelutik Jeova avie. ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta stojolalik? ¿Bu xuʼ jtatik stsatsal koʼontontik?
TSOTS YOʼONTON ECHʼIK TA JUN CHOPOL BALUMIL
3. ¿Kʼusi laj xa onoʼox yal Enoc ta sventa li chopol krixchanoetike?
3 Ti kʼalal skʼan toʼox x-echʼ li Nojelal ta voʼe, noj ta chopol krixchanoetik li Balumile, jaʼ yuʼun skʼan oyuk lek stsatsal yoʼontonik li yajtuneltak Jeova ti kuxiik li vaʼ kʼakʼale. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li Enoque, «ti jaʼ svuccʼolal xa smomnichʼon Adane», ti tsots yoʼonton laj yal li albilkʼop liʼe: «Laj quil ital li Cajvaltique, xchiʼuc tal ep ta mil yajʼalmantaltac. Yuʼun tal xchapan scotol li cristianoetique; tal yacʼbe stoj smulic scotol li bochʼotic ven chopolic ta sventa ti toj chopol cʼusi la spasique, ti toj tsotsic cʼusi ilocʼ ta yeic cʼalal la xchopolcʼoptaic Diose» (Jud. 14, 15). Ta skoj ti snaʼoj lek ti chkʼot ta pasel li albilkʼop laj yal Enoque, jaʼ yuʼun kʼotem xa ta pasel yaʼeluk kʼalal laj yale. Taje jaʼ jech kʼot ta pasel, yuʼun li krixchanoetik ti nom oyik ta stojolal Diose lajik li ta Nojelal ta voʼ ti echʼ ta spʼejel Balumile.
4. ¿Kʼusi yakal chkʼot ta pasel kʼalal jaʼo lek laj yil sbaik xchiʼuk Dios li Noee?
4 Li Nojelal ta voʼe kʼot ta pasel ta sjabilal 2370 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, kʼalal mas xaʼox ta 650 jabil stsutsel yabtel ta cholmantal li Enoque. Ti kʼu sjalil echʼ taje, ep kʼusitik kʼot ta pasel: vokʼ li Noee, ayan yalab xnichʼnab ta mas jelavel xchiʼuk la smeltsanik jun arka xchiʼuk li xnichʼnabe. Oy jtoyba anjeletike la spas sbaik kʼuchaʼal viniketik xchiʼuk laj yikʼik li alakʼ sba tsebetike, jaʼ te ayanik tal li nefilimetike. Jech xtok, epaj li choplejale xchiʼuk li Balumile noj ta majbail (Gén. 6:1-5, 9, 11). Pe akʼo mi jech, li Noee «lec laj yil sbaic xchiʼuc li Diose» xchiʼuk xtok tsots yoʼonton «laj yal ta jamal cʼusi tucʼ ta pasel» (kʼelo 2 Pedro 2:4, 5). Taje jaʼ jech skʼan ti lekuk tsots koʼontontik li ta slajebal kʼakʼal avi eke.
LAJ YAKʼIK TA ILEl XCHʼUNEL YOʼONTONIK XCHIʼUK STSATSAL YOʼONTONIK
5. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton li Moisese?
5 Toj lek ta chanbel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton li Moisese (Heb. 11:24-27). Li ta sjabilal 1513 kʼalal ta 1473 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li Diose la stunes Moisés sventa tslokʼes ta Egipto li j-israeletike xchiʼuk sventa tsbeiltas batel ta taki xokol balumil. Li Moisese mu spas yuʼun laj yaʼi li abtelal taje, akʼo mi jech, la xchʼam (Éxo. 6:12). Jaʼ bat chiʼinatuk yuʼun li sbankile, li Aarone, batik jayibuk velta ta stojolal simaron faraón sventa bat yalbeik ta sventa li lajuneb vokolil tstunes Jeova yoʼ ta kʼexlaluk xkom li diosetik ta Egiptoe, vaʼun la skolta lokʼel li steklumal Jeovae, pe li Moisese muʼyuk xiʼ ta spasel taje (Éxodo, kapitulo 7 kʼalal ta 12). ¿Kʼusi koltaat-o sventa laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton? Jaʼ ti koltaat yuʼun li Diose, ti jaʼ jech chkichʼtik koltael eke (Deu. 33:27).
6. Mi chkichʼtik chapanel ta stojolal j-abteletike, ¿kʼusi chakʼ stsatsal koʼontontik sventa xkaltik li kʼusi jchʼunojtike?
6 Li avi kʼakʼal eke skʼan ti jechuk stsatsal koʼontontik kʼuchaʼal li Moisese, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Icʼbil chabatic cʼalal ta stojol ajvaliletic xchiʼuc ta stojol mucʼtic ajvaliletic, pero vuʼun ta jcoj, jech xuʼ te chaʼyic o batel jcʼoplal, xchiʼuc jech xuʼ te chaʼyic o batel yanlumetic noxtoc». Pe xi to laj yale: «Cʼalal chaʼacʼatic ta cʼabale, mu me xloʼilaj avoʼntonic ta sventa cʼuxi chatacʼovic xchiʼuc cʼusi chavalic. Yuʼun cʼalal jaʼo yorail jech chcʼot ta pasele; te chaʼacʼbat anaʼic li cʼusi chavalique. Mu voʼocoxuc xa chacʼopojic. Jaʼ xa chcʼopoj ta atojolic li Espíritu yuʼun Jtotic Diose» (Mat. 10:18-20). Mi chkichʼtik chapanel ta stojolal j-abteletik ta sventa li kabteltik ta stojolal Diose, li xchʼul espiritu Jeovae jaʼ tskoltautik venta lekuk noʼox smelolal xkaltik li kʼusi jchʼunojtike xchiʼuk ta stsatsaluk koʼonton jpastik (kʼelo Lucas 12:11, 12).
7. ¿Kʼusi koltaat Josué sventa tsots yoʼonton xchiʼuk sventa lekuk spas li yabtel akʼbat yuʼun Diose?
7 Li Josué, xkʼexol Moisese, laj yakʼ ta ilel ek ti jaʼ jun vinik ti oy xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼontone, li talelaletik taje jaʼ te la sta koliyal ti la xchanilan Smantal Diose. Li ta sjabilal 1473 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaltike, jutuk xaʼox skʼan x-ochik ta Albil Balumil li j-israeletike. Xi laj yalbe yajtunel li Diose: «Acʼo oyuc lec stsatsal [avoʼnton]; mu me xaxiʼ». Mi jech la spas kʼuchaʼal chal li Smantal Diose, tsta spʼijil xchiʼuk lek tspas li yabtel akʼbate. Xi tojobtasat li Josuee: «Mu me xaxiʼ; mu me xchibaj avoʼnton. Vuʼun chajchiʼinot scotol cʼacʼal buyuc noʼox chabat, vuʼun li Mucʼul Diosun avuʼune» (Jos. 1:7-9). ¡Toj echʼ noʼox tsatsubtasbat yoʼonton li kʼusi albate! Kʼot onoʼox ta pasel li kʼusi laj yal li Jeovae, yuʼun li ta sjabilal 1467 jutuk xaʼox mu skotoluk yuʼuninojik li Albil Balumile, taje kʼajomal toʼox echʼem vakib jabil.
ANTSETIK TI TSOTS YOʼONTONIKE LAJ YAKʼ SBAIK TA STOJOLAL DIOS
8. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li xchʼunel yoʼonton xchiʼuk li stsatsal yoʼonton Rahabe?
8 Li ta voʼnee, oy epal antsetik laj yakʼik ta ilel ti tsots yoʼonton tunik ta stojolal Diose. Li june jaʼ li jmulavil ants Rahab ti nakal toʼox ta Jericoe. Li stuke laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeova, muʼyuk xiʼ ta snakʼel li chaʼvoʼ jpaʼivanejetik ti jaʼ la stak batel li Josuee xchiʼuk yan-o bu la stak batel li sviniktak ajvalile. Ta skoj li kʼusi la spas Rahabe laj yichʼ koltael xchiʼuk yutsʼ yalal kʼalal jaʼo ochik ta Jericó li j-israeletike. Li Rahabe laj yikta li xchopol talelale, tukʼ tun ta stojolal Dios xchiʼuk jaʼ kʼot ta snitilulal li Mesiase (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). ¡Jaʼ jun mukʼta matanal la sta ta skoj xchʼunel yoʼonton xchiʼuk li stsatsal yoʼontone!
9. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel stsatsal yoʼontonik li Barac, Débora xchiʼuk li Jaele?
9 Kʼalal cham xaʼox li Josuee ti te van ta sjabilal 1540 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li Diose laj yakʼ jchapanvanejetik ta Israel. Li Jabín ti jaʼ ajvalil ta Canaane oy xaʼox ta jtob jabil chilbajin li j-israeletike. Ta skoj taje, li Diose jaʼ la stunes li meʼ j-alkʼop Débora sventa chalbe ti akʼo xbat ta paskʼop li jchapanvanej Baraque. Li Baraque bat ta vits Tabor xchiʼuk li lajunmil sviniktake, vaʼun la xchapan sba sventa chbat spas kʼop xchiʼuk Jabín xchiʼuk li yajsoltarotake. Li Sisarae te xaʼox oy ta ukʼum Cisón xchiʼuk yajsoltarotak xchiʼuk li baluneb siento ta kot skaretae. Kʼalal jaʼo chbatik ta ukʼum Cisón li j-israeletike, li Jeovae laj yakʼ akʼo xnojik ta voʼ ta anil noʼox li Jabín xchiʼuk yajsoltarotake, ta skoj taje matsʼianuk ta achʼel skaretaik ta paskʼop li jcanaanetike. Li sviniktak Baraque kuch yuʼunik xchiʼuk «la smilbe comel scotol li yajsoldadotac Sisarae». Jaʼ yuʼun li Sisarae bat snakʼ sba ta sna Jael, pe kʼalal yakal ta vayele, milat yuʼun li Jaele. Li albilkʼop laj yal Débora ti «muc me voʼocot ichʼbil ta mucʼ chacʼot», xut li Baraque, kʼot onoʼox me ta pasel, yuʼun jaʼ laj yichʼ ichʼel ta mukʼ jun ants, ti Jael sbie. Koliyal li stsatsal yoʼonton Barac, Débora xchiʼuk li Jaele, «jech ipaj pleito chaʼvinic (40) jabil» ta Israel (Jue. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Epal viniketik xchiʼuk antsetik jech yakʼojik ta ilel xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk stsatsal yoʼontonik ek.
LI KʼUSI CHKALTIKE XUʼ XAKʼBE STSATSAL YOʼONTON YANTIK
10. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti xuʼ xakʼbe stsatsal yoʼonton yantik li kʼusi chkaltike?
10 Li kʼusi chkaltike xuʼ xakʼbe stsatsal yoʼonton li yajtuneltak Jeovae. Li ta siglo 11 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li ajvalil Davide xi laj yalbe li xnichʼone, ti Salomón sbie: «Tsotsan me, junuc me avoʼnton abtejan. Mu me xaxiʼ; mu me xchibaj avoʼnton. Liʼ xchiʼinojot li Mucʼul Dios cuʼuntique; me jutuc muʼyuc chascomtsanot o cʼalal to chvuʼ avuʼun scotol li abtel sventa chʼulnae» (1 Cró. 28:20). Li Salomone la xchʼun skotol li tojobtasel akʼbate xchiʼuk la smeltsan li yan sba yutsil xchʼulna Jeova ta Jerusalene.
11. ¿Kʼuxi jelbat-o xkuxlejal jun vinik ta skoj li kʼusi laj yal jun uni j-israelal tsebe?
11 Li ta siglo 10 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li kʼusi laj yal li uni j-israelal tsebe jaʼ jun bendision kʼot ta stojolal li vinik ti tsakbil ta kʼaʼemal chamele. Li uni j-israelal tseb taje jaʼ ikʼat batel yuʼun li jsirioetike ti kʼot ta skiara bankilal soltaroe, li Naamane, ti ip ta kʼaʼemal chamele. Li tsebe snaʼoj xa onoʼox ta sventa li skʼelobiltak juʼelal tspas Jeova ta stojolal li Eliseoe, yuʼun laj yalbe yajnil Naamán ti mi bat ta Israel li smalale, li yaj-alkʼop Diose ta xkolesbat li xchamele. Li Naamane la xchʼun, jaʼ yuʼun kol ta skʼelobil juʼelal, vaʼun kʼot ta yajtunel Jeova (2 Rey. 5:1-3, 10-17). Mi tseb o keremot xchiʼuk ti mi akʼanoj Dios jech kʼuchaʼal li uni j-israelal tseb taje, xuʼ me xapat avoʼonton ti tskoltaot Jeova sventa mu xaxiʼ ta xcholbel mantal li amaestrotake, achiʼiltak ta chanobvun xchiʼuk li yantike.
12. ¿Kʼu yelan laj yaʼiik krixchanoetik ta Judá li kʼusi laj yal ajvalil Ezequiase?
12 Mi lek nopbil li kʼusi chkaltike xuʼ me spat oʼontonal kʼalal jaʼo tsots vokolike. Kʼalal jaʼo yakal chbatik ta Jerusalén ta siglo 8 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltik li j-asiriaetike, xi laj yalbe steklumal li ajvalil Ezequiase: «Tsotsanic me, mu me xlaj stsatsal avoʼntonic; mu me xaxiʼic yuʼun li ajvalil ta Asiriae xchiʼuc li yepal xchiʼiltac chchiʼin tale yuʼun vuʼutic lec xuʼ cuʼuntic jech chac cʼu chaʼal li stuque. Li stuque yichʼoj noʼox stsatsal ta sventa svinictac. Pero li vuʼutique liʼ xchiʼinojutic li Mucʼul Dios cuʼuntique, jaʼ chiscoltautic ta stsalel li cajcontratique». ¿Kʼu yelan laj yaʼiik li krixchanoetik ta Judae? «Itsatsub yoʼnton scotolic.» (2 Cró. 32:7, 8.) Li kʼusi laj yal Ezequiase xuʼ me xakʼbutik stsatsal koʼontontik xchiʼuk xuʼ x-akʼbat stsatsal yoʼonton ek li kermanotaktik sventa stsal kuʼuntik li nutsele.
13. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel stsatsal yoʼonton Abdías li yaj-abtel ajvalil Acabe?
13 Bakʼintike, li stsatsal koʼontontike mu persauk chkaltik. Li ta siglo 10 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li yaj-abtel ajvalil Acab, li Abdiase, tsots yoʼonton la snakʼ ta «lajuneb yoxvinic (50) laj yacʼ ta jujun nailchʼen» yaj-alkʼoptak Jeova sventa mu xlajik ta milel yuʼun li chopol meʼ ajvalil Jezabele (1 Rey. 18:4). Jech kʼuchaʼal li vinik ti xiʼtaoj lek li Diose, ep tukʼil yajtuneltak Jeova avi ti yakʼojik ta ilel stsatsal yoʼontonik kʼalal xchabioj yermanoik ta stojolal li yajkontraike, yuʼun muʼyuk bu chalbeik bu jotukal nakal, kʼusi sbiik o yan kʼusitik li yajkontraike.
TSOTS YOʼONTON LAJ YAKʼ TA ILEL LI MEʼ AJVALIL ESTERE
14, 15. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton li meʼ ajvalil Estere, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel yuʼun?
14 Li meʼ ajvalil Estere laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton. Li ta siglo 5 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li chopol Amane la snop tsmil skotol li judioetik ti te oyik ta yosilal Persiae. Kʼalal laj yaʼi judioetik ti chmilatike ep laj yat yoʼontonik, laj yikta yiximik xchiʼuk la spasilanik orasion ta sjunul yoʼontonik (Est. 4:1-3). Li Ester ti jaʼ judío antse chat tajek yoʼonton. Li sprimo ti jaʼ Mardoqueoe la stakbe batel jun skopiail li mantal ti bu chal ti chichʼ milel skotol li judioetike xchiʼuk laj yalbe Ester ti akʼo xkʼopoj ta stojolal ajvalil sventa tspakbe skʼoplal li xchiʼiltak ta judioale. Pe mi oy buchʼu bat ta stojolal ajvalil ti mi muʼyuk takbil ta ikʼele, ta xichʼ milel (Est. 4:4-11).
15 Akʼo mi jech, li Mardoqueoe xi laj yalbe li Estere: «Mu me xanop ti voʼot mu xalaj ta milel ta scoj ti te oyot ta spasubmantal ajvalile [...]. Yuʼun me te noʼox chʼanxachi, me muʼyuc cʼusi chapase, xuʼ yan bu tstaic coltael li judaetique» (Est. 4:12-17). Li meʼ ajvalil taje tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilel, li livro ti yichʼoj sbie te chal kʼuxi la spoj steklumal li Diose. Li avi eke, li yajtsʼaklom Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li xchiʼiltak ti lek pʼijike chakʼik ta ilel stsatsal yoʼontonik kʼalal tsnuptanik prevaetike. Jech xtok, tstaik koltael ta stojolal li Buchʼu chaʼi orasione (kʼelo Salmo 65:2 xchiʼuk 118:6).
«PATO AVOʼNTONIC»
16. ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Jesús li kerem tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe?
16 Jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel li ta baʼyel siglo ta jkʼakʼaliltike. Kʼalal lajcheb xaʼox sjabilal li Jesuse, li José xchiʼuk Mariae «te la staic ta chʼulna ta Jerusalén; te chotol ta oʼlol yuʼunic li bochʼotic lec xchanojic smantal Diose. Te chaʼay cʼusi chalic, xchiʼuc oy cʼusi te tsjaqʼuilan ec». Xchiʼuk «cʼalal laj yaʼyic scotolic cʼu xʼelan chcʼopoje, toj chʼayel icʼot yoʼntonic ta sventa ti oy lec sbijile xchiʼuc ti cʼu xʼelan itacʼove» (Luc. 2:41-50). Akʼo mi uni kʼox toʼox, li Jesuse oy xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton sventa tsjakʼilanbe li buchʼutik lek xchanojik smantal Dios ta chʼulnae. Mi te oy ta sjolik li kʼusi la spas Jesús li kerem tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe, xuʼ me lek chapalik sventa tstakʼbeik mi oy buchʼu chjakʼbatik ta sventa li kʼusi spatoj yoʼonton smalaojike (1 Ped. 3:15).
17. ¿Kʼu yuʼun laj yalbe ti akʼo spat yoʼontonik yajtsʼaklomtak li Jesuse, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jchʼuntik li tojobtasel laj yakʼe?
17 Li Jesuse laj yalbe krixchanoetik ti mu xat yoʼontonike (Mat. 9:2, 22). Xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Aʼyo avaʼyic, jaʼ xa yorail ta xapuc abaic batel ta jujuntal. Jtuc xa chacomtsanicun. Pero mu jtucuc chicom; liʼ xchiʼinojun li Jtotic Diose. Ti cʼu yepal laj calboxuque, jaʼ sventa ti acʼo junuc o avoʼntonic ta jtojole. Liʼ ta orae oy avocolic liʼ ta banamil, pero pato avoʼntonic ti tsalbil cuʼun li cʼusi sventa banamile» (Juan 16:32, 33). Akʼo mi toj echʼem tskontrainutik li balumile, muʼyuk chijxiʼ yuʼun. Mi ta jnoptik ta sventa stsatsal yoʼonton li Xnichʼon Diose, oy me stsatsal koʼontontik ek sventa mu jsokes jbatik ta sventa li kʼusitik chopol li ta balumile. Li Jesuse kuch yuʼun, ¡jech chkuch kuʼuntik ek! (Juan 17:16; Sant. 1:27.)
«OYUC ME LEC STSATSAL AVOʼNTON»
18, 19. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton li jtakbol Pabloe?
18 Li jtakbol Pabloe ep laj yil svokol. Jun veltae, li judioetik ta Jerusalene jutuk xaʼox mu la smilik, pe koliyal ti kʼotik li jromail soltaroetike muʼyuk kʼusi xkʼot ta pasel. Ta yakʼobalil noʼox «laj yacʼ sba ta ilel Cajvaltic ta stojol li Pabloe, jech laj yalbe: “Pablo, oyuc me lec stsatsal avoʼnton. Ti cʼu xʼelan lacʼopoj ta jventa liʼ ta Jerusalene, jaʼ noʼox me jech xacʼopoj ta jventa te ta Roma noxtoc”» (Hech. 23:11). Taje jech la spas li jtakbole.
19 Li Pabloe muʼyuk xiʼ ta yalbel tsatsal mantal «li mucʼtiquil jcholcʼopetic» ti yakalik ta sokesel li tsobobbail ta Corintoe (2 Cor. 11:5; 12:11). Li viniketik taje jaʼik jecheʼ jtakboletik. Pe li Pabloe laj yakʼ ta ilel ti jaʼ takbil yuʼun li Jesuse yuʼun kuch yuʼun ep vokoliletik, jech kʼuchaʼal liʼe, och ta chukel, laj yichʼ nukul, nomtik xanav ti xibalik sbae, yantik kʼusitik xibalik sba, viʼnal, taki oʼontonal, muʼyuk lek xvay xchiʼuk la svul yoʼonton ta stojolal li yermanotake (kʼelo 2 Corintios 11:23-28). ¡Toj lek xuʼ jchantik li xchʼunel yoʼonton xchiʼuk li stsatsal yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Pabloe! ¡Jaʼ jun skʼelobil ti xuʼ xakʼbutik kipaltik li Diose!
20, 21. 1) Alo jun skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti skʼan xkakʼtik ta ilel stsatsal koʼontontike. 2) ¿Butik skʼan xkakʼtik ta ilel stsatsal koʼontontik, xchiʼuk kʼusi xuʼ jpat-o lek koʼontontik?
20 Akʼo mi mu jkotoltikuk chkiltik tsatsal nutsel, pe skʼan onoʼox stsatsal koʼontontik sventa xkuch kuʼuntik li vokoliletik ta jta ta jkuxlejaltike. Kalbetik jun skʼelobil, li ta Brasile, oy toʼox jun kerem ti tikʼil ta pandiyeroale. Pe kʼalal lik xchan Vivliae laj yakʼ venta ti skʼan sjel xkuxlejale, pe lek snaʼoj xtok ti mi oy buchʼu tskʼan chlokʼ li ta pandiyae, ta xichʼ milel. La skʼopon Dios xchiʼuk la stunes Skʼop Dios sventa chalbe li bankilal yuʼun ta pandiya ti kʼu yuʼun tskʼan chchʼak sba lokʼele. Vaʼun akʼat lokʼuk xchiʼuk muʼyuk kʼusi pasbat, jaʼ yuʼun kʼot ta jun jcholmantal.
21 Skʼan me tsotsuk koʼontontik sventa jcholtik li lekil aʼyeje. Li kerem tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe, skʼan me tsotsuk yoʼontonik sventa tukʼ xakʼ sbaik li ta chanobvune. Skʼan me oyuk stsatsal koʼontontik xtok kʼalal ta jkʼantik permiso ta kabteltik sventa teukutik skotol kʼakʼal li ta mukʼta tsobajeletike. Xuʼ to van xkalbetik yan skʼelobiltak, pe kʼusuk ti xvul ta jtojolaltike jnaʼojtik ti chaʼi onoʼox j-orasiontik Jeova mi oy xchʼunel koʼonton ta jpastike (Sant. 5:15). Jpat lek koʼontontik yuʼun li Jeovae chakʼbutik xchʼul espiritu sventa tsotsuk noʼox li koʼontontike.
[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]
[Lokʼol ta pajina 11]
Li Enoque la xchol mantal kʼalal jaʼo oy chopol krixchanoetike
[Lokʼol ta pajina 12]
Tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Jaele
