Mu me xakʼel sutel avalopat

«Li bochʼo stsacoj ta scʼob yabtejeb vacax sventa slocobil banamile, me ta sqʼuel sutel svaʼlupate, leʼe mu xtun ta sventa xcholel li ventainel yuʼun Diose.» (LUC. 9:62)

¿KʼUSI CHATAKʼ?

¿Kʼu yuʼun skʼan jvules ta joltik li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li yajnil Lote?

¿Kʼusi oxtos skʼan jchʼay ta joltik?

Sventa jpastik batel kʼuchaʼal chal steklumal Jeovae, ¿kʼusi xuʼ jpastik?

1. ¿Kʼusi pʼijubtasel laj yakʼ li Jesuse, xchiʼuk kʼusi sjakʼobil skʼan takʼel?

«NAʼIC me cʼu xʼelan icom li yajnil Lote.» (Luc. 17:32.) Taje jaʼ jun pʼijubtasel laj yakʼ Jesucristo ti jutuk xa mu chaʼmil jabil laj yale, taje mas xa me tsots skʼoplal li avie. ¿Kʼusi skʼan xal taje? Kʼalal laj yaʼiik li judioetik taje, toj lek tajek xaʼibeik smelolal. Yuʼun lek xojtikinik li loʼil taje: kʼalal jaʼo chjatavik lokʼel ta Sodoma xchiʼuk yutsʼ yalal li Lote, li yajnile muʼyuk la xchʼun li mantal akʼbat ti mu stakʼ skʼel sutel svalopate, vaʼun kʼataj ta stanal atsʼam (kʼelo Génesis 19:17, 26).

2. ¿Kʼu yuʼun la skʼel svalopat li yajnil Lote, xchiʼuk kʼusi kʼot ta stojolal ta skoj ti muʼyuk la xchʼun mantale?

² ¿Kʼu yuʼun la skʼel sutel svalopat? Xuʼ van naka noʼox tskʼel yaʼi kʼusi te oy, ti chʼabal xchʼunel yoʼontone o xuʼ van jaʼ ta skoj ti tsnaʼ sutel li kʼusi laj yikta ta jteklum taje (Luc. 17:31). Kʼusuk ti srasonal yuʼune, ta skoj li stoyobbaile cham-o. ¡Jaʼo cham kʼalal lajik ek li jsaʼ muliletik ta Sodoma xchiʼuk ta Gomorrae! Jaʼ yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Naʼic me cʼu xʼelan icom li yajnil Lote».

3. ¿Kʼuxi tsots laj yalbe skʼoplal Jesús ti mu stakʼ jkʼeltik sutel jvalopatike?

³ Ta sventa li yajtsʼaklomtak Cristo avie, toj tsots me skʼoplal ti mu skʼel sutel svalopatike. Li Jesuse lek jamal laj yalbe li vinik ti la sjakʼ mi xuʼ xbat skʼopon komel yutsʼ yalal yoʼ to maʼuk yajtsʼaklome. Xi la stakʼ li Jesuse: «Li bochʼo stsacoj ta scʼob yabtejeb vacax sventa slocobil banamile, me ta sqʼuel sutel svaʼlupate, leʼe mu xtun ta sventa xcholel li ventainel yuʼun Diose» (Luc. 9:62). ¿Mi yuʼun tsots la stakʼbe xchiʼuk mi muʼyuk srason Jesús ti kʼu yuʼun jech laj yalbee? Moʼoj. Li Jesuse snaʼoj lek ti jaʼ noʼox tspak-o skʼoplal sventa mu spas li kʼusi oy ta sba spasele, jaʼ yuʼun la skoʼoltas ta stojolal li jtsʼunolajel ti «ta sqʼuel sutel svaʼlupate». Mu ventauk mi jaʼ noʼox tskʼel ta anil o mi jaʼ noʼox tsjip jlikeluk  li yabtejeb vakax sventa slokobil balumile, kʼusuk ti tspase, jaʼ muʼyuk tspas li kʼusi oy ta sbae xchiʼuk xtok xuʼ sok li yabtele.

4. ¿Kʼusi skʼan xkakʼ ta koʼontontik?

⁴ Toj tsots skʼoplal ti jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi oy kuʼuntik avie, maʼuk jvules ta joltik li kʼusi oy toʼox kuʼuntik voʼnee. Xi chal ta jamal li Vivliae: «Tucʼ noʼox xaqʼuel osil; mu me yalel muyeluc li asate» (Pro. 4:25).

5. ¿Kʼusi srasonal oy kuʼuntik sventa mu jkʼel sutel jvalopatik?

⁵ Li yajtsʼaklomutik Cristoe, oy jun srasonal kuʼuntik ti toj tsots skʼoplal ti kʼu yuʼun mu stakʼ jkʼeltik sutel li jvalopatike. ¿Kʼusi jaʼ taje? Jaʼ ti kuxulutik ta «slajebal cʼacʼale» (2 Tim. 3:1). Yuʼun li kʼusi chnopaj xa talel slajebe, maʼuk noʼox li chib lum ti toj chopol tajek kʼusi tspasike, li kʼusi chlaje jaʼ skotol li chopol krixchanoetike. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu jechuk jpastik kʼuchaʼal li yajnil Lote? Li kʼusi baʼyel skʼan jkʼeltike, jaʼ li kʼusitik jpasojtik ta voʼne ti xuʼ jaʼ jkʼeltik-o sutel jvalopatik yuʼune (2 Cor. 2:11). Jaʼ yuʼun, jkʼeltik batel oxtosuk ti kʼusitik xuʼ jkʼel-o sutel jvalopatik yuʼune xchiʼuk ta jkʼeltik kʼusi xuʼ xkutik sventa mu jechuk jpastik.

LI KʼUSITIK VOʼNE XA JELAVEME

6. ¿Kʼu yuʼun xuʼ sloʼlautik li jnopbentike?

⁶ Li kʼusi toj xibal sbae jaʼ ti jnopbetik skʼoplal li kʼusitik voʼne xa jelaveme. Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li jkuxlejaltik ta voʼnee, li jnopbentike xuʼ me tsloʼlautik, yuʼun xuʼ xakʼ jnoptik ti mas xa toj lekik yileluk li kʼusitik la jpastik xchiʼuk ti mu toj masuk laj kil jvokoltike. Li kʼusi mu meleluk chkiltik taje, xuʼ me xkat-o koʼontontik yuʼun. Pe li Vivliae xi tspʼijubtasvane: «Jʼechʼeluc mu xajacʼbe aba ti cʼu chaʼal lec cʼot ta pasel scotol ti echʼ xa talele, maʼuc oy abijil maʼ ti jech ta xajacʼbe abae» (Ecl. 7:10, Ch). Pe, ¿kʼu yuʼun xibal sba ti jchaʼnaʼtik tajek li kʼusitik jpasojtik ta voʼnee?

7-9. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolalik li j-israeletik ta Egiptoe? 2) ¿Kʼu yuʼun oy srasonal yuʼunik ti xmuyubajik noʼoxe? 3) ¿Kʼusi likik-o ta vulajetel li j-israeletike?

⁷ Jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal li j-israeletik ta skʼakʼalil Moisese. Ta slikebale xkoʼolaj kʼuchaʼal yajvulaʼal laj yilik j-israeletik li j-egiptoetike, pe kʼalal cham li Josee «yacʼbeic spas tsatsal abtel» (Éxo. 1:11). Yuʼun ep laj yichʼik milel yuʼun li faraone, ti jaʼ laj yal mantal ti akʼo smilik skotol li uni keremetik sventa mu x-epajik li steklumal Diose (Éxo. 1:15, 16, 22). Toj echʼ xa noʼox tsots svokol laj yilik li j-israeletike, jaʼ yuʼun li Jeovae xi laj yalbe li Moisese: «Quiloj scotol cʼu xʼelan xcʼuxul svocolic li jteclum cuʼun te ta Egiptoe. Caʼyoj ti xvocoletic ta jtojol ta scoj li bochʼotic tsujvanic ta abtele, xchiʼuc jnaʼoj lec scotol ti cʼu xʼelan chichʼic vocole» (Éxo. 3:7).

⁸ Jnoptik noʼox kʼu to yepal muyubajik ti kʼalal laj yichʼik koltael lokʼel ta mosoil ta Egipto li j-israeletike. Kalbetik skʼoplal li kʼusi la snuptanike. Li Jeovae toj echʼ xa noʼox labal sba ti kʼuyelan la stunes li yipe, yuʼun laj yakʼbe lajuneb vokoliletik li jtoyba faraón xchiʼuk li steklumale (kʼelo Éxodo 6:1, 6, 7). Ta xchibale, maʼuk noʼox laj yichʼik akʼel lokʼikuk ta Egipto li j-israeletike, yuʼun kʼanbatik vokol ti akʼo xlokʼik batele, xchiʼuk akʼbatik batel epal sakil takʼin xchiʼuk kʼanal takʼin. Jaʼ yuʼun, xi chal Vivlia  ta sventa li j-israeletike: «La yichʼbeic o batel scʼulejalic li egiptoetique» (Éxo. 12:33-36). Ta tsʼakale laj yilik kʼuyelan laj yichʼ lajesel li faraón xchiʼuk li yajsoltarotak ta Tsajal Nabe (Éxo. 14:30, 31). Ta melel, li kʼusitik labal sba kʼot ta pasel taje, jaʼ tsatsub-o xchʼunel yoʼontonik li j-israeletike.

⁹ Pe toj labal xa noʼox sba, yuʼun kʼalal jaʼtik toʼox slokʼelik ta Egiptoe, li j-israeletike likik ta vulajetel. ¿Kʼu yuʼun likik ta vulajetel? ¡Jaʼ ta sventa li veʼlile! Ta skoj ti muʼyuk xmuyubajik li kʼusi ch-akʼbatik yuʼun li Jeovae, xi laj yalike: «Tsnaʼ xa coʼntontic yaʼyel li choy ti la jtiʼtic te ta Egipto ti ta jmotontic lijʼacʼbate. Jech noxtoc lec la jtatic ta loʼel pepino, melón, tomal cebolla, jol cebolla xchiʼuc axuxetic. Pero liʼ ta orae muʼyuc cʼusi yan ta jtatic, jaʼ noʼox puru manavaj» (Núm. 11:5, 6). Mak li satike yuʼun tskʼan ox sutik batel ti bu oyik toʼox ta mosoile (Núm. 14:2-4). Ta skoj ti tskʼelik sutel li kʼusitik la skomtsanike, li Jeovae ilin tajek ta stojolalik (Núm. 11:10).

10. ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li kʼusi kʼot ta stojolalik li j-israeletike?

¹⁰ ¿Kʼusi chchanubtasutik taje? Kʼalal ta jnuptantik vokoliletike, mu me xbat ta koʼontontik li kʼusitik lekik toʼox oy kuʼuntik ta voʼne kʼalal skʼan toʼox jchʼamtik li melele. Melel onoʼox ti muʼyuk chopol ti jvules ta joltik li kʼusi jpasojtik toʼoxe xchiʼuk ti jvules ta joltik li kʼusitik la jkʼupintike. Pe toj tsots skʼoplal ti oyuk noʼox smelolal li kʼusi ta jnoptike. Mi chʼay ta joltik ti skʼan oyuk noʼox smelolal li kʼusi ta jpastike, xuʼ mu xa junuk koʼontontik ta skoj ti kʼuyelan oyutike, vaʼun xuʼ jchaʼnaʼtik ti kʼuyelan toʼox jkuxlejaltik ta voʼnee (kʼelo 2 Pedro 2:20-22).

LI KʼUSITIK LAJ KIKTATIK TA VOʼNEE

11. ¿Kʼu yelan chaʼi sbaik jlom yajtsʼaklomtak Cristo ta skoj li kʼusi laj yiktaik komele?

¹¹ Pe kʼux ta alel ti oy jlom yajtsʼaklomtak Cristo ti chopol chaʼiik ti muʼyuk la stabeik sbalil li kʼusi laj yiktaik komele. Yuʼun xuʼ van laj yiktaik komel epal chanun, ti tsta tsots yabtelike o ti tsaʼ ep stakʼinike. O laj yiktaik komel lek yabtelik ti ep ox tspasik kanale, chʼayob oʼontonaletik, chanunetik o tajimoletik. Chakʼik venta ti jal xa jelavem talele, pe li slajebal kʼakʼale muʼyuk to vulem. Jaʼ yuʼun, xuʼ xi sjakʼbe sbaike: «¿Kʼusi van kʼot ta jtojolal jechuk ti muʼyukuk laj kikta li kʼusitike?».

12. ¿Kʼu yelan laj yil Pablo li kʼusitik laj yikta komele?

¹² Li jtakbol Pabloe ep kʼusitik laj yikta komel kʼalal och ta yajtsʼaklom Cristoe (Fili. 3:4-6). ¿Mi oy van la xchaʼnaʼ li kʼusi laj yikta komele? Xi chale: «Pero li cʼusitic toj tsots toʼox scʼoplal laj caʼye, muʼyuc stu icʼot o cuʼun ti cʼalal la jchʼun li Cristoe. Jaʼ jech muʼyuc xa stu chquil o scotol cʼusitic yan ta sventa ti laj xa quil ti jaʼ toj echʼem slequil cʼalal laj cotquin li Cristo Jesuse, jaʼ li Cajvale. Ta sventa ti jaʼ xa jcʼanoj o li Cristoe, jech la jip o comel scotol li cʼusitic jchʼunoj toʼoxe. Jaʼ xa jech chquil jech chac cʼu chaʼal cʼaʼep, * yuʼun jech jaʼ la jta li cʼusi jtunel cuʼune, jaʼ li Cristoe» (Fili. 3:7, 8). Jech kʼuchaʼal  muʼyuk ta jchaʼnaʼtik li kʼaʼep chbat jiptik ta yavile, li Pablo eke muʼyuk la xchaʼnaʼ li kʼusi laj yikta komel li kʼusitik ch-akʼbat ox li ta sba balumile. Li stuke muʼyuk xa sbalil laj yil.

13, 14. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li kʼusi la spas jtakbol Pabloe?

¹³ Mi laj kakʼtik venta ti chlik jnopilantik tajek li kʼusitik muʼyuk la jtabetik sbalile, jaʼ me lek ti jchanbetik li kʼusi la spas Pabloe. ¿Kʼuxi? Jaʼ ti jkʼuxubintik li kʼusi oy kuʼuntik avie. Melel onoʼox ti kʼuyelan chkil jbatik xchiʼuk Jeova xchiʼuk li epal jabiletik tukʼ kakʼoj jbatike, toj ep me sbalil (Heb. 6:10). Jech xtok, skotol li kʼusitik chakʼ li sba balumile muʼyuk kʼusi xkoʼolaj-o ti kʼuyepal sbalil li bendisionetik ta jkʼupintik ta sventa mantal avi xchiʼuk li kʼusitik ta jkʼupintik ta mas tsʼakale (kʼelo Marcos 10:28-30).

¹⁴ ¿Kʼuxi xuʼ jpastik sventa tukʼuk oyutik-oe? Ta jayibuk versikulo ta tsʼakale, xi laj yal stuk Pablo sventa spas yuʼun taje: «Jaʼ ta jchʼay ta coʼnton li cʼusi icom xa ta jpate, jaʼ xa noʼox chcacʼ persa snutsel batel li cʼusi muʼyuc to jtaoje» (Fili. 3:13). Li jtakbol Pabloe laj yal chaʼtos kʼusitik xuʼ jpastik ti toj tsots skʼoplale. Li baʼyele, jaʼ ti jchʼay ta koʼontontik li kʼusi kom xa ta jpatike, jaʼ lek mu xa jvules ta joltik, yuʼun xuʼ jecheʼ noʼox xlaj kipaltik xchiʼuk jkʼakʼaltik mi ta jvul-o tajek koʼontontike. Ta xchibale, jaʼ lek kakʼtik persa snutsel batel li kʼusi muʼyuk to jtaojtike, jechuk xkiltik kʼuchaʼal j-anilajel ti ta xa jtatik yilel li kʼusi ta jkʼan ta jtatike.

15. ¿Kʼuxi tskoltautik ti ta jnoptik ta sventa li skʼelobiltak laj yakʼik ta ilel li yan tukʼil yajtuneltak Diose?

¹⁵ Li skʼelobiltak laj yakʼik ta ilel li tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼne xchiʼuk ta jkʼakʼaliltike, xuʼ tskoltautik sventa jaʼ jpastik-o batel li yabtel Diose xchiʼuk ti mu jkʼeltik li kʼusi laj xa kiktatik komele. Jnoptik ta sventa Abraham xchiʼuk Sara ti laj yiktaik komel ti kʼuyelan toʼox xkuxlejalik ta Ure. Li Vivliae chal «ti jaʼuc laj yalbeic scʼoplal bu iliquic tale, xuʼ te noʼox tsutic batel yan velta ti jechuque» (Heb. 11:13-15). Pe mu jechuk la spasik. Yan ti buchʼu jech la spas eke jaʼ li Moisese. Kʼalal lokʼ batel ta Egipto ta sba veltae, mas to ep kʼusitik laj yikta komel, ti jaʼ mu sta li kʼusi laj yiktaik li yan j-israeletike. Pe li loʼil taje muʼyuk bu chal ti la xchaʼnaʼ li kʼusi laj yikta komele. Moʼoj, yuʼun «jaʼ epal cʼulejalil chcʼot yuʼun li vocol chichʼ ta sventa Cristoe, ti jaʼ mu sta jech yepal chcʼot li scʼulejal egiptoetique». ¿Kʼu yuʼun? «Yuʼun jaʼ te batem sat yoʼ bu oy li smoton chcʼot yichʼe.» (Heb. 11:26.)

KʼUSITIK CHOPOL KʼOTEM TA JTOJOLALTIK

16. ¿Kʼuxi xuʼ chopol xkaʼi jbatik yuʼun ta skoj ti oy kʼusi kʼotem ta pasel ta jkuxlejaltike?

¹⁶ Melel onoʼox ti mu lekuk skotol li kʼusitik kʼotem ta pasel ta jkuxlejaltike. Xuʼ van te to xvulvun jol koʼontontik ta skoj ti oy kʼusi chopol jpasojtik ta voʼnee (Sal. 51:3). Xuʼ van chopol chkaʼi jbatik ta skoj ti oy buchʼu la stukʼibtasutike (Heb. 12:11). Jech xtok, xuʼ van oy kʼusi muʼyuk tukʼ laj kichʼtik pasbel, vaʼun te xijnopnun-o ta skoj taje (Sal. 55:2). Kʼusuk ti vokolil jnuptanojtike, ¿kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xbat tajek ta koʼontontik? Jkʼeltik oxib skʼelobiltak.

17. 1) ¿Kʼu yuʼun xi laj yal li Pabloe: «Vuʼun ti xcʼoxilun yuʼunic li yantic yuʼuntac Diose»? 2) ¿Kʼusi la spas sventa mu jaʼuk xmakat ta be spasbel yabtel Dios li kʼusi chopol spasoj ta voʼnee?

¹⁷ Mulil ta voʼne. Li jtakbol Pabloe xi laj yale: «Vuʼun ti xcʼoxilun yuʼunic li yantic  yuʼuntac Diose» (Efe. 3:8). Laj yal stuk ti kʼu yuʼun jech laj yaʼi sbae: «Yuʼun echʼem laj cutsʼinta li steclumal Diose» (1 Cor. 15:9). Xuʼ van mu toj tsotsuk chkaʼitik snopel kʼuyelan laj yaʼi sba kʼalal mi la sta jun ermano ti laj toʼox yilbajine. Akʼo mi jech, muʼyuk bu xakʼ ti jaʼ xmakat ta be li kʼusi chopol spasoj toʼoxe. Moʼoj, yuʼun li kʼusi la spase jaʼ ti la snop ta sventa li kʼuxubinel akʼbat yuʼun Diose (1 Tim. 1:12-16). Ta skoj ti kʼuyelan laj yaʼi sbae, li jtakbol Pabloe la stoj ta vokol xchiʼuk jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa spas-o batel li yabtel ta cholmantale. Li kʼusi laj yakʼ ta yoʼontone jaʼ ti la xchʼay ta sjol li mulil la spas ta voʼnee. ¿Kʼu yuʼun mu jechuk jpastik ek? Mi jaʼ ta jnoptik ta sventa li kʼuxubinel chakʼbutik Jeovae xchiʼuk ti mu xkakʼtik ti jaʼ xchʼay koʼontontik li kʼusi mu xa stakʼ jeltike, xuʼ jtunestik skotol kipaltik sventa chijtun ta stojolal Jeova.

18. 1) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi chopol-o chkaʼi jbatik ta skoj ti laj kichʼtik tukʼibtasele? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik ta sventa li chanubtasel laj yal Salomón kʼalal mi laj kichʼtik tukʼibtasele?

¹⁸ Tukʼibtasel. ¿Mi oy van laj kichʼtik tsatsal tukʼibtasel ta voʼne? Mi chkakʼ-o ta koʼontontike, maʼuk noʼox ti kʼux chkaʼitike, moʼoj, yuʼun xuʼ van tslajesutik-o (Heb. 12:5). Mi baʼyel la jtsaktik ta venta li tukʼibtasele, pe mu xuʼ kuʼuntik spasel chkaʼitik ta tsʼakale, xkoʼolaj kʼuchaʼal ti muʼyukuk la jchʼamtik ta slikebale, yuʼun muʼyuk chkakʼtik ti akʼo jtabetik sbalile xchiʼuk ti stukʼibtasutike. Jaʼ mas lek jpastik li kʼusi laj yal Salomón liʼe: «Acʼo me lec ta avoʼnton li chanubtasel cuʼune, mu me xacomtsan; chabio me lec, yuʼun jaʼ sventa acuxlejal» (Pro. 4:13). Skʼan me jech jpastik kʼuchaʼal li buchʼu lek snaʼ stsʼot karoe ti tstsak ta venta li senyailtak tsta ta kareterae, li voʼotik eke skʼan jchʼamtik li beiltasele, jpastik xchiʼuk xanabkutik-o batel (Pro. 4:26, 27; kʼelo Hebreos 12:12, 13).

19. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik xchʼunel yoʼonton li Habacuc xchiʼuk Jeremiase?

¹⁹ Kʼusitik muʼyuk tukʼik. Mi oy kʼusi muʼyuk tukʼ kichʼtik pasbele o mi jech laj kiltike, xuʼ van jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li Habacuc ti lik ta vulvunel ta skoj ti chakʼ to kʼotuk ta pasel jech li Jeovae (Hab. 1:2, 3). ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi jech kʼot ta jtojolaltike? Toj tsots me skʼoplal ti jech jchanbetik xchʼunel yoʼonton li j-alkʼop ti xi laj yale: «Li vuʼune xcuxet noʼox coʼnton ta stojol li Mucʼul Diose; xitseʼin noʼox ta stojol li Dios, jcoltavanej cuʼune» (Hab. 3:18). Jech kʼuchaʼal la spas li yan j-alkʼop ti jaʼ Jeremiase, skʼan me jechuk jpastik ek, yuʼun xi laj yale: «Jaʼ yuʼun jaʼ cochel smalael». Oyuk me xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeova, li Dios ti oy stukʼilale, yuʼun jaʼ tstukʼibtas skotol li kʼusitik kʼotem ta pasel mi sta yorail chile (Lam. 3:19-24).

20. Li yajtsʼaklomtak Cristoe, ¿kʼuxi chchʼunik-o li kʼusi laj yal Jesús liʼe: «Naʼic me cʼu xʼelan icom li yajnil Lote»?

²⁰ Toj kʼupil sba li kʼakʼal kuxulutike. Yakal chkʼot ta pasel kʼusitik ti muʼyuk bu jech xkiltik-oe, pe ep to kʼusitik skʼan xkʼotanuk ta pasel. Toj tsots me skʼoplal ti jechuk jpastik kʼuchaʼal chal batel li steklumal Jeovae. ¿Kʼusi xuʼ jpastik? Jaʼ ti jchʼuntik-o li tojobtaseletik chakʼ Vivlia sventa jaʼuk jkʼeltik-o batel li kʼusi skʼan to xtale, maʼuk li kʼusi laj xa kiktatik komele. Mi jech taje, jaʼ me ta jchʼuntik li kʼusi laj yal Jesús liʼe: «Naʼic me cʼu xʼelan icom li yajnil Lote».

[Tsʼib ta yok vun]

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]