Sloʼil xkuxlejal

¡Toj lek ti te oyun «sbatel osil [...] ta atojole»!

Tsloʼilta Lois Didur

Jkotoltik van oy jchaʼnaʼojtik junuk velta li kʼusi la jnop la jpastike. Pe li kʼusi la jnop la jpas voʼone muʼyuk jchaʼnaʼoj, echʼ xa ta 50 jabil ti chitun ta stojolal Jeova ta tsʼakal orae, pe muʼyuk talem ta jol kʼusitik chopol kʼotem ta pasel ta skoj ti la jnop chitun ta stojol li Diose. Chkalboxuk ti kʼu yuʼun jech taje.

LIVOKʼ ta 1939 xchiʼuk te lichʼi ta jun bikʼit lum ti nopol xil Saskatchewan (Canadá) xchiʼuk oxvoʼ jvixobtak xchiʼuk chaʼvoʼ jmukobtak. Ximuyubajkutik noʼox te nakalunkutik ta jun rancho. Jun velta li yajrextikotak Jeovae ay svulaʼanik li jtote, vaʼun li voʼone la jakʼbeik mi oy sbi li Diose. Kʼalal laj yakʼ kilkutik li sbi Dios ta Salmo 83:18, la jkʼan jchan mas ta sventa Dios xchiʼuk li Skʼope.

Ti vaʼ jabiletike, li ololetik ti te nakalik ta ranchoe chbatik ta chanun ta jun bikʼit jteklum, ta jun noʼox uni kuarto te chchanunajik kʼalal to ta segundo grado ta sekundaria. Ep chanavik ta kaʼ o ta yokik sventa xbatik li ta chanune. Li utsʼ alaliletike jaʼ chakʼbeik li kʼusi chtun yuʼun li maestroe. Jun kʼakʼale kʼot jun achʼ maestro ti John Didur sbie, vaʼun li jtot jmeʼe jaʼ laj yakʼbeik svayeb ta jnakutik li jabil taje.

Mu toʼox jnaʼ, pe li kerem taje oy tajek ta yoʼonton li Skʼop Diose. Jun velta kʼalal jaʼo lek chkalbe skʼoplal li socialismo xchiʼuk comunismo, ti tspakbe toʼox skʼoplal li jtote, xi la stakʼbun ta slekil yoʼonton li Johne: «Mi junuk vinik xuʼ x-ajvalilaj ta stojolal li yan krixchanoetike. Jaʼ noʼox xuʼ yuʼun li Diose». Taje jaʼ li kʼusi lik-o ep jloʼilkutik ta mas tsʼakale.

Li Johne vokʼ ta 1931, jaʼ yuʼun laj yaʼibe skʼoplal li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal jaʼo yorail paskʼope. Ta 1950 jaʼo lik li paskʼop ta Coreae, la sjakʼanbe jayibuk paleetik ti kʼu yuʼun tstikʼ sbaik li ta paskʼope. Skotolik laj yalik ti muʼyuk chopol ti tstsak yabtejebik sventa chmilvanik li yajtsʼaklomtak Cristoe. Ta mas tsʼakale jaʼ jech la sjakʼbe li yajrextikotak Jeovae, vaʼun takʼbat ta Vivlia ti kʼusi la spasik li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristo kʼalal jaʼo oy kʼope. Li Johne laj yichʼ voʼ ta 1955, li voʼone  ta 1956. Jchibalkutik ta jkʼan chitunkutik ta stojolal Jeova ta skotol kipalkutik (Sal. 37:3, 4). Linupunkutik ta julio ta 1957.

Epal jabiletike, li mukʼta tsobajeletike jmoj chkʼot skʼakʼalik li kʼusi ora linupunkutike. Ximuyubajkutik ti tsobolunkutik xchiʼuk ta smilal noʼox krixchanoetik ti chichʼik ta mukʼ li nupunel jech kʼuchaʼal voʼonkutike. Li baʼyel mukʼta tsobajel internasional echʼ kuʼunkutike jaʼ ta 1958. Ta voʼvoʼ libatkutik ta jkot karo ta Saskatchewan kʼalal ta Nueva York. Jun xemana la jtsʼot jkarokutik li ta kʼakʼaltike, li ta akʼobaltike chivaykutik ta uni na pasbil ta manta. Toj labal sba laj kaʼikutik kʼalal jun ermano ti laj kojtikinkutik ta Bethlehem (Pensilvania) laj yalbunkutik ti xuʼ xikomkutik ta sna yutsʼ yalal li akʼobal taje. Koliyal li slekil yoʼonton li ermano taje lek sak xchiʼuk atinem likʼotkutik ta Nueva York. Li mukʼta tsobajel taje kom ta jolkutik yuʼun ti chakʼ muyubajel kʼalal chijtun ta stojolal Jeovae. Jech kʼuchaʼal la stsʼiba li jtsʼibajom yuʼun salmoe, «sbatel osil xlaet noʼox ti oʼntonal ta atojole» (Sal. 16:11, Ch).

LI-OCHKUTIK TA PREKURSORAL

Jun jabil ta mas tsʼakale ta 1959, litunkutik ta prekursoral xchiʼuk linakikutik ta jun uni na ta jun vits ta Saskatchewan. Ti bu oyunkutike te xvinaj batel li stenlejaltike, taje jutuk mu skotoluk jaʼ li bu ta jcholkutik mantale.

Jun kʼakʼale, li Betele la stakbunkutik talel jun karta ti yan sba yutsile. Lilokʼ batel ta anil ti bu tsmeltsan traktor li Johne. Li ta kartae te chalbunkutik ti chibatkutik ta prekursor espesial ta Red Lake (Ontario). Ta skoj ti mu jnaʼkutik bu xkom li lum taje la jlokʼeskutik jmapakutik ta anil.

¡Solel mu xkoʼolaj tajek ti kʼu toʼox yelan nopem xkaʼikutik skʼelel li stenlejaltik ti bu toʼox nakalunkutike! Oy mukʼtikil teʼtikaltik xchiʼuk bikʼtal jteklumetik ti te oy yoʼ bu tslokʼesik kʼanal takʼine. Kʼalal yakal ta jsaʼ bu chivaykutik li ta sba kʼakʼale, jun uni bikʼit tseb laj yaʼi li kʼusi yakal chkalkutik xchiʼuk li slakʼnae. Li uni tseb taje bat yalbe ta anil smeʼ, vaʼun ta slekil yoʼonton laj yakʼ te xikomkutik ta snaik li akʼobal taje. Li teme te oy ta jun kuarto ta yut balumil ta jpʼej na, ti chʼabal to tsutsesbil spisoal xchiʼuk li spakʼbale. Ta yokʼomale la jtakutik jpʼej na ti pasbil ta balbal teʼetik ti chib yuni kuartoale ti chʼabal voʼ li tee xchiʼuk chʼabal kʼusi oy, kʼajomal noʼox jun uni estufa ti ta siʼ tstsak sventa chikʼatinkutik-oe. La jmankutik jlom kʼusitik chtun kuʼunkutik ta jun tienda ti bu chchonik li kʼusitik tunesbil xa jutuke, vaʼun lek xa noʼox laj kaʼikutik.

Li tsobobbail ti mas nopol tee, te van 200 kilometro snamal. Li buchʼutik te ch-abtejik li bu chichʼ lokʼesel kʼanal takʼine, ep te likemik talel ta Europa, xchiʼuk tsjakʼbunkutik mi xuʼ la jsabekutik Vivlia ta skʼopik. Ta jun-chib kʼakʼal noʼoxe oy xaʼox 30 chanubtasel ta Vivlia chkakʼkutik ti lek chchʼiik batel ta mantale, ta vakib noʼox ue lik jun uni bikʼit tsobobbail.

Jun veltae, li smalal jun ants ti ta jchanubtaskutik ta Vivliae la skʼopon batel ta telefono li pale ta xchʼulnae, sventa la xtal «jambatuk sat» li yajnile. Kʼalal la jchiʼin jbakutik ta loʼil xchiʼuk li palee laj yalbunkutik ti skʼan la xichanubtasvankutik ta sventa li Trinidade xchiʼuk kʼusitik yantik. Li antse la slokʼes Svivlia ta katolika, vaʼun laj yalbe ti akʼo x-akʼbat yil ta Vivlia li kʼusi chale. Li palee la sjip batel ta jot mexa li Vivliae xchiʼuk laj yal ti muʼyuk la kʼusi chakʼ ta ilel ta Vivliae. Kʼalal lokʼ batele, laj yal ta ucraniano kʼop ti skʼan la snutsunkutik lokʼele xchiʼuk ti mu xa la xakʼ xi-ochkutike. ¡Li palee mu snaʼ ti xaʼi ucraniano kʼop li Johne!

Ta mas tsʼakale libatkutik ta Red Lake yuʼun li Johne ta xchapanik sventa xkʼot ta jkʼelvanej ta sirkuito. Pe jun jabil ta mas tsʼakale, kʼalal jaʼo yakal tsjelubtas li mantal sventa ichʼvoʼ ta jun Mukʼta Tsobajel ta oxib kʼakʼal li Johne, ¡li smalal ants taje te xaʼox oy sventa chichʼ voʼ! Yaʼeluke, jaʼ tijbat-o yoʼonton ta skʼelel kʼusi chal Vivlia li kʼusi kʼot ta pasel xchiʼuk li palee.

 TSATSAL ABTEL TA JKʼELVANEJ TA SIRKUITO

Li ta abtelal ta sirkuitoe la jkʼupinkutik ti te chikomkutik ta snaik epal utsʼ alaliletike. Lek la jkamigoinkutik li buchʼutik laj yakʼ jchʼamunkutik snaike xchiʼuk ti jmoj linakikutike. Jun veltae te likomkutik ta sna jun ermana ti ep xa sjabilale, ta jun kuarto ta xchibal piso ti muʼyuk kʼusi jkʼixna-o jbakutike. Jaʼo yorail siktik, vaʼun li ermana taje kʼunkʼun xa ch-och ta jkuartokutik jujun sob sventa chbat stsan jun uni kʼox estufa. Ta uni jlikel noʼoxe yichʼoj xa batel jun vasija ti noj ta kʼakʼaloʼe, taje jaʼ sventa jpok jsat xchiʼuk jkʼobkutik. Toj ep kʼusi la jchan ta sventa slekil yoʼonton xchiʼuk li smalael yuʼune.

Li abtelal taje, mas la snopajesun ta stojolal Jeova. Li jun sirkuito ti te oy ta snorteal Albertae oy jun jteklum ti stuktuk tee xchiʼuk ti kʼajomal noʼox jun ermana te nakale. ¿Kʼu van yelan ch-ilat yuʼun li steklumal Jeovae? Ta jujun to vakib u chibatkutik jun xemana xchiʼuk li ermana taje sventa ta jcholkutik mantal xchiʼuk ta jtsob jbakutik, jech ta jpaskutik kʼuchaʼal ta jvulaʼankutik junuk mukʼta tsobobbail ta junuk jteklume. Taje jaʼ tsvules ta jolkutik ti jaʼ jun skʼelobil ti toj echʼ noʼox lek chchabi yuni chijtak li Jeovae.

Ta jkʼopon-o jbakutik xchiʼuk li epal utsʼ alaliletik ti la xchʼamunkutik ta snaike. Taje jaʼ chakʼ vuluk ta jol li baʼyel matanal laj yakʼbun li Johne: jun alakʼ sba kaja ti noj ta vunetik sventa ta jtsʼiba kartaetike. Toj lek chkaʼikutik ti ta jtsʼibabe jbakutik karta xchiʼuk li ermanoetike, li kaja taje te to jkʼejoj-o, yuʼun toj tsots skʼoplal chkaʼi.

Kʼalal te chitunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito ta Torontoe, la skʼoponunkutik tal jun ermano ta Betel yuʼun Canadá sventa tsjakʼbunkutik mi ta jkʼan chibatkutik ta Betel. Pe, ¿bakʼin tskʼan ta jtakʼbekutik? «¡Mi xuʼe ta yokʼomal noʼox la!». Vaʼun la jtakʼbekutik ta yokʼomal noʼox.

CHITUNKUTIK TA BETEL

Ta skotol ti bu litunkutike, laj kilkutik ti ta buyuk noʼox oyunkuntike toj echʼ noʼox lek ti chijtun ta stojolal Jeovae. Jech kʼot ta pasel xtok kʼalal likʼotkutik ta Betel ta sjabilal 1977. Kʼalal jmoj chijtun xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, maʼuk noʼox ta xkojtikintik ti jelel stalelike, yuʼun te chvinaj ti solel skʼanojik tajek li Skʼop Diose.

Toj echʼ noʼox lek laj kaʼikutik li kuxlejal ta Betele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jkʼuʼ jpokʼkutike ta xa jkʼejkutik ta jun ropero, maʼuk xa ta jun maleta xchiʼuk oy xa jtsobobbailkutik. Jech xtok, solel ta jkʼupin ti chkakʼanbe yil jvulaʼaletik li Betele. Chkalbe kʼusi abtelaletik ta jpaskutik li ta Betele, chkaʼi li kʼusi chalike xchiʼuk ta jtakʼbe li kʼusi tsjakʼike.

Muʼyuk laj kaʼikutik kʼuxi echʼ ta anil li jabiletike, li ta 1997 laj yichʼ ikʼel ta Chanobvun sventa li Buchʼutik Sbainojik Betel ta Patterson (Nueva York) li Johne. Mu ta jaluk noʼox, la sjakʼbunkutik mi ta sjunul koʼontonkutik ta jkʼan chibatkutik ta Ucrania xchiʼuk la stijbun koʼontonkutik ti akʼo jnopkutik lek xchiʼuk ti xkalbekutik Jeova ta orasione. Li vaʼ akʼobale jnaʼojkutik xa onoʼox ti chkalkutik ti tanae.

LIBATKUTIK TA UCRANIA

Ayemunkutik xaʼox ta mukʼta tsobajel internasional ta San Petersburgo (Rusia) ta 1992 xchiʼuk li ta Kiev (Ucrania) ta 1993. Tee solel jkʼanojkutik xaʼox lek li kermanotakkutik ta Europa orientale. Li jnakutik bu likʼotkutike te oy ta Lviv (Ucrania), ta xchibal piso ta jpʼej mol na. Li ta sventanaile te xvinaj batel jun uni nichimaltik, te oy jkot mukʼta tsajal kots xchiʼuk jaykotuk meʼ alakʼetik. Xkoʼolaj tajek ti te xa oyunkutik li ta jranchokutik ta Saskatchewane. Li lajchavoʼ krixchanoetik ti te nakalunkutike ta x-echʼ jtuchʼkutik jun jteklum jujun sob sventa chibatkutik ta abtel ta Betel.

¿Kʼu yelan laj kaʼi jbakutik li ta Ucraniae? Toj labal xa noʼox sba ti jmoj litunkutik xchiʼuk ermanoetik ti  laj yilik prevaetik ta xchʼunel yoʼontonike, ti mu x-akʼbat spasik li yabtel Diose, ti laj yichʼik chukele xchiʼuk ti tukʼ laj yakʼ sbaike. Kʼalal chkalbekutik ti toj lek ti tukʼ laj yakʼ sbaike, xi chalike: «Ti kuch kuʼunkutike, jaʼ ti la skoltaunkutik li Jeovae». Muʼyuk onoʼox stuk laj yaʼi sbaik. Li avi xtoke, kʼalal ta jtojbekutik ta vokol ta sventa li slekil yoʼontonike, xuʼ van xi chalike: «Jaʼ tojbeik ta vokol li Jeovae». Kʼalal jech tspasike, jaʼ chakʼik ta ilel ti jaʼ chakʼbutik skotol Jeova li kʼusitik lekike.

Li ta Ucraniae ep buchʼutik ta yokik chbatik li ta tsobajeletike. Ta skoj ti jun ora o mas chanavike, xakʼ lek yorail sventa chloʼilajik xchiʼuk sventa tspatbe sba yoʼontonik ta jujuntal. Li ta Lviv oy mas ta 50 tsobobbailetik, li 21 tsobobbaile te tstsob sbaik ta jun mukʼta Salon sventa Tsobobbail. Ta jujun domingoe toj echʼ noʼox lek xvinaj ti xcholet noʼox chkʼot ermanoetik li ta salon taje.

Ta anil noʼox linopkutik ta stojolal li ermanoetike yuʼun toj lek yoʼontonik xchiʼuk lek xkoltavanik. Jech xtok, oy lek smalael yuʼunik ta jtojolal kʼalal vokol chkaʼi yaʼiel li ucraniano kʼope, akʼo mi jechtik onoʼox chkʼot ta jtojolal. Ep ta velta chvinaj ta satik li kʼusi tskʼan chalike.

Li ta mukʼta tsobajel internasional ti te echʼ ta jun estadio yuʼun Kiev ta 2003, laj kil ti lek spatoj yoʼontonik ta jujuntal li yajtuneltak Jeovae. Jaʼtik toʼox li yalkutik ta tren ti chanav ta yut balumile, nopaj talel jun uni tseb, vaʼun kʼunkʼun xi laj yalbunkutike: «Lichʼay. Mu jnaʼ bu oy li jyayae». Yuʼun yiloj xa onoʼox li jtarjeta de solapakutike, vaʼun jaʼ jech la snaʼ ti jaʼunkutik yajrextiko Jeovae, jaʼ yuʼun muʼyuk chiʼ xchiʼuk muʼyuk ch-okʼ. Li yajnil jun jkʼelvanej ta sirkuitoe, ti jaʼo te jchiʼukkutike, laj yikʼ batel li ta Departamento de Objetos Perdidos li ta mukʼta tsobajele, jaʼ te la sta sbaik xchiʼuk li syayae. Solel toj lek laj kil ti spatoj yoʼonton ta stojolal ermanoetik li uni tsebe, akʼo mi ta smilal xa noʼox krixchanoetik te oy ta spat xokon.

Li ta mayo ta 2001, talik epal ermanoetik ti likemik talel ta yantik lumetike, ti talik kʼalal laj yichʼ akʼel ta stojolal Jeova li achʼ Betel ta Ucraniae. Kʼalal laj xaʼox li mantal ti toj tsots skʼoplal ti echʼ ta jun estadio ta sob domingoe, epal yajrextikotak Jeova xanavik batel ta karetera sventa chbat svulaʼanik li achʼ Betele. ¡Taje solel mu xchʼay-o ta jol! Toj lek xa noʼox laj kil ti lek xcholet xchiʼuk ti xmuyubajik tajek kʼotik li ermanoetik taje. Taje jaʼ kʼot-o mas ta koʼonton ti toj echʼ noʼox lek ti chijtun ta stojolal Jeovae.

LA JTA JUN TSATSAL VOKOLIL

Li Johne la stabeik kanser chamel ta 2004, jaʼ yuʼun lisutkutik batel ta Canadá sventa te xichʼ poxtael. Vokol kuch yuʼun li baʼyel quimioterapiae, jaʼ yuʼun te van jayibuk xemana laj yichʼ chabiel. Kʼalal vul xchʼulele mu xkʼopoj lek, pe li sate chakʼ ta ilel ti tstojbe ta vokol li buchʼu chkʼot vulaʼanatuke.

Kʼux ta alel, pe muʼyuk xkuch yuʼun, vaʼun jaʼo cham li ta yorail unenaltike. Solel jtuk laj kaʼi jba kʼalal chame, yuʼun koʼol litunkutik ta stojolal Jeova. ¿Kʼusi van ta jpas un? La jnop lisut batel ta Ucrania, solel la jtoj ta vokol ta skotol ora li slekil yoʼonton laj yakʼbeikun ta ilel li ermanoetik ta Betel xchiʼuk li ta tsobobbaile.

Mi junuk velta la jchaʼnaʼkutik li kʼusi la jnop la jpas ta jkuxlejalkutik xchiʼuk li Johne. Solel ximuyubaj noʼox, yuʼun ep tajek li kamigotake. Jnaʼoj lek ti skʼan to jchan ta sventa li slekil yoʼonton Jeovae xchiʼuk oy ta koʼonton chitun ta sbatel osil ta stojolal, yuʼun ta melel toj lek ti te oyun ta stojolale.

[Tsʼib ta mukʼtik sletraile ta pajina 6]

«Mi junuk velta la jchaʼnaʼkutik li kʼusi la jnop la jpas ta jkuxlejalkutik xchiʼuk li Johne»

[Lokʼol ta pajina 3]

Kʼalal linupun xchiʼuk Johne

[Lokʼol ta pajina 4]

Kʼalal jaʼo prekursora especialun ta Red Lake (Ontario)

[Lokʼol ta pajina 5]

Jchiʼuk John ta Ucrania, ta 2002