Sloʼil xkuxlejal

La skoltaikun li buchʼutik oy xa sjabilalike

Tsloʼilta Elva Gjerde

Leʼ xa ta 70 jabile tal svulaʼanunkutik jun vinik ti oy kʼusi laj yalbe jtot ti akʼo spase, taje jaʼ jel-o yuʼun li jkuxlejale. Li kʼusi kʼot ta pasel taje xchiʼuk li kʼusi laj yalbikun yantik ermanoetike jaʼ te jel-o tal li jkuxlejale. Ta skoj ti kʼusitik kʼot ta jtojolale, oy buchʼu laj kojtikin ti lek laj jkil jbakutike. Chkalboxuk buchʼu jaʼ taje.

LIVOKʼ ta 1932 ta Sydney (Australia). Li jtot jmeʼe jaʼik toʼox jchʼunolajeletik, pe muʼyuk chbatik ta chʼulna. Li voʼone solel chixiʼ yuʼun li Diose, yuʼun xi chalbun li jmeʼe: «Li Diose te me skʼelojot-o, mi oy kʼusi chopol la apase, ta me xakʼbot kastigo». Akʼo mi jech chalbun, toj lek chkaʼi skʼelel li Vivliae. Li jujun sabado xchiʼuk domingoe, chtal svulaʼanunkutik junmeʼ xchiʼuk chalbun epal loʼiletik ta Vivlia ti toj labalik sbae. ¡Solel ximuyubaj kʼalal chtal svulaʼanunkutike!

Kʼalal tsebun toʼoxe, li jtote la skʼel jaylikuk livroetik ti jaʼ akʼbat jmeʼ yuʼun jun yajrextiko Jeova ti oy xa sjabilale. Solel toj labal to laj yaʼi li kʼusi la skʼel ta vunetik sventa yajtsʼaklom Cristoe, jaʼ yuʼun la xchʼam xchanel Vivlia. Ta jun akʼobal kʼalal jaʼo chchanik Vivlia xchiʼuk jun yajrextiko Jeovae, laj yakʼ venta jtot ti te nakʼalun chkaʼi li kʼusi chalike. Kʼalal chalbun xaʼox ti akʼo xbat vaykune, xi laj yal li yajrextiko Jeovae: «¿Kʼu yuʼun mu xkom xchiʼinutik li Elvae?». Li kʼusi kʼot ta pasel taje, jaʼ te jel-o talel li jkuxlejale xchiʼuk ti kʼuyelan xkil jba xchiʼuk li melel Dios Jeovae.

Mu jaluk noʼox echʼ, lik batkunkutik ta tsobajeletik xchiʼuk li jtote, vaʼun li jtote oy kʼusitik la sjel ta xkuxlejal yuʼun muʼyuk xa mas ch-ilin. Kʼalal laj yakʼ venta jmeʼ ti yakal xa chjelbat xkuxlejal jtot li kʼusi yakal chchan ta Vivliae, lik batikuk ta tsobajeletik xchiʼuk li jbankil Frank. * Jchanibalkutik lichʼikutik ta mantal xchiʼuk laj kichʼkutik voʼ kʼuchaʼal yajrextiko Jeova. Lek laj kil jbakutik xchiʼuk yan yajtsʼaklomtak Cristo ti oy xa sjabilalik ti jaʼ la skoltaikun li kʼusitik la jnuptan ta jkuxlejale.

LA JNOP KʼUSI TA JPAS TA JKUXLEJAL

Toj lek chkaʼi tajek kʼalal jaʼ ta jchiʼinan li buchʼutik oy xa sjabilalik te ta tsobobbaile. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ermana Alice Place, ti jaʼ la xcholbe mantal ta sba velta li kutsʼ kalale, kʼot kʼuchaʼal jyaya laj kaʼi. La xchanubtasun ta xcholel mantal xchiʼuk jaʼ laj yalbun sventa akʼo xkichʼ voʼ, jaʼ li kʼusi la jta kʼalal voʼlajuneb toʼox jabilale.

Xchiʼuk xtok, kʼot ta kamigotak li Percy xchiʼuk Madge (Margaret) Dunham, jaʼ jun nupultsʼakal ti oy xa sjabilalik ti oyun ta yoʼontonike xchiʼuk la skoltaikun ta snopel li kʼusi xuʼ jpas ta jkuxlejale. Li voʼone toj lek chkil li matematikae, jaʼ yuʼun ta jkʼan ox chi-och ta jchanubtasvanej. Pe li kʼusi la spasik ta xkuxlejalike jaʼ la sjelbun-o jnopben. Li Parcy xchiʼuk  li Madgee tunik ta misioneroal ta sjabilal 1930 ta Letonia. Kʼalal lik li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumil ta Europae, jaʼo takatik ta ikʼel ta Betel ta Australia, ta stiʼiltik Sydney. Laj yalbeikun li kʼusitik labalik sba la snupatanik kʼalal ayik ta misioneroale. Solel laj tojbeik ta vokol li kʼusi laj yalbikune yuʼun laj kil ta jamal ti jaʼ mas lek ti xkakʼ li chanubtasel ta Vivliae, ti jaʼ mu jechuk li chanubtasvanej ta matematikae. Jaʼ yuʼun la jnop ti chi-och ta misioneroal bakʼine.

Li ermanoetik Dunhame laj yalbikun ti akʼo xi-och ta prekursorae, yuʼun jaʼ te xuʼ jchapan jba-o. Jaʼ yuʼun li ta 1948, ti vaklajuneb toʼox jabilale, li-och ta prekursora jech kʼuchaʼal yakal tspasik li lajuneb kerem tsebetik ti xmuyubajik noʼox chtunik ta jtsobobbail ta Hurstville (Sydney).

Chanib jabil la jchol mantal ta chanib lumetik, skotol jaʼ ta yosilal Nueva Gales del Sur xchiʼuk ta Queensland. Li buchʼu baʼyel la xchʼam xchanel Vivlia xchiʼuk voʼone jaʼ sbi Betty Law (li avie, Remnant). Toj lek tajek yoʼonton, akʼo mi chib jabil vixil kuʼun. Ta mas jelavele, laj chiʼin ta prekursoral Betty ta jun paraje ti jaʼ sbi Cowra, ti jutuk mu 230 kilometro yiloj ta smaleb Kʼakʼal Sydney. Akʼo mi mu jaluk ti koʼol litunkutike, toj lek-o xkil jbakutik li avie.

Ta mas tsʼakale li-och ta prekursora espesial xchiʼuk la stakikun batel ta jun jteklum ti jaʼ sbi Narrandera, ta 220 kilometro ta suroesteal Cowra. Li buchʼu la xchiʼinune jaʼ sbi Joy Lennox (li avie, Hunter), jun prekursora ti toj baxbol ta cholmantale, ti chib to jabil jvix xtoke. Li bu likʼotkutike, muʼyuk yan yajrextiko Jeova, jaʼ noʼox chaʼvoʼunkutik. Te chivaykutik ta sna Ray xchiʼuk Esther Irons, jun nupultsʼakal ti lek snaʼ xchʼamvanike ti ayan ta yoʼontonik li kʼusitik melel ta Vivlia xchiʼuk jun skerem xchiʼuk oxvoʼ stsebetak. Li ta xemanae, li totil xchiʼuk li nichʼonile chchabiik chijetik xchiʼuk tstsʼunik trigo ta jun rancho ta stiʼiltik jteklum. Li Esther xchiʼuk li stsebetike chakʼik ta chʼom kuartoetik. Li jujun domingoe, li Joy xchiʼuk li voʼone ta jchapankutik epal veʼlil sventa li utsʼ alalile xchiʼuk li lajcheb j-abteletik ti ch-abtejik ta spasel sbe tren ti te xchʼamunoj skuartoik eke. Ti jech ta jpaskutike, jaʼ ta jtoj-o jutuk li jkuartokutike. Mi laj veʼkunkutike ta jkuskutik li mexae, vaʼun chkichʼkutik talel li muil veʼlil ta mantal sventa li utsʼ alalile: xchanel Li Jkʼel osil ta toyole. Svakvoʼalik li ta utsʼ alalile la xchʼamik li mantale xchiʼuk jaʼ la slikesik baʼyuk li tsobobbail ta Narranderae.

Li ta 1951 li-ay ta jun mukʼta tsobajel yuʼun yajrextikotak Jeova ta Sydney. Ta jun mukʼta karpana la jtsob jbakutik li prekursorunkutik ti oy ta koʼontonkutik chibatkutik ta misioneroe, la jtsob jbakutik mas ta oxib sien. Li ermano Nathan Knorr, ti likem talel ta Betel ta Brooklyne, toj lek xchapet laj yal ti anil xa noʼox skʼan ichʼel batel li lekil aʼyej ta spʼejel Balumile. Solel tsʼetel jchikinkutik laj kaʼikutik li kʼusi laj yale. Ta mas jelavele, jaʼik li buchʼutik la slikesik xcholel mantal li ta Pacífico sur xchiʼuk li ta yantik lumetike. Solel toj labal sba laj kaʼi ti laj kichʼ ikʼel ta Chanobvun ta Galaad numero 19 xchiʼuk li vuklajuneb ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti likemik ta Australiae, taje jaʼo kʼot ta pasel ta 1952. Kʼot ta pasel li kʼusi oy ta koʼontone, yuʼun kʼalal jtob toʼox jabilale li-och ta misioneroal.

OY KʼUSI LA JEL TA JKUXLEJAL

Kʼalal li-ay ta Chanobvun ta Galaade maʼuk noʼox epaj yojtikinobil kuʼun ta sventa Vivlia xchiʼuk ti tsatsub xchʼunel koʼontone, moʼoj, yuʼun la slekubtasbun xtok li jtalelale. Ta skoj ti tsebun toʼoxe, nopem xkaʼi ti persa tukʼ o lek li kʼusitik ta jpase xchiʼuk ta jkʼan ti akʼo jech spasik li yantik eke. Jech xtok, ta jkʼan ti lekuk skotol li kʼusi ta jpase. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun veltae laj kil ti yakal chtajin ta béisbol xchiʼuk jtsop betelitaetik ti mas to keremik li ermano Knorre, taje toj labal sba laj kil.

 Li buchʼutik chchanubtasunkutik ta Chanobvun ta Galaade, laj van yakʼik venta ti kʼuyelan chkaʼi jbae, ti jaʼ viniketik ti lek xa yijik ta mantale. Jaʼ yuʼun la skoltaikun xchiʼuk la stukʼibtasbikun ti kʼuyelan toʼox ta jnope. Ta kʼunkʼun laj kaʼibe smelolal ti Jeovae jaʼ jun Dios ti snaʼ xkʼanvane xchiʼuk ti snaʼ stoj ta vokol li kʼusitik chichʼ pasele, yuʼun li stuke muʼyuk tskʼan ti lek tukʼ xa skotol li kʼusi ta jpastike. Jech xtok la skoltaikun jayvoʼ jchiʼiltak ta chanun. Xi laj yalbun li jun ermanae: «Elva, li Jeovae muʼyuk me te xvaʼet tskʼelutik xchiʼuk snukul. ¡Mu persauk ti lek tukʼ xa skotol li kʼusi chapase!». Solel kʼot ta koʼonton li kʼusi laj yalbune.

Kʼalal laj xaʼox kuʼunkutik li chanune, voʼobunkutik laj kichʼkutik takel batel ta Namibia (África). Ta jayib noʼox kʼakʼale 80 chanubtasel xaʼox ta Vivlia chkakʼkutik. Toj kʼupil sba laj kil li jteklume xchiʼuk ti kʼuyelan jkuxlejalkutik kʼuchaʼal misionerounkutike, pe voʼone toj kʼupil laj kil jun jchiʼil ta chanun ta Galaad ti laj yichʼ takel batel ta Suizae. Kʼalal echʼ xaʼox jun jabile, libat ta Suiza ek, vaʼun linupun xchiʼuk. Vaʼun koʼol litunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito.

TOJ CHOPOL KʼUSI KʼOT TA JTOJOLAL

Kʼalal voʼob xaʼox jabil ximuyubajkutik chitunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuitoe, laj kichʼkutik albel ti chbat tunkunkutik ta Betel ta Suiza. Toj echʼ xa noʼox lek ti litunkutik xchiʼuk li ermanoetik ta Betel ti te oyik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike xchiʼuk ti lek xa yijik ta mantale.

Pe ta jelavel jutuke, tsots laj kil jvokol kʼalal laj kaʼi ti la smukul satiun li jmalale xchiʼuk la svalopatin komel xtok li Jeovae. Vaʼun laj yiktaun li jmalale. Solel lajem likom yuʼun. Mu jnaʼ kʼusi la jpas jechuk ti muʼyukuk la skoltaikun li ermanoetik ti oy xa sjabilalik ti te oyik ta Betel eke. La xchikintabikun kʼusi chkal kʼalal jaʼo chi-loʼilaj kaʼie xchiʼuk kʼalal ta jkʼan ti jtuk oyune muʼyuk ay saʼikun. Solel la spat koʼonton li kʼusi laj yalbikune xchiʼuk li slekil yoʼontonik laj yakʼik ta ilele kuch-o batel kuʼun xkʼuxul xchiʼuk mas linopaj ta stojolal Jeova.

Jech xtok vul ta jol li kʼusitik laj yalbikun li kamigotak ti oy xa ta sjayibal jabile. Li pʼijil ermanoetik ti oy xa sjabilalike laj yalik ti jaʼ koltaatik-o sventa xkuch batel yuʼunik li kʼusitik la snuptanike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Madge Dunham xi onoʼox laj yalbune: «Elva, ep me chavil avokol mi la likes li cholmantale, li vokolil mas tsotsike te me chlik talel ta stojolal li buchʼu lek xavile. Mi jech kʼot ta atojolale, jaʼ me akʼo aba ta stojolal li Jeovae. Mu me xachʼay ta ajol ti jaʼ chatun ta stojolale ti maʼuk chatun ta stojolal junuk krixchanoe». Li mantal laj yakʼbune jaʼ la skoltaun kʼalal tsots laj kil jvokole. Jaʼ yuʼun, laj kakʼ persa ti mu xchʼakun ta stojolal Jeova li kʼusi la spas jmalale.

Ta mas tsʼakale, la jnop lisut batel ta Australia sventa te nopol chitun ta prekursora ti bu nakal li kutsʼ kalale. Kʼalal jaʼo libat ta varko sventa chibat ta jnae, lek li loʼilaj ta Vivlia xchiʼuk jtsop pasajeroetik. Li ta jtsop krixchanoetik taje, jaʼo te oy jun vinik ti lek stsʼijet noʼox ti likem ta Noruega ti jaʼ sbi Arne Gjerde, li vinik taje lek laj yaʼi li kʼusi laj kale. Ta mas tsʼakale, tal svulaʼanunkutik ta Sydney. Mu jaluk chʼi ta mantal, vaʼun laj yichʼ voʼ. Ta 1963 linupun xchiʼuk, kʼalal chib xaʼox jabil jnupunelkutike vokʼ li jkeremkutik ti Gary sbie.

TOJ CHOPOL KʼUSI KʼOT TA JTOJOLAL YAN VELTA

Li Arne, Gary xchiʼuk li voʼone solel ximuyubajkutik noʼox. Ta jelavel jutuk, li Arnee la smukʼibtas jnakutik sventa xtal nakiuk li jtot jmeʼ ti ep xa sjabilalike. Pe kʼalal vakib xaʼox jabil kikʼoj jbakutike, yichʼ tabel ta sjol kanser chamel li Arnee. Vaʼun laj yichʼ  epal radioterapia xchiʼuk chbat jchabi jujun kʼakʼal ta ospital. Ta slikebale lek xaʼox, pe ta jelavele chaʼipaj mas, vaʼun akʼbat ataque cerebral (chyal chʼichʼ ta xchinab). Laj yalbikun ti kʼajomal xa jun xemana kuxule. Pe li Arnee lekub xchiʼuk sut batel ta jnakutik, ti te kʼunkʼun kole. Ta mas jelavele, lik xanavuk xchiʼuk och yan velta ta mol ta tsobobbail. Li kʼusi koltaat-oe, jaʼ ti xmuyubaj noʼoxe xchiʼuk jaʼ la skoltaun ek sventa jkʼel lek.

Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile, ta 1986 chaʼipaj yan velta xtok. Li jtot jmeʼe chamemik xaʼox li vaʼ kʼakʼal taje, jaʼ yuʼun libatkutik ta naklej ta montes Azules ti alakʼ sbae xchiʼuk te nopol nakal li kamigotakkutike. Ta mas tsʼakale, li jkerem ti Gary sbie nupun xchiʼuk jun alakʼ sba tseb ti Karin sbie, ti lek yij ta mantale. Te van jayibuk u ta mas tsʼakal, bat nakikunkutik jchanvoʼalkutik ti bu nopol yiloj ti bu toʼox linakikutik xchiʼuk li Arnee, yuʼun jech la snopik li jkerem xchiʼuk li yajnile.

Li jmalale telel kom ta tem vaxaklajuneb u. Ta skoj ti skʼan kʼelele, jaʼ yuʼun jutuk mu skotoluk velta voʼon te chikomilan ta jnakutik. Li kʼusi la skoltaune jaʼ ti la jchʼakbe chib ora sventa ta jchan Jvivlia xchiʼuk li vunetik sventa yajtsʼaklom Cristoe, jaʼ yuʼun te la jta epal pʼijubtaseletik sventa xkuch batel kuʼun li kʼusi jnuptanoje. Li ermanoetik ta jtsobobbail ti oy xa sjabilalike toj ep la skoltaikun kʼalal ay svulaʼanikune, yuʼun oy jech snuptanojik ek. Li Arnee cham ta 2003, ti jpʼel spatoj yoʼonton chchaʼkuxie.

LI KʼUSI MAS LA SKOLTAUNE

Kʼalal ta jtsebal toʼoxe toj echʼ noʼox ta jkʼan ti lek chbat kuʼun li kʼusi ta jpase, pe te la jchan ti mu jechuk onoʼox chkʼot ta pasel li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Ep muyubajel laj kil ta jkuxlejal, pe jech xtok ep laj kil jvokol, yuʼun li baʼyel jnup jchiʼile la smukul satiun, li xchibal jmalale cham ta kanser. Ti kʼu sjalil echʼ taje, ep buchʼutik la skoltaikun xchiʼuk la spatbikun koʼonton. Pe li buchʼu mas la skoltaune jaʼ li Jeovae, «li Bochʼo mu snaʼ xlaj yoraile» (Dan. 7:9). Li ta Skʼope jaʼ te la stukʼibtasbun jtalelal xchiʼuk ep kʼusitik lekik kʼot ta jtojolal kʼalal misioneraun toʼoxe. Kʼalal la jta ep jvokole laj yakʼbun ta ilel slekil yoʼonton kʼalal la spatbun koʼontone xchiʼuk laj yakʼbun xkuxetel koʼonton (Sal. 94:18, 19). Jech noxtok, la xkʼuxubinikun li kutsʼ kalale xchiʼuk li kamigotake, taje jutuk mu skotolikuk ep xa sjabilalik. Ta melel yakʼojik ta ilel li kʼusi chal liʼe: «Jaʼ jchiʼiltic ta voqʼuel chcʼot ti cʼalal oy jvocoltique» (Pro. 17:17).

Li moltotil Jobe xi laj yale: «Li jbijiltique te ta jtatic ta stojol li moletique; li sjamubil jba jsatique te ta jtatic ta stojol li bochʼotic jal xa xchʼielique» (Job 12:12). Kʼalal la jnopbe smelol ta jkuxlejale, jech onoʼox ta melel. Li krixchanoetik ti oy xa sjabilalike, la skoltaikun-o li kʼusi laj yalbikune, yuʼun la spatbikun koʼonton xchiʼuk toj lek chkaʼi ti jaʼ kamigotake. Toj echʼ noʼox lek chkaʼi jba ti oy ep kamigotak ti oy xa sjabilalike.

Li avie, 80 xa jabilal, jaʼ yuʼun li buchʼu oy xa sjabilale jaʼ xa li voʼone. Ta skoj li kʼusitik la jnuptan ta jkuxlejale jaʼ skoltaojun sventa jnaʼ kʼusi chtun yuʼunik li buchʼutik oy xa sjabilalike, jaʼ yuʼun toj lek xkaʼi svulaʼanelik xchiʼuk ta jkoltaan. Jech xtok, toj lek chkaʼi xchiʼinelik li kerem tsebetike. Ta skoj ti lek baxbolike, jaʼ tskoltaikun ti jech jpas eke. Kʼalal tskʼanbikun koltael o tojobtasele, ximuyubaj noʼox ta jkoltaik.

[Tsʼib ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 14]

Jchiʼuk Joy Lennox, kʼalal chitunkuntik ta prekursor ta Narranderae

[Lokʼol ta pajina 15]

Elva xchiʼuk ermanoetik ta Betel ta Suiza ta 1960

[Lokʼol ta pajina 16]

Kʼalal jaʼo ta jchabi li Arnee