«Jaʼ iventainatic yuʼun chʼul espíritu»

«Li scʼop Diose mu ta yoʼntonuc cristiano ilocʼ tal. Jaʼ iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu. Jaʼ viniquetic icʼopojic ta sventa Dios.» (2 PED. 1:21)

SVENTA JNOPBETIK SKʼOPLAL

¿Kʼuxi la stunes xchʼul espiritu Dios kʼalal laj yakʼ ta tsʼibael li Vivliae?

¿Kʼusitik sprevailtak oy ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae?

¿Kʼuxi chavakʼ ta ilel ti oy-o ta avoʼonton jujun kʼakʼal li Skʼop Diose?

1. ¿Kʼu yuʼun chtun kuʼuntik li Skʼop Dios ti ja yakʼoj ta naʼele?

¿BU LI jlikutik talel? ¿Kʼu yuʼun liʼ oyutike? ¿Bu chijbatutik? ¿Kʼu chaʼal jech li balumil liʼe? ¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal mi li jchamutike? Ta spʼejel Balumil jaʼ jech tsjakʼbe sbaik li krixchanoetik taje. ¿Kʼuxi xuʼ jtabetik stakʼobiltak xchiʼuk li yantik sjakʼobil ti tsotsik skʼoplal ti muʼyukuk li Skʼop Diose? Ti chʼabaluk li Vivliae, li kʼusi noʼox chchanubtasutike jaʼ li kʼusi jnaʼ jtuktike. Mi jaʼ jeche, ¿kʼuxi van xuʼ jech xkaʼitik ek jech kʼuchaʼal laj yaʼi li jtsʼibajom yuʼun salmo ta sventa li «smantal Mucʼul Diose»? (Kʼelo Salmo 19:7.)

2. ¿Kʼusi tskoltautik sventa oyuk-o ta koʼontontik li Vivliae xchiʼuk ti jaʼuk jun matanal xkiltik ti yakʼojbutik Diose?

² Pe li kʼusi melele, jaʼ ti oy buchʼutik muʼyuk xa ta yoʼontonik li mantal jech kʼuchaʼal ta slikebale (koʼoltaso xchiʼuk Apocalipsis 2:4). Ta skoj taje, muʼyuk xa chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusitik lek chil Jeovae (Isa. 30:21). Pe taje mu me persauk jech xkʼot ta jtojolaltik ek. Yuʼun li voʼotike xuʼ jpastik xchiʼuk xuʼ xkakʼtik persa ti oyuk-o ta koʼontontik li Vivlia xchiʼuk li chanubtasel chakʼe, yuʼun jaʼ jun matanal yakʼojbutik li Jpasvanej kuʼuntike (Sant. 1:17). ¿Kʼusi tskoltautik sventa oyuk-o ta koʼontontik «li scʼop Diose»? Li kʼusi xuʼ skoltautike jaʼ ti jnopbetik skʼoplal ti kʼuxi laj yichʼik ventainel yuʼun chʼul espiritu li buchʼutik la stsʼibaik li Vivliae. Taje jaʼ skʼan xal ti jkʼeltik jayibuk sprevailtak ti jaʼ yakʼoj ta naʼel stuk li Diose. Taje jaʼ me tstij koʼontontik ti akʼo jkʼeltik jujun kʼakʼal xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼe (Heb. 4:12).

¿KʼUXI «IVENTAINATIC YUʼUN CHʼUL ESPÍRITU»?

3. ¿Kʼuxi ti «jaʼ iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu» li j-alkʼopetik xchiʼuk li jtsʼibajometik yuʼun Vivliae?

³ Te van 40 ta voʼ viniketik la stsʼibaik li Vivliae, ti jalij 1,610 jabile, ti la slikesik stsʼibael ta 1513 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, jaʼ to tsuts yuʼunik ta 98 ta  jkʼakʼaliltik. Li j-alkʼopetik taje «iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu» (kʼelo 2 Pedro 1:20, 21). Li jpʼel kʼop chal ta griego ti «iventainatic» xie, jaʼ chakʼ ta aʼiel «ti oy bu laj yichʼik ikʼolanel batele», xchiʼuk xuʼ xi chichʼ jelubtasel xtoke: «Tijbil, tijbat yoʼontonik». * Ta Hechos 27:15 jaʼ te chalbe skʼoplal ti kʼuxi netʼbil batel ta tsatsal ikʼ li varkoe, jaʼ xkaltik ti yan-o xa bu ikʼat batele. Li j-alkʼopetik xchiʼuk li jtsʼibajometik yuʼun Vivliae «jaʼ iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu», taje jaʼ skʼan xal ti ta yip Dios la stijbe yoʼonton, la xchiʼinan ta loʼil xchiʼuk la sbeiltas batel. Jaʼ yuʼun, maʼuk laj yalik li kʼusi tsnop stukike, yuʼun jaʼ li kʼusi tsnop Diose. Bakʼintike muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi akʼbat yilik yuʼun Diose o li kʼusi la stsʼibaike (Dan. 12:8, 9). Ta melel, «scotol li scʼop Dios tsʼibabil comele jaʼ laj yacʼ ta naʼel ta sventa svuʼel stuc li Diose» xchiʼuk maʼuk snopben li krixchanoetike (2 Tim. 3:16).

4-6. ¿Kʼuxi la skolta jtsʼibajometik ta Vivlia sventa snaʼik li kʼusi tstsʼibaike? Albo junuk skoʼoltasobil.

⁴ Pe, ¿kʼuxi ti «jaʼ iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu» li jtsʼibajometik yuʼun Vivliae? ¿Mi solel ta jujupʼel xa albatik li kʼusi la stsʼibaike o jaʼ noʼox albatik li kʼusi tskʼan chakʼ ta aʼiel sventa xal ta skʼop stukike? Jnoptik ta stojol jun yajval abtelal ti tskʼan tstsʼiba jlikuk kartae. Kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal chale, ta stsʼiba stuk ti jaʼ tstunes jpʼelantik kʼop ti kʼuyelan tskʼan stuke o chalbe sekretaria ti akʼo stsʼibae, vaʼun, ta tsʼakale jaʼ tspas firmar stuk. Bakʼintik xtoke, jaʼ noʼox chalbe sekretaria li kʼusitik mas toj tsotsik skʼoplale, vaʼun li sekretariae ta skʼop xa stuk tstsʼiba li karta taje. Mi tsuts xaʼoxe, ta van skʼel stuk ta tsʼakal xchiʼuk mi oy kʼusi skʼan jelel chile, chalbe li sekretaria ti akʼo sjele. Vaʼun ta spas firmar li yajval abtelale, xchiʼuk jaʼ xa yajval chkʼot.

⁵ Jech xtok, oy jayvokʼuk ti jaʼ «la stsʼiba tal stuc [Dios]» li Vivliae (Éxo. 31:18). Jech xtok, bakʼintik li Jeovae ta jujupʼel laj yal li kʼusi tskʼan tstsʼibaike. Jech kʼuchaʼal chal Éxodo 34:27: «Li Mucʼul Diose jech laj yalbe li Moisese: “Tsʼibao li cʼopetic liʼ chacalbote, yuʼun jaʼ mero yibel li cʼusi la jchapan ta atojolic xchiʼuc li achiʼiltac ta israelale”». Jaʼ jech laj yalbe ek li j-alkʼop Jeremiase: «Tsʼibao ta vun scotol li cʼusitic laj calbote» (Jer. 30:2).

⁶ Pe bakʼintike, laj yakʼ ta naʼel Dios ta skʼelobil juʼelal jaʼ noʼox li kʼusi tskʼan chakʼ ta aʼiele, maʼuk ta jujupʼel kʼopetik, ti laj yakʼbe ta snopbenik xchiʼuk ta yoʼonton li buchʼutik la stsʼibaik li Vivliae. Li jtsʼibajometik taje jaʼ xa la stʼuj stukik ti kʼuyelan tskʼan chalike. Jaʼ yuʼun li Eclesiastés 12:10, xi chale: «Li jcholcʼope laj yacʼ persa snopel cʼusitic lec, ti oy lec stue, xchiʼuc laj yacʼ persa ti lec chbat stsʼibael yuʼune xchiʼuc ti oyuc lec stuqʼuile». Li Lucas eke, laj yal ti kʼuxi la stsʼiba li Evanjelioe: kʼalal «laj [xaʼox sjakʼ] lec scotol cʼu xʼelan ilic tal ta sliqueb[e]», vaʼun lek «xquechet [la  stsʼiba] tal scotol» (Luc. 1:3). Sventa mu xjel li aʼyej laj yale, li Diose la stunes xchʼul espiritu, yuʼun li krixchanoetike jpas muliletik.

7. ¿Kʼu yuʼun chakʼ ta ilel ti toj ep spʼijil Dios kʼalal la stunes krixchanoetik sventa stsʼibaik li Vivliae?

⁷ Chakʼ ta ilel ti toj ep spʼijil Dios kʼalal la stunes krixchanoetik sventa stsʼibaik li Vivliae. Li kʼusi laj yalike, maʼuk noʼox te chvinaj aʼyejetik, yuʼun te chal li kʼusi oy ta yoʼontonike xchiʼuk li kʼusi oy ta sjol yoʼontonike. Jnoptik noʼox ti lajuk stunes Jeova anjeletik sventa stsʼibaik li Vivliae, ¿kʼuxi van laj yakʼik ta ilel jechuk ti kʼuyelan chaʼi sba jun krixchano jech kʼuchaʼal li xiʼel, at-oʼonton xchiʼuk ti kʼuyelan chaʼi sba kʼalal muʼyuk jech chkʼot ta pasel li kʼusi smalaoje? Kʼalal laj yakʼ ti akʼo stʼuj stukik kʼuxi tstsʼibaik li kʼusi albatik yuʼun Dios ta stojolal chʼul espiritue, li Diose laj yal ta slekil yoʼonton xchiʼuk ep ta tos ti kʼuxi laj yal li aʼyejetike, jaʼ yuʼun chkʼot ta koʼontontik li kʼusi laj yichʼ tsʼibaele.

SRASONALTAK TI YAKʼOJ TA NAʼEL DIOS LI VIVLIAE

8. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti muʼyuk yan livroetik ta sventa relijion ti xkoʼolaj xchiʼuk li Vivliae?

⁸ Ep srasonaltak oy kuʼuntik ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae. Li Vivliae mu xkoʼolaj-o ta yan livroetik ta sventa relijion, yuʼun li Vivliae tskoltautik sventa xkojtikintik li melel Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, li livroetik sventa j-hinduetike chalbe skʼoplal kʼinetik, filosofía, loʼiletik xchiʼuk mantaletik sventa talelaletik. Li livroetik yuʼun jbudaetike jaʼ chal li kʼusitik skʼan spasik li monjeetik xchiʼuk li monjaetike. Jech xtok, chal chanubtaseletik sventa jbudistaetik xchiʼuk chanubtaseletik ta sventa li Budae. Li Budae muʼyuk laj yal ti jaʼ dios li stuke, jech xtok jutuk tajek laj yalbe skʼoplal li Diose. Li livroetik ta sventa Confucionismo eke, jaʼ noʼox chalbe skʼoplal li kʼusi kʼotanuk ta pasel ta voʼnee, li mantaletik sventa talelale, li majiae xchiʼuk li sonetike. Li slivroal Islame chchanubtasvan ti oy jun Dios ti xojtikin li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele xchiʼuk ti jaʼ la chakʼ kʼotanuk ta pasele.

9, 10. ¿Kʼusi chchanubtasutik ta sventa Dios li Vivliae?

⁹ Jutuk mu skotoluk li livroetik ta sventa relijione jutuk tajek chalbeik skʼoplal o muʼyuk ta sventa li Diose, pe li Vivliae chakʼ kojtikintik lek li Jeovae xchiʼuk li kʼusitik tspase. Tskoltautik ta skʼelel ti oy jaytos li stalelaltake. Maʼuk noʼox chakʼ ta ilel ti skotol xuʼ yuʼune, ti pʼije xchiʼuk ti oy stukʼilale yuʼun chakʼ ta ilel xtok ti skʼanojutike (kʼelo Juan 3:16 xchiʼuk 1 Juan 4:19). Jech xtok, chalbutik «ti muc tʼujbiluc bochʼo chcʼuxubin li Diose. Buyuc noʼox banamilal oy li cristianoetique lec ta xʼilatic yuʼun Dios me ta xichʼic ta muqʼue, me tspasic cʼusi tuqʼue» (Hech. 10:34, 35). Li sprevaile jaʼ ti pukem xa ta buyuk noʼox li Vivliae. Li buchʼutik chchanbe skʼoplal kʼopetike (lingüista) chalik ti ta spʼejel Balumile jutuk mu 6,700 kʼopetik ti chkʼopojik ta spʼejel Balumile, li ta sien kʼopetik taje, te xa smakoj 90% ta skotol li jnaklejetik ta spʼejel Balumile. Li Vivliae jelubtasbil ta epal kʼopetik, ta jvokʼ o sjunul mas ta 2,400 kʼopetik. Jutuk mu skotoluk li jnaklejetik ta spʼejel Balumile xuʼ skʼelik jvokʼuk ta skʼop stukik.

¹⁰ Xi laj yal li Jesuse: «Li Jtote ta to xʼabtej.  Jech ta xiʼabtej ec li vuʼune» (Juan 5:17). Jech xtok, li Jeovae «sbatel osil te [oy-o]». Jaʼ yuʼun, ¡nopo noʼox avaʼi skotol li kʼusitik kʼotem ta pasel yuʼune! (Sal. 90:2.) Jaʼ noʼox ta Vivlia chal li kʼusitik spasoj li Diose, li kʼusi yakal chkʼot ta pasel avie xchiʼuk li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jelavele. Jech xtok, chalbutik li kʼusitik lek chile xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk lek chile, xchiʼuk chakʼbutik ta ilel kʼuxi xuʼ xijnopaj ta stojolal (Sant. 4:8). Mu me xkakʼtik ti akʼo smakutik ta be li kʼusitik ta jkʼantik sventa xijnamaj ta stojolal li Diose.

11. ¿Kʼusi tojobtaseletik ta Vivlia ta jtatik ti lek pʼijik xchiʼuk ti xuʼ jpat-o koʼontontike?

¹¹ Yan sprevailtak ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae, jaʼ ti toj pʼij xchiʼuk ti xuʼ jpat koʼontontik ta stojol li tojobtaseletik te chale. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «¿Bochʼo xotquinbe cʼusi oy ta sjol li Cajvaltique? ¿Bochʼo xuʼ ta xchanubtas?» (1 Cor. 2:16). Li kʼusi laj yal Pablo taje, jaʼ te la stsak ta venta li kʼusi la sjakʼbe xchiʼiltak Isaiase: «¿Bochʼo la xchanubtas, bochʼo la sbijubtas cʼusi tscʼan tspas li Mucʼul Diose?» (Isa. 40:13). Li stakʼobile, jaʼ ti muʼyuk buchʼu la xchanubtase. Jaʼ yuʼun muʼyuk labal sba chkaʼitik ti lek chkʼot ta pasel kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ ta sventa li nupunele, ta stojolal alab nichʼnabiletik, ta sventa chʼayob oʼontonal, buchʼu ta jchiʼintik, chkakʼ koʼontontik ta abtel, ti jamal jnaʼ xijkʼopoje xchiʼuk ta sventa li talelalile. Li Vivliae muʼyuk me chal chopol tojobtaseletik. Pe li tojobtasel chakʼ li krixchanoetike, mu skotoluk ti lek chkʼot ta pasel yuʼunike, yuʼun muʼyuk mas spʼijilik (Jer. 10:23). Bakʼintike, ta skʼelilanik xchiʼuk tstukʼibtasik li tojobtaseletik chakʼik mi muʼyuk lek bat yuʼunike. Jech chkʼot ta pasel kʼuchaʼal chal Vivlia liʼe: «Li Mucʼul Diose snaʼoj cʼusitic tsnop li cristianoetique; snaʼ ti muʼyuc stu o li cʼusi tsnopique» (Sal. 94:11).

12. ¿Kʼuxi xaʼox tskʼan tslajesik Vivlia li krixchanoetike?

¹² Li kʼusi chakʼ ta ilel ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Vivlia li melel Diose, jaʼ ti jech vinajem talel li ta sloʼil xkuxlej krixchanoe yuʼun ep ta velta tskʼan chakʼbeik slajeb li Vivliae, jaʼ xkaltik, li aʼyej yichʼoj talele. Li ta sjabilal 168 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike li ajvalil ta Asiria ti Antíoco IV sbie laj yal mantal ti akʼo yichʼ saʼel li slivroal Mantal sventa xichʼ chikʼele. Li ta sjabilal 303 ta jkʼakʼaliltike, li ajvalil ta Roma ti jaʼ li Dioclecianoe laj yal mantal ti akʼo xichʼ jinesel li naetik bu tstsob sbaik li jchʼunolajeletike xchiʼuk ti yichʼuk chikʼel li Vivliae, li nutsel taje jalij lajuneb jabil. Li ta siglo 11 ta jelavele, li papaetike laj yakʼik persa sventa mu xichʼ pukel batel li chanubtasel chakʼ Vivliae, yuʼun muʼyuk laj yakʼik ti xichʼ jelubtasel ta skʼopik li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik xchanel li Vivliae. Akʼo mi ep ta velta tsakvan ta kʼop li Satanás xchiʼuk xchiʼiltake, li Vivliae oy-o li ta jkʼakʼaliltike. Li Jeova muʼyuk yakʼoj ti akʼo xichʼ lajesel li smoton krixchanoetik yakʼojbee.

SPREVAILTAK TI KʼOTEM TA YOʼONTON KRIXCHANOETIKE

13. ¿Kʼusitik yan sprevailtak oy sventa jnaʼtik ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae?

¹³ Oy yantik sprevailtak ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel Dios li Vivliae: muʼyuk tskontrain sba stuk, lek tukʼ chal ta sventa li siensiae, albilkʼopetik ti kʼotemik xa ta pasele, melel li kʼusi la stsʼibaike, oy yip sventa tsjel kuxlejaletik, lek jamal chalbe sloʼil xkuxlejal li krixchanoetike xchiʼuk lek tstakʼbutik li sjakʼobiltak la jkʼeltik ta slikebal parafoe. Jkʼeltik kʼusi tijbat-o yoʼontonik jayvoʼ krixchanoetik ti laj yakʼik venta ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae.

14-16. 1) ¿Kʼusi tijbat yoʼontonik ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios Vivlia li jun musulmán, jun hindú xchiʼuk li jun ants ti mu snaʼ ta melel mi oy Diose? 2) ¿Kʼusi sprevailtak oy ta avoʼonton chaval ta cholmantal ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae?

¹⁴ Li Anware * te chʼi talel ta jun utsʼ alalil ti jaʼik musulmane, ta jun lum ta Oriente Medio. Kʼalal jaʼo te nakal ta Norteamericae, te kʼot yajrextikotak Jeova ta sna. Xi chal li  Anware: «Muʼyuk toʼox lek chkil li relijionetike, yuʼun ep kʼusitik chopol spasojik tal li ta voʼnee. Pe li voʼone toj lek onoʼox xkaʼi xchanbel mas skʼoplal skotol, jaʼ yuʼun la jchʼam xchanel Vivlia». Ta jelavel jutuke, sut batel ta slumal, vaʼun muʼyuk xa la sta ta kʼoponel li yajrextikotak Jeovae. Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile, bat ta naklej ta Europa, ti te la xchaʼlikes li xchanel Vivliae, vaʼun xi laj yale: «Ta skoj ti kʼotemik ta pasel li albilkʼopetike, ti jmoj li kʼusi chal batel li Vivliae, ti muʼyuk tsvalopatin sba li kʼusi chale xchiʼuk ti lek skʼanojan sbaik li yajtuneltak Jeovae, jaʼ te laj kakʼ venta ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae». Li Anware laj yichʼ voʼ ta sjabilal 1998.

¹⁵ Li Asha, ti vaklajuneb sjabilale, te chʼi talel ta jun utsʼ alalil ti jaʼik hindue. Xi chale: «Jaʼ noʼox ta jkʼopon Dios kʼalal chibat ta chʼulnae o jaʼo kʼalal oy jvokole, pe kʼalal lek noʼox ximuyubaje muʼyuk chvul ta jol li Diose». Xi to chal xtoke: «Pe kʼalal ay ta jna li yajrextikotak Jeovae, la sjelbun li jkuxlejale». Li Ashae lik xchan Vivlia xchiʼuk lek laj yil sbaik xchiʼuk li Jeovae. ¿Kʼusi tijbat-o yoʼonton sventa xchʼun ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivliae? Xi laj yale: «Yuʼun te la jta stakʼobiltak li kʼusitik ta jakʼbe toʼox jbae. La xchanubtasun ti xkakʼ xchʼunel koʼonton ta stojolal li Diose, akʼo mi mu xkil, mu persauk xibat ta jun chʼulna xchiʼuk mu persauk jkejan jba ta stojolal junuk lokʼol».

¹⁶ Li Paulae laj yichʼ chanubtasel ta katolika, pe kʼalal jvaʼlej xaʼoxe mu xa snaʼ ta melel mi oy Dios. Vaʼun xi chal li kʼusi kʼot ta pasele: «Te laj ta jun kamigo ti oy xa ta jayibuk u ti muʼyuk xkil-oe, kʼalal jech toʼox xkuxlejal kʼuchaʼal epal krixchanoetik ti natik sjolik xchiʼuk ti tslajesik drogae. Kʼalal jelem tajek laj kil xkuxlejale, ti lek stusoj sjole, ti lek xa xjuxoj yisime xchiʼuk ti xmuyubaj noʼox tajeke, xi la jakʼbee: “¿Kʼusi la apas? ¿Bu la ay?”, xkut. Laj yalbun ti la xchan Vivlia xchiʼuk li yajrextikotak Jeovae, vaʼun lik xcholbun mantal». Kʼalal laj yakʼ venta ti tsjel kuxlejal li Vivliae, jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xkʼot ta yoʼonton li aʼyej yichʼoje xchiʼuk ti jaʼ yakʼoj ta naʼel li Diose.

«TI ACʼOPE YACʼOJ XOJOBAL BU TA JTECʼ BATEL TI COQUE»

17. ¿Kʼuxi chatabe sbalil kʼalal chakʼel jujun kʼakʼal li Skʼop Diose xchiʼuk kʼalal chanopbe smelolale?

¹⁷ Li Vivliae jaʼ jun matanal ti toj labal sba yakʼojbutik Jeova ta stojolal li xchʼul espiritue. Kʼupino skʼelel jujun kʼakʼal, vaʼun chlik akʼan tajek xchiʼuk li Buchʼu yakʼoj ta naʼele (Sal. 1:1, 2). Kʼalal mi lik achan li Vivliae likeso ta junuk orasion sventa sbeiltas anopben li xchʼul espiritu Diose (Luc. 11:13). Li Vivliae te chal li kʼusitik tsnop Diose, mi la anopbe smelolal li kʼusi te chale, jaʼ me jech chavil ek ti kʼuyelan chil Dios ta sventa li kʼusitike.

18. ¿Kʼu yuʼun oy ta avoʼonton ti x-epaj avuʼun li yojtikinel Vivliae?

¹⁸ Kʼalal ch-epaj batel avuʼun li yojtikinobil kʼusi chal Vivliae, akʼo ta akuxlejal (kʼelo Salmo 119:105, Ch). Kʼelo aba lek ta Skʼop Dios, jech kʼuchaʼal oy buchʼu tskʼel sba ta nene, mi oy la avil ti oy bu skʼan xajel atalelale, ta anil noʼox me xajel (Sant. 1:23-25). Tuneso kʼuchaʼal junuk espada li Skʼop Dios sventa xapakbe skʼoplal li kʼusitik achʼunoje xchiʼuk ti xalokʼesbe ta yoʼonton manxo krixchanoetik li kʼusitik jecheʼ xchʼunojike (Efe. 6:17). Kʼalal jech chapase, oyuk ta avoʼonton stojbel ta vokol li buchʼutik la stunes Dios sventa xichʼ tsʼibael li Vivliae, yuʼun ta melel jaʼ «iventainatic yuʼun Chʼul Espíritu».

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 29]

Kʼelo jujun kʼakʼal li Vivliae, vaʼun chlik akʼan tajek li Buchʼu yakʼoj ta naʼele

[Lokʼol ta pajina 26]

Li yajval kartae jaʼ li buchʼu chakʼ sfirmae