Sloʼil xkuxlejal

Li Jeovae la xchanubtasun ta spasel kʼusi tskʼan yoʼonton

Tsloʼilta Max Lloyd

Ta jun akʼobal ta 1955, kʼalal jaʼo ta jcholkutik mantal xchiʼuk jun misionero ta Paraguaye, oy epal krixchanoetik la sjoyiik li na bu oyunkutike yuʼun solel kapem sjolik xchiʼuk xi laj yalike: «¡Li jdioskutike solel takin yoʼonton, yuʼun chuchʼbe yaʼi xchʼichʼel li jgringoetike!». ¡Voʼonkutik li «gringoetik» taje! Pe, ¿kʼuxi li kʼotkutik te taje?

LI VOʼONE te livokʼ ta Australia, ti oy xa ta sjayibal jabil te la xchanubtasun Jeova ta spasbel li kʼusi tskʼan yoʼontone. Ta 1938 li jtote la xchʼambe jlik livro jun ermana ti jaʼ sbi Enemigos ti ta inglés kʼope. Li jtot jmeʼe, muʼyuk xa onoʼox lek chilik kʼusi chal li spastorike, yuʼun chal ti jaʼ noʼox la jecheʼ loʼiletik li jlom kʼusi chal Vivliae. Jun jabil ta mas tsʼakale, laj yichʼik voʼ sventa chakʼik ta ilel ti laj yakʼ sbaik ta stojolal Jeovae. Jaʼ yuʼun, li kutsʼ kalale jaʼo te lik spasbeik talel kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose. Li jvix Lesley sbi ti voʼob jabil vixil kuʼune, laj yichʼ voʼ ek. Li voʼone jaʼ to laj kichʼ voʼ ta 1940 kʼalal baluneb toʼox jabilale.

Kʼalal lik xaʼox li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, muʼyuk xa laj yakʼik ti xichʼ pasel imprimir li vunetik yuʼun yajrextikotak Jeovae xchiʼuk ti xichʼ akʼbel li krixchanoetik ta Australiae. Jaʼ yuʼun ta jbikʼtal onoʼox lik jchan spakbel skʼoplal li kʼusi jchʼunoj ti jaʼ noʼox ta jtunes li Vivliae. Nop xkaʼi chkichʼ batel ta chanobvun sventa chkal ti kʼu yuʼun muʼyuk ta jpas saludar vandera xchiʼuk ti muʼyuk ta jtikʼ jba ta spasel kʼope (Éxo. 20:4, 5; Mat. 4:10; Juan 17:16; 1 Juan 5:21).

Li jchiʼiltak ta chanune mu skʼan xchiʼinikun, yuʼun chalik ti jaʼun la jun j-aleman ti chipaʼivane. Li vaʼ kʼakʼale, nopem xkaʼikutik skʼelel pelikulaetik li ta chanune xchiʼuk kʼalal mu to chlik jkʼelkutike, skʼan xivaʼikutik sventa jkʼejintakutik li imno nasionale. Ta skoj ti te chotol chikome, chaʼvoʼ o oxvoʼ jchiʼiltak ta chanun tsnitikun likel ta stsotsil jol. Ta tsʼakale, laj kichʼ lokʼesel ta chanobvun ta skoj li kʼusitik jchʼunoje, pe lichanunaj to batel ta jna akʼo mi ta karta xa noʼox.

LA JTA LI KʼUSI OY TA KOʼONTONE

Laj onoʼox jnop ti chi-och ta cholmantal ta tsʼakal ora mi la jta chanlajuneb jabilale. Pe li jtot jmeʼe, laj yalbeikun ti skʼan la jsaʼ baʼyuk kabtele. ¡Toj chopol laj kaʼi! Solel laj sujikun ta stojel jkuarto ti te noʼox ta jnae, pe laj yalik ti chakʼbeikun permiso sventa xi-och ta prekursor mi kichʼoj xaʼox vaxaklajuneb jabilale. Ep ta velta chkalbekutik skʼoplal ti kʼuyepal ta jpas kanale. Li voʼone jaʼ noʼox chkal ti ta jkʼej kaʼi sventa chtun kuʼun mi li-och ta prekursore, pe li jtot jmeʼe te chichʼbeikun komel li jtakʼine.

 Kʼalal li-och ta prekursore la xchiʼinikun ta loʼil, laj yalik ti laj la skʼejik ta jun vanko skotol li jtakʼine. Vaʼun laj sutesbeikun sventa jman jkʼuʼ xchiʼuk yan kʼusitik ti chtun kuʼun ta cholmantale. Jaʼ jech la xchanubtasikun ti xuʼ jventain jba jtuke, ti mu persauk skoltaikun li yantike. ¡Toj echʼ noʼox lek kʼusi la jchan yuʼunik!

Li jtot jmeʼe nopem xaʼiik yikʼel tal prekursoretik sventa te chkom ta jnakutik, li Lesley xchiʼuk voʼone lek chkaʼi chilokʼkutik ta cholmantal xchiʼukik. Chibatkutik ta cholmantal ta naetik, ta kayeetik li ta sabado xchiʼuk domingoe, jech noxtok chkakʼkutik chanubtasel ta Vivlia. Li vaʼ jabiletike, li jcholmantaletike oy ta yoʼontonik chcholik mantal 60 ora jujun u. Toj lek kʼusi laj yakʼ jchankutik li jmeʼe, yuʼun jutuk mu skotoluk velta tstsʼaki yuʼun li 60 orae.

LITUN TA PREKURSOR TA TASMANIA

Ti bu laj kichʼ takel batel sventa xitun ta prekursore jaʼ ta Tasmania, ti jaʼ jun lum ti kakal ta nab te ta Australiae, ti te xa onoʼox chtun li jvix xchiʼuk smalale. Pe ta mas tsʼakal jutuke, laj yichʼik takel ta ikʼel sventa xbatik ta Chanobvun ta Galaad numero 15. Ta skoj ti echʼem xikʼexave xchiʼuk ti muʼyuk bu xilokʼ onoʼox batel ta jnae, jlome laj yalik ti kʼajomal noʼox la chkuch kuʼun oxib u tee. Pe kʼalal jutuk xaʼox skʼan x-echʼ jun jabile, li ta 1950, laj kichʼ biiltasel kʼuchaʼal siervo de compañía ti jaʼ xa sbi, jbabe yuʼun moletik li avie. Ta tsʼakal jutuk xtoke, lik tunkun ta prekursor espesial, vaʼun jun ermano ti kerem toe jaʼ kʼot ta jchiʼil ta cholmantal.

La stakunkutik batel ta jun jteklum ti nom tajek ti bu tslokʼesik kovree, li ta jteklum taje mi junuk yajrextiko Jeova. Bat xa kʼakʼal kʼalal likʼotkutik ta jun mol autovus li ta jteklum taje, vaʼun te likomkutik ta jun mol otel li sba akʼobale. Ta yokʼomale, kʼalal yakal ta jcholkutik mantale, la jakʼbekutik jnaklejetik mi oy van jpʼejuk na ti bu xuʼ xikomkutike. Kʼalal bat xaʼox kʼakʼale, jun vinik laj yalbunkutik ti xokol sna li jnitvanej ta relijion ti te nopol oy ta xchʼulnaik li jpresbiterianoetike. La jpaskutik li kʼusi laj yalbunkutik li vinike, la jchiʼinkutik ta loʼil li diaconoe, vaʼun ta slekil yoʼonton laj yakʼ likomkutik li ta snae. Ti xkaltik ta melele, toj yan ta aʼiel kʼalal te chilokʼkutik ta sna jun jnitvanej ta relijion kʼalal chibatkutik ta cholmantale.

Pe li kʼusi toj yan sba yutsile jaʼ ti lek chaʼiik mantal li krixchanoetike, yuʼun ta xchʼamik chanubtasel ta Vivlia kʼalal ta jchiʼinkutik ta loʼile. Pe akʼo mi jech, li j-abteletik ta relijion ta kapital yuʼun estadoe laj yaʼiik ti te oyunkutike, vaʼun laj yalbeik li diácono ti akʼo stakunkutik lokʼel ta anil li ta snae. ¡Likomkutik ta kaye yan velta xtok!

Ta yokʼomale jaʼ to laj kiktakutik cholmantal kʼalal mal xaʼox kʼakʼale, vaʼun jaʼ to lik jsaʼ bu xikomkutik. Ti bu mas lek la jtakutike jaʼ li ta chotlebaletik ta jun estadio sventa tajinebale, jaʼ yuʼun te la jnakʼkutik li jmaletakutike vaʼun laj to jcholkutik mantal. Akʼo mi yakal xa ch-ikʼub talel, la jnopkutik ti ta jtsutseskutik xcholel mantal li ta jun kaye jtsakojkutike. Li ta kaye taje, te la jtakutik jun vinik ti laj yalbunkutik ti xuʼ te xikomkutik ta jpʼej uni na ti chaʼkʼol yute, ti te oy ta spat snae.

 LITUN TA JKʼELVANEJ TA SIRKUITO XCHIʼUK LIBAT TA CHANOBVUN TA GALAAD

Kʼalal vaxakib xaʼox u te oyune, li Betel ta Australiae laj yalbun ti xuʼ xitun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe. Solel chʼayal to koʼonton kom, yuʼun kʼajomal toʼox jtob jabil kichʼoj. Kʼalal laj xaʼox xchanubtasikun chib xemanae, lik jvulaʼan li tsobobbailetik sventa jpatbe yoʼonton li ermanoetike. Jutuk mu skotoluk li ermanoetik taje, mas xa ep sjabilalik, pe muʼyuk buchʼu chopol laj yil ti mas bikʼitune, yuʼun laj yichʼik ta mukʼ li abtel ta jpase.

Kʼalal ta jvulaʼan jujun tsobobbaile jelel ti kʼuyelan chibate: Jun xemana ta autovus, yan xemana xtoke ta tren, ta karo o ta motosikleta, li ta jun jkʼobe jtsakoj li jmaletae, li ta jun jkʼob xtoke jaʼ te jtsakoj li jportafolioe. Lek tajek chkaʼi ti te chikom ta snaʼik li ermanoetike. Xvul ta jol ti oy jun siervo de compañía ti jaʼ to yakal tsvaʼan jpʼej snae, oy tajek ta yoʼonton ti te xikom ta snae. ¡Li xemana taje te livay ti bu ch-atinike! Akʼo mi jech, solel la jpatbe jba koʼontonkutik li xemana taje.

Ta 1953 oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel xtok: laj kichʼ takbel batel jun solisitud sventa xibat ta Chanobvun ta Galaad numero 22. Ximuyubaj tajek, akʼo mi ta jvul koʼonton xtok. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li jvix xchiʼuk smalale, tsutsem xaʼox yuʼunik chanun ta Galaad ta 30 yuʼun julio ta 1950 ti laj yichʼik takel batel ta Pakistane. Pe kʼalal mu to chlokʼ jun jabile, tsakat ta chamel li jvixe, vaʼun te cham. Ta skoj ti muʼyuk toʼox jal jech kʼot ta pasel taje, ¿kʼu van yelan chaʼi jtot jmeʼ ti mi libat ta namal lum eke? Xi laj yalbeikune: «Batan, tunan ta stojolal Jeova ti bu tskʼane». Muʼyuk xa laj kil li jtote yuʼun cham ta slajebaltik jabil 1950.

Ta tsʼakal jutuke, libat ta Nueva York xchiʼuk voʼob ermanoetik ti likemik ta Australiae, li xanavkutik vakib xemana sventa xikʼotkutik. Kʼalal jaʼo chixanavkutik ta varkoe, ta jkʼelkutik xchiʼuk ta jchankutik li Vivliae xchiʼuk la jcholbekutik mantal li yan jpasajeroetike. Kʼalal mu toʼox chibatkutik li bu ch-echʼ li chanun ti jaʼ ta South Lansing (Nueva York), li-aykutik li ta mukʼta tsobajel internasional ta julio ta 1953 ti te echʼ ta Estadio Yankee, taje la jtsob jbakutik 165,829.

Li ta chanun taje oyunkutik 120 ti likemunkutik talel ta spʼejel Balumile, laj kaʼikutik bu chitakatkutik batel kʼalal tsuts xaʼox li chanune. Kʼalal la jkaʼikutike, anil libatkutik ta vivlioteka yuʼun Galaad sventa jnaʼkutik lek ti bu chitakatkutik batele. Li bu litakat batele jaʼ ta Paraguay, jaʼ jun lum ti spasojik epal paskʼop ta skoj politikae. Kʼalal likʼote, li sba akʼobale laj kaʼi ti xvochlajet tajek li krixchanoetik ta kayee. Ta yokʼomale la jakʼbe yan misioneroetik kʼusi «kʼinal» echʼ yuʼunik li ta akʼobale. Stseʼet xi laj yalbeikune: «Laj xa me avil li paskʼope. Lokʼ kʼelo avil li ta tiʼnae». ¡Oy soltaroetik ta jujun eskina!

SOLEL MU XCHʼAY TA JOL LI KʼUSI KʼOT TA PASELE

Oy jun velta ay jchiʼin li jkʼelvanej ta sirkuito ta svulaʼanel jun tsobobbail ti nom to oye, xchiʼuk laj kakʼkutik ta ilel jun pelikula ti jaʼ sbi: La Sociedad del  Nuevo Mundo en acción. Te van vaxakib o baluneb ora li xanavkutik: ta baʼyele ta jun tren, ta tsʼakale ta jun kareta ti nitbil ta kaʼetike, laje libat ta jun kareta ti jaʼ tsnit batel vakaxetike, te kichʼojkutik batel jun proyector xchiʼuk jun generador sventa lus. Ta yokʼomale la jvulaʼankutik ranchoetik xchiʼuk la jkikʼkutik talel skotol krixchanoetik sventa skʼelik pelikula li ta akʼobal taje. Te van voʼlajuneb ta voʼ kʼotik.

Kʼalal te xa van jtobuk minuto yakalunkutik skʼelel li pelikulae, oy buchʼu laj yalbunkutik ti akʼo xi-ochkutik ta anil ta yut nae, jaʼ yuʼun la jtupʼkutik ta anil li proyectore. Yuʼun jaʼo x-avetik kʼotel li viniketike, tstʼomes stukʼik xchiʼuk xi ch-avanike: «¡Li jdioskutike solel takin yoʼonton, yuʼun chuchʼbe yaʼi xchʼichʼel li jgringoetike!». Li ta na taje kʼajomal noʼox chaʼvoʼ «jgringoetik» te oyik, li june jaʼ li voʼone. Li krixchanoetik taje ch-och xaʼox yaʼiik ta persa li ta na taje, pe li buchʼutik tal skʼelik li pelikulae jaʼ la smakik ta be. Li krixchanoetike sutik talel te van ta oxib ora ta sob, tstʼomes stukʼik xchiʼuk chalik ti ta la smilunkutik mi ta be xaʼox xilokʼkutik batel kʼalal mi libatkutik li ta jteklum li vaʼ kʼakʼal taje.

Li ermanoetike la skʼoponik li polisiae, vaʼun tal jun bankilal polisia ti jaʼ laj yikʼ talel chaʼkot kaʼ ta bat kʼakʼal sventa xikʼunkutik batel li ta jteklume. Kʼalal jaʼo te chi-echʼkutik ti bu oy teʼetike, li polisiae jaʼ chjelav batel ti stsakoj spistola sventa tskʼel mi muʼyuk buchʼu te nakʼale. Laj kakʼ venta ti tsots skʼoplal ti skʼan oyuk jkaʼe, vaʼun la jman jkot.

KʼOT MAS MISIONEROETIK

Akʼo mi chkontrainvanik li jbabeetik ta relijione, ep kʼusitik lek kʼotanuk ta pasel ta sventa li cholmantale. Ta 1955 kʼotik voʼob achʼ misioneroetik, li ta svoʼobal taje te oy ek li Elsie Swanson, jun tseb ti likem talel ta Canadá ti tsutsem yuʼun chanun ta Galaad numero 25. Li Elsie laj yakʼ xkuxlejal ta stojolal Jeova akʼo mi muʼyuk chkoltaat yuʼun li stot smeʼe, yuʼun muʼyuk onoʼox la xchʼamik li mantale. Li voʼon xchiʼuk li Elsie te koʼol likomkutik kʼuk sjalil ta Betel, jaʼ to kʼalal laj yichʼ takel batel ta yan jteklume. Li ta 31 yuʼun disiembre ta 1957, linupunkutik xchiʼuk libatkutik ta naklej ta snail misioneroetik ta sural Paraguay.

Ti bu linakikutike chʼabal voʼ, jaʼ yuʼun chʼabal atinajebal, chʼayobbail mi jaʼuk jlavadorakutik. Pe li kʼusi oy kuʼunkutike, jaʼ jun poso ti te oy ta pat na ti bu nakalunkutike. Jech xtok, chʼabal jrefrigeradorkutik, jaʼ yuʼun jujun kʼakʼal ta jman jveʼelkutik. Ta melel, toj echʼ noʼox limuyubajkutik ta jnupunelkutik li vaʼ kʼakʼale, yuʼun lek noʼox sba laj kichʼ batel jkuxlejalkutik xchiʼuk solel jkʼanojkutik tajek li kermanotakutik ta tsobobbaile.

 Ta 1963 libatkutik ta Australia sventa xbat jvulaʼankutik li jmeʼe. Jaʼ yuʼun, ta skoj ti oy xa ta lajuneb jabil muʼyuk xilun li jmeʼe, paj ta abtel yoʼonton kʼalal laj yilune. Kʼalal jutuk xaʼox skʼan xisutkutik batel ta Paraguaye, oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan la jnop la jpas ta jkuxlejalkutik: ¿mi ta van xkiktakutik komel jmeʼ ta ospital sventa xisutkutik batel ta Paraguay ti yan xa-o buchʼu chchabie? Kʼalal ep xaʼox la jpaskutik orasione, la jnopkutik ti chkom jkʼelkutik li jmeʼe. Cham ta 1966 xchiʼuk skotol li jabiletik ti kʼu sjalil la jchabikutike litunkutik onoʼox ta tsʼakal ora.

Jaʼ jun matanal laj kaʼi ti oy jayibuk jabil litun ta jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk ta distrito ta Australiae xchiʼuk kʼalal lichanubtasvan ta Chanobvun sventa Moletik xchiʼuk Yajkoltaobbatake. Laje la sjelbeikun kabtel: laj kichʼ biiltasel ta baʼyel Komite sventa Betel ta Australia. Ta jelavele laj yichʼ nopel ti chichʼ meltsanel yan Betele, jaʼ yuʼun laj kichʼ albel ti chitun kʼuchaʼal ta presidente del comité de construcción. Koliyal ti ep buchʼutik koltavanik ti lek chanemike, toj echʼ noʼox alakʼ sba kom li Betele.

Ta jelavel jutuke laj kichʼ takel batel ta Departamento de Servicio, ti jaʼ oy ta sba skʼelel li abtelal ta cholmantal li ta lum taje. Jech xtok, litun ta jkʼelvanej ta sona, li kʼusi ta jpase jaʼ ti ta jvulaʼan li yan Beteletik ta spʼejel Balumile, sventa ta jpatbe yoʼontonik li buchʼutik te chtunike. Ta jlom lumetike laj kojtikinan ermanoetik ti epal jabil —o te van sjaylajunebaluk jabil— ochik toʼox ta chukel xchiʼuk ayik ta tsatsal abtel ti bu chtakatik batel jchukeletik ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Toj echʼ noʼox la spat koʼonton ti kʼuyelan laj yakʼ ta ilel stalelalike.

LI AVIE CHITUN TA BROOKLYN

Kʼalal jaʼo lisut talel ta jun vulaʼal ta sona ta 2001, te la jta jlik karta ti te chalbeikun ti tskʼanik la chibat ta Brooklyn (Nueva York) sventa xitun kʼuchaʼal ta Komite sventa Betel ta Estados Unidos ti jaʼ to like. Li voʼon xchiʼuk Elsie laj kalbekutik ta orasion li Jeovae, la jkʼelkutik lek li matanal laj kichʼkutik akʼbele, vaʼun ta sjunul koʼontonkutik la jchʼamkutik. Echʼ xa mas ta buluchib jabil, ¡pe liʼ to oyunkutike!

Jaʼ jun muyubajel chkaʼi ti oy ta yoʼonton tskoltaun kajnil ta spasel li kʼusi tskʼanbunkutik li Jeovae. Mas xa ta 80 jabilalkutik, pe mu masuk to jnaʼ xi-ipajkutik. Solel ta jkʼupinkutik ta sbatel osil li chanubtasel chakʼ Jeova xchiʼuk li epal bendisionetik ta xichʼik li buchʼutik tspasbeik li kʼusi tskʼan yoʼontone.

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 19]

Jun xemana ta autovus, yan xemana xtoke ta tren, ta karo o ta motosikleta, li ta jun jkʼobe jtsakoj li jmaletae, li ta jun jkʼob xtoke jaʼ te jtsakoj li jportafolioe

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 21]

Solel ta jkʼupinkutik ta sbatel osil li chanubtasel chakʼ Jeovae

[Lokʼol ta pajina 18]

Ta tsʼetkʼob: Kʼalal litun ta sirkuito ta Australia

Ta batsʼikʼob: Jtot jmeʼ xchiʼuk voʼon

[Lokʼol ta pajina 20]

Kʼalal linupunkutik ta 31 yuʼun disiembre ta 1957