«Liʼ jchiʼukote»

«Ep buchʼutik ta saʼik, xchiʼuk li melel yojtikinobile ta x-epaj.» (DAN. 12:4, NM)

¿KʼUSI CHATAKʼ?

¿Kʼuxi pukem batel ta jkʼakʼaliltik «li melel yojtikinobile»?

¿Kʼuxi epajemik li buchʼutik xchʼamojik li kʼusi melele?

¿Kʼuxi epajem li melel yojtikinobile?

1, 2. 1) ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti te oy xchiʼuk yajtsʼaklomtak Jesús li avie xchiʼuk ti jech-o tspas ta tsʼakale? 2) Jech kʼuchaʼal chal ta Daniel 12:4 ta Traducción del Nuevo Mundo[e], ¿kʼusi sbalil ta jtabetik mi ta jchantik lek li Vivliae?

NOPO noʼox ti te xa oyot li ta Paraisoe, ta jujun sob akuxoj lek tsakub xchiʼuk xamuyubaj tajek ti chlik xa yan kʼakʼal xtoke. Muʼyuk kʼusi kʼux chavaʼi, yuʼun li achamele chʼay xa batel. Skotol li kʼusi oy avuʼune, li asate, li achikine, li aniʼe, li kʼusi chavaʼi-o smuil kʼusitike xchiʼuk li kʼusi chavaʼi-o li kʼusitik chapike lek xa tajek ch-abtej. Oy noʼox avip chavaʼi aba, xamuyubaj yuʼun avabtel, oy ep avamigotak xchiʼuk muʼyuk kʼusi chavul-o avoʼonton. Taje jaʼ li bendisionetik ti xuʼ xakʼupin kʼalal ch-ajvalilaj xaʼox li Ajvalilal yuʼun Diose. Li Cristo ti jaʼ vaʼanbil ta Ajvalilale, ta xakʼbe bendision li buchʼutik tsventaine xchiʼuk chchanubtas sventa xojtikinik li Jeovae.

² Li Jeovae te me chchiʼin li tukʼil yajtuneltak kʼalal chchanubtasik krixchanoetik ta spʼejel Balumil ta jelavele. Li Dios xchiʼuk Xnichʼone te onoʼox xchiʼukik li tukʼil yajtuneltak leʼ xa ta sjayibaluk sigloe. Kʼalal muʼyuk toʼox chmuy batel ta vinajel li Jesuse laj yalbe yajtsʼaklomtak ti te chchiʼinan-oe (kʼelo Mateo 28:19, 20). Sventa stsatsub xchʼunel koʼontontik ta sventa li kʼusi laj yal Jesuse, jchantik batel jvokʼuk noʼox li albilkʼop ti laj yichʼ alel ta stojolal Babilonia ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel Dios leʼ xa mas ta 2,500 jabile. Ta sventa ti kuxulutik xa ta «slajebal kʼakʼale» li j-alkʼop Daniele xi la stsʼibae: «Ep buchʼutik ta saʼik, xchiʼuk li melel yojtikinobile ta x-epaj» (Dan. 12:4, NM). Li jpʼel kʼop ta hebreo «ta saʼik» xie, jaʼ skʼan xal ti chichʼ sabel smelolal jtosuk kʼusie. ¡Taje chichʼ talel bendisionetik ti kʼupilik sbae! Li buchʼutik chchanik lek Skʼop Diose ta me staik li melel yojtikinobile, jaʼ xkaltik, li kʼusi melel ta Skʼop Diose. Li albilkʼope chal xtok ti ep li buchʼutik  tstaik li melel yojtikinobile. Jech xtok, li yojtikinobil taje ta x-epaj, jaʼ yuʼun ta xpuk batel tajek xchiʼuk mu toj vokoluk ta tael. Kʼalal ta jchantik batel kʼuxi chkʼot ta pasel li albilkʼop taje, te chkakʼtik venta ti te xchiʼuk yajtsʼaklomtak Jesús li avie, xchiʼuk ti xuʼ yuʼun tspas skotol li kʼusi yaloj Jeovae.

TA XICHʼ TAEL «LI MELEL YOJTIKINOBILE»

3. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta sventa «li melel yojtikinobil» kʼalal chamik li jtakboletike?

³ Kʼalal chamik xaʼox li jtakboletike, li jvalopatinej mantaletik ti te lokʼik talel li ta melel yajtsʼaklomtak Cristo ti albil xa onoʼox skʼoplal ta Vivliae, epajik xchiʼuk puk batel jech kʼuchaʼal kʼokʼ (Hech. 20:28-30; 2 Tes. 2:1-3). Kʼalal echʼ jayibuk sigloe «li melel yojtikinobile» muʼyuk bu xpuk batel mi jaʼuk ta stojolalik li yajtsʼaklomtak Cristo ta alele. Akʼo mi chalik ti chchʼunik li kʼusi chal Skʼop Dios li jbabeetik ti tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe, la spukik batel kʼusitik mu meleluk ta sventa li relijione, «chanubtasel liquem ta sventa [pukuj]» ti muʼyuk chichʼ ta mukʼ Diose (1 Tim. 4:1). Jech muʼyuk xojtikinik-o kʼusi melel ta sventa mantal li krixchanoetike. Li yan jecheʼ chanubtaseletike, jaʼ te och skʼoplal ti jaʼ jun trinidad li Diose, ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame xchiʼuk ti junantik xtoke te la chichʼ-o svokolik ta sbatel osil ta kʼatinbak.

4. Li jtsop yajtsʼaklom Cristo ta 1870, ¿kʼuxi lik sabeik smelolal «li melel yojtikinobile»?

⁴ Akʼo mi jech, li ta sjabilal 1870 ti te van 40 jabil skʼan toʼox xlik li «slajebal cʼacʼale», jtsop krixchanoetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristo ti likemik ta Pensilvania (Estados Unidos), ta sjunul yoʼonton la stsob sbaik sventa chchanik li Vivliae xchiʼuk la saʼik «li melel yojtikinobile» (2 Tim. 3:1). La sbiiltas sba stukik Jchanolajeletik ta Vivlia, yuʼun akʼbat yojtikinik yuʼun Dios li kʼusi melele xchiʼuk maʼuk te skʼoplalik «li bochʼotic bijique xchiʼuc li bochʼotic lec snaʼ yalojique», ti jech xa onoʼox yaloj li Jesuse (Mat. 11:25). Jaʼik krixchanoetik ti bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk jaʼ tskʼan tspasik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose. Lek la skʼelik xchiʼuk la snopbeik skʼoplal, la skʼelik xchiʼuk laj yalbeik smelolal li Vivliae. La skoʼoltasik li loʼiletik ta Vivliae xchiʼuk la xchanik li kʼusitik stsʼibaojik li buchʼutik xchanojbeik xa onoʼox skʼoplale. Li Jchanolajeletik ta Vivliae, ta kʼunkʼun laj yaʼibeik smelolal li kʼusi melel ta Vivlia ti mukul toʼox ta epal sigloe.

5. ¿Kʼusi sventa laj yichʼ pasel li tratadoetik ti jaʼ sbi: The Old Theology (Voʼneal teología)?

⁵ Akʼo mi xmuyubajik tajek ta sventa li kʼusi yakal chchanik batel li Jchanolajeletik ta Vivliae, muʼyuk la stoy sbaik ta sventa li kʼusi jaʼ to laj yojtikinike xchiʼuk muʼyuk ti jpʼel xa xalik ta skoj ti chalik batel li kʼusi achʼ to la xchanike (1 Cor. 8:1). Li kʼusi la spasike, la slokʼesik tratadoetik ti jaʼ toʼox sbi: The Old Theology (Voʼneal teología) sventa tskoltaik krixchanoetik ta yaʼibel smelolal li kʼusi melel ti te tsʼibabil ta Vivliae. Li baʼyel tratado taje «jaʼ sventa xaʼibeik-o smelolal kʼalal tskʼelik li Vivliae, taje jaʼ sventa xiktaik komel li kʼusitik jecheʼ nopem xaʼiik spasel li krixchanoetike, ti jaʼ akʼo xchaʼtamik li voʼneal teología ta sventa li Kajvaltik xchiʼuk jtakboletike» (The Old Theology numero 1, avril ta 1889, ta pajina 32).

6, 7. 1) ¿Kʼusitik yakʼoj jnaʼtik li Jeova leʼ xa talel ta sjabilal 1870? 2) ¿Kʼusitik mas lek avaʼi kʼalal la achan li kʼusitik melele?

⁶ ¡Toj yan sba yutsil kʼalal vinaj talel li melel chanubtasel ti oy xa mas ta sien jabile! * Li melel chanubtaseletik taje, maʼuk sventa tsvul-o sbaik li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Diose (teólogos). Moʼoj, yuʼun jaʼ chakʼ jkolebaltik, ti oyuk sbalil li jkuxlejaltike, ti xijmuyubajutik noʼoxe xchiʼuk tspat koʼontontik.  Tskoltautik ta yojtikinel li slekil talelaltak Jeovae xchiʼuk li kʼusi tskʼan tspase. Jech noxtok, chakʼ ta aʼyel kʼusi yabtel li Jesuse, ti kʼu yuʼun kuxi liʼ ta Balumile, ti kʼuyuʼun chame xchiʼuk ti kʼusi yakal tspas li avie. Li kʼupil sba meleletik taje, chakʼ ta ilel kʼuyuʼun yakʼoj to oyuk choplejal li Diose, kʼuyuʼun chijcham, kʼuyelan skʼan jkʼopontik li Diose xchiʼuk ti kʼuyelan xuʼ xijmuyubaj ta melele.

⁷ Li avie, xkaʼibetik xa smelolal albilkʼopetik ti «mucul» toʼox ta epal jabiletike xchiʼuk ti yakal xa chkʼotanuk ta pasel li ta slajebal kʼakʼal avie (Dan. 12:9). Te chichʼ tael ta Vivlia, pe jaʼ mas te chichʼ tael li ta Evanjelioetik xchiʼuk li ta slivroal Apocalipsise. Li Jeovae yakʼoj jnaʼtik li kʼusitik kʼotemik xa ta pasel ti muʼyuk laj kil ta jsatike, jech kʼuchaʼal kʼalal och ta Ajvalilal li Jesuse, li paskʼop echʼ ta vinajele xchiʼuk ti laj yichʼ jipel tal ta Balumil li Satanase (Apoc. 12:7-12). Li Diose yakʼoj jnaʼtik kʼusi skʼan xal li kʼusitik xkil ta jsatike, jech kʼuchaʼal paskʼopetik, nikeletik, chameletik, ti chʼabal veʼlile xchiʼuk li chopol krixchanoetik ti jaʼ chakʼ kʼotuk ta pasel li «tsots vocol» li ta slajebal kʼakʼal avie (2 Tim. 3:1-5; Luc. 21:10, 11).

8. ¿Buchʼu ta jkʼupil kʼoptatik ta skoj ti laj kiltik xchiʼuk ti laj kaʼitik li kʼusitike?

⁸ Voʼotik xa yaʼel kʼalal xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼotic chilic ec li cʼusitic chavilique. Chacalboxuc avaʼyic, oy ep jʼalcʼopetic xchiʼuc mucʼtic ajvaliletic tscʼan chilic ec li cʼusi chavilique, pero muc xilic. Tscʼan chaʼyic ec li cʼusi chavaʼyique, pero muc xaʼyic» (Luc. 10:23, 24). Li yajtsʼaklomutik Cristoe ta jkʼupil kʼoptatik Jeova ta skoj ti laj yakʼ kiltik xchiʼuk laj yakʼ kaʼitik jlom kʼusitike. Jech xtok, ta jtojbetik ta vokol ti la stakbutik talel li «Jpat-oʼntonale», li xchʼul espiritue, taje jaʼ tsbeiltasutik batel ta «scotol li cʼusi melele» (kʼelo Juan 16:7, 13). Jaʼ yuʼun oyuk me sbalil xkiltik li melel yojtikinobile xchiʼuk kakʼbetik snaʼik ta sjunul koʼontontik li yantike.

EP BUCHʼUTIK TA XCHʼAMIK «LI MELEL YOJTIKINOBILE»

9. ¿Kʼusi laj yal li revista ta avril ta 1881?

⁹ Li ta avril ta 1881 kʼalal mu toʼox sta chib jabil slokʼel li baʼyel revista liʼe, te laj yal ti skʼan oyuk jmil jcholmantaletike. Li mantal taje xi chale: «Skotol li buchʼutik xchʼakojbeik skʼakʼalil sventa spasel li yabtel Kajvaltike, xi chavichʼik [...] albele: ti xabatik ta mukʼta lumetik o ta bikʼtal lumetike, jaʼ ti bu kʼalal xuʼ avuʼunike, jech kʼuchaʼal colportoretik o jcholmantaletik. Jech xtok, pasik persa saʼel ta buyuk noʼox li krixchanoetik ti ta sjunul yoʼonton tskʼan chchanike, yuʼun oy buchʼutik tskʼan chichʼik ta mukʼ li Diose, pe mu xojtikinik, jaʼ lek saʼik sventa xachanubtasik ta sventa li Jtotike xchiʼuk akʼbeik yil ti toj yan sba yutsil li Skʼope».

10. ¿Kʼu yelan laj yaʼiik li takel ta ikʼel ti skʼan jmil jcholmantaletik ta tsʼakal orae?

¹⁰ Ti jech laj yalik li Jchanolajeletik ta Vivlia taje, jaʼ svinajeb ti laj yaʼibeik smelolal ti toj tsots skʼoplal skʼan xcholik li lekil aʼyej li melel yajtsʼaklomtak Cristoe. Toj lek ti laj yichʼ kʼanel ti akʼo oyuk jmil jcholmantaletik ta tsʼakal orae, yuʼun li vaʼ kʼakʼal taje muʼyuk toʼox ep li buchʼutik chkʼotik ta tsobajeletike. Pe akʼo mi jech, kʼalal la skʼelik jlik tratado o revistae, laj yaʼiik ti jaʼ li melele, jaʼ yuʼun ta sjunul yoʼontonik la xchʼamik li takel ta ikʼele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta sjabilal 1882 oy jun vinik ta Londres ti kʼalal laj xaʼox skʼel li revista ti ojtikinbil kʼuchaʼal Li Jkʼel osil ta toyole xchiʼuk li foyeto ti jaʼ slokʼesojik li Jchanolajeletik ta Vivliae, xi la stsʼibae: «Albeikun kʼuyelan xchiʼuk kʼusi chichʼ alel sventa xichʼ pasel li chʼul abtelal chal Dios ti skʼan xichʼ pasele».

11, 12. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jech oy ta yoʼontonik spasel li colportoretik kʼuchaʼal li voʼotike? 2) ¿Kʼuxi tspasik achʼ tsobobbailetik li colportoretike?

 ¹¹ Li ta 1885 oy van oxibuk sien Jchanolajeletik ta Vivlia ti jaʼik colportoretike (li ta tsʼakale repartidor la sbiin yuʼunik li ta españole). Li jcholmantaletik ta tsʼakal ora taje, jaʼ jech oy ta yoʼontonik kʼuchaʼal li voʼotike, ti tspasik ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike. Pe akʼo mi jech, ti kʼuyelan toʼox tspasike jelel kʼuchaʼal ta jpastik li voʼotike. Yuʼun li avie, ta jujuntal chkakʼbetik chanubtasel ta Vivlia li krixchanoetike xchiʼuk chkalbetik ti akʼo xbatik ta junuk tsobobbail ti lek xa chapale. Pe jaʼuk li vaʼ kʼakʼale, li colportoretike jaʼ noʼox ta spukik batel li livroetike, vaʼun tstsobik li buchʼutik lek chaʼiik sventa jmoj chchanik li Vivliae. Maʼuk ta jujuntal chakʼik chanubtasel ta Vivlia, moʼoj, yuʼun tstsobik li krixchanoetik sventa «chchanubtasike», jaʼ xkaltik, tspasik ta tsobobbail.

¹² Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta 1907, jtsop jcolportoretik la spasik jun kampanya ta jun jteklum sventa tsaʼik li buchʼutik oy xa yuʼunik li livro La Aurora del Milenio (ta tsʼakale la sbiin Estudios de las Escrituras). Li revistae xi laj yale: «Li buchʼutik oy ta yoʼontonike laj yichʼik tsobel ta jpʼej uni na. Li colportore jmoj la skʼel xchiʼuk krixchanoetik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose, taje ta sjunul kʼakʼal ta domingo jech la spas, li ta yan domingo xtoke laj yalanbe ti skʼan nopajtik xa noʼox stsob sbaike». Li ta sjabilal 1911 laj yichʼ jelel ti kʼuyelan chichʼ pasele. Oy 58 jkʼelvanejetik ta sirkuito laj yetʼesik mantaletik ta sjunlej Estados Unidos xchiʼuk ta Canadá, vaʼun la skʼanbeik sbi xchiʼuk bu nakal li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantale. Laje la xchapanik sventa tstsob sbaik ta naetik, vaʼun jaʼ jech tspasik ta jun achʼ tsobobbail. Li ta 1914, oy xaʼox 1,200 tsobobbailetik ti jaʼik Jchanolajeletik ta Vivlia ta spʼejel Balumile.

13. ¿Kʼusi ti toj labal sba chavil ta jkʼakʼaliltik ti kʼuyelan chichʼ pukel «li melel yojtikinobile»?

¹³ Li avie oy xa 109,400 tsobobbailetik ta spʼejel Balumil, ta skotol taje te chtunik 895,800 prekursoretik. Jutuk mu vaxakibuk miyon krixchanoetik xchʼamojik «li melel yojtikinobile» xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejalik (kʼelo Isaías 60:22). * Ti kʼuyepal taje, mas to me toj yan sba yutsil ta aʼiel mi ta jtsaktik ta venta li kʼusi laj yal Jesús ti chkʼot ta stojolal li yajtsʼaklomtake, ti «solel bajbil [chkʼotik] yuʼun scotol cristianoetic» ta sventa li sbie, tsnutsatik, chtikʼatik ta chukel xchiʼuk ta xmilatik (Luc. 21:12-17). Akʼo mi chkontrainvan li Satanás, li pukujetik xchiʼuk li krixchanoetike, li yajtuneltak Jeovae pasem yuʼunik li abtelal ta sventa ti skʼan spasik ta yajtsʼaklomtak Cristo li krixchanoetike. Li avie chcholik mantal ta «sbejel banamil», ta kʼixin osiltik, ta sikil osiltik, ta vitstikaltik, ta taki xokol balumil, ta mukʼtik lumetik xchiʼuk ta bikʼtal lumetik (Mat. 24:14). Ti muʼyukuk chkoltaatik yuʼun li Diose mu spas yuʼunik ti jechuke.

 TA X-EPAJ «LI MELEL YOJTIKINOBILE»

14. ¿Kʼuxi pukem xa tajek batel ta vunetik «li melel yojtikinobile»?

¹⁴ Epajem «li melel yojtikinobile», taje jaʼ koliyal ti oy ep jcholmantaletike xchiʼuk li vunetik pasbil imprimire. Li ta julio ta 1879 li Jchanolajeletik ta Vivliae la spukik li baʼyel revista ti jaʼ toʼox sbi: Zionʼs Watch Tower and Herald of Christʼs Presence (La Torre del Vigía de Sión xchiʼuk Heraldo de la Presencia de Cristo). Li Jchanolajeletik ta Vivliae la skʼanbeik jun empresa ti akʼo spasik imprimir 6,000 ta lik li baʼyel revista ta inglese. Jaʼ laj yichʼ iktael ta direktor li Charles Taze Russell, li vaʼ jabil taje 27 toʼox sjabilal xchiʼuk koltaat yuʼun voʼob Jchanolajeletik ta Vivlia ti lek yijik ta mantale. Li Jkʼel osil ta toyole, chichʼ lokʼesel ta 195 kʼopetik. Ti jaʼ mas chichʼ pukel ta spʼejel Balumile, ti chichʼ lokʼesel ta 42,182,000 ta like. Li revista ¡Despertad!, ti jaʼ xchiʼil sbaik xchiʼuk Li Jkʼel osil ta toyole chichʼ lokʼesel ta 41,042,000 ta lik, ta 84 kʼopetik. Jech noxtok, chichʼ pasel imprimir te van sien miyon ta lik livroetik xchiʼuk Vivliaetik.

15. ¿Bu chichʼ tael li takʼin sventa chichʼ pasel imprimir li jvuntike?

¹⁵ Li mukʼta abtelal taje, ta matanal takʼin chichʼ pasel(kʼelo Mateo 10:8). Taje toj labal sba chilik li buchʼutik xojtikinik ti ep tajek takʼin chlaj li ta imprenta ta skoj li stojol vunetike, li tintae xchiʼuk yan kʼusitik. Jun ermano ti jaʼ yabtel ta smanel li kʼusitik chtun ta Betele, chal ti kʼalal chbatik ta vulaʼal li buchʼutik chchonbat li kʼusitik chtun ta imprentae, toj echʼ noʼox labal sba chilik ti toj ep kʼusitik tspasik-o li matanal takʼine, tsmanik-o li imprentaetik ti toj ep tspas imprimir vunetike. Xchiʼuk toj echʼ noʼox labal sba chilik ti ep kerem tsebetik ti te ch-abtejik ti xmuyubajik noʼoxe.

CHNOJ TA YOJTIKINOBIL DIOS LI BALUMILE

16. ¿Kʼusi lek kʼotem ta pasel ti pukem xa batel «li melel yojtikinobile»?

¹⁶ «Li melel yojtikinobile» oy kʼusi lek kʼotem ta pasel yuʼun ti pukem xa batele. Yuʼun li kʼusi tskʼan Diose jaʼ ti «acʼo coluc scotol cristianoetique, xchiʼuc ti acʼo lic yotquinic li cʼusi melele» (1 Tim. 2:3, 4). Li Jeovae tskʼan ti akʼo xojtikinik kʼusi melel li krixchanoetike xchiʼuk ti jech x-ichʼat ta mukʼ ti kʼuyelan tskʼane, vaʼun ta xakʼbe bendision. Li Jeovae stsoboj jtsop tukʼil krixchanoetik ti tʼujbil chbatik ta vinajel sventa chakʼ ta ojtikinel «li melel yojtikinobile». Xchiʼuk yakal tstsob talel «epal cristianoetic» ti «liquemic tal ta jujun banamil, ta jujuchop stsʼunubalic, ta jujun lum, xchiʼuc ta jujuchop cʼop» ti chkuxiik sbatel osil ta Balumile (Apoc. 7:9).

17. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti yakal ch-epaj batel li melel yichʼel ta mukʼ Diose?

¹⁷ Ti epajem xa li melel yichʼel ta mukʼ Dios leʼ xa tal ta 130 jabile, jaʼ koliyal ti Dios xchiʼuk li Ajvalil svaʼanoj ti jaʼ li Jesucristoe, yakal tsbeiltas, chchabi, chchapan xchiʼuk chchanubtasan li yajtuneltake. Ti yakal ch-epaj batele, jaʼ svinajeb ti chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusitik yaloj onoʼox tspas li Jeovae. Yuʼun «chnoj ta yotquinel Mucʼul Dios sbejel li banamile, jech chac cʼu chaʼal nojem ta voʼ li nabe» (Is. 11:9). ¡Toj echʼ noʼox me bendisionetik tstaik li krixchanoetike!

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 6]

Li Jchanolajeletik ta Vivliae bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk jaʼ tskʼan tspasik li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose

[Lokʼol ta pajina 7]

Li Jeovae oy sbalil chil ti chkakʼbetik yipal spukel batel «li melel yojtikinobile»