1, 2. 1) ¿Kʼusi jaʼ «li sna David», xchiʼuk kʼuxi ti chichʼ chaʼmeltsanele? 2) ¿Buchʼutik jmoj chchtunik ta stojolal Dios li avie?

 LI TA sjabilal 49 ta jkʼakʼaliltike, li Jtsop Jbeiltasvaneje la stsob sbaik ta Jerusalén ti toj tsots skʼoplale. Li Santiago ti jaʼ yajtsʼaklom Cristoe xi laj yal li ta tsobajel taje: «Li Simón Pedroe laj xa yalbutic caʼitic cʼu xʼelan lic icʼaticuc yuʼun Dios li yanlum cristianoetic ti mu xotquinic Diose; laj xa caʼitic cʼu xʼelan la stʼuj yuʼun jech acʼo cʼotuc ta steclumal. Yuʼun jaʼ onoʼox jech la stsʼibaic li yajʼalcʼoptac Dios ta voʼonee: “Cʼalal me la sta scʼacʼalile, li Diose ta xlic xchaʼvaʼanbe li sna David ti vuqʼuem xae; ta xchaʼmeltsanbe li yave, ta xchaʼtoy liquel yan velta. Yuʼun jech acʼo saʼic Dios li cristianoetic ti cʼu to yepal comenique, xchiʼuc jech acʼo yichʼic ta mucʼ Dios ec li yanlum cristianoetic ti mu xotquinic Diose, xi li Dios ti voʼone onoʼox laj yacʼ ta naʼel ti jech snopoje”» (Hech. 15:13-18).

² Li albilkʼop yuʼun Amose laj yalbe skʼoplal Santiago ta sventa «li sna David», ti jaʼ te chkʼot ta lokʼel li ajvalilal yuʼune. Taje jaʼo te laj skʼoplal kʼalal lokʼ ta ajvalilal li Sedequiase (Amós 9:11). Pe akʼo mi jech, li «sna» taje chichʼ chaʼmeltsanel yuʼun Jesús ti jaʼ snitilulal David ti jaʼ ch-ajvalilaj ta sbatel osile (Ezeq. 21:27; Hech. 2:29-36). Li ta tsobajel taje, li Santiagoe laj yal ti stsobel li buchʼutik ch-ochik ta ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose, mi jaʼ judioetik o mi maʼuk, jaʼ te lik kʼotuk ta pasel li albilkʼope. Li yajtuneltak Jeova avi ti jaʼik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta Balumile xchiʼuk li yan xchijtak Jesús ti ta smiyonal noʼoxe jmoj chcholik li kʼusitik melel ta Vivliae (Juan 10:16).

3, 4. ¿Kʼusi koltaatik-o li steklumal Dios sventa lek oyikuk-o ta mantal kʼalal te oyik ta Babiloniae?

³ Kʼalal laj yichʼik chukel batel ta Babilonia li judioetike, lek vinaj ti lomem kom li sna Davide. Jaʼ te kʼotik ti bu epajem tajek li jecheʼ relijione xchiʼuk te komik 70 jabil, ti lik ta 607 kʼalal to ta 537 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. ¿Kʼusi koltaatik  sventa lekikuk-o ta mantal? Jaʼ li kʼusi chkoltaatik steklumal Dios avi li ta Balumil ti jaʼ sventainoj li Satanase: jaʼ li rextoil ta mantale (1 Juan 5:19).

⁴ Li rextoil taje jaʼ te tsakal skʼoplal li Skʼop Diose. Li judioetik ti te batemik ta chukel ta Babiloniae muʼyuk yuʼunik skotol li Vivliae, pe xojtikinik li Smantal Moisese ti jaʼ te tsakal skʼoplal li Lajuneb Mantale. Jech xtok xojtikinik li «qʼueoj sventa Sione» xchiʼuk li yan sba yutsil sloʼil xkuxlejal yajtuneltak Dios ta mas voʼnee. Xchiʼuk xuʼ van xvul ta sjolik epal pʼijil loʼiletik. Jaʼ yuʼun mu labaluk sba ti chokʼitaik li Sión kʼalal chvul ta sjolike xchiʼuk ti mu xchʼay ta sjolik li Jeovae (kʼelo Salmo 137:1-6). Li xrextoik ta mantale jaʼ koltaatik-o sventa nopoluk noʼox oyik ta stojolal Jeova manchuk mi noj ta jecheʼ chanubtaseletik xchiʼuk li kʼusitik nopem xaʼiik spasel li jecheʼ relijionetik ta Babiloniae.

5. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti xchʼunojik toʼox Trinidad li ta Babilonia xchiʼuk ta Egiptoe?

⁵ Li Trinidade jaʼ li kʼusi mas chalbeik skʼoplal li ta relijion ta Babiloniae. Li Trinidad ta Babiloniae jaʼ te kapal skʼoplal li Sin (dios sventa U), Shamash (dios sventa Kʼakʼal) xchiʼuk Istar (meʼ dios sventa lekuk x-alaj xnichʼnaj li krixchanoetike xchiʼuk ta sventa li paskʼope). Li ta voʼneal Egiptoe ta toʼox xichʼ ichʼel ta mukʼ li utsʼ alalil ti jaʼ la li oxib diosetike, ti jaʼ li totile, li meʼile xchiʼuk li yol xnichʼonike. Jlik livro sventa Mitología General chal ti j-egiptoetike jaʼ la tspasik ti «ojtikinbil kʼuchaʼal oxib diosetik ta jun noʼox diose, li dios totile maʼuk tspas mantal, yuʼun kʼalal jaʼ mas tsots skʼoplal li meʼ dios ta junuk lume, li dios totile jaʼ mas xa jutuk yabtel chkom». Li ta oxib dios taje te tsakal skʼoplal li dios Osiris, li meʼ dios Isis xchiʼuk li Horus ti jaʼ yol xnichʼonike.

6. ¿Kʼusi jaʼ li Trinidade, xchiʼuk kʼuxi chabibilutik li ta jecheʼ chanubtasel taje?

⁶ Li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe xchʼunojik ek li Trinidade. Li jnitvanejetik yuʼunike chchanubtasvanik ti Totile, ti Nichʼonile xchiʼuk li chʼul espiritue jun noʼox la Dios. Li kʼusi chʼunbil taje chakʼ ta ilel ti mu xa masuk ep svuʼel li Jeovae, yuʼun jaʼ ta skoj ti xchʼakojik xa ta oxvokʼ li sjuʼelike. Pe jaʼuk li steklumale, muʼyuk yiloj svokol ta sventa li jecheʼ chanubtasele yuʼun ta xchʼunik li mantal liʼe: «Aʼyo avaʼay Israel: Li Mucʼul Dios cuʼuntique jaʼ noʼox Ajvalil stuc» (Deut. 6:4). Ti mi jaʼ stuk laj yal Jesús liʼe, ¿kʼuxi xa noʼox chal jun melel yajtsʼaklom Cristo ti mu meleluke? (Mar. 12:29.)

7. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk chchʼamat yuʼun Dios li buchʼu xchʼunoj Trinidad kʼalal tskʼan chakʼ sba ta stojolal Dios xchiʼuk kʼalal tskʼan chichʼ voʼe?

⁷ Li Jesuse xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Bat pasic ta jchʼunolajel cuʼun li cristianoetic ta jujun banamile. Acʼbo yichʼic voʼ ta sventa li Jtote xchiʼuc ta jventa vuʼun li Nichʼonilune xchiʼuc ta sventa li Chʼul Espiritue» (Mat. 28:19). Li mantal taje mu stsak sba xchiʼuk li jecheʼ chanubtasel ta sventa li Trinidade. Sventa xichʼ voʼ li jun melel yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk ti xkʼot ta stestigo Jeovae, skʼan xojtikin lek ti jaʼ mas mukʼ skʼoplal li Totil, ti jaʼ li Jeovae, xchiʼuk ti akʼo yojtikin li yabtel yichʼoj li Xnichʼon, ti jaʼ li Jesuse. Xchiʼuk skʼan xchʼun ti jaʼ noʼox yip Dios li chʼul espiritue, maʼuk te kapal skʼoplal li ta Trinidade (Gén. 1:2, TNM). Jaʼ yuʼun, li buchʼu xchʼunoj Trinidade muʼyuk me chchʼamat yuʼun Dios kʼalal chakʼ sba ta stojolale o kʼalal chichʼ voʼe. ¡Xijmuyubaj tajek ti xchabiojutik li jrextotik ta mantal li ta jecheʼ chanubtasel ti maʼuk sventa chichʼ ichʼel-o ta mukʼ li Diose!

8. ¿Kʼusi toʼox xchʼunojik li krixchanoetik ta Babilonia ta sventa li diosetik xchiʼuk li pukujetike?

⁸ Li relijion ta Babiloniae solel nojem ta jecheʼ chanubtaseletik, ta diosetik, pukujetik xchiʼuk li espiritismoe. Li livro Historia Religionum. Manual de Historia de las religiones chal «ti jbabiloniaetike xchʼunojik ti skotol li kʼusi oy ta vinajelbalumile noj la ta diosetik xchiʼuk ta kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelele, ti lek la yoʼontonik li junantike xchiʼuk ti yantike muʼyuk. [...] Skotol la li chameletike jaʼ la ta skoj li pukujetik taje [...]. Jaʼ yuʼun tstunesik kʼusitik sventa tslokʼesik li pukujetike, tspasik  orasionetik xchiʼuk chalbeik ti akʼo lokʼuk li ta sbekʼtalike [...]. Li krixchanoetike toj ep xa noʼox chalbeik skʼoplal li pukujetike, jaʼ yuʼun tspasik vunetik sventa majia yoʼ tspoj-o sbaik ta stojolal li pukujetike».

9. 1) Kʼalal lokʼemik xaʼox ta Babiloniae, ¿kʼuxi pʼajik epal judioetik ta petsʼ ta sventa li jecheʼ chanubtaseletike? 2) ¿Kʼuxi chchabiutik Jeova sventa mu jtikʼ jbatik li ta kʼusitik tspas pukujetike?

⁹ Kʼalal lokʼemik xaʼox ta Babiloniae, epal judioetik pʼajik ta petsʼ li ta jecheʼ chanubtaseletike. Kʼalal puk batel ta spʼejel Balumil li kʼusitik jecheʼ xchʼunojik li jgriegoetike, epal judioetik laj yakʼ sbaik ta pasel ta mantal yuʼun li pukujetike yuʼun la xchʼunik ti oy la lekik xchiʼuk chopolik li pukujetike. Koliyal ti yakʼojbutik jrextotik ta mantal li Jeovae xuʼ spojutik sventa mu jtikʼ jbatik li ta kʼusi tspas pukujetike, yuʼun jchanojtik xa ti Diose la spʼaj li kʼusitik ta sventa espiritismo tspasik toʼox ta Babiloniae (Is. 47:1, 12-15). Mi la jchʼuntik li kʼusi chal Dios ta sventa li espiritismoe jaʼ me chchabiutik (kʼelo Deuteronomio 18:10-12; Apocalipsis 21:8).

10. ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li kʼusi tspasik xchiʼuk li kʼusi xchʼunojik li ta Mukʼta Babiloniae?

¹⁰ Li espiritismoe maʼuk noʼox ojtikinbil li ta voʼneal Babiloniae, moʼoj, yuʼun jech tspasik ek li buchʼutik te stikʼoj sbaik li ta Mukʼta Babilonia avie, ti jaʼ skotol li jecheʼ relijionetik ta Balumile (Apoc. 18:21-24). Jlik vun ti chchanbe skʼoplal taje chal ti «[Mukʼta] Babiloniae maʼuk noʼox ojtikinbil ti kʼu sjamlej yosilale o ti kʼuyelan stalel xkuxlejalike, moʼoj, li kʼusi mas ojtikinbil-oe jaʼ ti chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike» (The Interpreterʼs Dictionary of the Bible, vol. 1, paj. 338). Li Mukʼta Babiloniae nojem ta espiritismo, ta yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetik xchiʼuk yan muliletik. Akʼo mi liʼ to oy li avie pe mu xa to jaluk liʼ oye (kʼelo Apocalipsis 18:1-5).

11. ¿Kʼusi pʼijubtasel lokʼemik talel li ta jvuntik ta sventa li espiritismoe?

¹¹ Jun veltae, li Jeovae xi laj yale: «Muʼyuk lek chkil li sjuʼel majiae» (Is. 1:13, TNM). Li espiritismoe, ti ojtikinbil bakʼintik xtok kʼuchaʼal espiritualismo, toj lek toʼox ojtikinbil li ta siglo 19. Jaʼ yuʼun li ta jun mantal lokʼ ta revista Zionʼs Watch Tower (La Torre del Vigía de Sión) ta mayo ta 1885 xi pʼijubtasvane: «Kʼalal chichʼ chʼunel ti kuxulik to chkom ta bu jotukal li buchʼu chchame mu achʼuk to likem talel; te onoʼox tikʼil skʼoplal li ta voʼneal relijione xchiʼuk jaʼ te lik talel skotol li jecheʼ chanubtaseletike». Li revista taje chal ti chanubtaseletik ti maʼuk lokʼemik ta Vivlia ti xuʼ to la xchiʼinik ta loʼil krixchanoetik li buchʼutik chamemike, «jaʼ noʼox makob satil xchiʼuk tstijbe yoʼonton li pukujetike, ti sloʼlaojik krixchanoetik ti jaʼ xa li buchʼutik chamemik yileluke. Li pukujetike toj lek stunesojik ti jaʼ noʼox tskuy sbaik ti jaʼik li krixchanoetik ti chamemik xae xchiʼuk jaʼ sloʼlaojbeik sjol xchiʼuk xkuxlejal li krixchanoetike». Li foyeto What Say the Scriptures About Spiritism? (¿Kʼusi chal li Skʼop Dios ta sventa li espiritismoe?), ti laj yichʼ lokʼesel ta mas tsʼakale, jaʼ jech pʼijubtasel laj yal talel ek. Xchiʼuk li jvuntik ti achʼik to lokʼemik talele chalbutik ti xibal sba li espiritismoe.

12. ¿Kʼusi laj yal Salomón ta sventa li animaetike?

¹² «Li bochʼotic laj xa xchʼunic li scʼop Dios ti jaʼ melele» snaʼojik kʼuyelan oy li buchʼutik chamemik xae (2 Juan 1). Jaʼ yuʼun jech ta jnoptik kʼuchaʼal laj yal li Salomón liʼe: «Jech chac cʼu chaʼal jcot tsʼiʼ ti cʼalal cuxul toe oy to cʼusi xuʼ tsta; jaʼ muʼyuc xa cʼusi tsta o li jcot león ti icham xae. Li bochʼotic cuxulic toe snaʼic ti ta onoʼox xchamique, pero li bochʼotic chamenic xae mu xa cʼusi snaʼic o, xchiʼuc muʼyuc xa cʼusi tstaic o [...]. Scotol li cʼusitic chaʼacʼbat aventain spasele paso me ti bu cʼalal xatabe yipal spasele yuʼun cʼalal me labat ta yavil animaetique, muʼyuc xa abtel, muʼyuc cʼusi stacʼ pasel, muʼyuc xa cʼusi jnaʼtic, muʼyuc xa bijubtasel» (Ecl. 9:4, 5, 10).

13. ¿Kʼuxi sokesatik li judioetik li srelijion xchiʼuk stalel xkuxlejal jgriegoetike?

¹³ Li judioetike snaʼojik lek kʼusi chkʼot ta pasel ta stojolal li animaetike. Akʼo mi jech, kʼalal chʼak ta chanvoʼ sjeneraltak li Alejandro Magno li Greciae, laj ox yichʼ pasel ta jmoj li Judá xchiʼuk  Siria ta skoj li relijion xchiʼuk stalel xkuxlejal li krixchanoetik ta Greciae. Li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti la xchʼamik li jecheʼ chanubtaseletike, jech kʼuchaʼal ti oy to la kʼusi kuxul chkom kʼalal mi lijchame xchiʼuk ti oy to la bu chbat kil jvokoltike. Vaʼun chaʼa, li chanubtaseletik ti oy bu chil svokol li chʼulelaletike maʼuk te lik talel li ta Greciae. Li jbabiloniaetike xchʼunojik xa onoʼox ti oy la «bu oy li animaetike [...] ti toj chopol la kʼusitik chkʼot ta pasel tee xchiʼuk [ti jaʼ] pasbilik-o ta mantal yuʼun diosetik xchiʼuk pukujetik ti toj ep sjuʼelike xchiʼuk ti toj chopolike» (The Religion of Babylonia and Assyria [Li Relijion ta Babilonia xchiʼuk Asiria]). Mu ta naʼeteluk li ta Babiloniae xchʼunojik ti oy to la kʼusi kuxul chkom kʼalal mi lijchame.

14. ¿Kʼusi snaʼoj Job xchiʼuk Abrahán ta sventa li lajele xchiʼuk li chaʼkuxesele?

¹⁴ Akʼo mi muʼyuk toʼox yuʼun Skʼop Dios li tukʼil Jobe, xojtikin xa onoʼox li kʼusi melel ta sventa li animaetike. Jech xtok, snaʼoj ti Jeovae jaʼ jun Dios ti chkʼanvane xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chchaʼkuxesat mi chame (Job 14:13-15). Li Abraham eke xchʼunoj ti oy chaʼkuxesele (kʼelo Hebreos 11:17-19). Li tukʼil yajtuneltak Dios taje muʼyuk tsnopik ti oy kʼusi kuxul chkom kʼalal mi lijchame, xchiʼuk ti yuʼun oyuk to kʼusi kuxul chkom mi lijchame mu xa persauk xkichʼtik chaʼkuxesel. Melel onoʼox ti jaʼ li xchʼul espiritu Dios ti koltaatik li Job xchiʼuk Abraham sventa xaʼibeik smelolal li kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik chchamike xchiʼuk ti oyuk xchʼunel yoʼontonik ta sventa li chaʼkuxesele. Li melel chanubtaseletik taje jaʼ te smakojbe skʼoplal li jrextotik ta mantale.

15, 16. ¿Kʼuxi kichʼojtik pojel lokʼel li ta mulil xchiʼuk li ta lajelale?

¹⁵ Ta jtojbetik ta vokol Dios ti xchanubtasojutik li kʼusi spasoj sventa tspojutik ta mulil xchiʼuk ta lajelal ti yakʼojbutik komel Adane (Rom. 5:12). Jech kʼuchaʼal jnaʼojtike, li Jesuse xi laj yale: «Mu yuʼunuc tal pasvancun ta mantal; jaʼ tal tuncun avuʼunic, xchiʼuc tal cacʼ jba ta milel, yuʼun jech xuʼ chcolic ep cristianoetic» (Mar. 10:45). Ta melel toj lek ti xkaʼibetik xa smelol ti «muʼyuc xa  jmultic chijyilutic ta sventa ti la stojbutic jmultic li Jesucristoe» (Rom. 3:22-24).

¹⁶ Li ta baʼyel sigloe, li judioetik xchiʼuk li krixchanoetik ta yantik lumetike skʼan sutes yoʼontonik ta skoj li smulike xchiʼuk ti xakʼik ta ilel xchʼunel yoʼontonik ta sventa li pojelal laj yakʼ Jesuse. Mi mu jechuk la spasike, muʼyuk chichʼik pasbel perton, li avi eke jaʼ jech chkʼot ta pasel (Juan 3:16, 36). Mi oy buchʼu jaʼ xchʼunoj tajek li jecheʼ chanubtaseletike, ti oy kʼusi kuxul chkom kʼalal mi lijchame xchiʼuk li Trinidade mu xuʼ stabe sbalil ti laj yakʼ xkuxlejal li Jesuse. Pe li voʼotike ta jtabetik sbalil, yuʼun jnaʼojtik li kʼusi melel ta sventa li Xnichʼon Diose, «ti la smanutic ta xchʼichʼale, ti jaʼ ta sventa la jtatic perdón yuʼun jmultique» (Col. 1:13, 14).

17, 18. ¿Bu xuʼ jchantik ta sventa ti kʼuyelan lik talel li s-organisasion Jeovae xchiʼuk kʼuxi xuʼ skoltautik?

¹⁷ Toj ep kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li melel chanubtaseletik ti jkʼanojtike, li kʼusitik kʼotem ta jkuxlejaltik ti jaʼutik yajtunelutik li Diose xchiʼuk skotol li epal bendisionetik jtaojtike. Li epal jabil echʼem xa tale, jkʼelojtik ta Anuario li sloʼilal kabteltik ta cholmantal ta spʼejel Balumil ti labalik sbae. Li sloʼil xkuxlejal stestigotak Jeovae te chichʼ albel skʼoplal ta videoetik Historia de fe viva (parte 1 xchiʼuk 2) xchiʼuk ta vunetik jech kʼuchaʼal Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios. Xchiʼuk li ta jrevistatike nopoltik noʼox chlokʼ talel sloʼil xkuxlejal kermanotaktik ti tspat koʼontontike.

¹⁸ Melel onoʼox ti kʼalal ta jchanbetik skʼoplal ti kʼuyelan lik talel li s-organisasion Jeovae oy ep sbalil ta jtabetik, jech kʼuchaʼal ep sbalil la stabeik li j-israeletik kʼalal la snopik ta sventa ti kʼuyelan koltaatik lokʼel ta mosoil ta Egiptoe (Éx. 12:26, 27). Kʼalal mol xaʼox li Moisese laj yalbe skʼoplal li kʼusitik labalik sba la spas Diose. Jaʼ yuʼun xi la stojobtas li steklumal Israele: «Qʼuelo sutel avaʼlupat; Nopo cʼusi icʼot ta pasel ta voʼone. Jacʼbo atot yuʼun acʼo yalbot; jacʼbo moletic yuʼun acʼo xcholbot» (Deut. 32:7). Ta skoj ti jaʼ steklumalutik xchiʼuk ti jaʼ xchijutik li Jeovae xijmuyubaj chkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk chkalbetik batel yantik li kʼusitik kʼotem ta pasel yuʼune (Sal. 79:13). Jech xtok, lek me ti xkojtikintik li kʼusi kʼot ta pasel ta voʼne li ta steklumal Diose, ti jchantik li kʼusi lek kʼot ta pasele xchiʼuk ti jchapan jbatik ta sventa li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta tsʼakale.

19. Ta skoj ti ta jkʼupintik li mantal chakʼbutik Diose, ¿kʼusi skʼan jpastik?

¹⁹ Xijmuyubaj ti muʼyuk xa te oyutik ta ikʼal osil ta sventa li jecheʼ chanubtaseletike. Yuʼun ta jkʼupintik li mantal chakʼbutik Diose (Prov. 4:18, 19). Jaʼ yuʼun chaʼa, jchantik lek li Skʼop Diose xchiʼuk ta sjunuluk koʼonton jcholtik batel li kʼusi melele. Jaʼ me jech xuʼ jchanbetik stalelal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi la skʼupil kʼopta li Mukʼul Jpasmantal Jeovae: «Ta xcal batel ti voʼot noʼox atuc toj tucʼ avoʼntone. Dios cuʼun, oy cʼusi lec laj achanubtasun tal ta jqueremal; yoquel to jbatsʼil yalel o li cʼusitic toj tsotsic laj apase. Acʼo me molun xa, me sac xa jol, pero mu me xacomtsanun, Dios cuʼun. Ta to me xcalbe yaʼyic cʼu xʼelan atsatsal avuʼel, xchiʼuc cʼusitic toj mucʼtic laj apas li tsʼacal olnichʼonetic liʼi, xchiʼuc li bochʼotic tsʼacal to ta xtalique» (Sal. 71:16-18).

20. ¿Kʼusi chib yichʼoj chibalkʼoptael, xchiʼuk kʼusi chanop ta sventa taje?

²⁰ Li voʼotike jaʼutik steklumal Jeova ti kakʼoj jbatik ta stojolale xchiʼuk xkaʼibetik smelolal li chib kʼusi yichʼoj chibalkʼoptaele: li Mukʼul Pasmantal yuʼun Diose xchiʼuk li stukʼil yoʼonton krixchano ta stojolale. Jaʼ yuʼun chkaltik batel ti jaʼ noʼox stuk Mukʼul Jpasmantal ta vinajelbalumil li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ noʼox stuk sta-o xkichʼtik ta mukʼe (Apoc. 4:11). Koliyal li s-espiritu Jeovae, chkalbetik batel lekil aʼyej li krixchanoetik ti manxoike, ta jkoltatik li buchʼutik oy svokolike xchiʼuk ta jpatbetik yoʼonton li buchʼutik chat yoʼontonike (Is. 61:1, 2). Akʼo mi yakʼoj persa ti tskʼan tspas ta mantal li yajtuneltak Jeova xchiʼuk li krixchanoetik li Satanase muʼyuk pasem yuʼun, yuʼun li voʼotike oy sbalil chkiltik li jrextotik ta mantale, oy ta koʼontontik ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk chkaltik batel ti jaʼ Mukʼul Jpasmantal ta sbatel osile (kʼelo Salmo 26:11; 86:12).