1. ¿Kʼu yuʼun skʼan skʼel skotol li kʼusitik skʼan pasel ta slista li piloto kʼalal mu to chtoy muyele?

 KʼALAL mu to chtoy muyel li jujukot avion ti mas lekike, li pilotoetik sventa avionetik taje persa skʼan skʼelik baʼyuk ti xichʼ pasel skotol li kʼusi chal ta lista sventa lekuk x-abtej li kʼusitike, taje te van mas ta 30 ta tos. Yuʼun mi mu jechuk la spasike xuʼ me stsʼuj li avione. ¿Mi xanaʼ buchʼu junukal piloto chichʼ kʼanbel sventa skʼelbe slistail li kʼusi skʼan pasele? ¡Jaʼ li buchʼutik jal xa abtejemik ta pilotoale! ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li buchʼutik jal xa abtejemike xuʼ van tspat yoʼonton ta stukik xchiʼuk xuʼ mu xa skʼelik lek li ta slistail kʼusi skʼan pasele.

2. ¿Kʼusi nopolik noʼox skʼan jkʼeltik li yajtsʼaklomutik Cristoe?

² Jech kʼuchaʼal li piloto ti tskʼelbe lek slistail kʼusitik skʼan spase, li voʼotik eke skʼan jtunestik junuk lista xkaltik sventa jkʼeltik ti mu xkʼunib xchʼunel koʼontontik kʼalal mas chtun kuʼuntike. Mi achʼ to laj kichʼtik voʼ o mi voʼne xa, tsots skʼoplal ti nopolik noʼox jkʼeltik mi lek tsots li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti kʼuyelan kichʼojtik ta mukʼ li Jeovae. Yuʼun mi mu jechuk ta jpastike xuʼ me xijlaj ta mantal. Xi onoʼox chpʼijubtasvan li Vivliae: «Li bochʼo tsnop ti toj jun yoʼnton xchʼunoje, acʼo me sqʼuel sba, naca me yaluc ta lum» (1 Cor. 10:12).

3. ¿Kʼusi skʼan spasik li yajtsʼaklom Cristo ta Galaciae?

³ Li yajtsʼaklomtak Cristo ta Galaciae skʼan skʼelik mi lek tsots li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk ti oyuk sbalil xilik ti muʼyuk kʼusi chmakatik ta mantale. Li matanal laj yakʼ Jesuse la sjambe sbelel sventa xojtikin lek Dios li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale, yuʼun xuʼ xkʼot ta xnichʼon Dios (Gál. 4:9). Sventa lekuk-o xil sbaik xchiʼuk Dios li buchʼutik likemik ta Galaciae skʼan spʼajik li chanubtaseletik ti chakʼik li buchʼutik jmoj snopbenik xchiʼuk li judioetike, taje tsujvanik ti akʼo spasik li kʼusi chal Smantal Moisese. Pe li jyanlumetik ti jaʼik xa yajtunel Diose muʼyuk onoʼox tspasik li  kʼusi chal ta Smantal Moisese. Manchuk mi jaʼ judioetik o mi maʼuk skʼan xchʼiik ta mantal, taje jaʼ smelolal ti skʼan snaʼik ti maʼuk xa tukʼ ch-ilatik-o yuʼun Dios mi la xchʼunik li Smantal Moisese.

4, 5. ¿Kʼusi tojobtasel laj yakʼbe yajtsʼaklomtak Cristo ta Galacia li Pabloe, xchiʼuk kʼu yuʼun ti chtun kuʼuntik eke?

⁴ Li tojobtasel laj yakʼbe yajtsʼaklomtak Cristo ta Galacia li Pabloe oy lek srasonal ti kʼu yuʼun te tsʼibabil ta Vivliae. Taje chtun kuʼuntik li avie xchiʼuk tun yuʼunik li ta voʼnee: sventa mu xkiktatik li kʼusi melel jchanojtike xchiʼuk ti mu jchaʼtamtik li kʼusi laj xa kiktatike. Li Jeovae laj yakʼbe snaʼ jtakbol sventa xalbe skotol li yajtuneltak Dios ti tukʼ xakʼ sbaike, pe maʼuk noʼox skʼan jech spasik li tsobobbailetik ta Galaciae.

⁵ Jkotoltik skʼan jvules ta joltik ti kʼuxi laj kichʼtik koltael lokʼel ta mosoile xchiʼuk ti lijkʼot ta stestigo Jeovae. Jaʼ yuʼun nopbo skʼoplal li chib sjakʼobil liʼe: ¿Mi xvul ta ajol kʼusi la apas sventa la avichʼ voʼ? ¿Mi xvul ta ajol kʼuyelan laj avojtikin Dios xchiʼuk ti lakʼot ta yamigoe, vaʼun ti muʼyuk xa mosoinbil laj avaʼi abae?

6. ¿Kʼusi listail ta mantal ta jkʼelbetik batel skʼoplal?

⁶ Li ta jlistatik ta mantal eke oy baluntos kʼusi skʼan jpas jkotoltik ti te chvinaj li ta rekuadroe:  «Kʼusitik skʼan pasel sventa xkichʼtik voʼ xchiʼuk ti xijchʼi-o batel ta mantale». Mi nopolik noʼox ta jvules ta joltik li baluntos kʼusitik taje jaʼ tskoltautik sventa mu xijtsʼuj li ta kʼusitik laj xa kiktatik komele. Jech kʼuchaʼal jun piloto ti yichʼoj spʼijil xchiʼuk ti jal xa abtejem ta pilotoale, jun xa yoʼonton chvil kʼalal skʼeloj xa li slistail kʼusi skʼan pasele, jaʼ jech li voʼotik eke xuʼ me tukʼ xijtun batel ta stojolal Dios mi ta jkʼeltik ta lista li kʼusitik skʼan jpastik ta mantale.

7. ¿Kʼusi chanubtasel skʼan jchʼuntik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁷ Li ta slistail kʼusi skʼan spas li pilotoe jaʼ chvulesbat-o ta sjol ti skʼan skʼel lek kʼalal mu to chtoy muyel ta jujukoj li avione. Li voʼotik eke skʼan jkʼeltik lek kʼu kelantik ta mantal xchiʼuk kʼusi jpasojtik talel ti kʼuxi laj kichʼtik voʼe. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼibabe li Timoteoe: «Jaʼ me jech xachanubtasvan o jech chac cʼu chaʼal la jpase. Jʼechʼel me chʼuno o li lequil chanubtasel laj caqʼue, xchiʼuc cʼanvanan me ta sventa li Jesucristoe» (2 Tim. 1:13). Li «lequil chanubtasel» taje, te ta jtatik ta Skʼop Dios (1 Tim. 6:3). Jech kʼuchaʼal li buchʼu tsbon kuadroe baʼyel tsbon jutuk sventa tsnaʼ kʼuyelan chbat mi la sbon skotole, jaʼ jech ek li kʼusitik melel ta Vivliae jaʼ chakʼ jnaʼtik li kʼusi tskʼan akʼo jpastik li Diose. Jaʼ yuʼun jkʼelbetik skʼoplal li kʼusi la jpastik sventa laj kichʼtik voʼe xchiʼuk jkʼeltik mi jech yakal ta jchʼuntik li melel chanubtasele.

8, 9. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan jtsatsubtastik lek xchʼunel koʼontontik xchiʼuk xkepajestik li yojtikinobil kuʼuntike? 2) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xijchʼi ta mantale, xchiʼuk kʼuxi xkoʼolaj-o ti kʼuyelan chchʼi jtekʼ tee?

⁸ Li kʼusi baʼyel te tsakal ta jlistatik ta mantale jaʼ ti skʼan oyuk kuʼuntik yojtikinobile. Mi laje xuʼ jtsʼitestik li xchʼunel koʼontontike. Skʼan x-epaj kuʼuntik xchaʼtosal (2 Tes. 1:3). Li chʼiel ta mantale jaʼ skʼan xal ti oy kʼusitik chjel batele, yuʼun xuʼ ch-epaj o chchʼi. Jaʼ yuʼun mi laj xaʼox kichʼtik voʼe, skʼan xijchʼiutik-o batel li ta mantale.

⁹ Ti kʼuyelan chijchʼi ta mantale xuʼ jkoʼoltajestik ti kʼuyelan chchʼi li jtekʼ teʼe. Yuʼun toj nat chchʼi, mas to mi lek tsʼunajtik xchiʼuk lek tanijem li yibele. Jech kʼuchaʼal liʼe, jlom teʼetik ti chchʼi ta Libano ti chʼut teʼ sbie toj toyol tajek chchʼi, xuʼ van tsta jech staylej kʼuchaʼal jpʼej na ti lajcheb piso yichʼoje, lek tsʼunajtik yibel xchiʼuk mi  la jpʼistik kʼu syijile mas ta lajcheb metro yichʼoj (Cant. 5:15). Mi chʼi xaʼox ta anil li teʼe, ta to xchʼi batel, jaʼ noʼox ti mu xa masuk xvinaje. Chyijub to batel jujun jabil li yoke xchiʼuk chtanij lek li yibele, vaʼun li teʼe lek tsots chbat. Taje jaʼ jech chijchʼi ta mantal ek li yajtsʼaklomutik Cristoe. Yuʼun kʼalal lik jchantik li Vivliae xuʼ ta anil lijchʼi xchiʼuk laj kichʼtik voʼ, o xuʼ van lij-och ta prekursor o la jtatik yan matanal ta tsobobbail. Li ermanoetik ta tsobobbaile xmuyubajik chakʼik venta ti yakal chijchʼiutike. Pe li ta mas tsʼakale xuʼ van mu xa masuk xvinaj ti kʼuyelan chijchʼi to batel ta mantale. Akʼo mi jech, skʼan jtsatsubtastik lek li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk xkepajestik li yojtikinobil kuʼuntik sventa «jech coʼol jchʼieltic chijcʼot jech chac cʼu chaʼal li Cristoe» (Efes. 4:13). Mi jech ta jpastike maʼuk noʼox jechutik kʼuchaʼal li jchʼiel teʼ xkaltike, yuʼun chijkʼot ta yajtsʼaklom Cristo ti lek yijutik jech kʼuchaʼal jtekʼ teʼ ti lek tsots xchiʼuk ti lek mukʼe.

10. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xchʼiik ta mantal li yajtsʼaklomtak Cristo akʼo mi yijik xa ta mantale?

¹⁰ Ti kʼuyelan chijchʼi ta mantale mu teuk noʼox chpaj. Skʼan oyuk mas yojtikinobil kuʼuntik xchiʼuk lekuk tsots li xchʼunel koʼontontike, mi jech ta jpastike mas me lek oy ta koʼontontik li Skʼop Diose (Prov. 12:3). Taje jech spasojik epal ermanoetik. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun ermano ti oy xa mas ta 30 jabil chtun ta mol ta tsobobbaile laj yakʼ venta ti yakal-o chchʼi ta mantale. Xi laj yale: «Mas xa jkʼanoj tajek li Vivliae. Nopajtik noʼox ta jta yan kʼuxitik xuʼ xkakʼ ta jkuxlejal li beiltaseletik xchiʼuk mantaletik ta Vivliae. Xchiʼuk mas xa jkʼanoj li cholmantale».

11. ¿Kʼuxi kʼunkʼun chlik kojtikintik lek li Jeovae?

¹¹ Kʼalal chijnopaj ta stojolal Jeova ta skoj ti jaʼ Kamigotik xchiʼuk Jtotike, jaʼ svinajeb ti chijchʼi ta mantal xtoke. Yuʼun tskʼan ti chʼambiluk, kʼanbiluk xchiʼuk chabibiluk xkaʼi jbatike, ti jechuk xkaʼi jbatik kʼuchaʼal jun olol ti petbil yuʼun stote o kʼalal jaʼ jchiʼuktik jun jlekil amigotike. Melel onoʼox ti mu ta aniluk xuʼ jtatik ti xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Yuʼun ta kʼunkʼun chlik kojtikintik lek xchiʼuk ta jkʼantik. Jaʼ yuʼun, chʼakbo yorail jujun kʼakʼal sventa xakʼelbe li Skʼope. Jech xtok, kʼelo skotol li revistaetike, jech kʼuchaʼal li ¡Despertad!, Li Jkʼel osil ta toyole xchiʼuk li yan vunetik ti lokʼemik ta Vivliae.

12. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa tsotsuk-o ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae?

¹² Li yamigotak Diose chchʼiik ta mantal xtok kʼalal ta sjunul yoʼonton tspasik  orasione xchiʼuk kʼalal lek li buchʼutik tsaʼ xchiʼinike (kʼelo  Malaquías 3:16). Li Jeovae «lec stucʼulanbe scʼop ti cʼalal [chcʼoponat]» yuʼun li yamigotake(1 Ped. 3:12). Ta skoj ti jaʼ Jtotik ti kʼanvanem li Jeovae chchikinta li j-orasiontike. Jaʼ yuʼun skʼan jkʼopontik «scotol ora» (Rom. 12:12). Mu xijchʼi ta mantal ti muʼyukuk tskoltautik li Diose. Li vokoliletik oy avie toj tsotsik chkaʼitik, jaʼ yuʼun mu stsal kuʼun ta jtuktik. Li Diose oy ta yoʼonton chakʼ kipaltik, pe mi mu jpastik orasione mu me jtatik. ¿Mi jun avoʼonton yuʼun li kʼuyelan chapas orasione o mi skʼan xlekub li kʼuyelan chapase? (Jer. 16:19.)

13. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jchiʼintik yan ermanoetik sventa xijchʼi ta mantale?

¹³ Li Jeovae lek chil li buchʼutik «spatoj yoʼntonic ta stojole». Jaʼ yuʼun, manchuk mi kojtikinojtik xa li Jeovae, skʼan ti jtsob jbatik xchiʼuk li buchʼutik xojtikinik xa Dios eke, jaʼ xkaltik ti xijbat ta tsobajeletike (Nah. 1:7). Li balumil avie noj ta at-oʼonton, jaʼ yuʼun lek ti jtsob jbatik xchiʼuk li kermanotaktik ti tspat koʼontontike. ¿Kʼusi sbalil xuʼ jtabetik? Li ta tsobobbaile te ta jtatik ermanoetik ti tstij koʼontontik sventa xkakʼtik ta ilel li kʼanele xchiʼuk ti akʼo jpastik li kʼusi leke (Heb. 10:24, 25). Kʼalal la stsʼibabe j-hebreoetik ta sventa kʼanelal li Pabloe jaʼ skʼan xal ti jmojuk chichʼik ta mukʼ Dios li ermanoetik ta tsobobbaile. Sventa xkakʼtik ta ilel li kʼanelal taje skʼan ti te oyukutik xchiʼuk yan yajtsʼaklomtak Cristoe. Li ta jlistatik ta mantale teuk me xtok ti skʼan xijbat ta tsobajeletike xchiʼuk ti xkakʼ jloʼiltike.

14. ¿Kʼu yuʼun jech-o skʼan xichʼ pasel ti jsutes koʼontontik xchiʼuk ti xkiktatik li kʼusi chopole?

¹⁴ Sventa lijkʼot ta yajtsʼaklom Cristoe la jsutes koʼontontik xchiʼuk laj kiktatik li kʼusi chopol toʼox ta jpastike. Pe taje skʼan me jech jpasilantik-o batel. Ta skoj ti jmulavil krixchanoutike kichʼojtik li mulil ta jbekʼtaltike, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jkot kiletel chon ti tskʼan xa tstiʼutike (Rom. 3:9, 10; 6:12-14). Kichʼ jpʼijiltik xchiʼuk kakʼtik venta kʼalal oy kʼusi chopol ta jpastike. Xuʼ xijmuyubaj, yuʼun li Jeovae oy smalael yuʼun mi chkakʼtik persa yiktael li kʼusi vokol chkaʼitik ta yiktaele (Filip. 2:12; 2 Ped. 3:9). Li kʼusi xuʼ skoltautik ta sventa taje jaʼ mi lek noʼox ta jtunestik li jkʼakʼaltik xchiʼuk li kʼusitik oy kuʼuntike, ti mu jaʼuk jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike. Xi chal jun ermanae: «Ta jbikʼtal onoʼox laj kichʼ chanubtasel ta sventa li kʼusi melele, pe jelel kʼusi la jnop ta sventa Jeova ti mu jechuk tsnopik li yantike. Chixiʼ-o kʼalal ta jnopbe skʼoplal li Jeovae xchiʼuk kaloj mi mu xuʼ kuʼun sventa jlekubtasbe yoʼonton». Ta tsʼakal li ermana taje kʼunib ta mantal ta skoj ti oy kʼusitik chopol la spase. Xi to chale: «Maʼuk yuʼun mu jkʼan li Jeovae, yuʼun mu toʼox xkojtikin ta melel. Akʼo mi jech, kʼalal lik jpasilan tajek orasion ta sjunul koʼontone, jel skotol. Li Jeovae snitojbun jkʼob laj kaʼi kʼuchaʼal jun olol, ta slekil yoʼonton la skoltaun ta stsalel ta jujutos li kʼusi vokol laj kaʼie xchiʼuk laj yakʼ kil li kʼusi skʼan jpase».

15. ¿Kʼusi chakʼik venta li Jesús xchiʼuk Stote?

¹⁵ «Albo yaʼyic scotol cristianoetic» li lekil aʼyeje. Taje jaʼ jech albatik yuʼun jun anjel li Pedro xchiʼuk yan jtakboletik kʼalal ta skʼelobil juʼelal lokʼesatik ta chukele (Hech. 5:19-21). Li ta jlistatik ta mantale skʼan teuk li xcholel mantal skotol xemanae. Li Jesús xchiʼuk Stote yakʼojik venta mi oy lek xchʼunel koʼontontik xchiʼuk ti kʼuyelan ta jcholtik mantale (Apoc. 2:19). Li jun mol ta tsobobbail ti laj xa kalbetik skʼoplale xi chale: «Li kʼusi mas tsots skʼoplal ta jkuxlejaltike jaʼ li cholmantale».

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan jnopbetik skʼoplal kʼalal laj kakʼ jbatik ta stojolal Jeovae?

¹⁶ Nopbo skʼoplal ti kʼalal laj avakʼ aba ta stojolal Diose. Li kʼusi mas tsots skʼoplal oy  kuʼuntike jaʼ ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Li Diose xojtikin li yuʼuntake (kʼelo Isaías 44:5). Skʼan chanop mi lek ti kʼuyelan xavil aba xchiʼuk Diose xchiʼuk paso orasion. Taje tsots skʼoplal ti teuk ta ajol li kʼusi ora la avichʼ voʼe, sventa mu xchʼay ta ajol ti jaʼ te laj avakʼ ta ilel li kʼusi mas tsots skʼoplal la anop la apas ta akuxlejale.

17. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan xkuch kuʼuntik sventa nopol oyutik-o ta stojolal Jeova?

¹⁷ Kʼalal la stsʼibabe batel karta jchʼunolajeletik ta Galacia li Pabloe laj yal ti tsots skʼoplal skʼan xkuch yuʼunike (Gál. 6:9). Li talelal taje tsots skʼoplal ti oyuk yuʼun li yajtsʼaklom Cristo avi eke. Ta onoʼox me jta jvokoltik, pe jaʼ tskoltautik ta stsalel li Jeovae. Mu me xkiktatik skʼanbel li xchʼul espiritue. Ta me stsatsub koʼontontik, yuʼun kʼalal muʼyuk xaʼox kʼusi ip, mi jaʼuk at-oʼonton, ti jaʼ xa noʼox muyubajel xchiʼuk lekilal chakʼ li Diose (Mat. 7:7-11). Jnoptik ta sventa liʼe: mi tskʼel li bikʼtal mutetike, ¿mi mu van masuk oyutik ta yoʼonton Jeova ti jkʼanojtik xchiʼuk ti kakʼoj jbatik ta stojolale? (Mat. 10:29-31.) Mu ventauk kʼusi vokolal xkʼot ta jtojolaltik, mu me xijchibaj. ¡Toj ep kʼusitik ta jkʼupintik ta skoj ti jaʼ yamigoutik chil li Jeovae!

18. ¿Kʼusi chapas ti «laj xa [avojtikin] li Diose»?

¹⁸ Jaʼ yuʼun, mi jaʼtik to laj avojtikin li Diose xchiʼuk ti avichʼoj xa voʼe, ¿kʼusi skʼan xapas li avie? Jaʼ ti xavojtikin-o batel mas li Jeovae, ti xachʼi ta mantale. Pe ¿mi jal xa avichʼoj voʼ une? Skʼan xavepajes-o li yojtikinobil avuʼun ta stojolal Jeovae. Mu me jpat koʼontontik ta jtuktik ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Jaʼ lek ti jkʼelilantik li jlistatik ta mantal sventa yantikuk xijnopaj batel ta stojolal li Jeovae, ti jaʼ Jtotik ti kʼanvaneme, jaʼ Kamigotik xchiʼuk jaʼ Jdiostik (kʼelo 2 Corintios 13:5, 6).