TSPAT tajek koʼontontik kʼalal mas xa ep kerem tsebetik chkiltik ti tsjutukajes li kʼusitik ta xkuxlejalik sventa xepajesik li yabtelik ta cholmantale (Mat. 6:22). ¿Kʼusitik la sjel ta xkuxlejalik xchiʼuk kʼusi vokoliletik tsnuptanik? Sventa jnaʼtike, kojtikintik lek junantik ermanoetik ti chtunik ta Mexicoe.

Dustin xchiʼuk Jassa, ti likemik ta Estados Unidose, nupunik ta enero ta 2007. Ta mas tsʼakal jutuke kʼot ta pasel li kʼusi onoʼox oy ta yoʼontonike, jaʼ ti smanik jkotuk svarkoike xchiʼuk ti te xnakiik junuk jabile. Li svarkoike te nopol la xchukik ta Astoria (Oregón, Estados Unidos), jun jteklum ti toj alakʼ sba ti te nopol oy ta mukʼta nab Pacífico, ti joybil ta vitstikaltik ti oy epal teʼetike xchiʼuk vitstikaltik ti pixil ta taive. Xi chal li Dustine: «Ta buyuk noʼox jkʼeltik batel solel chʼayal to chkʼot koʼontontik yuʼun». Li Dustin xchiʼuk yajnile yalojik ti spatoj lek yoʼontonik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti lek noʼox sba li xkuxlejalike, yuʼun te nakalik ta jkot varko ti te van vaxakibuk metro snatile, jayib noʼox kʼakʼal ta xemana ch-abtejik, chbatik ta jun tsobobbail ti yan-o kʼope xchiʼuk ch-ochik ta prekursor auksiliar bakʼintik. Pe ta mas tsʼakale laj yakʼik venta ti xuʼ to spasik mase. Xi chal li Dustine: «Jaʼ ta jchʼakbekutik mas yorail ta smeltsanel li jvarkokutik ti sokeme, maʼuk li abtelaletik ta tsobobbaile. Laj kakʼkutik venta ti persa skʼan oy kʼusi ta jel ta  jkuxlejalkutik mi jaʼ mas tsots skʼoplal ta jkuxlejalkutik li Jeovae».

Xi chal li Jassa eke: «Kʼalal muʼyuk toʼox nupunemune te toʼox nakalun ta México, ti chikʼot ta jun tsobobbail ta inglés kʼope. Solel toj lek laj kaʼi ti te litune xchiʼuk oy ta koʼonton xisut batel». Sventa x-ayan mas ta yoʼontonik ti chbat tunikuk ta yan lum li Dustin xchiʼuk Jassae, lik skʼelik ta yichʼel ta mukʼ Jeova ta yutsʼ yalalik sloʼil xkuxlejal ermanoetik ti bat tunikuk ti bu sakubem xa ta takijel li trigoe, ti jaʼ xa yorail skʼan tuchʼele (Juan 4:35). Xi tsvules ta sjol li Dustine: «Ta jkʼan jech ximuyubajkutik ek kʼuchaʼal li stukike». Kʼalal albatik yuʼun yamigoik ti nakalik ta México ti tskʼan koltael jun achʼ grupoe, li Dustin xchiʼuk li yajnile la snop ti chbatike: laj yikta komel li yabtelike xchiʼuk la xchon komel li svarkoike, vaʼun batik ta naklej li ta lum taje.

Li Dustin xchiʼuk Jassae te bat nakiikuk ta lum Tecomán (Colima), ti nopol onoʼox xkom li Mukʼta nab Pacífico eke, ti te van 4,300 kilometro ta sural Astoriae. Xi chal li Dustine: «La jelkutik komel ti kʼu toʼox yelan sikiket xchiʼuk li vitstikaltik ti kʼupilik sbae, vaʼun libatkutik ti bu toj kʼixin tajeke xchiʼuk ti naka limon stsʼunojik tee, jaʼ to ti bu xkʼot jsatkutike». Ta slikebale muʼyuk la sta yabtelik, ta skoj ti chʼabal ep stakʼinike, kʼajomal noʼox aros xchiʼuk chenekʼ la slajesik chib velta ta kʼakʼal te van jayibuk xemana. «Pe kʼalal sta xaʼox chkaʼikutik slajesel taje —xi chal ta jamal li Jassae—, li krixchanoetik ti ta jchanubtaskutik ta Vivliae lik skʼelanbunkutik mango, lobol, papaya xchiʼuk kʼalal ta ¡limon ti ta volsa noʼoxe!» Ta tsʼakale lik yakʼik chanubtasel ta yan kʼop ta Internet, li chanobvun taje ta Taiwán to oy. Ti kʼuyepal tspasik kanale jaʼ tsmanik-o skotol li kʼusitik chtun yuʼunik jujun kʼakʼale.

Pe ¿mi xmuyubajik van ti bu oyike? Xi chal xchaʼvoʼalike: «Ti litalkutik ta naklej liʼe jaʼ li kʼusi mas lek kʼotem ta jkuxlejalkutike. Mas xa lek xkil jbakutik xchiʼuk Jeova xchiʼuk mas xa tsatsubem li jnupunelkutik ti mu jechuk jnopojkutike. Skotol kʼakʼal ep kʼusitik koʼol ta jpaskutik: chilokʼkutik ta cholmantal, ta jchapan jbakutik sventa tsobajeletik xchiʼuk chiloʼilajkutik sventa kʼusi xuʼ jpaskutik yoʼ jkoltakutik li buchʼutik ta jchanubtaskutik ta Vivliae. Jech xtok, muʼyuk xa chkil jvokolkutik kʼuchaʼal voʼnee». Xi tstsutses sloʼilik li Dustin xchiʼuk Jassae: «Laj kakʼkutik venta ti muʼyuk toʼox kaʼiojbekutik smelolal ti melel li kʼusi chal ta Salmo 34:8: “Qʼuelavilic, pasic preva avaʼyic, toj lec li Mucʼul Diose”».

Mas ta 2,900 ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti chʼabal snup xchiʼilik xchiʼuk li buchʼutik nupunemike —ep ti 20 xchiʼuk 40 sjabilalike—, batem tunikuk ta yosilal México ti bu chtun mas jcholmantaletik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. ¿Kʼu yuʼun oy epal stestigotak  Jeova ti jech tspasik taje? Kʼalal jech laj yichʼik jakʼbel junantike, oxib srasonal laj yalik ti tsots skʼoplale. ¿Kʼusitik taje?

Skʼanel Jeova xchiʼuk li krixchanoetike. Leticia, ti laj yichʼ voʼ kʼalal vaxaklajuneb toʼox sjabilale, xi chale: «Jnaʼoj xa onoʼox ti mi laj kakʼ jba ta stojolal li Jeovae, skʼan ta skotol koʼonton xchiʼuk ta skotol jchʼulel skʼan xitun ta stojolal. Solel oy ta koʼonton chkakʼbe mas yipal xchiʼuk skʼakʼalil li yabtele, ti jaʼ jech xuʼ xkakʼ ta ilel ti jkʼanoj tajeke» (Mar. 12:30). Hermilo, ti nupunem xa avi xchiʼuk li Leticiae, ti mas xaʼox jutuk ta 20 sjabilal kʼalal bat tunuk ti bu chtun mas jcholmantaletike. Xi chale: «Laj kakʼ venta mi ta jkʼan chkakʼ ta ilel ti jkʼanoj li jchiʼiltake skʼan xkakʼbe li kʼusitik ta sventa mantale» (Mar. 12:31). Bat nakluk ta jun bikʼit jteklum ta skoj ti skʼanoj li xchiʼiltake, yuʼun te toʼox nakal ta Monterrey, ti te toʼox ch-abtej ta jun vanko xchiʼuk ti lek noʼox xkuxlejale.

Melel muyubajel ti mu xlaj-o skʼoplale. Kʼalal mu toʼox jaluk laj yichʼ voʼ li Leticiae bat xchiʼin jun prekursora ti lek xtojobe, batik ta jun namal bikʼit lum ti jun u la xcholik mantal tee. Xi chale: «Toj labal to laj kil. Solel ximuyubaj kʼalal laj kil ti lek chchʼamik li aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Dios li krixchanoetike. Kʼalal echʼ xaʼox li jun ue, xi laj kalbe jbae: “Liʼe jaʼ li kʼusi ta jkʼan ta jpas ta jkuxlejale”». Jechtik kʼot ta stojolal ek li Essly, jun ermana ti chʼabal to nupunem ti mas xa jutuk ta jtob sjabilale. Ta skoj ti xmuyubaj noʼox laj yil li yantike, jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xbat tunuk ti bu chtun mas jcholmantaletike. Kʼalal yakal ta chanun ta preparatoriae laj yojtikin jayvoʼuk stestigotak Jeova ti lek baxbolik ti te chtunik ti bu chtun mas jcholmantaletike. Xi chvul ta sjole: «Kʼalal laj kil ti xmuyubajik noʼoxe, kʼot ta koʼonton ti jechuk jkuxlejal eke». Epal ermanaetik jech tspasik kʼuchaʼal li tseb taje. Yuʼun li ta Mexicoe oy mas ta 680 ermanaetik ti chʼabal nupunemik ti yakal chtunik ti bu chtun mas jcholmantaletike. ¡Jaʼ jun slekil kʼelobil ta stojolal li kerem tsebetik xchiʼuk li buchʼutik yijik xae!

Sventa oyuk muyubajel xchiʼuk oyuk sbalil li kuxlejale. Kʼalal li Essly tsuts yuʼun li preparatoriae, albat ti ch-akʼbat sveka yuʼun li universidade. Oy jlom kerem tsebetik ti albat ti akʼo xchʼam li svekae xchiʼuk ti skʼupin ta alel li xkuxlejale, jaʼ xkaltik, ti akʼo xbat ta universidade, ti stauk lek yabtele, ti sman jkotuk skaroe xchiʼuk ti xojtikin spʼejel Balumile. Pe muʼyuk la chʼun li kʼusi albate. Li Essly xi chale: «Ep kamigotak ti jaʼ la spasik taje, xchiʼuk laj kakʼ venta ti maʼuk xa tsots skʼoplal laj yilik li kʼusitik sventa mantale. Jech xtok, laj kakʼ venta ti kʼalal mas chakʼik persa saʼel li kʼusitik sventa balumile, mas ch-akʼbat-o svokolik xchiʼuk chopol noʼox chaʼi sbaik. Li voʼone oy tajek ta koʼonton ti chitun ta stojolal Jeova bu kʼalal xuʼ kuʼun ti yoʼ to tsebune».

Jaʼ yuʼun li Essly kʼajomal noʼox chanunaj batel sventa sta yabtel ti jaʼ noʼox sventa smakʼlin sbae xchiʼuk ti xuʼ  chtun ta prekursorae, vaʼun bat tunuk ti bu chtun mas jcholmantaletik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Yuʼun chib to batsʼi kʼopetik la xchan: otomí xchiʼuk tlapaneco. Kʼalal tsnop ta sventa li oxib jabil la xchol mantal li ta namal parajeetike, li Essly xi chale: «Kʼalal chitun ti bu chtun mas jcholmantaletike jaʼ yakʼojbe sbalil chkaʼi li jkuxlejale xchiʼuk mas ximuyubaj. Pe li kʼusi mas leke jaʼ ti mas xa lek xkil jba xchiʼuk li Jeovae». Phillip xchiʼuk Racquel, ti mas xa ta 30 sjabilalike, jech chaʼiik taj eke. Li nupultsʼakal ti likemik tal ta Estados Unidose xi chalike: «Ta skoj ti anil xa chjel batel li balumile ep buchʼutik mu snaʼik lek kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolalik. Pe xcholel mantal ti bu ta xchikintaik to aʼyejetik ta Vivlia li krixchanoetike, chakʼbe sbalil ta melel li jkuxlejaltike. ¡Ta melel chakʼ jun oʼontonal!».

Melel onoʼox ti chijtun ti bu chtun mas jcholmantaletik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, oy vokoliletik ta jnuptantik. Jun li vokolil taje, jaʼ ti kʼuxi xuʼ jta jtakʼintike. Sventa stsal kuʼuntik li vokoliletike, skʼan xijnoputik ti kʼuyelan xkuxlejalik tee. Verónica, jun prekursora ti lek chaneme, xi chale: «Li ta jun jteklume ta jmeltsan xchiʼuk ta jchon veʼlil ti mu toj tsotsuk ta pasele xchiʼuk ti yalelik noʼoxe; ta yan xtoke, ta jchon kʼuʼiletik xchiʼuk ta jlokʼ jolal. Li avie chi-abtej ta jpʼej na sventa ta jchʼuba xchiʼuk ta jchanubtas totil meʼiletik ti jaʼ to sba yalab xnichʼnabike, sventa snaʼik kʼuxi xuʼ xchiʼinik ta loʼil».

Xuʼ van vokol chanop ta skoj ti yan-o stalel xkuxlejalike xchiʼuk ti jelel li kʼusi nopem xaʼiik spasele, mas to mi chbat naklan ti bu nakajtik li buchʼutik oy sbatsʼi kʼopik ti nom oyike. Taje jaʼ li kʼusi kʼot ta stojolalik li Phillip xchiʼuk Racquel kʼalal batik ta jun jteklum ti náhuatl chkʼopojike. «Toj echʼ noʼox jelel li stalel xkuxlejalike», xi laj yal li Phillipe. ¿Kʼuxi laj yutik ti nopike? Xi to chale: «Jaʼ laj kakʼkutik venta li kʼusitik lekik tspasik li buchʼutik chkʼopojik ta nahuatle, ti jmoj tsobolik ta yutsʼ yalalike xchiʼuk ti jamal chalik li kʼusi oy ta yoʼontonike, xchiʼuk ti lek yoʼonton chakʼbe sbaik ta ilel ta jujuntale». Xi to chal li Racquel eke: «Ep kʼusitik la jchankutik kʼalal te linakikutike xchiʼuk ti koʼol chitunkutik ta stojolal Jeova xchiʼuk ermanoetik ti oy sbatsʼi kʼopike».

Xuʼ van oy ta avoʼonton xbat tunan ta namal paraje, pe ¿kʼusi xuʼ xapas sventa xachapan aba? Li ermanoetik ti lek xtojobik ta sventa li abtelal taje, chalik ti yoʼ to mu chabate jutukajeso kʼusitik ta akuxlejal xchiʼuk junuk noʼox avoʼonton ta sventa li kʼusitik oy avuʼune (Filip. 4:11, 12). ¿Kʼusitik yan xuʼ xapas? Xi chal li Leticiae: «Muʼyuk ta jchʼam abtelaletik ti persa skʼan jal te xikome. Yuʼun ta jkʼan ti kolemun noʼox sventa buyuk noʼox xibat xchiʼuk ti kʼusiuk noʼox ora ta jkʼane». Xi to chal li Hermiloe: «La jchan xchukʼel kʼuʼil, snelel xchiʼuk spasel veʼlil». Xi chal li Veronicae: «Kʼalal te toʼox nakalun xchiʼuk li jtot jmeʼe xchiʼuk li jchiʼiltak ta vokʼele, ta jkolta jba ta xchʼubael jnakutik, la jchan spasel muil veʼliletik xchiʼuk ti yalelik noʼox chlokʼe. La jchan stsʼinel jtakʼin xtok».

Levi xchiʼuk Amelia likemik tal ta Estados Unidos xchiʼuk vaxakib xa jabil snupunelik. Li Levi xchiʼuk Ameliae chalik ti jaʼ koltaatik-o li orasion ti jamal laj yalik sventa xchapan sbaik yoʼ xbat tunikuk ta Mexicoe. Xi chvul ta sjol li Levie: «La jkʼelkutik jayib chlaj kuʼunkutik sventa xbat tunkunkutik jun jabil li ta yan lume, vaʼun la jkʼanbekutik Jeova ti skoltaunkutik ti akʼo jpaskutik kanal ti kʼuyepal chtun kuʼunkutike». Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk ue laj xaʼox stsobik ti kʼu yepal chtun yuʼunike, vaʼun batik noʼox. Xi chal li Levie: «Laj yakʼbunkutik Jeova li kʼusi la jkʼanbekutike, jaʼ yuʼun jaʼ xa noʼox skʼan jpaskutik li kʼusi oy ta jbakutik spasele». Xi to chal li Ameliae: «Kalojkutik mi jun noʼox jabil te chikomkutik, pe oy xa ta vukub jabil ti te oyunkutike xchiʼuk solel muʼyuk ta koʼontonkutik chisutkutik batel. Ti liʼ oyunkutike jaʼ chakʼ jnaʼkutik ti jaʼ chchabiunkutik li Jeovae. Jujun kʼakʼal chkilkutik ti oy slekil yoʼontone».

Li orasione toj tsots skʼoplal laj yaʼiik ek li Adam xchiʼuk li Jennifere, jun nupultsʼakal ti likemik tal ta Estados Unidos ti chtunik ta inglés kʼop ta Mexicoe. Xi chal li nupultsʼakal taje: «Mu me xamalaik ti skotol xa noʼox lek li ta akuxlejalike. Albo Jeova ta orasion ti oy ta avoʼonton chatun ti bu nom xkom anae xchiʼuk paso jech li kʼusi la avalbee. Jutukajeso kʼusitik ta akuxlejal, tsʼibajan batel ta Betel ti bu jotukal chakʼan chbat tunane, mi laj xaʼox anop kʼu yepal takʼin ta xlaj avuʼun ta skotole, akʼo me ta avoʼonton spasel un». * Mi jech la apase, chavakʼ venta ti ep kʼusitik xuʼ xapas ta akuxlejal ta steklumal Jeova ti toj labalik sbae xchiʼuk epal kʼulejaletik ta mantal chata.