LAJ xa onoʼox kaʼi ti oy kʼusi chopol yakal chkʼot ta pasel kʼalal vokʼ li jkerem ta 1958 ti Gary sbie. Pe lajuneb to u jelav sventa xilik kʼusi yakal chkʼot ta pasel li doktoretike xchiʼuk voʼob jabil ta mas tsʼakale, jaʼ to laj yalik chanem doktoretik ta Londres ti jaʼ ta melel li chamel taje. Laj kat tajek koʼonton ti kʼalal vokʼ li jtseb ti Louise sbi ti mas to toj tsots li xchamele, ti baluneb jabil xil sba xchiʼuk li sbankile.

Ta slekil yoʼonton xi laj yalbeikun li doktoretike: «Xchaʼvoʼal avalab tsakbil ta chamel ti Bardet-Biedl sbie, toj kʼux ta aʼiel pe li chamel taje muʼyuk xpoxil». * Muʼyuk toʼox bu nabil lek skʼoplal li chamel ti mu staleluk jeche. Li buchʼutik tsakbil li ta chamel taje muʼyuk bu lek li satike xchiʼuk chtupʼ, chjupʼik tajek, ep sniʼ yok o sniʼ skʼob chvokʼik, mu xchʼiik, jecheʼ xitʼlajetik, tstsakatik ta askal chamel, ta osteoartritis xchiʼuk ch-ipaj ta srinyonik. Ta melel, toj tsots ta kʼelel li kalabe. Jech kʼuchaʼal chal jun aʼyeje, jun li ta 125,000 krixchanoetik ta Gran Bretañae tsakbilik li ta chamel taje, akʼo mi oy junantik ti jutuk noʼox chil svokolik ta skoj taje.

Kʼalal jaʼ toʼox linupune la jchiʼin ta loʼil jun stestigo Jeova, te laj kakʼ venta ta ora ti la jta li melel relijione. Pe li jmalale muʼyuk ta yoʼonton chchan. Jech xtok, nopajtik noʼox ta jel jnailkutik ta skoj yabtel li jmalale, jaʼ yuʼun muʼyuk kʼu xkut xikʼot ta junuk tsobobbail. Akʼo mi jech, ta onoʼox jpas orasion xchiʼuk ta jkʼel li Vivliae. Solel la spat tajek koʼonton kʼalal la jkʼel ti muʼyuk bu ch-iktaat yuʼun Jeova li buchʼu tsaʼe, jaʼ yuʼun «[tspoj ti] abul sba ta utsʼintaele; tscolta ti cʼalal oy at-oʼnton[e]» (Sal. 9:9, 10).

Ta skoj ti mu xil lek osil li Gary, la jtakutik batel ta jun chanob vun ti stuk noʼox jech kʼalal yichʼoj xaʼox vakib jabile, taje te xkom ta sural Inglaterra. Nopoltik noʼox tskʼoponun tal ta telefono sventa chalbun li kʼusi tsvul-o yoʼontone, vaʼun jaʼo chkalbe junantik beiltasel ta Vivlia ek ti toj tsotsik skʼoplale. Kʼalal te toʼox van jayibuk jabil svokʼel li Louise, la stabeikun jchamel ti esclerosis múltiple xchiʼuk fibromialgia sbie. Kʼalal sut tal ta chanob vun li Gary ti vaklajuneb xaʼox jabil yichʼoje mak tajek li sate, pas ta maʼsat ta 1975. Chib jabil ta mas tsʼakale, laj yiktaunkutik li jmalale.

Kʼalal mu toʼox jaluk svulel li Gary, lik batkunkutik ta tsobajeletik ta jun tsobobbail ti toj lek yoʼontonik li ermanoetike, vaʼun laj kichʼ voʼ ta 1974. La jtoj tajek ta vokol kʼalal koltaat yuʼun jun mol ta tsobobbail li Gary sventa mu xat-o yoʼonton ti kʼuyelan chjel batel sbekʼtal ta skoj ti chex kereme. Li yan stestigotak Jeovae la skoltaikun ta spasel li kʼusitik skʼan pasel ta yut nae. Ta mas tsʼakale, la jtakutik jun bendision, jaʼ ti laj yal ajvalil ti akʼo yichʼ tojel voʼobuk ermanoetik sventa xchabiunkutike.

Chʼi ta mantal li Gary, vaʼun laj yichʼ voʼ ta 1982. Li kʼusi oy tajek ta yoʼontone jaʼ ti x-och ta prekursor auksiliare, jaʼ yuʼun li-och ta prekursora ek, oy jayibuk jabil litunkutik ta prekursor. Xmuyubaj tajek kʼalal xi albat yuʼun li jkʼelvanej ta sirkuito kuʼunkutike: «Gary, ¿kʼu yuʼun mu xa och ta prekursor regular?». Jaʼ tijbat-o yoʼonton li kʼusi albate, jaʼ yuʼun laj yichʼ biiltasel ta prekursor regular ta 1990.

Chib to velta laj yichʼ jelbel xchukbenal li Gary, jkoj ta 1999 xchiʼuk ta 2008, pe jaʼ mas to toj tsots xchamel li Louise. Yuʼun maʼsat onoʼox vokʼ li stuke  xchiʼuk kʼalal laj kil ti vakib to sniʼ yoke, te laj kakʼ venta ti tsakbil ek li ta chamel ti Bardet-Biedl sbie. Kʼalal laj yichʼ kʼelel lek ta mas tsʼakale, te laj yichʼ ilel ti ep to kʼusitik muʼyuk lek ch-abtej li ta yut sbekʼtale. Toj ep xa yichʼoj operasion ti kʼu xa sjalil echʼem tale, voʼob veltae ta srinyon. Jech xtok, ip ta askal chamel jech kʼuchaʼal sbankile.

Ta skoj ti snaʼoj ti toj xibal sba li operasion chichʼ li Louise, baʼyel tskʼopon li jatvanejetike, li j-alubtasvanejetike xchiʼuk li yan j-abteletik ta ospital sventa chalbe ti mu xuʼ xichʼ chʼichʼe. Ta skoj taje, toj lek xil sba xchiʼuk li buchʼutik ch-abtejik ta ospital ti toj lek chchabiate.

Ep onoʼox kʼusitik ta jpaskutik li ta jnakutike, pe jaʼ sventa chkichʼkutik ta mukʼ Jeova skotol li kʼusi ta jpaskutike. Ta skoj ti chʼabal toʼox aparatoetik jech kʼuchaʼal oy avie, jal tajek ta jkʼelbe vunetik li kalabe. Pe li avie koliyal ti oy xa ta CD, ta DVD li kʼusitik chlokʼ ta mantale xchiʼuk li ta pajina ta Internet www.pr418.com, jkotolkutik xuʼ jkʼupinkutik xchanel jujun xemana li Vivlia ti kʼusi ora ta jkʼankutike, vaʼun jaʼ jech chkakʼ jloʼilkutik li ta tsobajeletike.

Bakʼintike tskomes ta sjol sloʼil ta tsobobbail li Gary; jech xtok, tskomes ta sjol kʼalal chetʼes sparte ta Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Dios. Ta 1995 lik abtejuk ta yajkoltaobba mol xchiʼuk toj ep yabtel, yuʼun jaʼ chchʼam li ermanoetik ta Salon sventa Tsobobbaile xchiʼuk chkoltavan ta sonido noxtok.

Li ermanoetike chchiʼinik ta cholmantal li Gary xchiʼuk chujbeik batel li silla de ruedas ti chtun yuʼun ta skoj ti ip ta artritise. Oy jun ermano xtok ti tskolta ta yakʼbel chanubtasel ta Vivlia jun krixchano ti oy ta yoʼonton mantale. Li Gary xtoke la stijbe yoʼonton jun ermana ti te van 25 jabil yiktaoj sba ta cholmantale. Xchaʼvoʼal li krixchanoetik taje yakal xa chkʼotik li ta tsobajeletike.

Li jmeʼe la xchanubtas ta sjalel kʼusitik kʼalal yichʼoj baluneb jabil li Louise, jech xtok la jchanubtaskutik ta luchom xchiʼuk li yajchabivaneje. Toj lek xaʼi spasel taje, jaʼ yuʼun alakʼik sba tsjalbe skʼuʼ neneʼetik ta tsobobbail xchiʼuk li buchʼutik mol meʼelik xae. Jech noxtok, tspas uni bikʼtal kartaetik ti tspakʼbe uni divujoetik sventa tspatbe yoʼonton yantik o sventa tstojbe ta vokol. Toj ep sbalil chilik li buchʼutik chichʼik li uni kartaetik taje. Ta sbikʼtal onoʼox la xchan tsʼib ta makina ti muʼyuk tskʼel li Louise. Koliyal li komputadora ti chkʼopoj stuke chchiʼin ta loʼil yamigotak ta koreo elektroniko. Vuklajuneb jabil yichʼoj kʼalal laj yichʼ voʼe, vaʼun toj lek chkaʼi xi-abtejkutik ta prekursor auksiliar kʼalal oy kampanya sventa cholmantale. Xchanoj teksto ta sjolik li Gary xchiʼuk Louise sventa xalbeik skʼoplal li kʼusitik xchʼunojik ti yaloj tspas Diose, ti «ta xlic jamuc satic li maʼsatetique» xchiuk ti «mu jbejuc ta na jech chal: “Toj ipun”» (Is. 33:24; 35:5).

Ta jtojkutik tajek ta vokol li kʼupil sba mantaletik ti te oy ta Skʼop Jeova ti yakʼoj ta naʼele. Jech xtok, ta sjunul koʼonton ta jtojkutik ta vokol ti ta slekil yoʼonton tskoltaunkutik ermanoetik ta tsobobbaile, yuʼun ti muʼyukuk tskoltaunkutike mu kʼusi ep spas kuʼunkutik ti jechuke. Ta melel, koliyal ti tskoltaunkutik Jeovae oy sbalil ta melel li jkuxlejalkutike.