1, 2. ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ xkakʼbetik smulin Jeova li kʼusitik chopol chkʼot ta pasele? Albo junuk skʼelobil.

 JNOPTIK ti jaʼot jun vinik ti oy xa sjabilal nupunemot xchiʼuk ti xamuyubaj noʼoxe. Pe oy jun velta ti muʼyuk smelol vul ata li ana kʼalal la sut tale. Solel lilijem vul ata li amexae, li axilae, li ateme, li apʼintake xchiʼuk vokʼemik tajek spisoal li anae. ¡Solel muʼyuk smelol li avuni nae! Mi xi van chaval ta anile: «¿Kʼu van yuʼun jech la spas li kajnile?». O mi xi van chavale: «¿Buchʼu xa noʼox la slilin li kʼusitik oy kuʼune?». Ta melel, jaʼ chanop ta anil li xchibal sjakʼobile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun anaʼoj ti mu jechuk tspas li avajnil ti akʼanoj tajeke, ti mu ta jechuk noʼox chlik slilin li kʼusitik oy avuʼunike.

² Jaʼ jech ti bu nakal li krixchanoetik eke, yuʼun ikʼubtasbil tajek li osil-balumile, toj echʼ noʼox majbail, milbail xchiʼuk mulivajel. Ta skoj ti ta jchantik Vivliae, jnaʼojtik lek ti maʼuk chakʼ Jeova li vokoliletik taje. Yuʼun jaʼ la spas Balumil sventa xkʼot ta kʼupil sba paraiso (Gén. 2:8, 15). Jaʼ jun Dios ti snaʼ xkʼanvan li Jeovae (1 Juan 4:8). Koliyal ti ta jchantik li Vivliae, jaʼ yakʼoj jnaʼtik buchʼu chakʼ ta melel li vokoliletike. Jaʼ li Diablo Satanase, ti jaʼ «li banquilal jpasmantal liʼ ta banamile» (Juan 14:30; 2 Cor. 4:4).

3. ¿Kʼuxi xuʼ sok li jnopbentike?

³ Akʼo mi jech, mu xuʼ xkakʼbetik smulin Satanás skotol li kʼusitik chopol ta jnuptantike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li kʼusitik ta jta-o jvokoltik bakʼintike, jaʼ ta skoj li kʼusitik chopol ta jpastike (kʼelo Deuteronomio 32:4-6). Akʼo mi jnaʼojtik ti jech ta melele, xuʼ van sok jnopbentik ta skoj ti jmulavilutike, vaʼun xuʼ van jaʼ xakʼ jvokoltik ta tsʼakal (Prov. 14:12). ¿Kʼuxi van taje? Yuʼun xuʼ van maʼuk ta jmul jtuktik o maʼuk ta smul Satanás chkiltik li kʼusitik chopol ta jnuptantike, vaʼun xuʼ xlik ilinkutik ta stojolal li Jeovae. Maʼuk noʼox taje, yuʼun xuʼ van xi xkaltik xtoke: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose» (Prov. 19:3).

4, 5. ¿Kʼuxi ti oy bu xi chal ta yoʼonton li yajtsʼaklom Cristoe: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose»?

 ⁴ ¿Mi melel van ti oy buchʼu xi chale: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose»? Ta melel, muʼyuk sbalil ti jech chkaltike (Is. 41:11). ¿Kʼusi ta jtatik ti jech chkaltike? Xi laj yal jun j-alnichimalkʼope: «Komkom tajek jkʼobtik sventa jtsaktik ta kʼop li Diose». Melel onoʼox, muʼyuk chkalbetik ta jamal ti jaʼ ta smul li Jeovae. Yuʼun xi chal li Proverbios 19:3: «Ta scoj sbolil yoʼnton [li krixchanoe] ta soquesat ta be; tsʼacal jaʼ chlic yacʼbe ta smul li Mucʼul Diose». Jech, xuʼ van xi xlik yal ta yoʼonton li jun krixchanoe: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose». Ti vaʼ yelan jtalelaltike mu me jamaluk xvinaj ta anil. Jaʼ yuʼun chaʼa, xuʼ van xij-ilin ta stojolal li Jeovae. Pe taje jaʼ chijnamaj-o ta stojolal li tsobobbaile o muʼyuk xa ta jpas ta sjunul koʼontontik li kʼusitik ta sventa yichʼobil ta mukʼ Jeovae.

⁵ ¿Kʼu van yuʼun ti oy bu xi chkaltike: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose»? ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu xijtsʼuj li ta petsʼ taje? Toj tsots skʼoplal ti jnabetik li stakʼobiltake. Yuʼun jaʼ sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae.

6, 7. ¿Kʼu yuʼun lik ilinikuk ta stojolal Jeova li j-israeletik ta skʼakʼalil Moisese?

⁶ ¿Kʼusi ta skoj ti chlik bikʼtal kʼopojuk ta yoʼonton ta stojolal Dios li yajtunel Jeova ti tukʼ yoʼontone? Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼelbetik skʼoplal voʼtos kʼusitik ti jecheʼ noʼox chkat koʼontontik yuʼune xchiʼuk ta jkʼelbetik skʼoplal junantik krixchanoetik ta Vivlia ti tsʼujik li ta petsʼ taje (1 Cor. 10:11, 12).

⁷ Xuʼ jaʼ xchibajesutik li xchopol loʼil yantike (kʼelo Deuteronomio 1:26-28). Mu toʼox jaluk yechʼel ti laj yichʼik lokʼesel ta mosoil ta Egipto li j-israeletike. Ta skʼelobil juʼelal laj yakʼ tal Jeova lajuneb vokolil ta stojolal li jteklum ti ch-ilbajinvane xchiʼuk ta tsʼakale, la smil ta Tsajal Nab li faraón xchiʼuk li yajsoltarotake (Éx. 12:29-32, 51; 14:29-31; Sal. 136:15). Poʼot xaʼox x-och ta Albil Balumil li steklumal Diose. Pe jaʼo lik ilinikuk ta stojolal Jeova li j-israeletike. ¿Kʼu van yuʼun chʼay xchʼunel yoʼontonik? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk lek kʼusi kʼot yalik lajunvoʼ li buchʼutik ay spaʼiik balumile (Núm. 14:1-4). ¿Kʼusi kʼot ta pasel un? Jaʼ ti muʼyuk bu x-ochik ta «lequil osil» skotol li jvokʼ kuxlejal taje (Deut. 1:34, 35). ¿Mi xuʼ van xchibajesutik ek kʼalal oy buchʼu chopol chkʼopoje, vaʼun ti jaʼ xlik bikʼtal kʼopojkutik-o ta skoj ti kʼuyelan chichʼutik ta venta li Diose?

8. ¿Kʼu yuʼun jaʼ laj yakʼbeik smulin Jeova li vokolil chil j-israeletik ta skʼakʼalil Isaiase?

⁸ Xuʼ me xchibajesutik li vokoliletike (kʼelo Isaías 8:21, 22). Chil tajek svokol steklumal Judá li ta skʼakʼalil Isaiase. Joybilik ta yajkontraik xchiʼuk chʼabal lek sveʼelik, jaʼ yuʼun ep buchʼutik laj yilik viʼnal. Pe li kʼusi mas vokole jaʼ ti chilik viʼnal ta mantale (Amós 8:11). Pe muʼyuk la skʼanbeik koltael li Jeovae, moʼoj; yuʼun solel lik «ilinicuc ta stojol li ajvalil yuʼunique xchiʼuc li [Diose]». Ta melel, jaʼ laj yakʼbeik smulin Jeova li kʼusitik chopol tsnuptanike. Mi oy bu chkat koʼontontik ta skoj jtosuk vokolile, xuʼ van xi xkal ta koʼontontik eke: «¿Kʼu yuʼun muʼyuk tskoltaun Jeova kʼalal mas chtun kuʼune?».

9. ¿Kʼu yuʼun chopol kʼusi la snopik li j-israeletik ta skʼakʼalil Ezequiele?

⁹ Mu jnaʼtik lek kʼusi smakoj. Ta skoj ti mu snaʼik lek j-israeletik kʼusi smakoj li kʼusi tspas Jeova ta skʼakʼalil Ezequiele, la snopik ti «muʼyuc tucʼ be stamoj» batel li Diose (Ezeq. 18:29). Xkoʼolaj kʼuchaʼal jaʼ xa chchapanik yaʼel li Diose, yuʼun tsnopik ti jaʼ xa mas tukʼike ti jaʼ muʼyuk li Jeovae, akʼo mi mu xaʼibeik smelolal skotol li kʼusi smakoje. Kʼalal oy bu mu xkaʼibetik smelolal junuk loʼil ta Vivlia o li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jkuxlejaltike, ¿mi xi van chkal ta koʼontontik eke: «“Muʼyuc tucʼ be stamoj” li Jeovae, jaʼ xkaltik, ti muʼyuk lek kʼusi tspase?» (Job 35:2).

10. ¿Kʼuxi xchanojbeik xchopol talelal Adán jlom krixchanoetik?

¹⁰ Mu me xkakʼbetik smulin yantik li kʼusi chopol ta jpastike. Ta slikebal onoʼox  kuxlejal laj yakʼbe smulin Dios li kʼusi chopol la spas Adane (Gén. 3:12). Akʼo mi snaʼoj lek kʼusi chkʼot ta pasel mi muʼyuk la xchʼunbe smantal Dios li Adane, laj onoʼox spas smul xchiʼuk jaʼ laj yakʼbe smulin li Jeovae. Ta melel, laj yal ti muʼyuk la lek li yajnil akʼbat yuʼun Jeovae. Jaʼ te lik xchanbeik tal xchopol talelal Adán jlom krixchanoetik, yuʼun jaʼ chakʼbeik smulin Jeova li kʼusitik chopol tspasike. Jaʼ yuʼun, skʼan me xi jakʼbe jbatike: «¿Mi xuʼ van xkʼot ta nopel kuʼun ti toj tsots ta chʼunel li smantaltak Jeova ta skoj ti chopol chkaʼi jba yuʼun li kʼusitik chopol ta jpase?».

11. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Jonase?

¹¹ Mu me jaʼuk xbat ta koʼontontik ti lekuk jkʼoplaltike. Li j-alkʼop Jonase chopol laj yaʼi ti kʼuyelan la xkʼuxubin jniniveetik li Jeovae (Jon. 4:1-3). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xiʼ mi xalik ti jaʼ jun jloʼlavanej j-alkʼop ta skoj ti muʼyuk chichʼ lajesel li jteklum kʼuchaʼal laj yale. Ta skoj ti jaʼ bat ta yoʼonton li kʼusi tsnopik ta stojolale, muʼyuk xakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton ta stojolal li jniniveetik ti sutesoj xaʼox yoʼontonike. ¿Mi xuʼ van jech jpastik ek kʼalal jaʼ chbat ta koʼontontik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, ti chlik ilinkutik ta stojolal Jeova ta skoj ti muʼyuk to yakʼojbe slajeb li kʼusitik chopole? Mi oy xa ta sjayibaluk jabil chkaltik ti poʼot xa xtal li skʼakʼalil Jeovae, ¿mi tavan xa xkaʼitik smalael li kʼusi yaloj Jeova ta skoj ti chchopol loʼilajik ta jtojolaltik ta sventa ti chkaltik li kʼusi chal Vivliae? (2 Ped. 3:3, 4, 9.)

12, 13. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi xi chlik yal li koʼontontike: «Muʼyuk lek chkil li kʼusi tspas Jeovae»?

¹² ¿Kʼusi skʼan jpastik mi xi chlik yal li koʼontontike: «Muʼyuk lek chkil li kʼusi tspas Jeovae»? Mu me jchʼay ta joltik ti muʼyuk lek taje. Xi chal li Proverbios 19:3 ta Xchʼul Cʼop ti Jtotic Diose, ta skʼop Chamula: «Spimubel ti vinique, ta xchʼay ta be xchiʼuc, ta tsʼacal to ti vinic une, utsuc xa scajanbe ta sba ti Diose». Teuk me ta joltik taje, vaʼun jkʼelbetik skʼoplal voʼtos kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xij-ilin ta stojolal li Jeovae.

¹³ Lekuk-o me xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Kʼalal lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae jaʼ me tskoltautik sventa mu xij-ilin ta stojolal ta skoj ti jmulavilutike (kʼelo Proverbios 3: 5, 6). Skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeova. Jech noxtok, skʼan me mu toj pʼijuk xkaʼi jbatik xchiʼuk mu me toj tsotsuk xa jkʼoplal xkaʼi jbatik (Prov. 3:7; Ecl. 7:16). Kʼalal jech ta jnoptike, jaʼ me tskoltautik sventa mu xkakʼbetik smulin Jeova li kʼusitik chopol chkʼot ta pasele.

14, 15. ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu xchibajesutik li xchopol loʼil yantike?

¹⁴ Mu me xchibajesutik li xchopol loʼil yantike. Li j-israeletik ta skʼakʼalil Moisese xuʼ spat lek yoʼontonik ta stojolal Jeova ti jpʼel skʼoplal ch-akʼbatik li Albil Balumile (Sal. 78:43-53). Pe kʼalal laj yaʼiik li kʼusi laj yal li lajunvoʼ jpaʼivanejetik ti muʼyuk tukʼ yoʼontonike, «muc xa svules ta yoʼntonic cʼu xʼelan [...] stsatsal» li Jeovae (Sal. 78:42). Mi ta jnopbetik skʼoplal li kʼusitik spasoj Jeovae ta me xtal ta joltik skotol li kʼusitik lek spasoj ta jtojolaltike, vaʼun mas to me tstsatsub ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuke. Mi jech ta jpastike jaʼ me tskoltautik sventa mu xijnamaj ta stojolal Jeova kʼalal chchopol kʼopojike (Sal. 77:11, 12).

¹⁵ ¿Kʼusi van xuʼ xkaltik mi oy kʼusi chopol ta jnoptik ta stojolal li kermanotaktike? Mi jeche xuʼ me snamajesutik ta stojolal li Jeovae (1 Juan 4:20). Kʼalal lik chopol loʼilajikuk ta stojolal yabtel Aarón li j-israeletike, jaʼ laj yichʼ chopol loʼiltael laj yaʼi li Jeovae (Núm. 17:10). Yikʼaluk me jaʼ jech xkakʼbetik ta smul li Jeova eke. ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal chlik ilinkutik xchiʼuk chlik bikʼtal kʼopojkutik ta stojolal li buchʼutik tstunes Jeova sventa tsbeiltas li s-organisasion ta Balumile (Heb. 13:7, 17).

16, 17. ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik kʼalal chkil jvokoltike?

¹⁶ Jvules ta joltik ti maʼuk chakʼ jvokoltik li Jeovae. Tskʼan chkoltaatik yuʼun Jeova li j-israeletik ta skʼakʼalil Isaiase, akʼo mi xchʼakoj xaʼox sbaik ta stojolal (Is. 1:16-19). Mu ventauk kʼusi vokolil jnuptanojtik, tspat koʼontontik ti ta onoʼox xchabiutik xchiʼuk ti oy ta yoʼonton tskoltautik li Jeovae (1 Ped. 5:7). Jech onoʼox ta melel, chalbutik ta jamal ti chakʼ kipaltik sventa xkuch kuʼuntike (1 Cor. 10:13).

¹⁷ Akʼo mi tukʼ stalelal li Jobe, laj yil svokol. Jaʼ yuʼun, mi yakal chkil jvokoltik ti maʼuk ta jmultike, skʼan me jvules ta joltik ti maʼuk chakʼ li Jeovae. Yuʼun skontrainoj li choplejale, jaʼ skʼanoj li tukʼilale (Sal. 33:5). Xiuk xkaltik kʼuchaʼal li yamigo Job ti Eliú sbie: «Li Diose mu snop cʼusi chopol; li Bochʼo echʼem svuʼele mu spas cʼusi muʼyuc lec» (Job 34:10). Muʼyuk bu chakʼ jvokoltik li Jeovae, yuʼun «scotol li cʼusi leque xchiʼuc li cʼusitic lec tucʼ chijʼacʼbate jaʼ te ta xlic tal» ta stojolal (Sant. 1:13, 17).

18, 19. ¿Kʼu yuʼun skʼan jpat lek koʼontontik ta stojolal li Jeovae? Albo junuk skʼelobil.

¹⁸ Jpat me lek koʼontontik ta stojolal li Jeovae. Toj tukʼ li Diose xchiʼuk mu jtabetik li snopbene (Is. 55:8, 9). Vaʼun chaʼa, kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk kʼalal jnaʼojtik ti kʼuyepal xuʼ kuʼuntik ta spasele, jaʼ me tskoltautik sventa xkaltik ti mu xkaʼibetik smelolal skotole (Rom. 9:20). Bakʼintik tajek ti xkaʼibetik smelolal kʼusi smakoj li kʼusi chkʼotanuk ta pasele. Jech onoʼox, aviloj ti jech ta melel li kʼusi chal li pʼijil loʼil liʼe: «Li bochʼo tspoj sbae melel xa yaʼyel li cʼusi chale; pero cʼalal me icʼot li yane chlic vinajuc me melel» (Prov. 18:17).

¹⁹ Kʼalal oy kʼusi tspas junuk kamigotik ti jpatoj koʼontontik ta stojolale, ¿mi ta anil van ta jnoptik ti chopol li kʼusi la spas ta skoj ti mu xkaʼibetik lek smelolale o ti yan sba chkiltike? Moʼoj, muʼyuk kʼusi chopol ta jnoptik ta stojolal li kamigotik ti oy xa sjabilal xkojtikintike, yuʼun mu jnaʼtik lek skotol kʼusitik smakoj li kʼusi la spase. Mi jech ta jpat koʼontontik ta stojolal li kamigotik ti jpasmulile, ¡mas to me skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li Jtotik ta vinajel ti mas tukʼ smantaltak xchiʼuk ti mas tukʼ snopbene!

20, 21. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkakʼtik venta buchʼu ta smule?

 ²⁰ Kakʼtik venta buchʼu ta smul. ¿Kʼu yuʼun skʼan jech jpastik? Yuʼun jaʼ ta jmultik jlom li kʼusitik chkil-o jvokoltike. Jaʼ yuʼun skʼan me xkakʼtik venta (Gál. 6:7). Mu me jaʼuk xavakʼbe smulin Jeova li kʼusitik chopol chkʼot ta pasel ta akuxlejale. ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ ti jech jpastike? Kalbetik skʼoplal jkot karo ti toj lek x-anilaj pasbile. Jnoptik avaʼi ti oy jun vinik ti muʼyuk chchʼun ti kʼu stsatsal skʼan tsʼotel li karo kʼalal jaʼo ch-echʼ ta jun kurva ti toj xibal sbae, vaʼun tspas choke. ¿Mi jaʼ van ta smul li buchʼu la smeltsan li karoe? ¡Maʼuk! Jaʼ jech li voʼotike, yakʼoj jnop jtuktik Jeova li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Xchanubtasojutik xtok kʼuxi xuʼ jnoptik lek li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Jaʼ yuʼun, mu me stakʼ xkakʼbetik smulin Jpasvanej kuʼuntik li kʼusi chopol chkʼot ta pasel kuʼuntike.

²¹ Melel onoʼox chaʼa, li vokolil chkiltike maʼuk ta smul skotol li kʼusi muʼyuk lek ta jpastike. Bakʼintike jaʼ ta skoj «li yorail xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk malabil chkʼot ta pasele» (Ecl. 9:11, TNM). Jech xtok, mu me xchʼay xkaʼitik ti jaʼ bankilal j-akʼchoplejal li Diablo Satanase (1 Juan 5:19; Apoc. 12:9). ¡Jaʼ jkontratik li Satanase, maʼuk me li Jeovae! (1 Ped. 5:8.)

22, 23. ¿Kʼusi skʼan jvules ta jol tik mi oy kʼusi chkat-o koʼontontike?

²² Kʼalal oy kʼusi chopol chkʼot ta pasel ta jtojolaltike, jvules ta joltik li kʼusi kʼot ta stojolal li Josué xchiʼuk Calebe. Mu jechuk la spasik jech kʼuchaʼal li lajunvoʼ jpaʼivanejetike, moʼoj; yuʼun li chaʼvoʼ tukʼil viniketike lek kʼusi kʼot yalik (Núm. 14:6-9). Yuʼun laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jeova. Akʼo mi jech, te xyal xmuyik 40 jabil ta takixokol balumil xchiʼuk li yan j-israeletike. ¿Mi bikʼtal kʼopojik van li Josué xchiʼuk Calebe xchiʼuk mi laj van snopik ti mu sta-o ti vaʼ yelan chil svokolike? Muʼyuk. La spat yoʼontonik ta stojolal Jeova. ¿Kʼusi la staik un? ¡Akʼbatik bendision! Akʼo mi toj ep cham li j-israeletik ta takixokol balumile, laj yakʼ Jeova ti akʼo x-ochik ta Albil Balumil li Josué xchiʼuk Calebe (Núm. 14:30). Jaʼ jech li voʼotik eke, ta me xakʼbutik bendision Jeova mi «muc xchibaj coʼntontic» ta spasbel li kʼusi tskʼan yoʼontone (Gál. 6:9; Heb. 6:10).

²³ ¿Kʼusi skʼan jpastik mi chchibaj-o koʼontontik li kʼusitik chopol chkʼot ta pasel ta jkuxlejaltike, li kʼusitik chopol tspas yantike o li kʼusi chopol chbat ta nopel kuʼuntike? Jaʼ kakʼ ta koʼontontik snopel li slekil talelaltak Jeovae xchiʼuk jnopbetik skʼoplal li kʼusi chakʼbutike. Xi me jakʼbe jbatike: «¿Kʼu van yelan jkuxlejal ti muʼyukuk laj kojtikin li Jeovae?». Mu me xijnamaj ta stojolal xchiʼuk mu me xiuk xkal ta koʼontontike: jaʼ «ta smul li Mucʼul Diose».