1, 2. ¿Kʼuxi chvinaj ta jkuxlejaltik ti kʼuyelan laj kichʼtik tsʼitesel xchiʼuk li kʼusitik oy ta jpat jxokontike?

 TA JKUXLEJALTIK chvinaj ti kʼuyelan laj kichʼtik tsʼitesel xchiʼuk li kʼusitik oy ta jpat jxokontike. Te chvinaj ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike, ti kʼusi ta jlajestike xchiʼuk ti kʼuyelan jtalelaltike. Jaʼ ta skoj stalelal li buchʼutik oy ta jpat jxokontike xchiʼuk li kʼusitik chkʼot ta jkuxlejaltike.

² Pe oy kʼusitik ti mas to tsots skʼoplale, ti jaʼ xkom to li kʼusi lek chkaʼitik slajesele o ti kʼuyelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike. Yuʼun ta jbikʼtaltik onoʼox chkichʼtik chanubtasel ti oy kʼusitik leke xchiʼuk ti oy kʼusitik chopol ti skʼan jpʼajtike. Jech xtok, jelel snopben ta jujuntal li krixchanoetike. Li kʼusitik lek chkiltike jaʼ ta skoj li kʼusi oy ta jol koʼontontike. Xi jamal chal li Vivliae: «Li yanlum cristianoetic ti muʼyuc yaʼyojic smantaltac Diose, jaʼ oy tspasic ta stalelic noʼox jech chac cʼu chaʼal chal li smantaltac Diose» (Rom. 2:14). Pe ¿mi jaʼ skʼan xal ti stakʼ jpastik li kʼusitik nopem xaʼi tspasik ta jlumaltik o li kʼusitik laj kichʼtik chanubtasel ta jbikʼtaltik ta skoj ti chʼabal junuk smantal Dios ti jamal chal ti mu stakʼ pasele?

3. ¿Kʼusi chib srasonal oy yuʼunik li yajtsʼaklomtak Cristo sventa mu spasik li kʼusitik nopem xaʼiik li krixchanoetike?

³ Oy chib srasonal ta Vivlia ti skʼan mu jechuk snopik li yajtsʼaklomtak Cristoe. Li baʼyele jaʼ liʼe: «Oy be ti tucʼ ta tamel yilele, pero ti bu chcʼote jaʼ sventa lajel» (Prov. 16:25). Ta skoj ti jmulavilutike mu xuʼ tukʼ jbeiltas jba jtuktik (Prov. 28:26; Jer. 10:23). Li xchibale jaʼ li «sdiosic liʼ ta banomile», li Satanase, jaʼ li buchʼu yichʼoj ta venta li kʼusi lek chil o chopol chil li krixchanoetike, li kʼusi nopem xaʼiik spasele xchiʼuk li kʼusi muʼyuke (2 Cor. 4:4, Ch; 1 Juan 5:19). Jech oxal, mi ta jkʼan lek chilutik Jeova xchiʼuk mi ta jkʼan xakʼbutik sbendisione, skʼan jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Mu xa jechuc xanopic jech cʼu chaʼal ta spasic ti jnaclejetic ta banomil ti yan sjol yoʼntonique. Jeluc ti snopbenal avuʼunique  yoʼ jech ta xʼachʼub ti acuxlejalique. Jech ta xlic avaʼibeic yoʼnton ti Diose, jaʼ ti cʼusi lec ta pasele, ti cʼusi xmuyubaj yoʼnton yuʼune, ti cʼusi lec tucʼ ta xile» (Rom. 12:2, Ch).

4. ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

⁴ Oy oxtos kʼusitik tsots skʼoplal ta Romanos 12:2 ti ta jchantik li ta xchanobil liʼe. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xijelutik? 2) ¿Kʼusi smakojbe skʼoplal ti chijelutike? 3) ¿Kʼuxi xuʼ xijelutik?

5. ¿Buchʼutik mas chtun yuʼun li kʼusi chal Romanos 12:2?

⁵ Li karta la stakbe batel jromaetik li jtakbol Pabloe, maʼuk la stakbe batel li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletik o li yan krixchanoetike, moʼoj; jaʼ la stsʼibabe li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele (Rom. 1:7). Laj yalbe ti akʼo xjelike xchiʼuk ti «mu xa jechuc [s]nopic jech cʼu chaʼal ta spasic ti jnaclejetic ta banomil[e]». Kʼalal «jech cʼu chaʼal ta spasic ti jnaclejetic ta banomil», xie; ta sventa li yajtsʼaklomtak Cristo li vaʼ kʼakʼale, ti te van ta sjabilal 56 ta jkʼakʼaliltike, te smakojbe skʼoplal li smantal jromaetike, li kʼusitik nopem xaʼiik spasel, stalelalik xchiʼuk ti kʼuyelan tslap skʼuʼ spokʼike. Kʼalal «mu xa jechuc xanopic», xi li Pabloe; chakʼ ta ilel ti jaʼ jech yakal tspasik jlom yajtsʼaklomtak Cristoe xchiʼuk ti jaʼ jech tsnopik kʼuchaʼal li yan krixchanoetike. ¿Kʼu yelan ch-abtej ta xkuxlejalik li kʼusitik tspasik jnaklejetike?

6, 7. Kʼalal takbatik karta yuʼun Pablo li yajtsʼaklomtak Cristoe, ¿kʼusi vokolal tsnuptanik li ta Romae?

⁶ Li buchʼutik tsvulaʼanik Roma avie, te chilik ti kʼuyelan jinem kom li temploetike, li mukinaletike, li kʼusitik vaʼanbile, li estadioetik xchiʼuk teatroetike, ti laj yichʼik vaʼanel jlom ta baʼyel sigloe. Taje jaʼ chakʼ jnaʼtik kʼu toʼox yelan srelijionik xchiʼuk stalelal xkuxlejalik. Jlom livroetik ti chalbe skʼoplal sloʼil xkuxlejal krixchanoetike te chalbe skʼoplal li buchʼutik tsmil sbaike, li tsalbail ta karetaetik sventa paskʼope, li kʼusitik chakʼik ta ilel xchiʼuk kʼejimoletik ti ep kʼusitik chalbe sloʼilale, ti kʼexlal sba li jlome. Jech xtok, toj lek xmanolajik xchiʼuk xchonolajik li ta Romae, jaʼ yuʼun lek tspasik kanal (Rom. 6:21; 1 Ped. 4:3, 4).

⁷ Akʼo mi ep tajek stemploik xchiʼuk sdiosik li jromaetike, muʼyuk bu yakʼoj ta yoʼontonik sventa lek xil sbaik xchiʼuk li diosetik taje. Jaʼ noʼox tsnopik mas ta sventa srelijionik kʼalal oy buchʼu chvokʼe, kʼalal oy buchʼu chnupune xchiʼuk kʼalal oy buchʼu chchame, jaʼ jech nopem xaʼiik tspasik jujun kʼakʼal. Jaʼ yuʼun, jnoptik xa noʼox avaʼi kʼu to yelan laj yichʼik sujel li yajtsʼaklomtak Cristoe. Ep buchʼutik jaʼ jech chʼiik tal, jaʼ yuʼun jamal xvinaj ti skʼan xjelik sventa xkʼotik ta melel yajtsʼaklom Cristoe. Ti skʼan xjelike mu teuk noʼox chlaj skʼoplal kʼalal chichʼik voʼe.

8. ¿Kʼu yuʼun xibal sba sventa yajtsʼaklomtak Cristo li balumil avie?

 ⁸ Toj xibal sba sventa yajtsʼaklomtak Cristo ek li balumil avie. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ta buyuk noʼox oy li s-espiritu balumile (kʼelo Efesios 2:2, 3; 1 Juan 2:16). Skotol kʼakʼal chakʼutik ta vokol li kʼusitik tskʼan balumile, li kʼusitik tsnope xchiʼuk li smantaltak sventa talelale, jaʼ yuʼun xibal sba ti jchantik li kʼusitik tspase. Oy ep srasonal kuʼuntik sventa jchʼuntik li tojobtasel laj yal Pablo ti «mu xa jechuc [jnoptik] jech cʼu chaʼal ta spasic ti jnaclejetic ta banomil» sventa xijelutike. ¿Kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik?

9. ¿Kʼusi sjeloj ta xkuxlejalik ep krixchanoetik kʼalal skʼan toʼox xichʼik voʼe?

⁹ Kʼalal oy buchʼu chchan xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejal li chanubtaseletik ta Vivliae, chlik chʼiuk ta mantal. Te chvinaj kʼalal chjel li xkuxlejale, ti chikta li jecheʼ relijione xchiʼuk ti chlekub stalelal kʼuchaʼal stalelal li Cristoe (Efes. 4:22-24). Skotol jabil xijmuyubaj ti ta smilal noʼox krixchanoetik tspas yuʼunik li kʼusi skʼan pasel sventa xichʼik voʼ ti jaʼ jech chakʼik ta ilel ti yakʼoj sbaik ta stojolal Diose. Jaʼ xmuyubaj-o li Jeovae (Prov. 27:11). Pe skʼan me xi jakʼbe jbatike: «¿Mi laj xa van jpas skotol li kʼusi skʼan pasele?».

10. ¿Kʼu yuʼun mu koʼoluk ti chijelutik xchiʼuk ti chlekub jtalelaltike?

¹⁰ Ti skʼan xijelutike maʼuk noʼox skʼan xijchʼi ta mantal o ti chlekub jtalelaltike. Li Diccionario expositivo de palabras del Antiguo y del Nuevo Testamento exhaustivo, yuʼun W. E. Vine, xi chal ta sventa li jpʼel kʼop ti «jeluc», xie: «Li ta Ro[manos] 12.2 chal ti jelel kʼalal jun noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusitik oy ta balumile xchiʼuk ti chijelutik (o ti ta jkʼatajes jbatik) ta yut koʼontontik ta skoj ti chkachʼubtastik jnopbentik ta sventa li Chʼul Espiritue». Jaʼ yuʼun, ti chjel li jun yajtsʼaklom Cristoe maʼuk noʼox chikta li kʼusitik chopol tspase, ti chopol chkʼopoje xchiʼuk ti chmulivaje. Akʼo mi mu xojtikinik kʼusi chal Vivlia li jlom krixchanoetike, chakʼbeik onoʼox yipal sventa mu jechuk spasik. Jech oxal chaʼa, ¿kʼusi smakojbe skʼoplal ti chjel li yajtsʼaklom Cristoe?

11. Jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe, ¿kʼu la yelan ti chijelutike?

¹¹ Xi la stsʼiba li Pabloe: «Jeluc ti snopbenal avuʼunique». Kʼalal «snopbenal», xi li Vivliae, te tsakal skʼoplal li jtalelaltike xchiʼuk ti jnaʼtik xijrasonaje. Li ta slikebal skarta Pablo sventa jromaetike, laj yalbe skʼoplal krixchanoetik ti chakʼik ta ilel ti jaʼ tsnopik «li cʼusitic muʼyuc stue» xchiʼuk ti «inoj ta yoʼntonic scotol cʼusi muʼyuc tucʼ, cʼusi chopol, xpichʼetel oʼntonal, muliletic, tiʼetel oʼntonal, milvanej, saʼcʼop, loʼlavanej» xchiʼuk yan kʼusitik ti chakʼ vokolile (Rom. 1:28-31). Ta skoj ti jaʼ jech chʼiik tal kʼalal pasik ta yajtuneltak  Diose, tijbat yoʼontonik yuʼun Pablo ti akʼo xjelike xchiʼuk ti akʼo x-achʼub li snopbenike.

12. 1) ¿Kʼusi tsnop li krixchanoetik avie? 2) ¿Kʼu yuʼun xibal sba ta sventa li yajtsʼaklomtak Cristoe?

¹² Kʼux ta alel ti jaʼ jech stalelal ek li krixchanoetik ti bu nakalutik jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe. Xuʼ van tsnopik ti chʼabal xa sbalil ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik ta Vivliae. Ep jchanubtasvanejetik xchiʼuk totil meʼiletike muʼyuk noʼox kʼusi mas chopol chilik xchiʼuk chalik ti xuʼ la spas kʼusi tskʼan yoʼonton li krixchanoetike. Jech xtok, chalik ti jaʼ la tsnop stukik li kʼusi lek o li kʼusi chopole. Maʼuk noʼox taje, yuʼun ep buchʼutik ti xchʼunojik Diose chalik ti oy la sderecho tspasik li kʼusi tskʼan yoʼontonike, ti mu la persauk xchʼunbeik li smantal Diose (Sal. 14:1). Li nopbenal taje toj xibal me sba ta sventa li melel yajtsʼaklomutik Cristoe. Mi mu xkichʼ jpʼijiltike, xuʼ xkiktatik ta xchʼunel li mantaletik chakʼ s-organisasion Diose, jech xtok xuʼ van xlik kaltik li kʼusi muʼyuk lek chkiltike. O xuʼ van ta jchibal kʼoptatik li tojobtaseletik ta Vivlia ti chkichʼtik albel ta sventa li chʼayob oʼontonale, li Internete o li chanun ta universidade.

13. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkʼel jbatik lek kʼalal ta jkʼeltik kʼuyelan li jtalelaltike?

¹³ Jech oxal chaʼa, sventa mu xa jechuk jnoptik kʼuchaʼal li jnaklejetike skʼan jkʼel jbatik lek kʼu kelantik, ti kʼuyelan chkaʼi jbatike, li kʼusi ta jkʼan ta jtatike xchiʼuk li mantaletik ta jchʼuntike. Taje xuʼ van mu jamaluk xvinaj. Yantike xuʼ van tskʼupil kʼoptautik ta skoj ti jaʼ lekil yajtunelutik Jeovae. Pe voʼotik noʼox jnaʼtik mi sjelojutik xa ta melel li yojtikinobil ta Vivliae xchiʼuk mi jech yakal-o tsjelutik (kʼelo Santiago 1:23-25).

14. ¿Kʼusi tskoltautik sventa xijelutik?

¹⁴ Ti chijelutike skʼan ta yut koʼontontik xlik jeluk, jech oxal skʼan oyuk kʼusi xkʼot kʼalal to ta yut koʼontontik. ¿Kʼusi tskoltautik? Jaʼo kʼalal ta jchantik li kʼusi tskʼanbutik Jeova jech kʼuchaʼal tskʼan yoʼonton ti te albil ta Vivliae, ti kʼusi ta jpastike jaʼ chakʼ ta ilel li kʼusi oy ta koʼontontike xchiʼuk chakʼ kiltik kʼusitik skʼan jel ta jkuxlejaltik sventa jpastik li «cʼusi lec tucʼ» ta xil Diose (Rom. 12:2, Ch; Heb. 4:12).

15. ¿Kʼu yelan chvinaj ti jelemutik xa kʼalal tspatutik li Jeovae?

¹⁵ (Kʼelo Isaías 64:8.) Li lokʼolkʼop la stunes j-alkʼop Isaiase oy kʼusi chakʼ jnoptik. Li Jeova ti jaʼ Jpatvaneje, ¿kʼuxi tspatutik? Muʼyuk bu tsjel jpat jxokontik sventa mas kʼupil jbatik xijvinaj. Maʼuk ta jpat jxokontik ti tspatutike jaʼ ta sventa li mantale. Mi chkakʼtik akʼo spatutike, chjel li koʼontontike, jaʼ xkaltik, ti kʼu kelantik ta mantale, ti jaʼ li kʼusi chtun tajek kuʼuntik sventa jtsalbetik yip li balumile. ¿Kʼu yelan tspatutik li Jeovae?

16, 17. 1) Albo smelolal kʼusi tspasbe achʼel sventa tspat lekil pʼinetik li jpatpʼine. 2) ¿Kʼuxi tskoltautik Skʼop Dios sventa oyuk jbaliltik xilutik li Jeovae?

¹⁶ Sventa chichʼ patel jpʼejuk pʼine, skʼan lekuk li achʼele. Pe chaʼtos li kʼusi skʼan spas li jpatpʼine. Baʼyel, skʼan stʼuj lek sventa tslokʼesbe li xchopolile xchiʼuk li kʼusitik tsokes li achʼele. Te une skʼan lek noʼox yepal chakʼbe voʼ sventa tsvotsʼilan xchiʼuk ti lekuk stakʼ patele.

¹⁷ Kʼuchaʼal chkiltike skʼan xichʼ tʼujel lek li achʼele xchiʼuk skʼan akʼbel lek yaʼlel sventa stakʼuk votsʼel xchiʼuk ti lekuk stakʼ patel ta pʼin ti toj ep sbalile. Jech kʼuchaʼal tsjel lum li voʼe, li Skʼop Dios eke tsjel jkuxlejaltik. Tskoltautik sventa mu xa jechuk jnoptik kʼalal  mu toʼox xkojtikintik li Diose xchiʼuk ti oyuk xa jbaliltik xilutike (Efes. 5:26). ¿Mi xkakʼtik venta kʼu yuʼun ti nopoltik noʼox chkichʼtik albel ti skʼan jchantik skotol kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti xijbat li ta tsobajeletike ti jaʼ te chichʼ chanel li Skʼop Diose? Yuʼun jaʼ jech chkakʼtik akʼo spatutik li Jeovae (Sal. 1:2; Hech. 17:11; Heb. 10:24, 25).

18. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan jnopbetik lek skʼoplal kʼusi chal Skʼop Dios mi ta jkʼantik akʼo sjel jkuxlejaltike? 2) ¿Kʼusitik sjakʼobiltak skʼan jnopbetik skʼoplal?

¹⁸ Maʼuk noʼox skʼan jkʼeltik xchiʼuk jchantik Vivlia sventa xjel li jkuxlejaltike. Ep krixchanoetik chchanik bakʼintik xchiʼuk xojtikinik van lek. Xuʼ van oy ataoj krixchanoetik ti jech chalik kʼalal chachol mantale. Jlome skomesoj ta sjolik loʼiletik ta Vivlia. * Akʼo mi jech, li kʼusi chchanike muʼyuk mas chjelbat snopbenik o muʼyuk chjelbat ta j-echʼel li xkuxlejalike. ¿Kʼusi skʼan spasik? Sventa xjelbat xkuxlejal yuʼun Skʼop Dios li jun krixchanoe skʼan xakʼ kʼotuk ta yoʼonton. Jaʼ yuʼun skʼan jchʼakbetik yorail sventa jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike. Lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jchʼunoj ta melel ti maʼuk noʼox chanubtaseletik ta sventa relijion li kʼusitik jchanoje? ¿Mi mu kilojuk ta jkuxlejal jtuk ti jaʼ li melel mantale? Jech xtok, ¿mi xkil kʼuyelan xuʼ xkakʼ ta jkuxlejal o mi ta jnop ti jaʼ noʼox skʼan xkakʼ ta chanele? ¿Mi jaʼ van tskʼoponun chkaʼi li Jeovae?». Mi ta jnopbetik skʼoplal li sjakʼobiltak taje, mas to me chkʼot ta koʼontontik ti jkʼanojtik li Jeovae. Mas to chchʼi batel ti kʼuyelan jkʼanojtike. Kʼalal jech chkʼot ta koʼontontike, jaʼ me tstij koʼontontik sventa jel li jkuxlejaltike (Prov. 4:23; Luc. 6:45).

19, 20. ¿Kʼusi tojobtasel ta Vivlia chakʼbutik epal bendision?

¹⁹ Kʼalal nopoltik noʼox ta jchantik li Skʼop Diose xchiʼuk ti ta jnopbetik skʼoplale jaʼ tstij koʼontontik sventa jpastik-o li kʼusi laj yal Pabloe liʼe: «[Jipik] comel li pocoʼ atalelique xchiʼuc li yabtelal chapasic toʼoxe. Jaʼ xa xalapic o batel li achʼ atalelique, yuʼun jech yantic chalecubic batel» (Col. 3:9, 10). Ta melel, mi chkaʼibetik lek smelolal li chanubtaseletik ta Vivliae, ta me jlaptik li achʼ talelale, mi jeche jaʼ tspojutik sventa mu xijtsʼuj li ta spetsʼtak Satanase.

²⁰ Xi tsvules ta joltik li jtakbol Pedroe: «Jaʼ tscʼan jechoxuc jech chac cʼu chaʼal nichʼonil ti lec jchʼunej mantale. Mu me xapasic cʼusi tscʼan avoʼntonic jech chac cʼu chaʼal laj apasic ti cʼalal mu toʼox xavotquinic Diose». Xchiʼuk laj yal ti lekuk sak li jtalelaltike (1 Ped. 1:14, 15). Mi chkakʼbetik yipal ta yiktael ti kʼu toʼox yelan jnopbentike, li jtalelaltike xchiʼuk ti chkakʼ akʼo sjel li jkuxlejaltike ta jtatik epal bendision jech kʼuchaʼal ta jchantik batel li ta yan xchanobile.