XI JAMAL chal Vivlia ta sventa li malaliletike: «Cʼano me avajnilic jujunoxuc jech chac cʼu chaʼal cʼux ta avoʼnton abecʼtal atuquique». Jech ek li ajnilaletike skʼan «acʼo yichʼ ta mucʼ li smalalique». Xchaʼvoʼalik skʼan spasik kʼusi oy ta sbaik sventa «jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic» (Efes. 5:33; Gén. 2:23, 24). Kʼalal jal xa yikʼoj sbaike mas tstsatsub batel ti skʼanoj sbaike xchiʼuk ti jmoj oyike. Xuʼ jkoʼoltastik ta yibel chaʼpets teʼetik ti nopol xil sbaik ti lek stsakoj sba li yibelike, li kʼusi oy ta yoʼontonik li malalil xchiʼuk ajnilal ti xmuyubaj nupunemike yantik lek stsatsub batel.

Pe ¿kʼusi van chkʼot ta pasel ti oy buchʼu junukal xcham yuʼunike? Kʼalal jeche chlaj skʼoplal ti jmoj oyik ti mu toʼox xlaj yilel kʼalal kuxulike. Jutuk mu skotoluk velta li buchʼu chcham snup xchiʼile toj kʼux chaʼi, toj stuk chaʼi sba xchiʼuk xuʼ van chilta sba o jaʼ ta smul chaʼi. Ti oy van 58 jabil nupunem toʼox li Danielae laj yojtikinan ep buchʼutik ti chamem snup xchiʼilike. * Akʼo mi jech, xi jamal laj yal kʼalal cham li smalale: «Jaʼ to laj kakʼ venta ti kʼusitik smakoj ta melele. Mu xkaʼibetik smelolal jaʼ to mi jech kʼot ta jtojolaltike».

Junantik buchʼutik xchanojbeik lek skʼoplale chalik ti kʼalal oy buchʼu chcham snup xchiʼile mu kʼusi xkoʼolaj-o li vokolil chaʼiike. Li buchʼutik chamem snup xchiʼilike jech chalik ek. Li Milie oy xa jayibuk jabil chamem li smalale, pe xi chalbe skʼoplal ti kʼu yelan chaʼi sbae: «Solel muʼyuk kʼusi xitun-o  chkaʼi». Taje jech chaʼi sba ta skoj ti cham li smalal ti 25 jabil laj yikʼ sbaike.

Li Susane tsnop toʼox ti kʼalal mu xlaj yokʼita smalalik li meʼon antsetike, yuʼun mu xa noʼox kʼusi xkuch yuʼunik jsetʼuk. Vaʼun kʼalal oy xaʼox 38 jabil snupunele cham li smalale. Akʼo mi echʼem xa mas ta jtob jabil, xi jamal chale: «Skotol kʼakʼal te oy ta jnopben li jmalale». Ta skoj ti tsnaʼ tajeke nopolik noʼox chokʼita.

Li Vivliae chal ti chjalij xchiʼuk ti toj kʼux tajek chaʼi li buchʼu chcham snup xchiʼile. Kʼalal cham li Sarae, li smalal ti jaʼ li Abrahame «ep iʼocʼ ta sventa ti icham li Sarae; ep laj yat yoʼnton» (Gén. 23:1, 2). Li Abrahame xchʼunoj ta melel ti oy chaʼkuxesele, akʼo mi jech, mu x-echʼ xkʼuxul laj yaʼi ti cham li yajnile (Heb. 11:17-19). Li Jacob eke mu aniluk la xchʼay ta sjol kʼalal cham li Raquel ti skʼanoj tajeke. Ta xkʼuxul yoʼonton chalbe xnichʼnab skʼoplal li yajnile (Gén. 44:27; 48:7).

¿Kʼusi chakʼ jchantik li skʼelobiltak ta Vivlia taje? Jaʼ ti chjalij jayibuk jabil ti chil svokol li buchʼu chamem snup xchiʼile. Jaʼ yuʼun, kʼalal chkiltik ch-okʼ xchiʼuk chat yoʼonton li buchʼu chamem snup xchiʼile, mu jnoptik ti yuʼun mu kʼusi xkuch yuʼune, moʼoj, jaʼ ti stalel onoʼox jech chaʼiik kʼalal oy buchʼu chcham yuʼunik ti skʼanojik tajeke. Xuʼ van tskʼanik ti xkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk ti jaluk jkoltatike.

Kʼalal oy buchʼu chcham snup xchiʼile mu jaʼuk noʼox ti xokol xa chkome. Kʼalal oy xa jayibuk jabil nupunemike, li malalile snaʼoj xa kʼuxi tspatbe yoʼonton xchiʼuk kʼuxi tstsatsubtas kʼalal chat yoʼonton o kʼalal chibajem chil li yajnile. Jaʼ yuʼun, kʼalal chcham li malalile muʼyuk xa buchʼu chkʼanat xchiʼuk muʼyuk xa buchʼu chpatbat yoʼonton li ajnilale. Li ajnilal eke ta kʼunkʼun chchan kʼusi xuʼ spas sventa junuk yoʼonton xchiʼuk ti xmuyubajuk li smalale. Mu kʼusi xkoʼolaj-o ti ta slekil xchiʼuk yutsil yoʼonton tskʼopone, ti oy ta yoʼonton kʼusi lek chil o chaʼi li smalale xchiʼuk li kʼusi chtun yuʼune. Mi cham li ajnilale solel stuk tajek chaʼi sba li malalile. Jaʼ yuʼun junantik meʼon vinik o meʼon antsetike chiʼik xchiʼuk mu snaʼik kʼusi chkʼot ta stojolalik li ta tsʼakale. ¿Kʼusi beiltasel ta Vivlia xuʼ xkoltaatik sventa junuk yoʼontonik xchiʼuk ti mu xat yoʼontonike?

«Mu me xloʼilaj avoʼntonic ta sventa yocʼomal. Yuʼun li ocʼome yichʼoj tal stuc ec ti cʼu yepal sloʼil oʼntonale. Jaʼ yuʼun xuʼ noʼox o ti cʼu yepal yichʼoj tal jujun cʼacʼale.» (Mat. 6:34.) Li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik chtun kuʼuntik ta jkuxlejaltike, pe ep skoltaoj ek li buchʼutik oy buchʼu chamem yuʼunik sventa xkuch yuʼunik li svokolike. Jun meʼon vinik ti Charles sbie, xi laj yal kʼalal oy xaʼox jayibuk u chamem yajnile: «Ta jnaʼ-o tajek li Monique, oy bakʼintike mu xa x-echʼ yaʼel. Akʼo mi jech, jnaʼoj ti stalel onoʼox jeche xchiʼuk ti skʼan xjelav kʼuk sjalil sventa chjutukaj batel li xkʼuxule».

Li Charlese persa kuch tal yuʼun ti «jelav kʼuk sjalile». ¿Kʼuxi kuch tal yuʼun? Xi chale: «Jaʼ tskoltaun Jeova ta xkuxlebinel jujun kʼakʼal». Muʼyuk laj yakʼ ti xlubtsanat yuʼun li at-oʼontone. Mu ta junchibuk noʼox kʼakʼal chʼay batel ti kʼux tajek chaʼie, pe maʼuk te lajesat-o xtok. Mi chamem anup achiʼile akʼbo yipal ta xkuxlebinel jujun kʼakʼal. Mu jnaʼtik kʼusitik lekik xuʼ xkʼot ta jtojolaltik li ta yokʼomale.

 Li Jeovae muʼyuk onoʼox ta yoʼonton lajelal li ta slikebale. Moʼoj ta melel, yuʼun taje jaʼ jtos «yabtel li pucuje» (1 Juan 3:8; Rom. 6:23). Li Satanase tstunes li xiʼel ta skoj lajelal sventa tsmosoin-o li epal krixchanoetike xchiʼuk sventa chʼabaluk spatobil yoʼontonik (Heb. 2:14, 15). Tskʼupin tajek kʼalal chat yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk ti snopik ti muʼyuk onoʼox chichʼ tael melel muyubajele xchiʼuk ti jun yoʼontonike, mi jaʼuk li ta achʼ balumil ti chakʼ Dios ta mas jelavele. Jaʼ yuʼun, li at-oʼonton chavaʼie jaʼ ta skoj li smul Adane xchiʼuk li kʼusitik tstunes sventa chloʼlavan li Satanase (Rom. 5:12). Tslajesbe-o skʼoplal kʼusitik chopol spasoj Satanás li Jeovae, chchʼaybe skʼoplal li yabtejeb ti mas toj chopol ti jaʼ li lajelale. Oy buchʼutik kolemik lokʼel li ta xiʼel ti chakʼ li lajelale, taje te kapal skʼoplalik li buchʼutik chamem snup xchiʼilike.

Xvinaj ta melel ti kʼalal chchaʼkuxi li krixchanoetik sventa chkuxiik ta Balumile ep kʼusitik tsjel li ta kʼu yelan xil sbaik li krixchanoetike. Nopo ta sventa li totil meʼiletik, li moltotiletik, yayailetik xchiʼuk li jtot jmeʼtik ta voʼne ti chchaʼkuxiik tal xchiʼuk ti koʼol tsta stukʼilalik xchiʼuk li yalab xnichʼnabik xchiʼuk smamobtakike. Chchʼay skʼoplal li vokolil chakʼ li malubele. Li buchʼutik mas to kerem tsebike xuʼ van skʼan jelel xa chlik yilik li buchʼutik mas xa oy sjabilalike, ti mu xkoʼolaj ti kʼu yelan chilik li avie. Ta melel, li kʼusitik chjel taje jaʼ sventa chlekub batel xkuxlejal li krixchanoetike.

Ep sjakʼobiltak chtal ta joltik ta sventa li buchʼutik chchaʼkuxiike, jech kʼuchaʼal ti kʼusi van chkʼot ta pasel ta stojolal li buchʼu chamem xa jayvoʼuk snup xchiʼile. Li jsaduseoetike jaʼ jech la sjakʼik ta sventa  jun ants ti cham li baʼyel smalale, li xchaʼvoʼale xchiʼuk yantik ti la smalaline (Luc. 20:27-33). ¿Kʼu van yelan chil sbaik kʼalal mi chaʼkuxiike? Mu jnaʼtik, pe chʼabal sbalil mi jech noʼox ta jnoptik o mi chkat koʼontontik ta sventa taje. Li kʼusi skʼan jpastike jaʼ ti jpat koʼontontik ta stojolal li Diose. Pe xuʼ jchʼuntik ta melel ti lek onoʼox li kʼusi tspas Jeova ta mas jelavele, ti oy xa tajek ta koʼontontike xchiʼuk ti muʼyuk chijxiʼoe.

Jtos li kʼusi jamal chakʼ ta chanel li Skʼop Diose jaʼ ti chchaʼkuxiik tal li buchʼutik jkʼanojtik ti chamemike. Li loʼiletik chal Vivlia ta sventa li chaʼkuxeseletik kʼot ta pasel ta voʼnee jaʼ skʼelobil ti chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jesús liʼe: «Ta xaʼibicun jcʼopojel scotol li bochʼotic oyic ta smuquinalique [...] ta xchaʼcuxiic loqʼuel» (Juan 5:28, 29). Li buchʼutik chchʼamik li buchʼutik chchaʼkuxiike chmuyubajik tajek. ¡Mu xa noʼox xnop kuʼuntik kʼu to yelan xmuyubajik li buchʼutik chichʼik chaʼkuxesele!

Kʼalal chchaʼkuxi tal li animaetike chmuyubajik tajek li krixchanoetik ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Ta smiyonal noʼox animaetik ta xkuxiik tal yan velta (Mar. 5:39-42; Apoc. 20:13). Tspat tajek koʼontontik kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi toj labal sba chkʼot ta pasel ta jelavel kʼalal chchaʼkuxiik tal li animaetike.

¿Mi oy van buchʼu oy srasonal yuʼun sventa chat yoʼonton mi chchaʼkuxiik tal li animaetike? Li Vivliae chal ti muʼyuke. Jech kʼuchaʼal chal ta Isaías 25:8 li Jeovae «jʼechʼel ta slajesbe o scʼoplal li lajele». Taje te smakojbe skʼoplal li at-oʼontonal chakʼ li lajele, yuʼun xi to chal li albilkʼope: «Ta scusbe loqʼuel yaʼlel sat scotolic». Mi chavat avoʼonton avi ta skoj ti chamem anup achiʼile, ta melel xuʼ xamuyubaj ti oy chaʼkuxesele.

Mu junuk krixchano xaʼibe lek smelolal skotol li kʼusi tspas Jeova ta achʼ balumile, yuʼun xi chale: «Jech chac cʼu chaʼal mu xatabeic stayalil vinajel voʼoxuc ti oyoxuc ta banamile; jaʼ jech mu xacʼotic ta snopel ti bu cʼalal ta jnop li vuʼune» (Is. 55:9). Li kʼusi laj yal Jesús ta sventa li chaʼkuxesele jaʼ chakʼ akʼo jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae, jech kʼuchaʼal la spas li Abrahame. Li kʼusi mas tsots skʼoplal chkaʼitik li yajtsʼaklomutik Cristo avie jaʼ ti jpastik li kʼusi  tskʼanbutik Diose, vaʼun xuʼ te kapal jkʼoplaltik xchiʼuk li «buchʼutic oy scʼoplal ta xchaʼcuxiic ochel batel ta yan banomile» (Luc. 20:35, Ch).

Mu xavat avoʼonton, mas lek oyuk spatobil avoʼonton. Ta sat krixchanoe mu stakʼ naʼel kʼusi chkʼot ta pasel ta mas jelavel. Pe oy to kʼusi mas toj lek chakʼbutik li Jeovae. Akʼo mi mu jnaʼtik lek kʼuxi chakʼbutik skotol kʼusi chtun kuʼuntik xchiʼuk kʼusitik oy ta koʼontontik li Jeovae, xuʼ jchʼuntik ta melel ti jech tspase. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Me quilojtic xa li cʼusi ta jmalatique, muc xa malaeluc tscʼan. Yuʼun me quilojtic xae, ¿cʼusi stu cuʼuntic ta jmalatic? Yuʼun jaʼ ta jmalatic li cʼusi muʼyuc to quilojtique, jech tscʼan mu xʼechʼ coʼntontic, mu xijlub ta smalael» (Rom. 8:24, 25). Kʼalal jchʼunojtik ta melel li kʼusi yaloj tspas Dios taje jaʼ me tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik. Ta skoj ti chkuch avuʼune li Jeovae «chayacʼbot li cʼusi oy ta avoʼnton chacʼanbee». Jech chakʼbe kʼusi oy ta yoʼontonik «scotol li cʼusitic cuxajtique» (Sal. 37:4; 145:16; Luc. 21:19).

Kʼalal jutuk xaʼox skʼan xcham li Jesuse laj yat yoʼontonik li yajtakboltake. Xi la spatbe yoʼonton li yajtakboltake: «Mu me xloʼilaj avoʼntonic. Chʼunic ti chascoltaoxuc li Diose, jech chʼunic ti chajcoltaoxuc eqʼue». Xi to laj yalanbee: «Muc meʼon ololuc chacomic cuʼun; ta xtal jchiʼinoxuc» (Juan 14:1-4, 18, 27). Li kʼusi laj yale, oy xa ta sjayibaluk siglo te staoj spatobil yoʼontonik sventa xkuch yuʼunik li yajtsʼaklomtak ti tʼujbil chbatik ta vinajele. Jech ek li buchʼutik oy ta yoʼonton tskʼelik yan velta li yutsʼ yalalik ti chamemike, oy srasonal yuʼunik sventa tsmalaik. Li Jeova xchiʼuk Jesuse mu xakʼik ti jech-o chamem li yutsʼ yalalike. ¡Xuʼ jchʼuntik ta melel ti jech tspasike!