1. ¿Kʼusi svokolik snuptanojik krixchanoetik li avie?

LI Jeovae muʼyuk onoʼox ta yoʼonton ti akʼo xil svokol krixchanoetik ta skoj ti chmalubike. Moʼoj, li kʼusi oy ox ta yoʼontone jaʼ ti akʼo skʼupinik ti muʼyukuk ch-ipajik ta Paraiso li krixchanoetike. Pe li kʼusi melele jaʼ ti «scotol ti cʼusitic meltsanbile, jnaʼtic lec ti oyic to ta vocole, ti coʼol sʼelan jech cʼu chaʼal jun ants ti xʼajet cʼalal ta svoqʼues ti yole» (Rom. 8:22). ¿Kʼu van yelan chil Dios li svokol krixchanoetik chilik ta skoj li mulile? Ta yan xtoke, epal krixchanoetik ti molmeʼelik xae jaʼo jipbilik komel kʼalal jaʼo mas chtun yuʼunik koltaele (Sal. 39:5; 2 Tim. 3:3).

2. ¿Kʼu yuʼun tstojik ta vokol yajtsʼaklomtak Cristo ti oy molmeʼeletik ta tsobobbaile?

² Li yajtunelutik Jeovae ta jtojtik ta vokol ti oy viniketik xchiʼuk antsetik ti molmeʼelik xa li ta jtsobobbailtike. Ta jtabetik sbalil li spʼijilike xchiʼuk ti kʼu yelan chakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonike, yuʼun tstij koʼontontik spasel jech ek. Eputik ti jaʼutik yutsʼ yalal li kʼanbil ermanoetik taje. Jkotoltik ta jvul koʼontontik ta stojolalik, akʼo mi jaʼ kutsʼ kalaltik o mi maʼuk (Gál. 6:10; 1 Ped. 1:22). Jaʼ yuʼun, skʼan jnaʼtik kʼu yelan chil Dios li buchʼutik molmeʼelik xae. Ta jkʼeltik xtok kʼusi oy ta sbaik spasel li utsʼ alaliletike xchiʼuk li tsobobbaile.

3, 4. 1) ¿Kʼusi tsots skʼoplal la skʼanbe Jeova li jtsʼibajom yuʼun Salmo 71? 2) ¿Kʼusi xuʼ skʼanbeik Dios li molmeʼeletik ta tsobobbaile?

³ Li ta Salmo 71:9 xi chale: «Mu xajip xatenun mi limolib xae;  mu xatenun ti cʼalal muʼyuc xa yipal cuʼune». Yaʼeluk li Salmo 71 jaʼ stsʼak li kʼusi chal ta Salmo 70, ti te tsakal ta sba tsʼib «Qʼueoj yuʼun David» xie. Jaʼ yuʼun xuʼ van xichʼ nopel ti jaʼ David li buchʼu la skʼan li vokol taje. Li stuke ta skeremal onoʼox tun ta stojolal Dios kʼalal to ti molibe, xchiʼuk li Jeovae la stunes sventa spas kʼusitik labalik sba (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Rey. 2:1-3, 10). Akʼo mi jech, tsots skʼoplal laj yil ti skʼanbe Jeova ti akʼo x-akʼbat-o bendision xchiʼuk ti xchabiate (kʼelo Salmo 71:17, 18).

⁴ Li ta jtsobobbailtike oy epal ermanoetik ti xkoʼolajik kʼuchaʼal Davide. Akʼo mi kʼot xa ta stojolalik «li chopol [ora]» ta skoj li malubele, chakʼik-o persa bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa smuyubtaik li Diose (Ecl. 12:1-7). Ep li molmeʼeletik taje mu xa spas yuʼunik ep ta sventa li cholmantale, ta skoj ti jel xa li xkuxlejalike. Pe jech kʼuchaʼal la spas li Davide, xuʼ skʼanbeik Jeova sventa lekuk x-ilatik-o xchiʼuk sventa xchabiatik-o, melel onoʼox ti chtakʼbat li s-orasionike. Yuʼun onoʼox li orasionetik taje jaʼ chakʼ ta ilel ti kʼusi chat-o yoʼontonike, jech kʼuchaʼal laj yal ta s-orasion David ti jaʼ akʼbat snaʼ yuʼun Diose.

5. ¿Kʼu to yepal sbalil chil Jeova li yajtsʼaklomtak Cristo ti tukʼ yakʼoj sbaik ti mol meʼelik xae?

⁵ Li Tsʼibetike jamal chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal chil Jeova li yajtsʼaklomtak Cristo ti tukʼ yakʼoj sbaik ti mol meʼelik xae xchiʼuk oy ta yoʼonton ti akʼo xichʼik ta mukʼ li yajtuneltake (Sal. 22:24-26; Prov. 16:31; 20:29). Li ta Levítico 19:32 xi chale: «Vaʼano me abaic; ichʼic me ta mucʼ li moletique. Ichʼicun ta mucʼ; Vuʼun li Mucʼul Diosun avuʼunique». Jech oxal, yichʼel ta mukʼ li molmeʼeletik kʼalal jaʼo laj yichʼ tsʼibael taje, jaʼ li kʼusi skʼan jech xichʼ pasele, li avie tsots skʼoplal ti jech xichʼ pasel eke. Pe, ¿buchʼu oy ta sba skʼelel xchiʼuk yakʼbel kʼusitik chtun yuʼunik li molmeʼeletike?

6. ¿Kʼusi lek laj yakʼ ta ilel Jesús ta sventa ti kʼu yelan skʼan jkʼel li jtot jmeʼtike?

⁶ Li Skʼop Diose xi chalbutike: «Ichʼo ta mucʼ atot ameʼ» (Éx. 20:12; Efes. 6:2). Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti toj tsots skʼoplal li mantal taje, yuʼun laj yal ti jchanubtasvanejetike mu skʼan skʼelik li stot smeʼike (Mar. 7:5, 10-13). Li Jesuse lek laj yakʼ ta ilel ta sventa taje. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal jutuk xaʼox skʼan xcham ta jtel teʼe, laj yalbe komel yajtakbol Juan ti akʼo xchabibat li smeʼe, yaʼeluke meʼon ants xaʼox (Juan 19:26, 27).

7. 1) ¿Kʼusi beiltasel la stsʼiba jtakbol Pablo ta sventa ti kʼu yelan ta kʼelel li totil meʼiletike? 2) ¿Kʼusi stsʼak loʼil laj yal Pablo?

⁷ Li Jeovae laj yakʼ ti akʼo stsʼibabe batel jtakbol Pablo li jchʼunolajeletik ti skʼan skʼelik li yutsʼ yalalike (kʼelo 1 Timoteo 5:4, 8, 16). Jkʼeltik li stsʼak loʼil laj yal Pabloe. Li stuke laj yal li buchʼutik xuʼ staik koltael ta takʼin li ta tsobobbaile xchiʼuk li buchʼutik muʼyuke. Li kʼusi laj yakʼ ta aʼiel baʼyuke, jaʼ ti buchʼu oy ta sbaik skʼelel li meʼon antsetik ti meʼelik xae jaʼ li yalabtake, li smamobtakike xchiʼuk li yan yutsʼ yalaltak ti jaʼik jchʼunolajeletike. Kʼalal jech taje, mu persauk jaʼ tslokʼesik kʼusitik chtun yuʼunik molmeʼeletik li ta tsobobbaile. Li avi eke, jun ti kʼu yelan «tscʼan chchanic xcʼuxubinel li bochʼotic oy yuʼunique» jaʼ ti smanbeik kʼusi chtun yuʼun yutsʼ yalalike.

8. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk chal Vivlia ti kʼu yelan skʼan jkʼeltik li jtot jmeʼtik ti molmeʼelik xae?

⁸ Sventa xkaʼitik leke, jaʼ skʼan skʼelik ti oyuk kʼusi chtun yuʼunik stot smeʼik li yajtsʼaklomtak Cristoe. Akʼo mi jaʼ chalbe skʼoplal utsʼ alaliletik ti jaʼikuk jchʼunolajeletik li Pabloe, li yajtsʼaklomtak Cristoe skʼan skʼel stot smeʼik, akʼo mi muʼyuk chkʼotik ta tsobobbail. Ti kʼu yelan tskʼel stot smeʼik li yajtsʼaklomtak Cristoe xuʼ jelajtik. Yuʼun  jujuntal skʼan skʼel stukik kʼuxi chakʼbeik kʼusi chtun yuʼunik li stot smeʼike. Jelajtik onoʼox ti kʼusi chtun yuʼunike, ti stalelalike xchiʼuk ti kʼusi ip chaʼiike. Jlom molmeʼeletike oy jayvoʼ yalab xnichʼnabik, yantik xtoke kʼajomal noʼox jun. Oy molmeʼeletik ti chichʼik koltael yuʼun li ajvaliletike, pe li yantike chʼabal. Jelajtik onoʼox ti kʼu yelan tskʼanik kʼelel li mol meʼeletike. Jaʼ yuʼun, skʼan me mu jloʼiltatik li kʼusi tsnop tspasik li buchʼutik chakʼik persa skʼelel yutsʼ yalalik ti molmeʼelik xae. Melel onoʼox ti jaʼ Jeova stuk ti xuʼ xakʼbe bendision mi jech la snop spasik kʼuchaʼal chal ta Skʼope xchiʼuk ti lekuk xkʼot ta pasele, jech kʼuchaʼal spasoj onoʼox talel ta skʼakʼalil Moisese (Núm. 11:23).

9-11. 1) ¿Kʼusi vokoliletik xuʼ snuptanik junantik ermanoetik? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan mu aniluk snopik chiktaik komel ti chtunik ta tsʼakal ora ta stojolal Jeova li alab nichʼnabiletike? Albo junuk skʼelobil.

⁹ Kʼalal nom nakalik li alab nichʼnabiletike, xuʼ van vokol chaʼiik yakʼbel kʼusi chtun yuʼunik li stot smeʼike. Xuʼ van ta anil noʼox ch-ipajik ta skoj ti mi tsʼujike, mi kʼas sbakilik o yan kʼusi tsnuptanik ti skʼan xichʼik vulaʼanel ta anil noʼoxe. Vaʼun tskʼanik kʼelel jayibuk kʼakʼal o xuʼ van jal. *

¹⁰ Li yajtuneltak Dios ti chtunik ta tsʼakal ora ti oy yabtel yichʼojik ti nom oyike xuʼ van skʼan snopik kʼusi tspasik ti toj tsots ta nopele. Skotol li buchʼutik chtunik ta Betele, ti jaʼik misioneroetike xchiʼuk ti chtunik ta jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk distritoe toj ep sbalil chilik li yabtelike, yuʼun jaʼ jun bendision chilik ti jaʼ yakʼoj Jeovae. Akʼo mi jech, kʼalal ch-ipaj li stot smeʼike, xuʼ van xi chtal ta sjolik ta anile: «Skʼan xkiktakutik li matanal kichʼojkutike xchiʼuk ti xisutkutik batel sventa xbat jkʼelkutik li jtot jmeʼkutike». Pe yoʼ to mu xkʼot ta nopel yuʼunik taje, jaʼ mas lek ti skʼanbeik ta orasion li Jeovae xchiʼuk ti akʼo skʼelik lek mi ta melel chtun yuʼunik o mi tskʼanik li totil meʼiletike. Skʼan me mu ta aniluk xiktaik li matanal yichʼojik sventa chtunik ta stojolal li Jeovae, yuʼun bakʼintike mu persauk ti xiktaike. Yuʼun xuʼ van jayib noʼox kʼakʼal skʼan kʼelel xchiʼuk ti xuʼ van skolta sbaik junantik ermanoetik ta stsobobbail li totil meʼiletike (Prov. 21:5).

¹¹ Jnoptik avaʼi liʼe, chaʼvoʼ keremetik ti sbankil yitsʼin sbaike chtunik ta stojolal Jeova ta nom. Li itsʼinale chtun ta Paraguay ta misioneroal, li june chtun ta Betel ta Brooklyn (Nueva York). Kʼalal tskʼanik koltael laj yilik stot smeʼike, li chaʼvoʼ keremetik xchiʼuk li yajnilike batik ta Japón sventa xbat svulaʼanik xchiʼuk sventa skʼelik kʼusi xuʼ spasik. Li nupultsʼakal ti te nakalik ta Paraguaye tsnopik xaʼox ti chiktaik li misioneroale xchiʼuk ti tsutik batel ta snaike. Vaʼun kʼoponatik batel ta telefono yuʼun li jbabe yuʼun moletik ta stsobobbail li stot smeʼike. Li moletike laj xa onoʼox sloʼiltaik xchiʼuk oy ta yoʼontonik ti akʼo to tunikuk jal ta misioneroal li nupultsʼakale. Tsots skʼoplal chilik li abtelal tspasik li nupultsʼakale xchiʼuk tskʼan chkoltavanik bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa skʼelbeik li stot smeʼike. ¡Solel laj van stojik ta vokol skotol li utsʼ alalil ta sventa li koltael laj yichʼike!

12. ¿Kʼusi oy ta yoʼontonik xkʼot ta pasel ta sventa ti kʼu yelan tskʼel stot smeʼik li utsʼ alaletike?

¹² Akʼo mi mu ventauk kʼuxi chchabi stot smeʼik ti malubemik xae, oy van ta yoʼontonik ti lekuk xkom sbi Jeova skotol li buchʼutik te tsakal skʼoplalike. Mu me jechuk jpastik kʼuchaʼal li jnitvanejetik ta relijion ta skʼakʼalil Jesuse (Mat. 15:3-6). Yuʼun ta jkʼantik ti ichʼbiluk ta mukʼ xkom sbi Dios xchiʼuk li tsobobbail ta sventa li kʼusi ta jnop ta jpastike (2 Cor. 6:3).

13, 14. ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa ti kʼu yelan skʼan skʼelik molmeʼeletik li tsobobbaile?

¹³ Mu skotoluk xuʼ yuʼunik skoltaik li buchʼutik tspasbeik yabtel Dios ta tsʼakal ora jech kʼuchaʼal naka to laj kalbetik skʼoplale. Akʼo mi jech, li kʼusi kʼot ta pasel li ta baʼyel sigloe chakʼ ta ilel ti skʼan oyuk ta yoʼontonik kʼusi chtun yuʼunik li ermanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaik ti molmeʼelik xa li ta tsobobbaile. Li Vivliae chal ti ta tsobobbail ta Jerusalene «muʼyuc xa bochʼo abul sba yuʼunic». Taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun skotolik xa oy ep stakʼinike. Junantike abol sbaik, pe li kʼusi la spasike jaʼ ti «lic svoqʼuic; laj yacʼbeic li cʼusitic scʼan yuʼunic jujunique» (Hech. 4:34, 35). Ta jelavele lik kʼop yuʼunik. Yuʼun «laj yalic ti muʼyuc lec [chichʼik kʼelel] meʼon antsetic [...] ti cʼalal chichʼic coltael ta jujun cʼacʼale». Jaʼ yuʼun, li jtakboletike la stʼujik viniketik ti lek chapalik sventa xakʼbeik ta koʼol li kʼusitik chtun yuʼunik li meʼon antsetike (Hech. 6:1-5). Melel onoʼox ti «coltael ta jujun [kʼakʼal]» laj yichʼik li meʼon antsetike, jaʼ noʼox jun-chib kʼakʼal jalij. Taje jaʼ sventa xichʼik koltael li buchʼutik pasik ta yajtsʼaklomtak Cristo li ta Pentecostés ta sjabilal 33 xchiʼuk ti te komik kʼuk sjaliluk ta Jerusalén sventa stsatsub li xchʼunel yoʼontonike. Pe li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik li jtakboletike chakʼ ta aʼiel ti xuʼ skolta sbaik tsobobbail sventa xichʼik kʼelel li buchʼutik chtun yuʼunike.

¹⁴ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Pabloe laj yalbe Timoteo buchʼu xuʼ xichʼik koltael ta takʼin li ta tsobobbaile (1 Tim. 5:3-16). Jech ek, li jtsʼibajom ta Vivlia Santiagoe laj yakʼ venta kʼusi oy ta sbaik yajtsʼaklomtak Cristo sventa xichʼik kʼelel li buchʼutik chʼabal stot smeʼike, li meʼon antsetike xchiʼuk li buchʼutik chil yan svokolike (Sant. 1:27; 2:15-17). Xi laj yal li jtakbol Juane: «Mi oy buchʼu staoj scotol ti cʼusi ta xtun yuʼun yoʼ jech ta xcuxie, mi muʼyuc ta sticʼ sba ta scoltael ti xchiʼil cʼalal ta xil ti oy cʼusi tsots scʼoplal ta xtun yuʼune, ¿cʼusi xut ta xal ti oy xcʼuxul yoʼnton Dios ta stojole?» (1 Juan 3:17). Mi oy ta sba yajtsʼaklomtak Cristo ta yakʼbel kʼusitik chtun yuʼunik li buchʼutik tskʼanik koltaele, ¿mi mu oyuk ta sbaik ek li tsobobbaile?

15. ¿Kʼusitik skʼan tsakel ta venta yoʼ xichʼik koltael li ermanoetik ti molmeʼelik xae?

¹⁵ Ta junantik lumetike, li ajvaliletike tskolta molmeʼeletik kʼalal chakʼik jutuk takʼin xchiʼuk yantik kʼusitike (Rom. 13:6). Ta yantik lumetike chʼabal jech taje. Jaʼ yuʼun, jelajtik ti kʼu yelan tskoltaik molmeʼeletik li utsʼ alaliletike xchiʼuk li tsobobbaile. Epal alab nichʼnabiletik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe nom nakalik, ta skoj taje mu xuʼ  yuʼunik skoltael ep li stot smeʼike. Mi jech taje, li alab nichʼnabiletike skʼan skʼoponik li moletik ta stsobobbail stot smeʼike sventa xakʼbe snaʼik ti kʼu yuʼun mu xuʼ yuʼunik xbat skʼelike. Li moletik ta tsobobbaile xuʼ van skoltaik molmeʼeletik sventa xichʼik koltael yuʼun li ajvalile. Xuʼ van xakʼik venta xtok ti muʼyuk sjamojik sovreetik ti tsotsik skʼoplale o mi muʼyuk tsbikʼ xpoxilike, taje xuʼ xalbeik batel li yalab xnichʼnabe. Kʼalal lek chchiʼin sbaik ta loʼil li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li alab nichʼnabiletike xuʼ xichʼ kʼelel kʼuxi mu stsatsaj li kʼope xchiʼuk sventa xichʼ kʼelel kʼusi xuʼ xichʼ pasel. Mas to me jun yoʼontonik alab nichʼnabiletik kʼalal oy buchʼu te nopol oy xchiʼuk stot smeʼik sventa x-albatik batel mi laj yilik ti oy kʼusi chtun yuʼunike.

16. ¿Kʼu yelan tskoltaik molmeʼeletik ta tsobobbail li junantik ermanoetike?

¹⁶ Junantik ermanoetike chakʼ skʼakʼalik ta skotol ora xchiʼuk yipik sventa xakʼbeik kʼusi chtun yuʼunik li ermanoetik ti molmeʼelik xae, pe taje jech kʼot ta nopel yuʼun stukik xchiʼuk tspasik jech ta skoj ti skʼanojike. Xuʼ van jech chchabiik kʼuchaʼal yutsʼ yalalik, jaʼ yuʼun tsjel sbaik ta skʼelel. Ta skoj ti mu xuʼ yuʼunik chtunik ta tsʼakal orae, xmuyubajik ti xuʼ skoltaik li alab nichʼnabiletik sventa xtunik-o ti bu kʼalal xuʼ yuʼunik ta tsʼakal orae. ¡Toj lek tajek ti kʼu yelan chkoltavanike! Melel onoʼox ti mu kolemuk xa chkomik ta skʼelel stot smeʼik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunik ta skoj li slekil oʼontonal taje.

17, 18. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti lekuk stalelalik li molmeʼeletik xchiʼuk li buchʼutik chkʼelvanike?

¹⁷ Li mol meʼeletike xchiʼuk li buchʼutik chkʼelvanike skʼan me xakʼik persa sventa junuk noʼox yoʼontonik. Mi jun noʼox yoʼontonike lek me chkʼot ta pasel. Bakʼintik li buchʼutik molmeʼelik xae ch-ipajik ta at-oʼonton xchiʼuk chchibajik. Jaʼ yuʼun, li voʼote xuʼ van skʼan tsots xavakʼ avip sventa xavichʼ ta mukʼ xchiʼuk xapatbe yoʼonton li molmeʼeletik kʼalal oy kʼusitik lek chaloʼiltaike. Li kermanotik ti molmeʼelik xa ti tukʼ chtunik ta stojolal Diose staik-o ti jkʼupil kʼoptatike. Li Jeovae mu xchʼay ta sjol li kʼusi spasojik sventa tunik ta stojolale xchiʼuk li voʼotik eke mu xchʼay ta joltik (kʼelo Malaquías 3:16; Hebreos 6:10).

¹⁸ Kʼalal xijmuyubaj noʼoxe xuʼ me mas kʼun ta tsalel li vokoliletik chkʼot ta pasel jujun kʼakʼale (Ecl. 3:1, 4). Ep ti molmeʼelik xae chakʼik persa ti mu ta persauk jech chichʼ pasel kʼuchaʼal tskʼanike. Snaʼojik ti xuʼ xichʼik kʼelel mas xchiʼuk xichʼik vulaʼanel mi lek yoʼontonike. Mu labaluk ta aʼiel ti chalik jech ti buchʼu chbat skʼelik li ermanoetik ti molmeʼelik xae: «Jaʼ sventa xbat jpatbe yoʼonton kaloj, pe jaʼ la spatbun tal koʼonton» (Prov. 15:13; 17:22).

19. ¿Kʼusi xuʼ tskolta molmeʼeletik xchiʼuk kerem tsebetik sventa tukʼ xakʼ sbaik mi la snuptanik vokoliletike?

¹⁹ Oy ta koʼontontik ti xkʼot yorail ti xlaj skʼoplal li vokoliletike xchiʼuk li kʼusitik chakʼ li mulile. Pe yoʼ to ta jmalatik taje, li yajtunelutik Diose skʼan jaʼ xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi jmalaojtik ta jelavel ta sbatel osile. Jnaʼojtik ti mi jpatoj koʼontontik li ta kʼusitik yaloj Diose jaʼ tskoltautik sventa tsotsutik mi la jnuptantik vokoliletike. Koliyal li xchʼunel koʼontontik taje xuʼ xi xkaltike: «Jech mu xchibaj coʼntoncutic. Acʼo me yantic chlaj stsatsal li jbecʼtalcutique, pero li coʼntoncutique yantic ch-ayin stsatsal ta jujun cʼacʼal» (2 Cor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19). Jech xtok, skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik ta sventa li kʼusi yaloj Diose. Pe, ¿kʼusi van tskoltautik sventa spas kuʼuntik li kʼusi oy ta jbatik yoʼ jkʼeltik li buchʼutik molmeʼelik xae? Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik junantik kʼusitik xuʼ jpastik.