1. ¿Kʼusi lek skʼelobil laj yakʼ ta ilel Jesús kʼalal muʼyuk la xkʼuxubin sba stuke?

KʼALAL ay ta Balumil li Jesuse toj lek laj yakʼbutik komel ta ilel ti kʼu yelan skʼan jpastik kʼalal jaʼ ta jkʼuxubintik li yantike. Jaʼ muʼyuk la spas li kʼusitik tskʼan stuke xchiʼuk li kʼusitik mas lekik chil sventa spasbe kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose (Juan 5:30). Kʼalal tukʼ laj yakʼ sba kʼalal to cham li Jesuse, jaʼ laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk spajeb ti kʼu yelan la xkʼuxubin li yantike (Filip. 2:8).

2. 1) ¿Kʼusi skʼan xal ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktike? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan ta sjunul koʼontontik jkoltatik li yantike?

² Li yajtsʼaklomutik Jesuse, skʼan me jchanbetik stalelal ti muʼyuk la xkʼuxubin sba stuke. Pe, ¿kʼusi skʼan xal ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktike? Ta jaypʼel noʼox kʼope, jaʼ ti skʼan oyuk ta koʼontontik mu jpastik li kʼusitik lekik chkil jtuktike, ta skoj ti ta jkoltatik li yantike. Taje xuʼ xkaltik ti mu xkoʼolaj kʼalal ta jsaʼ kʼusi ta jkʼan jtuktike (Mat. 16:24). Kʼalal ta sjunul koʼontontik chijkoltavane jaʼ tskoltautik sventa jaʼuk tsʼakal jkʼeltik ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan jtuktike (Filip. 2:3, 4). Li Jesuse chanubtasvan komel ti tsots skʼoplal skʼan xkakʼtik ta ilel ti ta sjunul koʼontontik chijkoltavan kʼalal chijtun ta stojolal Diose. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun te tsakal skʼoplal li kʼanelal ti jaʼ senyailik li melel yajtsʼaklomtak Cristoe. Li kʼanel taje jaʼ tstij koʼontontik sventa jkoltatik li yantike  (Juan 13:34, 35). Li kermanotik ti likemik talel ta spʼejel Balumile oy ta yoʼontonik chkoltavanik. ¿Mi mu meleluk ti mu albajuk li bendisionetik ta jkʼupintik ta skoj ti kermano jbatike?

3. ¿Kʼusi xuʼ chakʼbe slajeb ti mu xa jkʼuxubintik li yantike?

³ Akʼo mi jech, oy jun kajkontratik ti xuʼ kʼunkʼun chakʼbe slajeb ti ta jkʼuxubintik li yantike: ti jaʼ oy onoʼox ta koʼontontik spasel li kʼusi ta jkʼan jtuktike. Jnoptik kʼuxi laj yakʼik ta ilel Adán xchiʼuk Eva ti jaʼ noʼox la saʼik li kʼusi tskʼan stukike. Li Evae jaʼ tijbat yoʼonton spasel kʼalal tskʼan ox chkʼot kʼuchaʼal Diose, li Adane la snop mu skʼan xchʼunbe smantal li Jpasvanej yuʼun ta skoj noʼox ti mu skʼan xchʼak sba ta stojolal li yajnile (Gén. 3:5, 6). Li Satanase kuch yuʼun xchʼakel lokʼel li ta melel yichʼel ta mukʼ Diose, taje jaʼ te lik talel ti chakʼbe ta yoʼonton krixchanoetik ti akʼo spasik li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike. Yuʼun laj yakʼ ta preva ek li Jesuse (Mat. 4:1-9). Lek xvinaj ti jutuk mu skotoluk krixchanoetik pʼajemik ta spetsʼtak Satanás li avie xchiʼuk ti jaʼ noʼox ta saʼ li kʼusitik tskʼan stukike. Skʼan me jkʼel jbatik, yuʼun li balumil liʼe jaʼ batem ta yoʼonton spasel li kʼusitik tskʼan stuke, taje xuʼ me jech xlik jpastik ek (Efes. 2:2).

4. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik slajeb avi li saʼel kʼusitik ta jkʼan jtuktike? 2) ¿Kʼusitik ta jtakʼtik li ta xchanobil liʼe?

⁴ Li saʼel kʼusi ta jkʼan jtuktike xuʼ xichʼ koʼoltasel kʼuchaʼal xkux takʼin. Kʼalal mi oy ta Kʼakʼal xchiʼuk mi chlaj ta voʼ li takʼine, xuʼ x-ayan xkux. Pe li kʼusi chopole jaʼ ti muʼyuk chichʼ tsakel ta ventae xchiʼuk ti te jkʼelojtik li xkuxe, ta skoj taje xuʼ te xlaj-o batel li takʼine xchiʼuk ti mu xa xtune. Melel onoʼox ti mu xuʼ xkakʼbetik slajeb avi li jchopoliltike xchiʼuk ti ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, pe skʼan me jkʼel jbatik lek xchiʼuk ti mu xkakʼtik ti stsalutik taje (1 Cor. 9:26, 27). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik venta mi muʼyuk ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike? ¿Kʼuxi xuʼ jtsʼitestik li talelal ti ta jkʼuxubintik li yantike?

5. 1) ¿Kʼu yuʼun xkoʼolaj ta nen li Vivliae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 2) Kʼalal ta jchantik li Vivlia ti xkoʼolaj kʼuchaʼal nene, ¿kʼusi skʼan ti mu jpastike?

⁵ Jech kʼuchaʼal li nen ti chakʼ ta ilel kʼu yelan li jpat jxokontike, li Vivliae tskoltautik sventa jkʼeltik li kʼusi oy ta yut koʼontontike xchiʼuk ti xuʼ jtukʼibtastik li kʼusitik chopol te ta jtatike (kʼelo Santiago 1:22-25). Jaʼ yuʼun, sventa skoltautik li nen yoʼ xkiltik ti kʼu kelantike, skʼan me lek jtunestik. Mi ta anil noʼox ta jkʼel jbatike, xuʼ van mu xkiltik mi oy to kʼusi skʼan jmeltsan-o jbatik. Jech xtok, mi jot-o bu vaʼalutik ta jkʼeltik li nene, xuʼ me yan-o krixchano chkiltik. Jaʼ jech ek, mi ta jkʼantik ti akʼo xakʼbutik ta ilel Vivlia ti jaʼ ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, mu me ta aniluk noʼox jkʼeltik li Vivliae o ta jkʼeltik sventa jtabetik li kʼusitik chopol tspasik li yantike.

6. ¿Kʼuxi xuʼ jchʼuntik-o batel li lekil mantale?

⁶ Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van ta jkʼelilantik jujun kʼakʼal li Skʼop Diose, pe akʼo mi jech xuʼ mu xkakʼtik venta ti jaʼ xa yakal ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike. ¿Kʼuxi van xuʼ jech xkʼot ta jtojolaltik taje? Yuʼun li ta lokʼolkʼop laj yal Santiago ta sventa li nene, li kʼusi chopole maʼuk ti muʼyuk lek la skʼel sba ta nen li jun vinike. Li loʼil ta Vivliae chal ta melel ti «ta sqʼuel sat ta nene». Li ta griego kʼop ti la stunes li Santiagoe chakʼ ta aʼiel ti skʼan lek kʼelele, ti jaʼ skʼan xal ti «skʼan jkʼel jbatik leke». Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi ti chopol tspas li vinik taje? Xi chal li loʼil taje: «Acʼo me laj yil cʼu xʼelan li sate, pero ichʼay ta yoʼnton; lec noʼox chaʼay sba ti cʼalal chanov batele». Jaʼ yuʼun, chbat xchiʼuk muʼyuk kʼusi tspas ta sventa li kʼusi laj yil ta nene. Ta yan xtoke, li Santiagoe chal ti vinik ti lek chbat xkuxlejale, maʼuk noʼox «ti jaʼ te oy o ta yoʼnton li lequil [mantale]», yuʼun «mu xchʼay ta yoʼnton [ti] cʼusi chaʼye». Yuʼun li vinik taje muʼyuk chchʼak sba ta stojol li lekil mantal chal ta Skʼop Diose, tspas skotol li kʼusi chal tee. Jaʼ jechtik laj yal Jesús kʼalal xi laj yale: «Me jʼechʼel chachʼunic o li cʼusi laj calboxuque, ta melel voʼoxuc mero jchʼunolajeloxuc cuʼun chacʼotic» (Juan 8:31).

7. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik Vivlia mi laj kakʼtik venta ti jaʼ ta jpastik li kʼusi ta jkʼan jtuktike?

 ⁷ Jaʼ yuʼun, sventa stsal kuʼuntik ti jaʼ ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, baʼyuk skʼan jkʼeltik lek li Skʼop Diose. Taje xuʼ me skoltautik sventa xkakʼtik venta ti kʼusi skʼan jel ta jkuxlejaltike. Pe maʼuk noʼox skʼan jpastik taje. Mi laj xaʼox kaʼibetik lek smelolal li jun loʼil ta Vivliae, jnoptik ti te xa oyutik eke xchiʼuk xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu van yelan la jpas ti teuk oyune? ¿Mi voʼon van lek la jpas ti jechuke?». Mi laj xaʼox jnopbetik skʼoplal li kʼusi la jchantike, kakʼtik persa xkakʼ ta jkuxlejaltik, taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale (Mat. 7:24, 25). Li avie jkʼeltik sloʼil xkuxlejalik ajvalil Saúl xchiʼuk jtakbol Pedro sventa xkakʼtik ta ilel ti ta jkʼuxubintik li yantike.

8. ¿Kʼu toʼox yelan stalelal laj yakʼ ta ilel Saúl kʼalal lik ajvalilajuke, xchiʼuk kʼuxi laj yakʼ ta ilel?

⁸ Li kʼusi kʼot ta stojolal li ajvalil Saule jaʼ sventa tspʼijubtasutik. Jaʼ jun slekil kʼelobil ti xuʼ xlik jkʼuxubin jba jtuktik mi jaʼ ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike. Li Saule jaʼo lik ajvalilajuk kʼalal bikʼit toʼox yakʼoj sbae (1 Sam. 9:21). Li stuke muʼyuk laj yakʼbe kastigo j-israeletik kʼalal chopol kʼoptaat ta skoj li abtelal laj yichʼe, akʼo mi xuʼ ox chakʼbe kastigo ta skoj ti jaʼ tʼujat yuʼun Dios sventa ch-och ta ajvalile (1 Sam. 10:27). Li ajvalil Saule la xchʼam li beiltasel akʼbat yuʼun chʼul espiritu sventa sbeiltas batel slumal Dios kʼalaluk la spasik kʼop xchiʼuk li j-amonetike, vaʼun laj yakʼ venta ti jaʼ koliyal Jeova ti kuch yuʼunik li paskʼope (1 Sam. 11:6, 11-13).

9. ¿Kʼu yuʼun lik saʼ kʼusitik tskʼan stuk li Saule?

⁹ Ta tsʼakale laj yakʼ ochuk ta yoʼonton toybail xchiʼuk ti jaʼ noʼox tsaʼ kʼusi tskʼan stuk li Saule, taje xkoʼolaj kʼuchaʼal jun takʼin ti mi och xkuxe, te xa kʼunkʼun chlaj-o batel. Kʼalal laj xaʼox stsal j-amalequetike, jaʼ la spas li kʼusi tskʼan stuke, jaʼ muʼyuk la xchʼunbe smantal li Jeovae. Yuʼun la snop laj yichʼ komel skotol li kʼusitik jaʼ yuʼun li yajkontratake, maʼuk ti laj yakʼbe slajeb jech kʼuchaʼal albat yuʼun li Diose. Toj toyba la spas sba, yuʼun la svaʼan slokʼol stuk (1 Sam. 15:3, 9, 12). Kʼalal albat yuʼun j-alkʼop Samuel ti muʼyuk lek laj yil Jeova ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel li stalelale, li Saule laj to spak skʼoplal. Yuʼun jaʼ laj yal ti kʼusitik la spas li ta mantal albate xchiʼuk laj yakʼbe smulin yantik li kʼusi chopol kʼot ta pasel yuʼune (1 Sam. 15:16-21). Jech xtok, ta skoj li stoybaile mas laj yat-o yoʼonton ti kʼu yelan xuʼ x-ilat yuʼun li krixchanoetike, maʼuk ti kʼu yelan chil sbaik xchiʼuk li Diose (1 Sam. 15:30). Li sloʼil xkuxlejal Saule, ¿kʼuxi xuʼ skoltautik sventa xkʼot kʼuchaʼal jun nen sventa mu xlik jkʼuxubin jba jtuktike?

10, 11. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta sventa li kʼusi chopol la spas Saule? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jech xlik jpastik jech kʼuchaʼal li Saule?

¹⁰ Baʼyele, li kʼusi kʼot ta xkuxlejal li Saule chchanubtasutik ti skʼan mu jpat koʼontontik ta jtojolaltike. Akʼo mi muʼyuk toʼox ta jkʼuxubin jba jtuktik, maʼuk skʼan xal ti jech-o ta jpastik batele (1 Tim. 4:10). Jvules ta joltik ti lek lik ajvalilajuk li Saule, xchiʼuk te van kʼuk sjalil ti lek toʼox ilat yuʼun li Diose. Pe muʼyuk laj yakʼ persa slokʼesel ta yoʼonton kʼalaluk jaʼ lik saʼ li kʼusitik tskʼan stuke. Ta slajebale, laj yichʼ pʼajel yuʼun Jeova ta skoj ti muʼyuk la xchʼun mantale.

¹¹ Li kʼusi chakʼ jchantik ta xchibal xtoke jaʼ ti mu xkakʼ ta koʼontontik mas li kʼusitik lek ta jpastike xchiʼuk ti jaʼ xa mu jtsaktik ta venta ti butik skʼan jel jtalelaltike. Taje xkoʼolaj kʼuchaʼal ti ta jkʼel jbatik ta nene xchiʼuk ti jaʼ noʼox chkakʼtik venta li achʼ jkʼuʼ jpokʼtik jlapojtike, ti jaʼ mu xkakʼtik venta li kʼusi bonol ta jsatike. Akʼo mi mu xlik jtoy jbatik tajek jech kʼuchaʼal la spas li Saule, skʼan jkʼel jbatik sventa mu jechuk xlik jpastik taje. Kʼalal mi laj kichʼtik albel mantale, mu me jpak jkʼoplaltik, ti mu tsotsuk skʼoplal chkiltik li kʼusi kʼot ta pasele o ti xkakʼbetik smulin li yantike. Mu jpastik jech kʼuchaʼal la spas li Saule, jaʼ mas lek ti jchʼamtik ta sjunul koʼontontik li mantale (kʼelo Salmo 141:5).

12. Mi tsots jpasoj jmultike, ¿kʼuxi van xuʼ skoltautik mi muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktike?

 ¹² Pe, ¿kʼusi xuʼ jpastik mi tsots jpasoj jmultike? Li Saule mas tsots skʼoplal laj yil ti lekuk ilbil xkom ta stojolal li krixchanoetike, ta skoj taje muʼyuk koltaat sventa xlik stam sba li ta mantale. Mu me jchantik li kʼusi la spase. Kʼalal muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktike xuʼ me jaʼ tstij koʼontontik jsaʼtik koltael sventa stsal kuʼuntik li kʼexlale (Prov. 28:13; Sant. 5:14-16). Jun ermano chal ti lik skʼel pornografia kʼalal lajcheb toʼox sjabilale xchiʼuk mas to lajuneb jabil jech la spas-o batel ta mukul. Xi chale: «Toj vokol laj kaʼi yalbel li kajnile xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile. Pe avi ti laj xa kale, xkoʼolaj ti laj xa jyales li kikatse. Junantik kamigotake chopol laj yilik kʼalal laj kichʼ lokʼesel kʼuchaʼal yajkoltaobba mole; la snopik ti la jsaʼ jmul ta stojolalike. Akʼo mi jech, jnaʼoj ti mas xmuyubaj Jeova ta stojolal li kabtel ta jpas avi ti mu toʼox xkoʼolaj kʼalal ta jkʼel toʼox pornografiae, jaʼ mas tsots skʼoplal chkil li kʼusi tsnop Jeova ta sventa taje».

13, 14. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti la saʼ kʼusitik tskʼan stuk li Pedroe?

¹³ Li jtakbol Pedroe laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk la xkʼuxubin sba stuk kʼalal jaʼo laj yichʼ chapanel yuʼun li Jesuse (Luc. 5:3-11). Pe skʼan toʼox stsal yuʼun ti jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusitik tskʼan stuke. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalaluk la sjakʼbeik Jesús mi xuʼ tsots yabtel x-akʼbatik li ta Ajvalilal yuʼun Dios li jtakbol Santiago xchiʼuk Juane toj chopol laj yil li Pedroe. Xuʼ van la snop ti jaʼ sta-o xichʼ akʼbel li abtelal taje, yuʼun albat yuʼun Jesús ti oy kʼusi tsots skʼoplal tspas li stuke (Mat. 16:18, 19). Kʼuk yelan, li Jesuse laj onoʼox spʼijubtas Santiago, Juan, Pedro xchiʼuk yan jtakboletik ti mu saʼik li kʼusi tskʼan stukike, ti mu stoy sbaik ta stojolal li yermanotakike (Mar. 10:35-45).

¹⁴ Akʼo mi laj xaʼox yichʼ albel mantal, li Pedroe lik saʼ yan velta li kʼusi tskʼan stuke. Kʼalal laj yalbe yajtakboltak Jesús ti ch-iktavanik kʼuk sjaliluke, li Pedroe la syalesbe skʼoplal li yantike xchiʼuk la stoy skʼoplal kʼalal laj yal ti jaʼ noʼox la stuk tukʼ chakʼ sba ta stojolal li Jesuse (Mat. 26:31-33). Jaʼ mas lek jechuk ti muʼyukuk la spat yoʼonton ta stojolale, yuʼun li vaʼ akʼobal taje muʼyuk jech kʼot ta pasel kʼuchaʼal laj yale, muʼyuk laj yakʼ ta ilel ti jaʼ chkʼuxubin li yantike. Ta skoj ti tskʼan tspoj sbae, oxib to velta laj yal ti mu la xojtikin li Jesuse (Mat. 26:69-75).

15. ¿Kʼu yuʼun tspat koʼontontik li kʼusi la snuptan Pedroe?

 ¹⁵ Akʼo mi ep kʼusitik la snuptan xchiʼuk oy kʼusitik muʼyuk lek kʼot ta pasel yuʼun li Pedroe, lek kʼusi laj yakʼbutik komel ta ilel ti tspat koʼontontike. Ta skoj ti laj yakʼ yip xchiʼuk ti koltaat yuʼun li chʼul espiritue, tsal yuʼun spasel li kʼusitik tskʼan toʼox stuke, laj yakʼ ta ilel ti skʼan spajes sbae xchiʼuk lik skʼan ta sjunul yoʼonton li yantike (Gál. 5:22, 23). Kuch yuʼun epal vokoliletik ti mas tsotsik ti jaʼ mu sta li butik tsʼuj ta spasel li kʼusitik chopole. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal tsots albat mantal yuʼun jtakbol Pablo ta stojolal krixchanoetike, bikʼit laj yakʼ sba li Pedroe (Gál. 2:11-14). Muʼyuk chopol laj yaʼi ti xuʼ van la snop ti chopol xa kom skʼoplal ta skoj li mantal laj yichʼ akʼbele. Moʼoj, yuʼun skʼanbil ermano laj yil-o li Pabloe (2 Ped. 3:15). Ti kʼu yelan la spas li Pedroe jaʼ xuʼ skoltautik sventa mu jkʼuxubin jba jtuktik.

16. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktik kʼalaluk tsots chkil jvokoltike?

¹⁶ Kʼalal jaʼo chkiltik tsots vokolile, ¿kʼusi van ta jpastik? Kʼalal laj yichʼik chukel xchiʼuk tsitsel li Pedro xchiʼuk yan jtakboletike «xcuxet noʼox yoʼntonic ti oy scʼoplalic yuʼun Dios xuʼ chichʼic vocol ta sventa li Jesuse» (Hech. 5:41). Li voʼotik eke, xuʼ me xkakʼtik ta ilel ti muʼyuk ta jkʼuxubin jba jtuktik jech kʼuchaʼal laj yakʼ ta ilel Pedro xchiʼuk Jesús kʼalaluk mi laj kichʼtik nutsele (kʼelo 1 Pedro 2:20, 21). Jech xtok, li talelal taje tskoltautik mi oy laj kichʼtik albel mantal yuʼun li moletik ta tsobobbaile. Jvules ta joltik li skʼelobil laj yakʼ ta ilel li Pedroe xchiʼuk mu jnoptik ti yuʼun muʼyuk lek chilutike (Ecl. 7:9).

17, 18. 1) ¿Kʼusi xuʼ jakʼbe jbatik ta sventa li kʼusi ta jkʼan ta jtatik li ta mantale? 2) ¿Kʼusi skʼan jpastik mi laj kakʼtik venta ti oy ta koʼontontik saʼel li kʼusitik ta jkʼan jtuktike?

¹⁷ Li kʼusi laj yakʼ ta ilel li Pedro xtoke jaʼ tstij koʼontontik ti akʼo jnoptik kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta sventa li mantale. Kʼalal chkakʼtik persa stael taje, jaʼ me tskoltautik sventa jtsʼik jvokoltik. Pe ¡kʼelo me aba! Mu me stij avoʼonton ti chakʼan lek ojtikinbil xakʼote. Xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yuʼun ti ta jkʼan chitun mas ta stojolal li Jeovae? ¿Mi jaʼ van ta jkʼan ti lek xkichʼ ojtikinel ta stojolal li yantike o ti oyuk mas tsots kabtele, jech kʼuchaʼal la skʼanbeik Jesús li Santiago xchiʼuk Juane?».

¹⁸ Mi laj kakʼtik venta ti oy ta koʼontontik ti jaʼ ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike, jkʼanbetik Jeova ti akʼo slekubtas li jnopbentike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼitike, vaʼun kakʼ kiptik sventa jaʼuk xichʼ muyubtael, maʼuk li voʼotike (Sal. 86:11). Xuʼ van jnop jpastik kʼusitik sventa mu toj tsotsuk jkʼoplaltik xilutik li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ jtsʼitestik jtosuk yabtel chʼul espiritu ti tsots chkaʼitik spasel jkotoltike. Mi lek ta jchapan jbatik li ta jpartetik jtaojtik ta tsobajeletike, pe mi muʼyuk mas tsots skʼoplal chkiltik smesel o xchʼubael li Salon sventa Tsobobbaile, xuʼ me xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel chal ta Romanos 12:16 (kʼelo).

19. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xijchibaj mi la jkʼel jbatik ta Skʼop Dios ti xkoʼolaj kʼuchaʼal nene?

¹⁹ Kʼalal mi lek la jkʼel jbatik li ta nene, jaʼ xkaltik li ta Skʼop Diose, mi laj kakʼtik venta ti oy kʼusi chopol xvinaj, jech kʼuchaʼal li saʼel kʼusi ta jkʼan jtuktike, xuʼ van xijchibaj-o. Mi jech kʼot ta pasel taje, jnoptik ta sventa li vinik laj yalbe skʼoplal Santiago ti lek bat xkuxlejale. Li Santiagoe muʼyuk laj yal kʼu to sjalil laj yichʼ yuʼun sventa skʼel ti butik skʼan sjel stalelal li vinik taje, muʼyuk chal xtok mi chapaj yuʼun skotol. Li kʼusi laj yale jaʼ ti vinik laj yalbe skʼoplale la spas-o li kʼusi chal li lekil mantal yakʼoj Jeovae (Sant. 1:25). La svules ta sjol li kʼusi laj yil ta nene xchiʼuk laj yakʼ persa sjelel li stalelale. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Skʼan oyuk noʼox smelolal chkiltik li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jtojolaltike xchiʼuk ta sventa li jchopoliltike (kʼelo Eclesiastés 7:20). Kakʼtik persa xchanel mas li lekil mantale xchiʼuk kakʼ kiptik ti maʼuk jkʼuxubin jba jtuktike. Li Jeovae oy ta yoʼonton tskoltautik, jech kʼuchaʼal epal ermanoetik skoltaojane, akʼo mi jpasmuliletik, lek ilatik xchiʼuk akʼbatik bendision.