XI LAJ yalbe Jesús jun vinik ti tskʼan ox ta stsʼakliate: «Batan ta ana, bat albo yaʼyic avutsʼ avalaltac cʼusi la spasbot li Diose, ti ep la xcʼuxubinote». Xuʼ van jaʼo te oyik ta Gadara, tetik xbat ta suresteal nab Galileae. Li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ te chakʼ ta ilel ti xaʼibe smelolal jun stalelal li krixchanoe: ti oy ta yoʼonton tskʼan chalbe yutsʼ yalal li kʼusi tsots skʼoplal laj yaʼie (Mar. 5:19).

Li avie jaʼ jech tspasik skotol li utsʼ alaliletike, akʼo mi mas xvinaj li ta junantik stalelal xkuxlejal li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, kʼalal oy buchʼu chkʼot ta yajtunel li melel Dios Jeovae, jutuk mu skotoluk velta oy ta yoʼonton yalbel yutsʼ yalal li kʼusi achʼ xchʼunoje. Pe ¿kʼu van yelan skʼan spasik? ¿Kʼuxi van xuʼ xkʼot ta yoʼonton mantal yuʼun yutsʼ yalalik ti oy yan srelijionik o ti mu xchʼunik ti oy Diose? Li Vivliae chalbutik lekil tojobtaseletik.

Li ta baʼyel sigloe, li Andrese jaʼ jun ti buchʼu baʼyel la snaʼ ti jaʼ Mesías li Jesuse. ¿Mi xvul ta ajol buchʼu baʼyel laj yalbe? «Jaʼ baʼyuc la sta ta cʼopanel li sbanquile, jaʼ li Simone. Jech laj yalbe: —Laj xa jtacutic li Cristoe— xut». Vaʼun ta tsʼakale laj yikʼ batel Pedro ta stojolal li Jesuse, taje jaʼ jech xuʼ xkʼotik ta yajtsʼaklom Cristo ek (Juan 1:35-42).

Te van vakib jabil ta tsʼakale, li Pedro ti jaʼo te oy ta Jopee laj yichʼ albel ti akʼo xbat ta snorteal Cesarea, ta snaʼ jun bankilal soltaro ti Cornelio sbie. ¿Buchʼutik te kʼot sta? Li loʼile xi chale: «Li Cornelioe te xa ta [smalaik li Pedro xchiʼuk li xchiʼiltake]. Te stsoboj tal scotol li yutsʼ yalaltaque xchiʼuc li bochʼotic batsʼi lec scʼopan sbaic xchiʼuque». Kʼalal jech la spas Cornelio taje, jaʼ laj yakʼ ti akʼo xaʼiik stukik kʼusi chal Pedro li yutsʼ yalaltake xchiʼuk ti akʼo snop stukik li kʼusi chchʼunike (Hech. 10:22-33).

¿Kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal Andrés xchiʼuk Cornelio ti kʼu yelan laj yakʼbeik yaʼi mantal li yutsʼ yalalike?

 Li Andrés xchiʼuk li Cornelioe muʼyuk laj yakʼik ti ta jechuk noʼox xkʼot ta pasel jeche. Li Andrese jaʼ laj yalbe stuk xchiʼil ta vokʼel ti akʼo yojtikin li Jesuse, xchiʼuk li Cornelioe la stsob yutsʼ yalaltak sventa xaʼiik li mantal laj yal Pedroe. Pe muʼyuk la sujik ta persa yutsʼ yalalik sventa spasik ta yajtsʼaklom Cristo. ¿Kʼusi chchanubtasutik taje? ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelalik? Xuʼ van xkalbetik junuk kʼusi tsots skʼoplal li kutsʼ kalaltike, xchiʼuk jsaʼtik kʼuxi xuʼ xojtikinik li kʼusitik melel ta Vivliae o ti chkakʼbetik yojtikinik yan stestigotak Jeovae. Pe skʼan me jtsaktik ta venta li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike xchiʼuk ti mu chopoluk xaʼi sbaik kuʼuntik o ti sujbiluk chaʼi sbaike. Sventa jnaʼtik kʼuxi xuʼ jkoltatike, jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal jun nupultsʼakal ta Alemania: li Jürgen xchiʼuk Petrae.

Li Petrae la xchan Vivlia xchiʼuk stestigotak Jeova, vaʼun laj yichʼ voʼ. Li Jürgene jaʼ toʼox jun bankilal soltaro, vaʼun ta slikebe, muʼyuk lek laj yaʼi li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li Petrae. Pe ta tsʼakale, laj yakʼ venta ti melel li kʼusi chchanubtasvanik ta sventa Vivlia li stestigotak Jeovae. Jaʼ yuʼun laj yakʼ sba ta stojolal Jeova ek, xchiʼuk li avie chtun xa ta mol ta tsobobbail. ¿Kʼusi van chal ti xuʼ jpastik sventa xkʼot ta yoʼonton mantal kuʼuntik li jun kutsʼ kalaltik ti oy yan srelijione?

Xi chal li Jürgene: «Mu xasuj ta persa li avutsʼ avalaltak ti akʼo xchʼunik li kʼusi achʼunoje xchiʼuk ti xavalbe epal mantaletike. Yuʼun taje jaʼ noʼox chnamajik-o batel. Xuʼ van ta sjalile jaʼ mas lek ti ta jutuktik noʼox xavalbe echʼele. Li kʼusi xuʼ skoltaoxuk xtoke jaʼ ti xavakʼbe yojtikin ermanoetik ti jmoj sjabilal xchiʼuke o ti jmoj kʼusi lek chaʼiik spasele. Taje xuʼ me xkoltavan sventa xkʼot ta yoʼontonik».

Li jtakbol Pedro xchiʼuk li yutsʼ yalal Cornelioe ta anil noʼox la xchʼamik li aʼyej ta Vivliae. Akʼo mi jech, li yan krixchanoetik ta baʼyel sigloe muʼyuk la xchʼamik ta anil noʼox.

Junantik yutsʼ yalaltak Jesuse la xchʼunik ta stojolal kʼalal jaʼo la xchol mantale. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van li jtakbol Santiago xchiʼuk Juane jaʼ sprimotak, yuʼun li smeʼike jaʼ li Salomee, ti jaʼ sjunmeʼ li Jesuse. Li stuke xuʼ van te tsakal skʼoplal li ta «ep yantic antsetic» jech kʼuchaʼal ta jkʼeltike, ti «jaʼ la smacʼlinic li Jesuse [xchiʼuk li yajtakboltake]; stuc la sbainic scotol» (Luc. 8:1-3).

Pe li yan yutsʼ yalaltak Jesuse muʼyuk bu laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonik ta stojolal ta slikebal noʼox. Ta jun veltae, kʼalal echʼem xaʼox ta jun jabil ti yichʼoj voʼ li Jesuse, ep krixchanoetik la stsob sbaik ta jpʼej na sventa xaʼiik li mantal laj yale. Xi chal li loʼile: «Cʼalal laj yaʼyic yutsʼ yalaltac Jesús ti te tsinilic epal cristianoetic ta snae, bat spajesic li Jesuse, yuʼun la snopic ti soquem sjole». Ta tsʼakal jutuke, kʼalaluk chiʼinat ta loʼil yuʼun li xchaʼitsʼintak Jesús ta venta ti butik chbate, muʼyuk laj yalanbe ta anil. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun «muc xchʼunic ec ti jaʼ tʼujbil yuʼun Dios li Jesuse» (Mar. 3:21; Juan 7:5).

¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa ti kʼu yelan la stakʼbe yutsʼ yalaltak li Jesuse? Muʼyuk x-ilin kʼalal laj yalik junantik ti sokem la sjole. Kʼalal laj yichʼ milel xchiʼuk ti laj yichʼ chaʼkuxesele, la stijbe yoʼonton yutsʼ yalal yuʼun laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li xchaʼitsʼin ti jaʼ li Santiagoe. Ta alel noʼoxe, kʼalal laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal Santiago xchiʼuk li yan xchaʼitsʼintake jaʼ koltaatik-o sventa xchʼunik ti jaʼ Mesías li Jesuse. Jaʼ yuʼun te kapal skʼoplalik xchiʼuk li jtakboletik xchiʼuk li yantik tukʼil yajtuneltak Dios kʼalal te tsobolik laj yichʼik chʼul espiritu kʼalal te oyik ta jpʼej naʼ ti ta  toyol oy te ta Jerusalene. Ta mas tsʼakale, li Judas ti jaʼ li yan xchaʼitsʼin Jesuse, koʼol laj yichʼik akʼbel tsots yabtelik xchiʼuk li Santiagoe (Hech. 1:12-14; 2:1-4; 1 Cor. 15:7).

Jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel li ta baʼyel sigloe, junantik utsʼ alaliletike skʼan mas jal yorail yuʼunik sventa xkʼot ta nopel yuʼunik mi jaʼ te chbatik li ta be ti ch-ikʼvan batel ta kuxlejale. Kalbetik skʼoplal li Roswitha ti ochem lek toʼox ta katolika kʼalal och ta stestigo Jeova smalal li ta sjabilal 1978. Solel jpʼel yoʼonton ti kʼusi xchʼunoje, jaʼ yuʼun muʼyuk la xchʼam mi jsetʼuk li kʼusi lik xchʼun li smalale. Pe kʼalal echʼ xaʼox li jabiletike lik jeluk li stalelale. Ta kʼunkʼun lik yakʼ venta ti jaʼ melel li kʼusi chchanubtasvanik li stestigotak Jeovae xchiʼuk li ta 2003 laj yichʼ voʼ. ¿Kʼusi van tijbat-o yoʼonton ti la sjel li stalelale? Ti kʼusi mas koltaat-oe jaʼ li stalelal smalale: yuʼun muʼyuk ch-ilin kʼalal chopol kʼusi la spasbee, li ermanoe chakʼ ti xuʼ to xjel ti kʼu yelan tsnop li yajnile. ¿Kʼusi tojobtasel chal li Roswithae? «Ep kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel kʼalal chkakʼtik ta ilel ti oy ep smalael kuʼuntike.»

Li Monikae laj yichʼ voʼ ta 1974, lajuneb jabil ta mas tsʼakale ochik ta stestigotak Jeova li chaʼvoʼ yalabtake. Akʼo mi muʼyuk kʼusi laj yal ta sventa srelijion li smalal ti Hans sbie, jaʼ to laj yichʼ voʼ ta 2006. Kʼalal tsvules ta sjolik taje, ¿kʼusi van tojobtasel chakʼik? «Tukʼ xavakʼ aba ta stojolal Jeova xchiʼuk mu xavakʼ aba ta tsalel kʼalal jaʼ ta sventa li xchʼunel avoʼontone.» Yan ti kʼusi koltaat li Hanse jaʼ ti nopoltik noʼox chakʼbeik ta ilel ti skʼanojike. Xchiʼuk la spat yoʼontonik ti ch-och ta mantal ta junuk kʼakʼale.

Ta jun veltae laj yalbe skʼoplal Jesús ti xkoʼolaj la kʼuchaʼal voʼ li aʼyej ta sventa melel ti chakʼ kuxlejal sbatel osile (Juan 4:13, 14). Li voʼotik eke ta jkʼantik ti stabeik sbalil kutsʼ kalaltik li voʼ taje. Mu jkʼantik ti xjikʼavik ta skoj ti ta jsujtik ta yuchʼel li voʼ taje. Ti kʼu yelan chkalbetik li kʼusi jchʼunojtike xuʼ me xkuxet yoʼonton chkomik o xuʼ xjikʼavik. Li Vivliae chal ti «bochʼo tucʼ yoʼntone ta snop lec cʼu xʼelan chtacʼov» xchiʼuk «li bochʼo bije ta snop lec baʼyuc li cʼusi chlocʼ ta yee, jech oy bochʼo chcʼot ta yoʼntonic li scʼope». ¿Kʼuxi van xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi laj yichʼ alel taje? (Prov. 15:28; 16:23.)

Li ajnilal ti tskʼan ti akʼo xojtikin smalal li kʼusi xchʼunoje skʼan «ta snop lec cʼu xʼelan chtacʼov», jaʼ xkaltik, ti tstʼuj lek kʼusi chale xchiʼuk ti mu ta aniluk ta stakʼe. Mu me xakʼbe ta aʼiel ti jaʼ xa mas snaʼ o ti mas xa tukʼ chaʼi sba ta stojolal li smalale. Kʼalal tsnop lek li kʼusi chale xuʼ me spat oʼontonal xchiʼuk ti oyuk jun oʼontonale. Xchiʼuk sventa «ta snop lec baʼyuc li cʼusi chlocʼ ta yee», xuʼ van xi skʼan sjakʼbe sba li ajnilale: «¿Bakʼin van jaʼo jun yoʼonton jchiʼin ta loʼil li jmalale? ¿Kʼusi van mas lek chaʼi chloʼilaj-o? ¿Kʼusi van lek chaʼi skʼelel? ¿Mi jaʼ van lek chaʼi ta sventa li siensiae, li politikae o ta sventa li tajimole? ¿Kʼuxi van xuʼ jpas sventa x-ayan ta yoʼonton kuʼun li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ti mu chopoluk xaʼi sba ta sventa li kʼusi tsnope?».

Sventa xkʼot ta yoʼontonik mantal li kutsʼ kalaltik ti maʼukik to stestigotak Jeovae, maʼuk noʼox skʼan ti ta jujutiʼ xkalbetik li kʼusi jchʼunojtike. Yuʼun skʼan me xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi chkaltike.

«Skʼan me xkakʼ ta jkuxlejaltik skotol li beiltaseletik ta Vivlia li ta sjunul jkuxlejaltike. Jaʼ me jech chakʼ venta kutsʼ kalaltik ti melel li kʼusi chkaltike, akʼo mi mu skʼan xchʼunik», xi laj yal Jürgen ti laj kalbetik skʼoplal ta slikebale. Hans ti laj yichʼ voʼ kʼalal te xaʼox van 30 jabil yichʼoj voʼ li yajnile, jech chal ek: «Toj tsots skʼoplal ti lekuk jtalelaltike. Jaʼ jech chakʼ venta kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeova, ti lek chbat jkuxlejaltik yuʼun li kʼusi melele». Li kutsʼ kalaltike skʼan xakʼik venta mi jelelutike, yuʼun jaʼ ta sventa li kʼusitik lekike, maʼuk ta sventa li kʼusitik chopole.

Li jtakbol Pedroe laj yal tojobtaseletik ti tsots skʼoplal ta sventa li ajnilaletik ti maʼuk yajtsʼaklomtak Cristo li smalalike. Xi la stsʼibae: «Ichʼic me ta mucʼ li amalalique. Yuʼun me oy muʼyuc xchʼunojic scʼop Dios li amalalique, cʼalal chilic ti lecubenoxuque, xuʼ ta xlic xchʼun ta aventaic. Mu persauc chavalbeic, yuʼun chilic ti lec cʼusi chapasique xchiʼuc ti lec avichʼojic ta mucʼ Diose. Mu me jaʼuc ta sventa sba abecʼtalic acʼo vinajuc li atʼujumalique. Mu me jaʼuc ta sventa ti toj yan xa sba cʼu xʼelan chapas li ajolique, xchiʼuc ti chacʼacʼumtas abaic ta cʼanal taqʼuine, xchiʼuc ti toj cʼupil sba li acʼuʼ apoqʼuique.  Jaʼuc me ta sventa ti lecuben yut avoʼntonique, xchiʼuc ti oy smucʼul avoʼntonique, yuʼun jaʼ mu xlaj scʼoplal. Leʼe jaʼ toj lec chil li Diose» (1 Ped. 3:1-4).

Li Pedroe laj yal ti xuʼ stijbe yoʼonton smalal li jun ajnilal kʼalal lek stalelale. Jaʼ jech laj yakʼ ta yoʼonton spasel Christa sventa xkʼot ta yoʼonton mantal yuʼun smalal kʼalal laj xaʼox yich voʼ ta 1972. Akʼo mi laj toʼox xchan Vivlia xchiʼuk stestigotak Jeova li smalale, muʼyuk to kʼotem ta nopel yuʼun ti chtun ta stojolal li Jeovae. Ayem junantik velta li ta tsobajeletike xchiʼuk lek xil sba xchiʼuk li ermanoetike, jaʼ jech li ermanoetik eke tstsakbeik ta venta li kʼusi tskʼan chchʼune. ¿Kʼuxi chakʼ persa Christa ti xkʼot ta yoʼonton mantal yuʼun li smalale?

Xi tstakʼe: «Jpʼel koʼonton te chibat li ta be ti bu chalbun li Jeovae. Pe jech xtok chkakʼbe yipal ti akʼo jtijbe yoʼonton jmalal li ta jtalelale, ti mu persauk chkalbee. Kʼalal muʼyuk tskontrain mi junuk beiltaseletik ta Vivliae, chkakʼ persa spasel skotol li kʼusi chalbune. Pe jech xtok chkakʼ ta mukʼ li kʼusi tsnope xchiʼuk chkakʼbe ta skʼob Jeova skotol li kʼusitike».

Li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li Christae chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti oyuk noʼox spajeb li kʼusitik ta jpastike. Li stuke yakʼoj ta yoʼonton li kʼusitik ta sventa mantale, jech kʼuchaʼal ti chbatilan li ta tsobajeletike xchiʼuk li ta cholmantale. Pe jaʼ noʼox jech xtok, snaʼoj kʼusitik chtun yuʼun li smalale. Snaʼoj ti oy sderecho ti skʼan xakʼbe ta ilel ti skʼanoje xchiʼuk ti xchʼakbe skʼakʼalil xchiʼuk ti ta xakʼbe li kʼusi chtun yuʼune. Jkotoltik skʼan oyuk noʼox smelolal xchiʼuk ti xkaʼitik kʼu yelan chaʼi sbaik li kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae. Xi chal li Vivliae: «Scotol oy scʼacʼalil». Taje jaʼ skʼan xal ti jchʼakbetik yorail jmoj x-echʼ kʼakʼal kuʼuntik xchiʼuk li kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae, mas to mi jaʼ li jchiʼiltik ta nupunele. Kʼalal jmoj ch-echʼ kʼakʼal kuʼuntike jaʼ me jech lek ta jchiʼin jbatik ta loʼil xchiʼuk. Taje jaʼ jech ilbil ti jaʼ sventa mu stukuk chaʼi sbaike, ti mu chʼakbiluk chaʼi sbaike o ti xlik itʼixajikuke (Ecl. 3:1).

«Toj tsots skʼoplal ti snaʼuk ti jkʼanojtik li kutsʼ kalaltike xchiʼuk ti jpastik orasion ta stojolalike», xi chal Holger, ti laj yichʼ voʼ stot kʼalal jtob xaʼox jabil yichʼojik voʼ li yan yutsʼ yalaltake. Xi chal ta melel li Christa eke: «Jpatoj koʼonton ta melel ti jun kʼakʼale xuʼ chchʼam li melel ta sventa Vivlia li jmalale xchiʼuk ti xakʼ sba ta stojolal li Jeovae». Ti kʼu yelan chkakʼ ta ilel jtalelaltik ta stojolal li kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae jaʼ ti jnoptik ti xuʼ xkʼot ta yajtunel Jeova ta jelavele. Mu me jnoptik ti mu xa skʼan-oe.

Li kʼusi ta jkʼantike jaʼ ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike, ti xojtikinik li kʼusi melele xchiʼuk ti xkʼot ta yoʼontonik li aʼyej ta sventa Vivliae. Ta skotol ora skʼan ta smukʼuluk koʼontontik xkaltik xchiʼuk ti xij-ichʼvan ta mukʼe (1 Ped. 3:16).