1, 2. ¿Kʼusi jelel-o li sat Jeova xchiʼuk li kamaraetike?

TA EPAL lumetike, li yajval mukʼtikil tiendaetike chakʼik kamaraetik sventa tskʼelik li jmanolajeletike xchiʼuk tskʼelik mi oy kʼusi ta xelkʼanik. Kʼalal jech tspasik gravare jaʼ chkoltaatik sventa tstaik li j-elekʼe. Koliyal li kamaraetik taje, mas vokol chaʼiik yelkʼanel kʼusitik li j-elekʼetike.

² Vaʼun chaʼa, ¿mi xkoʼolaj li sat Jeova xchiʼuk li kamaraetik laj kalbetik skʼoplale? Li Vivliae chal ti «chajal ta sba ta sat scotol» li Diose (Prov. 15:3). ¿Mi jaʼ skʼan xal ti jaʼ noʼox tskʼel skotol ora li kʼusi chopol ta jpastike? ¿Mi jaʼ noʼox van tskʼelutik sventa xakʼbutik kastigo mi laj yil ti muʼyuk ta jchʼuntik li mantaletik yakʼojbutike? (Jer. 16:17; Heb. 4:13.) ¡Moʼoj! Li Jeovae tskʼelutik ta skoj ti skʼanojutike xchiʼuk ti oyutik ta yoʼontone (1 Ped. 3:12).

3. ¿Kʼusi voʼtos chakʼ ta ilel ti skʼanojutik li Jeovae?

³ ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti tskʼelutik Jeova ta skoj ti skʼanojutike? Jkʼeltik voʼtos ti kʼu yelan chakʼ ta ilele: 1) tspʼijubtasutik baʼyuk kʼalal skʼan toʼox jpastik kʼusi chopole, 2) tstukʼibtasutik kʼalal chopol kʼusi la jpastike, 3) tsbeiltasutik ta Vivlia, 4) tskoltautik kʼalal mi la jnuptantik prevaetike xchiʼuk 5) chakʼ jmotontik kʼalal lek kʼusi ta jpastike.

4. Li Jeovae, ¿kʼu van yuʼun la spʼijubtas Caín kʼalal skʼan toʼox spas smule?

⁴ Baʼyel, jkʼeltik kʼuxi tspʼijubtasutik Dios kʼalal skʼan toʼox jpastik kʼusi chopole (1 Crón. 28:9). Sventa xkaʼibetik smelolal ti kʼu yelan tskʼelutik li Diose, jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li Caine ti jaʼ li buchʼu «tsots lic ilinuc» kʼalal muʼyuk lek ilat yuʼun li Jeovae (kʼelo Génesis 4:3-7). ¿Kʼusi la spas li Jeovae? La stijbe yoʼonton ti akʼo sjel li kʼusi tsnope. Laj yalbe ti mi mu sjel li stalelale, jaʼ jech xuʼ spas-o smul. Xkoʼolaj ti te nakʼal li mulile ti te xa malabil sventa stsalate. Vaʼun xi laj yalbee: «Voʼot xuʼ chatsal ti me chacʼane». Li Jeovae oy ox ta yoʼonton ti xchʼamuk li pʼijubtasel akʼbate xchiʼuk ti lekuk x-ilat yan velta yuʼun li Diose. Mi jech la spase xuʼ skʼupin-o ti lek xil sbaik xchiʼuk li Jpasvanej yuʼune.

5. ¿Kʼuxitik tspʼijubtasutik Jeova kʼalal chakʼ venta ti oy xa kʼusi chopol ta jpastike?

⁵ ¿Li voʼotik une? Li sat Jeovae solel ta xil kʼalal ta yut koʼontontik, jaʼ yuʼun mu kʼusi stakʼ jmukbetik. Li stuke chil li kʼusi oy ta yut koʼontontike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼantike. Skʼanojutik xchiʼuk tskʼan ti akʼo jpastik li kʼusitik tukʼe, pe muʼyuk ta sujutik. Jaʼ yuʼun, kʼalal chil ti oy xa kʼusi chopol ta jpastike chalbutik ta Skʼop. ¿Kʼuxitik tspas? Kʼalal ta jkʼeltik jujun kʼakʼal li Vivliae, kʼalal ta jkʼeltik li vunetik sventa yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk kʼalal chijbat ta tsobajeletike, jaʼ te chkaʼitik li pʼijubtaseletike. ¿Mi oy avaʼioj o akʼeloj junuk mantal kʼalal jaʼo mas chtun avuʼune? ¿Mi la skoltaot sventa xchapaj avokol ti jaʼ noʼox stuk Jeova xojtikine?

6, 7. 1) ¿Kʼusi sprevail oy kuʼuntik ti oyutik ta yoʼonton Jeova ta jujuntale? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jtabetik sbalil ti kʼu yelan tskʼelutik li Jeovae?

⁶ Skotol li pʼijubtaseletik taje jaʼ chakʼ ta ilel ti tskʼelutik ta skoj ti skʼanojutike xchiʼuk ti chchikintabe ta jujuntal li yajtuneltake. Melel onoʼox ti voʼne xa tajek oy li Vivliae, ti jaʼ sventa smiyonal noʼox krixchanoetik li vunetik chlokʼe xchiʼuk li mantaletik chichʼ akʼel ta tsobajeletike jaʼ sventa skotol li buchʼutik te chbatike. Pe akʼo mi jech, li Jeovae tskʼanbutik ta jujuntal ti jtsʼetanbetik lek xchikinal li pʼijubtasel chakʼ ta Skʼope sventa jtukʼibtastik li kʼusitik ch-ayan ta koʼontontik ti chopolike. Taje chakʼ ta ilel ti oyutik ta yoʼonton ta jujuntale.

⁷ Sventa jtabetik sbalil li pʼijubtasel chakʼbutik li Jeovae, baʼyuk skʼan xkaʼibetik smelolal ti oyutik ta yoʼonton ta melele. Mi laje skʼan jpastik skotol li kʼusi tskʼanbutik akʼo jpastik li ta Skʼope xchiʼuk jpʼajtik skotol li kʼusitik chopole (kʼelo Isaías 55:6, 7). Mi lek jchʼuntik mantale, muʼyuk me mas kʼusi chkat-o koʼontontik. Pe jnoptik noʼox ti jpasojtik xa tsots mulile. ¿Kʼusi koltael chakʼbutik li Jtotik ti skʼanojutike?

8, 9. Li mantaletik chakʼbutik yan ermanoetike, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti yuʼun oyutik ta yoʼonton li Jeovae? Albo junuk skʼelobil.

⁸ Kʼalal tstukʼibtasutik li Jeovae, chkakʼtik venta ti chat yoʼonton ta jtojolaltike (kʼelo Hebreos 12:5, 6). Jnaʼojtik onoʼox ti muʼyuk buchʼu lek chaʼi ti chichʼ tukʼibtasele (Heb. 12:11). Pe jnoptik noʼox ti voʼotik chijtukʼibtasvan o ti chkaltik mantale. ¿Kʼusi van chtijbat yoʼonton spasel li Jeovae? Li stuke maʼuk tspas sventa chopoluk xkaʼi jbatik yuʼun. Moʼoj, yuʼun chat yoʼonton ta jtojolaltik xchiʼuk ta skoj ti yiloj xa ti oy ta vokol ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuke, jaʼ yuʼun chakʼbutik ta ilel ta Vivlia kʼuxi xuʼ xijsut li ta lekil bee. Yuʼun ti bu Chlik talel li tukʼibtasele jaʼ ta stojolal Jeova ti oyutik ta yoʼonton eke.

⁹ Jkʼeltik jun skʼelobil ti jaʼ te chvinaj ti  oyutik ta yoʼonton Jeova kʼalal oy buchʼu chakʼbutik tojobtasele. Jun ermano tskʼelilan toʼox pornografia kʼalal skʼan toʼox xojtikin li mantale. Akʼo mi yiktaoj xaʼox, te to ta yoʼonton, jech kʼuchaʼal akʼal ti tsanem to jutuke. Jun veltae la sman achʼ selular, ta skoj taje lik tiluk yan velta ta yoʼonton skʼelel li pornografiae (Sant. 1:14, 15). Li ta stelefonoe och ta pajinaetik ta Internet ti chakʼ ta ilel pornografiae. Jun velta kʼalal jaʼo chcholik mantal ta telefonoe, laj yakʼbe xchʼamun selular jun mol ta tsobobbail sventa tsaʼik bu xkom li naetike. Ta anil noʼox te lokʼ talel ta spantayail selular jun pajina ti bu chvinaj pornografiae. Taje lek ti jech kʼot ta pasele, yuʼun li mol ta tsobobbaile laj yalbe mantal li ermanoe, koliyal taje jaʼ koltaat sventa stsal. ¡Solel ta jtojbetik ta vokol Jeova kʼalal te tskʼelutik-oe xchiʼuk ti chalbutik mantal kʼalal skʼan toʼox jpastik kʼusi toj chopole!

10, 11. 1) ¿Kʼuxi chkakʼtik akʼo sbeiltasutik li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi laj yil jun utsʼ alalil ti jaʼ mas lek ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae?

¹⁰ Li jtsʼibajom yuʼun salmoe xi la skʼejinta li Jeovae: «Laj atuqʼuibtasun batel ta sventa li taqʼuiel avuʼune» (Sal. 73:24). Kʼalal ta jkʼantik beiltasele, xuʼ jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop Jeovae, kʼalal ta jkʼeltik ta Skʼope. Kʼalal ta jtsaktik ta venta li beiltaseletik ta Vivliae maʼuk noʼox tstsatsubtasutik ta mantal, yuʼun chakʼbutik xtok li kʼusitik chtun kuʼuntike (Prov. 3:6).

¹¹ Jun skʼelobil ti kʼu yelan tsbeiltasvan li Jeovae, jaʼ te chvinaj li kʼusi kʼot ta stojolal jun ermano ti ch-abtej ta osiltik xchiʼuk yajnil ti te nakalik xchiʼuk epal yutsʼ yalal ta vitstikaltik Masbate (Filipinas). Li ermano xchiʼuk li yajnile koʼol chtunik ta prekursor regular kʼalal jaʼo yakalik stsʼitesel li yalab xnichʼnabike. Ta anil noʼox, li yajval rancho ti bu xchʼamunojike albatik ti akʼo xlokʼik batele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy buchʼu tikʼbat smulik ti mu meleluk la xkʼopojike. Akʼo mi la svul yoʼonton bu chbatik xchiʼuk yutsʼ yalal li ermanoe, xi laj yale: «Jaʼ chakʼbutik kʼusi chtun kuʼuntik li Jeovae. Kʼusiuk ti xkʼot ta pasele, li stuke ta onoʼox xchabiutik». Taje jech onoʼox kʼot ta pasel. Te van jayibuk kʼakʼal ta tsʼakale, albatik yuʼun yajval rancho ti xuʼ xkomike. ¿Kʼu yuʼun jech kʼot ta nopel yuʼun taje? Yuʼun laj yakʼ venta ti muʼyuk kʼusi xalik  kʼalal tikʼbat smulike. Solel labal sba laj yil, ta skoj taje laj yakʼbe mas osil sventa stsʼunolajik (kʼelo 1 Pedro 2:12). Lek xvinaj ti tsbeiltasutik Jeova ta Skʼop sventa xkuch batel kuʼuntik li vokoliletik ta jnuptan ta jkuxlejaltike.

12, 13. ¿Kʼusi van xuʼ xkʼot ta jtojolaltik ti xuʼ jakʼbe jbatik mi melel oyutik ta yoʼonton li Jeovae?

¹² Bakʼintike chjalij tajek li prevaetik ta jnuptantike. Xuʼ van jal xa tajek jtsʼikojtik junuk chamel, chkichʼtik pʼajel yuʼun kutsʼ kalaltik o chkichʼtik nutsel. ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi oy mu lekuk xkil jbatik xchiʼuk junuk ermano ta tsobobbaile?

¹³ Nopo avaʼi ti oy kʼusi laj yalbot jun ermano ti toj chopol avaʼie. Xuʼ xi chanope: «¡Taje mu jechuk chkʼot ta pasel jechuk li ta s-organisasion Diose!». Maʼuk noʼox taje, yuʼun li ermanoe chichʼ akʼbel yan matanaletik ta tsobobbail, xchiʼuk chavakʼ venta xtok ti solel lek kʼanbil yuʼun li ermanoetike. Solel labal van sba chavil ti xi chajakʼbe abae: «¿Kʼuxi xa noʼox ti jech chkʼot ta pasele? ¿Mi yuʼun mu xakʼ venta kʼusi yakal chkʼot ta pasel li Jeovae? ¿Mi muʼyuk kʼusi ta spas?» (Sal. 13:1, 2; Hab. 1:2, 3).

14. ¿Kʼusi srasonal oy yuʼun Jeova kʼalal muʼyuk kʼusi tspas kʼalal ta jnuptantik vokolile?

¹⁴ Li Jeovae mas ep kʼusi xil xchiʼuk oy srasonal yuʼun kʼalal muʼyuk kʼusi tspas ta anil sventa xakʼbe slajebe. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chkichʼtik albel mantale xuʼ van chopol chkaʼitik xchiʼuk mu xkakʼtik venta ti solel muʼyuk lek li kʼusi yakal ta jpastike, jaʼ yuʼun ta jkʼantik ti oy buchʼu xalbutik mantale. Li Karl Klein, ti jaʼ toʼox jun ermano li ta Jtsop Jbeiltasvaneje, laj yal ti laj yichʼ albel tsots mantal yuʼun li ermano Rutherforde. Ta jelavel jutuke, li ermano Rutherforde xi albate: «¡Kʼuxi me Karl!», pe li stuke muʼyuk xa lek la stakʼbe. Kʼalal laj yakʼ venta ti chopol chaʼi li Karle, li Rutherforde la spʼijubtas sventa akʼo skʼel sba ti mu xpʼaj li ta spetsʼ Diabloe. Ta mas tsʼakale, xi la stsʼiba li Karle: «Kʼalal xtiʼet joltik ta stojolal junuk ermanoe, mas to mi jaʼ oy ta sba chalbutik mantale, xuʼ me mas kʼun ti xijpʼaj ta spetsʼ li Diabloe». *

15. ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik kʼalal mi la jnuptantik tsatsal vokolile?

¹⁵ Stalel onoʼox ti chtavan chkaʼitik kʼalal ta jnuptantik junuk vokolil ti mu xlaj skʼoplal yilele. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot sventa xkuch avuʼun? Nopo ti yakal chatsʼot batel akaro ta mukʼta bee, vaʼun te jal lakom ta skoj ti ep tajek karoetike. Mu xanaʼ kʼu sjalil chamala. Pe mi muʼyuk la avakʼ ta ilel smalael avuʼune xchiʼuk mi la asaʼ yan bee, xuʼ van xachʼay xchiʼuk mas jal chakʼot-o ti bu chakʼan chakʼote. Jaʼ jech ek kʼalal ta jnuptantik vokoliletike. Mi chkakʼtik ta ilel smalael kuʼuntik xchiʼuk ti ta jpastik batel li kʼusi chal li beiltaseletik ta Vivliae, ta me skoltautik Jeova sventa xkuch batel kuʼuntik.

16. ¿Kʼusi yan srasonal ti chakʼ kiltik junantik jvokoltik li Jeovae?

¹⁶ Li Jeovae xuʼ van chakʼ kʼotuk ta pasel junantik vokoliletik sventa chchanubtasutik xchiʼuk sventa xlekub jtalelaltik (kʼelo 1 Pedro 5:6-10). Pe jvules ta joltik ti muʼyuk chakʼ jvokoltik li Jeovae (Sant. 1:13). Li kajkontratike, li pukuje jaʼ ta smul jutuk mu skotoluk li kʼusitik chopol chkʼot ta pasele. Pe jech xtok, li Diose xuʼ stunes vokoliletik sventa xijchʼi ta mantal yuʼun. Li stuke chil li jvokoltike xchiʼuk ta skoj ti skʼanojutike jaʼ noʼox  chakʼ «ti jliquel noʼox» chkil jvokoltike. ¿Mi chatojbe ta vokol Jeova ti tskʼelot ta slekil yoʼonton kʼalal jaʼo chavil tsots avokole? ¿Mi apatoj avoʼonton ta stojolal ti chakʼbot avil kʼuxi chachapane? (2 Cor. 4:7-9.)

17. ¿Buchʼutik tsaʼ li Jeovae, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁷ Ta slajebe, li Jeovae tskʼel kʼusi oy ta yoʼonton li krixchanoetike, li srasonal ti kʼuchaʼal jech tspase jaʼ liʼe, tskʼan chakʼbe smoton li buchʼu tskʼanik ta sjunul yoʼontonike. Li j-alkʼop Ananie xi laj yalbe li ajvalil Asae: «Li Mucʼul Diose jaʼ sqʼueloj scotol li banamile, jech xuʼ chacʼ ta ilel svuʼel ta stojol li bochʼo scotol yoʼntonic tscʼanic coltael yuʼune» (2 Crón. 16:9). Mu ta sjunuluk yoʼonton laj yichʼ ta mukʼ Jeova li Asae. Pe li voʼotike, mi chkakʼtik persa spasel li kʼusi leke, li Jeovae «xuʼ chacʼ ta ilel svuʼel» ta jtojolaltik, jaʼ xkaltik, chchabiutik xchiʼuk chakʼbutik jmotontik.

18. ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik kʼalal muʼyuk buchʼu chakʼ venta yileluk skotol li kʼusitik lekik ta jpastike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

¹⁸ Sventa chakʼbe ta ilel slekil yoʼonton yajtuneltak li Jeovae tskʼan ti jaʼ akʼo «[saʼik] li cʼusitic leque» ti jaʼ «[skʼanik] li cʼusi leque» xchiʼuk ti jaʼ «acʼo [spasik] li cʼusi leque» (Amós 5:14, 15; 1 Ped. 3:11, 12). Li Jeovae chchikintabe li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaike xchiʼuk chakʼbe bendision (Sal. 34:15). Jnoptik ta sventa li kʼusi la spas ta stojolal li Sifra xchiʼuk Fúa ti jaʼ j-hebreoal antsetik ti jaʼ jnetʼumetik yuʼun li j-israeletik kʼalal jaʼo mosoinbilik ta Egiptoe. Li faraone laj yal mantal ti akʼo xichʼ milel skotol li keremetik ti kʼalal mi vokʼike, pe li antsetik taje la xiʼtaik li Diose xchiʼuk muʼyuk la smilik li neneʼetike. Li Jeovae laj onoʼox xchabi xchiʼuk laj yakʼbe smoton kalal laj yil yalabike. Li loʼil ta Vivliae chal ti ta tsʼakale «jech iʼepaj yalabic ec, yuʼun icoltaatic yuʼun li Diose» (Éx. 1:15-17, 20, 21). Akʼo mi muʼyuk buchʼu chakʼ venta yileluk skotol li kʼusitik lekik ta jpastike, jvules ta joltik ti Jeovae chil skotol xchiʼuk chakʼbutik jmotontik ta sventa li kʼusitik lekik ta jpastike (Mat. 6:4, 6; 1 Tim. 5:25; Heb. 6:10).

19. ¿Kʼuxi laj yakʼ venta jun ermana ti likem ta Hungría ti chil Jeova li kʼusi lekik ta jpastike?

¹⁹ Jun ermana ti likem ta Hungría ti nakal ta Austriae laj yil stuk kʼu yelan chkoltavan Jeova kʼalal chil ti lekik kʼusi ta jpastike. Albat bu nakal jun krixchano ti chkʼopoj ta húngaro kʼop ti akʼo xbat xcholbe mantale. Ta anil noʼox bat, pe muʼyuk bu te la sta. Ep ta velta sut skʼel xchiʼuk laj yiktabe komel vunetik, kartaetik xchiʼuk snumeroal stelefono. Bakʼintike tsnop ti oy buchʼu te oy li ta nae, akʼo mi muʼyuk buchʼu xtakʼav. Kʼalal jun jabil xchiʼuk oʼlol xaʼoxe, jaʼ to jambat li tiʼ nae. Jun ants ti lek yoʼontone albat ti akʼo x-oche xchiʼuk xi albate: «Laj xa jkʼel skotol li kʼusi la aviktabune xchiʼuk yakal ta jmalaot». Li antse yakal toʼox chichʼ quimioterapia, jaʼ yuʼun chʼabal toʼox lek tsots laj yaʼi sba sventa xchʼam jvulaʼal. Pe li avie la xchʼam jun chanubtasel ta Vivlia. Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae laj yakʼbe bendision ta skoj ti muʼyuk la spajtsan sba li ermanae.

20. ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal jnaʼojtik ti tskʼelutik li Jeovae?

²⁰ Li Jeovae chil skotol li kʼusi ta jpastike. Pe mu me stakʼ jkoʼoltastik li sat Jeova xchiʼuk li jun kamara ti jaʼ noʼox tskʼel xchiʼuk tspas gravar li kʼusitik chopol ta jpastike. Moʼoj, yuʼun kʼalal chkaʼitik ti tskʼelutik li Jeovae mas chijnopaj ta stojolal. Jnaʼojtik ti tspas ta skoj ti chat yoʼonton ta jtojolaltike xchiʼuk tskʼan chakʼbutik jmotontik ta sventa li kʼusitik lekik ta jpastike.