KʼALAL lokʼik batel ta Babilonia ta sjabilal 537 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltik li j-israeletike, li Jeovae la svul yoʼonton ta sventa li be ti bu chanavik batel sventa sutik batel li ta Jerusalene. Xi laj yalanbee: «Jamic batel lec be ta sventa li jteclumale. Coʼoltsanic batel li biqʼuit be ti bu slomol spotsʼole; chʼubaic batel li tonetique» (Is. 62:10). ¿Kʼuxi la xchʼunik li kʼusi albatik li judioetik taje? Xuʼ van junantike baʼyel jelavik sventa snojesik ti bu lomol potsʼol li bee, kʼalal jech laj yichʼ pasel taje jaʼ mas kʼun laj yaʼi jelavik li buchʼutik te xtalik ta patile.

Mi xuʼ van jkoʼoltastik li be bu xanavik batel j-israeletik li ta be bu ta xijxanav batel sventa jtatik li kʼusitik ta sventa mantale. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti koʼol xijxanav batel li yajtunelutik ti mu kʼusi smakutik ta bee. Jaʼ yuʼun xi chalbutik li ta Skʼope: «Qʼuelo me lec ti bu chavacʼ batel avacane; jaʼ me te xabat ti bu tuqʼuil bee» (Prov. 4:26). Akʼo mi kerem tsebutik to o mi oy xa jabilaltik, li tojobtasel liʼe chtun kuʼun jkotoltik.

Kʼalal chalbeik skʼoplal krixchanoetik ta stojolal li kerem tsebetike, bakʼintike chalik «ep to kʼusitik xuʼ spasik», «chkuch yuʼunik liʼ ta balumile» o «tspas yuʼun skotol li kʼusi tskʼan tspasike». Yuʼun li kerem tsebetike mu masuk snaʼ x-ipajik, toj lek baxbol li snopbenike xchiʼuk oy ta yoʼontonik ti ojtikinbiluk xkʼotik liʼ ta balumile. Jaʼ yuʼun oy srasonal ti xi chal li Vivliae: «Li stoyobbail queremetique jaʼ li stsatsalique» (Prov. 20:29). Mi tstunes kʼusitik snaʼ spasel xchiʼuk tstunes yip sventa chtun ta stojolal Dios li jun kerem o tsebe, xuʼ me tsta li kʼusi tskʼan tsta ta mantale xchiʼuk chmuyubaj ta melel.

Pe li balumil avie jaʼ skʼeloj li kʼusitik spas yuʼunik li kerem tsebetike. Kʼalal jun stestigo Jeova ti kerem tseb to ti lek tslokʼes skalifikasione, li jtojobtasvanejetik ta jun chanob vune, li jchanubtasvanejetike o li xchiʼilik ta chanune xuʼ van tsujvanik sventa xchanunajik batel ta universidad xchiʼuk ti xkuch yuʼunik li  ta sbalumil Satanase. O mi lek chanemik ta junuk tajimole xuʼ van ta xichʼik sujel sventa lekuk ojtikinbil xkomik ta sventa taje. ¿Mi oy junuk velta jech anuptanoj? ¿Mi xavojtikin junuk buchʼu ti jech snuptanoje? ¿Kʼusi xuʼ xkoltaat jun yajtsʼaklom Cristo sventa lekuk li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune?

Li chanubtaseletik ta Vivliae xuʼ me tskoltaot sventa jaʼ te xa xanav batel li ta lekil bee. Li Eclesiastés 12:1 xi chale: «Ti cʼalal achʼiumalic to tale, naʼic me ti oy Bochʼo la spasoxuque». ¿Kʼuxi van «chavules ta ajol» voʼot jech kʼuchaʼal li yan kerem tsebetik ti chvul ta sjolik li kʼusi chal Eclesiastés ti oy «Bochʼo la spasoxu[k]» ti xie?

Nopo li kʼusi kʼot ta stojolal li jun ermano ti likem ta África occidental ti Eric sbie. * Li stuke lek xaʼi li tajimol ta futbole, kʼalal voʼlajuneb toʼox sjabilale tʼujbil xaʼox sventa x-och ta jun ekipo ti chakʼ ta ojtikinel slumale. Taje jaʼ skʼan xal ti mu jaluk chbat sventa xichʼ chanubtasel yuʼun krixchanoetik ti lek chanemik ta Europae xchiʼuk ti sjam batel lek sbe ta sventa li tajimole. Li kʼusi tskʼan tstae, ¿mi snup-o van sba ta sventa li tojobtasel ti skʼan xvul ta sjol li Buchʼu Pasvane? Jkʼeltik kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li kerem taje xchiʼuk jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik.

Kʼalal chchanunaj toʼox li kerem ti Eric sbie, jaʼo lik xchan Vivlia xchiʼuk stestigotak Jeova xchiʼuk la xchan ti jaʼ tsmeltsanbe svokol skotol krixchanoetik ta sbatel osil li Jpasvaneje. Vaʼun laj yakʼ venta ti tsots skʼoplal skʼan xchʼakbe skʼakʼalil xchiʼuk yip sventa spasbe kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose. Jaʼ yuʼun, laj yichʼ voʼ xchiʼuk jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton sventa xchʼi li ta mantale, maʼuk laj yakʼ ta yoʼonton ti lekuk xichʼ ojtikinel ta sventa li tajimole. Ta jelavele kʼot ta yajkoltaobba mol, xchiʼuk ta mas to tsʼakale laj yichʼ ikʼel ta Chanob vun ta Vivlia sventa Ermanoetik ti Chʼabal Yajnilike.

Ti jaʼuk la xchan batel mas ta sventa li tajimole, xuʼ van lek ojtikinbil li avie xchiʼuk lek tspas kanal takʼin. Pe li stuke snaʼoj lek kʼusi chal li beiltasel liʼe: «Li jcʼuleje jaʼ xa stsatsal yoʼnton chaʼay li scʼulejale; jaʼ xa jech cʼotem chaʼay jech chac cʼu chaʼal jun lum ti lec setbil ta tsatsal coraltone» (Prov. 18:11). Jaʼ jech, li chabiel chakʼbe krixchanoetik li takʼine jaʼ noʼox jun vaychil. Ta melel, li buchʼutik oy tajek ta yoʼontonik saʼel skʼulejalike ta onoʼox xil «ep svocolic» (1 Tim. 6:9, 10).

Epal kerem tsebetik chabibil chaʼi sbaik xchiʼuk xmuyubajik ta melel, taje jaʼ koliyal ti chtunik ta tsʼakal orae. Xi chal Eric: «Te bat jchiʼin li epal prekursoretike. Yuʼun jaʼ lekil ekipo ti muʼyuk bu xuʼ jta yane, xchiʼuk chkalbe koliyal Jeova ti laj yikʼun batel ta be ti ch-ikʼvan batel ta muyubajele xchiʼuk ti lek chbat jkuxlejale».

¿Li voʼot une? ¿Kʼu yuʼun mu xatukʼibtas abe sventa xa-och ta prekursor? Ti jaʼ mu xapas batel li kʼusitik oy liʼ ta balumile. (Kʼelo li rekuadro ti bu chal: « Li kʼusitik mu xuʼ xakʼbutik li chanun ta universidade».)

Kʼalal ay svulaʼanik Betel ta Estados Unidos jun nupultsʼakale, labal sba laj yilik ti xmuyubajik noʼox li buchʼutik chtunik tee. Xi la stsʼiba ta tsʼakal li ermanae: «Nop xaʼox tajek xkaʼikutik ti lek nakalunkutike». Li ermana xchiʼuk li smalale kʼot ta nopel yuʼunik ti chtunik mas ta stojolal li Jeovae.

Ta slikebale toj vokol laj yaʼiik li kʼusitik la sjel ta xkuxlejalike. Jun veltae la snopbeik skʼoplal kʼusi chal li teksto sventa jujun kʼakʼale. Jaʼ li teksto ta Juan 8:31, ti bu xi chal li Jesuse: «Me jʼechʼel chachʼunic o li cʼusi laj calboxuque, ta melel voʼoxuc mero jchʼunolajeloxuc cuʼun chacʼotic». Kʼalal jech te oy ta sjolik taje, xi la snopike: «Mu jventakutik kʼusitik skʼan jpaskutik sventa lekuk noʼox sba xkichʼ batel li jkuxlejalkutike, pe oy onoʼox sbalil ta jtabetik». La xchonik li snaik ti lek mukʼe, la xchonik li kʼusitik oy yuʼunike xchiʼuk jaʼ te batik ta jun tsobobbail ti bu tskʼanik mas koltaele. Li avie jaʼik xa prekursoretik, jech xtok tskolta sbaik ta Svaʼanel Salonetik sventa Tsobobbail xchiʼuk chkoltavanik ta mukʼta tsobajeletik ta oxib kʼakʼal. ¿Kʼu van yelan chaʼi sbaik? Xi chalik ta jamale: «Toj labal sba chkilkutik ti ep ta jkʼupinkutik ti lek noʼox sba chkichʼ batel li jkuxlejalkutike, ti jpaskutik li kʼusi tskʼanbutik akʼo jpastik li s-organisasion Jeovae».

Xi la stsʼiba li Salomone: «Tucʼ noʼox xaqʼuel osil; mu me yalel muyeluc li asate» (Prov. 4:25). Jech kʼuchaʼal ti buchʼu tstsʼot karo ti lek skʼeloj batel li be karoe skʼan mu kʼusi xchʼay koʼontontik sventa jaʼ xkakʼ ta koʼontontik stael li abtelaletik ta slumal Jeovae.

 ¿Kʼusi van li abtelaletik xuʼ jtatik li ta slumal Jeovae? Jech kʼuchaʼal liʼe, ti chijtun ta tsʼakal orae. Yan xtoke chbatik ta jun tsobobbail ti bu chtun mas jcholmantaletik ti te noʼox nopol oye, o akʼo mi oy ep jcholmantaletik xuʼ van chtun yuʼunik moletik ta tsobobbail o yajkoltaobbatak. ¿Mi xuʼ xakoltavan? ¿Kʼu yuʼun mu xajakʼbe jkʼelvanej ta sirkuito li kʼusi tsnop ta sventa taje? Mi oy ta avoʼonton chakoltavan ta jun tsobobbail ti nome, xuʼ xajakʼ kʼusi tsobobbail ti bu tskʼanik mas koltaele. *

Kalbetik yan velta skʼoplal li kʼusi chal Isaías 62:10. Junantik judioetike tsots van abtejik sventa sjamik batel li bee xchiʼuk ti skʼelik lek sventa lekuk bu chakʼ batel yokik yan j-israeletik sventa mu kʼusi snuptanik mi sut batel li ta slumalike. ¿Mi laj van stabeik sbalil? Laj. Yuʼun kʼotik onoʼox ta slumal Dios ti bu tskʼan chkʼotike. Mi yakal chavakʼ persa stael li kʼusitik ta sventa mantale, mu me xchibaj avoʼonton. Xuʼ me skoltaot Jeova sventa xata taje. Lokʼeso ta abe skotol li kʼusitik xuʼ smakote xchiʼuk kʼanilanbo apʼijil li Diose. Te chavakʼ venta ti jaʼ tskoltaot sventa «[tskʼel] me lec ti bu chavacʼ batel avacane» (Prov. 4:26).