1, 2. 1) ¿Buchʼu jaʼ li stestigo Jeova ti mas ojtikinbile? 2) ¿Kʼusi skʼan xal li biil Jesuse xchiʼuk kʼuxi tukʼ laj yakʼ sba ta sventa sbi li Xnichʼon Diose?

«JAʼ SVENTA ti tal vocʼcune, xchiʼuc jaʼ sventa ti lital liʼ ta banamile, yuʼun tal cal li cʼusi melele.» (kʼelo Juan 18:33-37.) Taje jaʼ li kʼusi laj yalbe li jromail ajvalil ta Judeae. Oy ta vokol li xkuxlejale, yuʼun naka to laj yal ti jaʼ ajvalile. Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile, li jtakbol Pabloe laj yalbe skʼoplal Jesús ti kʼu yelan tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilel xchiʼuk ti «jamal laj yal sba ta stojol Poncio Pilatoe» (1 Tim. 6:13). Ta melel, li ta sbalumil Satanás ti noj ta pʼajbaile, bakʼintike skʼan tsots koʼontontik sventa spas kuʼuntik jech kʼuchaʼal la spas Jesús ti jaʼ «li tuqʼuil testigoe, ti melel cʼusi chale» (Apoc. 3:14).

² Ta skoj ti te kapal skʼoplal li ta slumal judioetike, li Jesuse jaʼ xa onoʼox jun stestigo Jeova ti kʼalal vokʼe (Is. 43:10). Yuʼun, jaʼ li testigo mas mukʼ skʼoplal ti la svaʼan li Diose. Li Jesuse tsots skʼoplal laj yil li smelolal sbie, jun biil ti jaʼ laj yakʼ stuk li Diose. Kʼalal jun anjel laj yalbe José ti jaʼ la stsʼites Jesús ti oy xa yol li María ta chʼul espiritue xi to laj yale: «Jun querem ta svoqʼues; Jesús chavacʼbe sbi, yuʼun jaʼ ta scolta yuʼun smulic li jteclum yuʼune» (Mat. 1:20, 21, tsʼib ta yok vun). Ta skotole, li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Vivliae chalik ti biil Jesús xie likem talel ta jun biil ta hebreo  kʼop, Jesúa, ti te tsakal skʼoplal li sbi Diose; ti jaʼ skʼan xal «Jaʼ Chpojvan li Jeovae». Ta skoj li kʼusi skʼan xal li sbie, li Jesuse la skolta li buchʼutik «chʼayemic ta be jech chac cʼu chaʼal chijetic» ti la sutes yoʼontonik ta skoj li smulike sventa lekuk x-ilatik yan velta yuʼun li Jeovae (Mat. 10:6; 15:24; Luc. 19:10). Kʼalal jech laj yil taje baxbol laj yal batel li Ajvalilal yuʼun Diose. Li jtsʼibajom yuʼun Evanjelio ti jaʼ li Marcose xi laj yale: «Li Jesuse ibat ta Galilea banamil; te lic xchol li Lequil Aʼyej yuʼun Diose. Jech laj yal: ‹Ista xa scʼacʼalil, yorail xa chlic sventainoxuc li Diose. Suteso avoʼntonic ta stojol Dios; jaʼ chʼunic li Lequil Aʼyeje›» (Mar. 1:14, 15). Li Jesús xtoke tsots yoʼonton laj yalbe smul li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judioetike, ta skoj taje laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ (Mar. 11:17, 18; 15:1-15).

3. ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal oxib xaʼox kʼakʼal xchamel li Jesuse?

³ Pe akʼo mi jech, oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel. Kʼalal echʼ xaʼox oxib kʼakʼal ti kʼalal laj yichʼ milele, li Jeovae la xchaʼkuxes, maʼuk kʼuchaʼal jun krixchano, yuʼun la xchaʼkuxes kʼuchaʼal jun espiritu ti mu snaʼ xlaje (1 Ped. 3:18). Sventa xakʼ ta ilel taje, li Kajvaltik Jesuse la spas sbekʼtal kʼuchaʼal krixchano xchiʼuk laj yakʼ ta ilel ti chaʼkuxiem xaʼoxe. Li vaʼ kʼakʼal kʼalal chaʼkuxiem xaʼoxe te van laj yakʼ sba ta ilel voʼob velta xchiʼuk laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal jeltos yajtsʼaklomtak (Mat. 28:8-10; Luc. 24:13-16, 30-36; Juan 20:11-18).

4. 1) ¿Kʼusi tsobajel la slikes Jesús li ta skʼakʼalil chaʼkuxie? 2) ¿Kʼusi abtelal laj yakʼanbe komel yajtakboltak ti lek jamal xvinaje?

⁴ Kʼalal ta svoʼobal xaʼox velta laj yakʼ sba ta ilel li Jesuse, jaʼ ta stojolal jtakboletik xchiʼuk yantik ti jaʼo te tsobolik xchiʼukike. Li vaʼ kʼakʼal taje, laj yalanbe smelolal li kʼusi skʼan xal li Skʼop Diose. «Jech ijambat lec yoʼntonic, yuʼun jech acʼo cʼotuc ta yoʼntonic li scʼop Diose.» Jaʼ jech laj yaʼibeik smelolal ti yaloj xa onoʼox Vivlia ti chcham ta skʼob li yajkontra Diose xchiʼuk ti kʼu yelan labal sba chchaʼkuxie. Kʼalal laj xaʼox li tsobajel taje, ti jaʼ skʼakʼalil ti kuxie, te laj yal Jesús li kʼusi oy ta sbaik spasel li yajtsʼaklomtake. Xi laj yalanbee: «Tsʼibabil noxtoc ti jaʼ ta sbi ta xcholbat yaʼic cristianoetic ta scotol banamil ti acʼo sutes yoʼntonique, xchiʼuc ti jaʼ baʼyuc ta xcholbat li bochʼotic liʼ nacajtic ta Jerusalene, yuʼun jech xuʼ tspasbat perdón yuʼun smulic». Xchiʼuk xi to laj yal xtoke: «Voʼoxuc testigooxuc chacomic ta sventa scotol leʼe» (Luc. 24:44-48).

5, 6. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesús «voʼoxuc chavalic batel [...] li cʼusi laj avilic ta jventae»? 2) ¿Kʼusi jtos kʼusi achʼ ta sventa li kʼusi tskʼan tspas Jeova ti skʼan xakʼik ta ojtikinel li yajtsʼaklomtak Jesuse?

⁵ Ta melel, kʼalal echʼ xaʼox 40 kʼakʼale, kʼalal laj yakʼ sba ta ilel li Jesuse, li jtakboletike lek van laj yaʼibeik smelolal li kʼusi la skʼan laj yal ta sventa li kʼusi laj yal liʼe: «Voʼoxuc chavalic batel liʼ ta lum Jerusalén, xchiʼuc ta yosilal Judea, xchiʼuc ta Samaria banamil, xchiʼuc ta sbejel banamil li cʼusi laj avilic ta jventae» (Hech. 1:8). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesús «voʼoxuc chavalic batel [...] li cʼusi laj avilic ta jventa[...]» xie, ti jaʼ maʼuk ta sventa li Jeovae? Ta melel xuʼ van laj yal ti jaʼ ta sventa li Jeovae, pe li buchʼu yakal chchikintaik li mantale jaʼik j-israeletik, xchiʼuk jaʼik xa onoʼox stestigotak Jeova.

⁶ Jaʼ yuʼun li yajtsʼaklomtake jaʼ chakʼik ta ojtikinel jtos kʼusi achʼ ta sventa li kʼusi tskʼan tspas Jeovae: jtos ti kʼusi mas labal sba jech kʼuchaʼal laj yichʼ kolesel lokʼel ta mosoil ta Egipto li j-israeletike xchiʼuk kʼalal jaʼo laj yichʼik ikʼel batel ta Babiloniae. Kʼalal cham xchiʼuk kʼalal chaʼkuxi li Jesuse jaʼ te vinaj ti jaʼ sventa chichʼ kolesel ta mosoil li krixchanoetike: li mosoil ta mulile xchiʼuk li ta lajele. Li ta Pentecostés ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike, li buchʼutik jaʼtik to laj yichʼik tʼujel ti chbatik ta vinajel ti jaʼik yajtsʼaklomtak Jesuse laj yalik «li cʼusitic toj labal sba tspas li Diose», xchiʼuk ep buchʼutik la xchʼamik li  aʼyej laj yalike. Jaʼ jech te ta sbatsʼikʼob Stot ta vinajel, li Jesuse jaʼ te lik yakʼbe mas smelolal sbi kʼalal ta smilal xa noʼox krixchanoetik la sutes yoʼonton xchiʼuk ti chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal ta skoj ti jaʼ yakʼoj Jeova sventa sta skoleb li krixchanoetike (Hech. 2:5, 11, 37-41).

7. Li ta skʼakʼalil Pentecostés ta sjabilal 33, ¿kʼusi te vinaj?

⁷ Li kʼusitik kʼot ta pasel li ta skʼakʼalil Pentecostés ta sjabilal 33 te vinaj ti laj xaʼox xchʼam Jeova li sbalil matanal laj yakʼ Jesús sventa xlaj skʼoplal o xchʼay li mulile (Heb. 9:11, 12, 24). Li Jesuse xi laj yale: «Mu yuʼunuc tal mozoinvancun; tal cacʼ jba ta tunel ta atojolic. Xchiʼuc tal jpoj loqʼuel ep cristianoetic sventa mu xbatic ta chʼayel» (Mat. 20:28). Li «ep cristianoetic» ti tstabeik sbalil ti laj yakʼ xkuxlejal li Jesús ta stojolal li krixchanoetike maʼuk noʼox tstabeik sbalil li judioetik ti laj xa sutes yoʼontonike. Moʼoj, yuʼun tskʼan «ti acʼo coluc scotol cristianoetique», yuʼun li xkuxlejal laj yakʼe «chchʼaybe smul scotol cristianoetic [li] ta banamile» (1 Tim. 2:4-6; Juan 1:29).

8. ¿Bu to kʼalal kʼot li aʼyej laj yalik batel li yajtsʼaklomtak Jesuse, xchiʼuk kʼuxi kʼot ta pasel taje?

⁸ ¿Mi tsots van yoʼontonik laj yalik baʼyel yajtsʼaklomtak Jesús sventa xalik batel li aʼyej ta sventae? Ta melel jech, akʼo mi maʼuk ta stsatsal stukik. Jaʼ tijbat yoʼontonik li tsatsal xchʼul espiritu Jeovae xchiʼuk la stsatsubtasbe yoʼonton sventa xalik-o batel (kʼelo Hechos 5:30-32). Kʼalal echʼ xaʼox 27 jabil li ta Pentecostés ta sjabilal 33 xuʼ van chichʼ alel ti «Lequil Aʼyej ti jaʼ melele» laj xaʼox yichʼ albel li judioetike xchiʼuk li jyanlum krixchanoetike, jaʼ xkaltik, «scotol cristianoetic liʼ ta banamile» (Col. 1:5, 23).

9. Jech kʼuchaʼal yaloj xa onoʼox li Jesuse, ¿kʼusi kʼot ta stojolal li baʼyel tsobobbaile?

⁹ Kʼux ta alel, pe li baʼyel tsobobbaile lik chanubtasvanikuk ti mu jechuk chal Vivliae (Hech. 20:29, 30; 2 Ped. 2:2, 3; Jud. 3, 4). Jech kʼuchaʼal yaloj xa onoʼox li Jesuse, «li kʼusi chopole», li Satanase, laj yakʼ ti x-epaj li jvalopatinvanej mantaletike xchiʼuk ti akʼo xchʼay li melel yichʼel ta mukʼ Diose jaʼ to mi tal slajeb «skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 13:37-38; 13:39, TNM; 13:40-43). Vaʼun chakʼbe yabtel ta Ajvalilal Jesús ta stojolal krixchanoetik. Taje jaʼo kʼot ta pasel ta oktuvre ta 1914 xchiʼuk jaʼo te lik talel «li slajebal cʼacʼal»  ta sventa li xchopol balumil Satanase (2 Tim. 3:1).

10. 1) ¿Kʼusi kʼakʼalil tsots skʼoplal laj yalik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li ta jkʼakʼaliltike? 2) ¿Kʼusi kʼot ta pasel li ta oktuvre ta 1914, xchiʼuk kʼusi laj yakʼik ta ilel?

¹⁰ Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li ta jkʼakʼaliltike yalojik xa onoʼox ti tsots skʼoplal chkʼot li oktuvre ta 1914. Ti bu la slokʼesik ti chalik ti jech chkʼot ta pasele jaʼ li kʼusi laj yal li j-alkʼop Daniel ta sventa li jun mukʼta teʼ ti laj yichʼ tuchʼel xchiʼuk ti chkʼelomaj ta «vucub jabil[e]» (Dan. 4:16). Li ta albilkʼop ta sventa li kʼusi ora chvul xchiʼuk ti kʼusi chlaj «skotol li kʼusitik oy ta balumile», li Jesuse jaʼ laj yalbe skʼoplal li «skʼakʼalil yuʼunik li jyanlumetike». Lik onoʼox tal ta sjabilal 1914 ‹li senyail ti kʼalal chchaʼtal li Cristoe›, lek xa onoʼox vinajem talel (Mat. 24:3, 7, 14; Luc. 21:24). Jaʼ yuʼun kʼalal laj yichʼ yabtel ta Ajvalil Jesús ta sventa li krixchanoetike jaʼ te kapal skʼoplal «li cʼusitic toj labal sba tspas li Diose».

11, 12. 1) ¿Kʼusi lik spas li achʼ Ajvalil ta 1919 liʼ ta Balumile? 2) ¿Kʼusi lek vinaj li ta sjabilaltik 1930? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

¹¹ Ta skoj ti jaʼ xa Ajvalil ta Balumile, li Jesuse mu jaluk la spoj lokʼel ta skʼob «mucʼta lum Babilonia[...]» li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele (Apoc. 18:2, 4). Kʼalal echʼ xaʼox jutuk li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li ta sjabilal 1919 jaʼo lik jamuk li be sventa chichʼ alel batel ta spʼejel Balumil ti kʼu yelan chkoltavan li Diose xchiʼuk li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yakʼoje. Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele jaʼ jech la spasik taje, ti kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti laj yichʼ tsobel ta smilal xa noʼox buchʼutik chbatik ta vinajel sventa koʼol x-ajvalilajik xchiʼuk li Cristoe.

¹² Te van ta sjabilaltik 1930 te vinaj lek ti jaʼo te lik stsob ta smiyonal xa noʼox ‹yan chijetik› li Jesuse, ti jaʼik li «epal cristianoetic liquemic tal ta jujun [banamile]». Ti jaʼ chbeiltasvan li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, li epal krixchanoetik eke jech tspasik kʼuchaʼal la spas Jesús ti tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilele xchiʼuk ti chalik batel ti jaʼ koliyal Dios xchiʼuk Cristo li kolebale. Ta skoj ti muʼyuk xlubik ta yalel batel mantal xchiʼuk ti laj yakʼik ta ilel xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li matanal laj yakʼ Cristoe, li krixchanoetik taje xuʼ kuxul chkomik li ta mukʼta tsatsal vokolil ti jaʼ chakʼbe slajeb li sbalumil Satanase (Juan 10:16; Apo. 7:9, 10, 14).

13. ¿Kʼusi jpʼel koʼontontik spasel li stestigoutik Jeovae, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jpastik sventa spas kuʼuntik taje?

¹³ Oyuk me sbalil xkiltik ti jaʼ stestigoutik Jeova ta sventa «li cʼusitic toj labal sba» spasojan xae xchiʼuk ta sventa li kʼusitik yaloj tspase. Melel onoʼox ti mu kʼunuk ta pasel taje. Epal ermanoetik te chcholik mantal ti bu mu kʼusi skʼanik li krixchanoetike xchiʼuk ti bu jaʼ noʼox chlabanvanike, xchiʼuk li yantik xtoke tstaik nutsel. Stakʼ jech jpastik kʼuchaʼal la spasik li jtakbol Pablo xchiʼuk li xchiʼiltake. Xi laj yal li Pabloe: «Pero laj  yacʼbun lec stsatsal coʼntoncutic li Dios cuʼuntique, jech te cʼot jcholcutic avaʼyic li scʼope, acʼo me toj ep laj quichʼcutic contrainel» (1 Tes. 2:2). Mu me xijlubtsaj. Moʼoj, jaʼ mas lek mi jpʼel koʼontontik ti tukʼ chkakʼ jbatik ta sventa ti laj kakʼ jkuxlejaltik ta stojolal li Diose, jaʼ to mi laj li slumal Satanase (Is. 6:11). Jvules me ta joltik ti maʼuk ta kip jtuktik sventa spas kuʼuntik taje. Jech kʼuchaʼal la spasik li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristoe, skʼan jkʼanbetik xchʼul espiritu Jeova sventa xakʼbutik li «yan sba svuʼel stuc li Diose» (kʼelo 2 Corintios 4:1, 7; Luc. 11:13).

14, 15. 1) Li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe, ¿kʼu yelan ilatik yuʼun li krixchanoetike? 2) ¿Kʼusi laj yal jtakbol Pedro ta sventa li yajtsʼaklomtak Cristoe? 3) ¿Kʼu van yelan chkaʼi jbatik mi oy kʼusi chopol la spasbutik krixchanoetik ta skoj ti jaʼutik stestigo Jeovae?

¹⁴ Li avie epal miyon krixchanoetik ti chalik ti jaʼik la yajtsʼaklomtak Cristo xchiʼuk ti chichʼik ta mukʼ Diose, «pero ta sventa cʼusitic tspasic chvinaj ti mu meleluque. Solel bolibenic o, jbajmantaletic o; muʼyuc stuic o ta sventa li lequil abtele» (Tito 1:16). Jvules ta joltik ti ta baʼyel sigloe oy epal krixchanoetik ti la spʼajik li melel yajtsʼaklomtak Cristoe. Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li jtakbol Pedroe: «Cuxetuc noʼox avoʼntonic me oy bochʼo chaxchopolcʼoptaoxuc ta scoj li Cristoe, yuʼun li Chʼul Espíritu yuʼun [Diose] [...] te xchiʼinojoxuc o» (1 Ped. 4:14).

¹⁵ ¿Mi xuʼ van te kapal jkʼoplaltik li stestigoutik Jeova avi li kʼusi laj yichʼ tsʼibael ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel li Diose? Te tsakal, yuʼun chkaltik batel ta sventa li Ajvalilal tspas Jesuse. Li chopol kʼoptael ta sventa ti kichʼojbetik sbi li Jeovae xkoʼolaj xchiʼuk ti «[chchopol koptautik] ta scoj li Cristoe», ti jaʼ li buchʼu xi laj yalbe li yajkontratake: «Li vuʼune talemun ta sventa li Jtote, pero mu xavichʼicun ta mucʼ» (Juan 5:43). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal mi oy kʼusi chopol laj kichʼtik albel ta cholmantale, mu me xijchibaj. Taje jaʼ me sprevail ti lek chilutik li Diose xchiʼuk ‹te xchiʼinojutik-o› li xchʼul espiritue.

16, 17. 1) ¿Kʼusi vokoliletik tsnuptanik yajtuneltak Jeova li ta epal lumetike? 2) ¿Kʼusi jpʼel ta koʼontontik spasel?

¹⁶ Jech xtok, skʼan jvules ta joltik ti ta epal lumetik ta spʼejel Balumile yakal xa ch-epajik. Yuʼun akʼo mi ep xa ta velta yichʼoj cholel mantal te, ta onoʼox jtatik krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik chaʼiik li kʼupil sba aʼyej ta sventa li kolebale. Pʼijukutik me kʼalal ta jchaʼvulaʼantik li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale, mi jeche, kakʼbetik chanubtasel ta Vivlia sventa xakʼ xkuxlejalik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xichʼik voʼe. Xuʼ van jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li Sarie, ti likem ta Sudáfrica ti mas xa ta 60 jabil chchol mantale. Xi chale: «Solel ta jtojbe ta vokol ti jaʼ koliyal li matanal laj yakʼ Jesuse xuʼ jkʼupin ti lek xkil jba xchiʼuk li Jeovae, li Mukʼul jpasmantal ta vinajelbalumile, xchiʼuk ximuyubaj ti chkakʼ ta ojtikinel li xchʼul bie». Li Sarie xchiʼuk li smalal ti Martinus sbie, ep xa krixchanoetik skoltaojik sventa xkʼotik ta yajtuneltak Jeova, taje te kapal skʼoplal oxvoʼ yalab xnichʼnabik. Xi to chal li Sarie: «Muʼyuk yan abtelal ti chakʼ mas muyubajele, xchiʼuk koliyal li xchʼul espiritu Jeovae chakʼbutik kipaltik jkotoltik sventa jpastik-o batel li abtelal ti chakʼ kolebale».

¹⁷ Mi kichʼojtik xa voʼ o mi jaʼ jkʼelojtik batel, oy me srasonal kuʼuntik sventa jtojtik ta vokol ti xuʼ koʼol tsobolutik xchiʼuk li ermanoetik ta spʼejel Balumil ti jaʼik stestigotak Jeovae. Jaʼ yuʼun, kakʼtik-o me persa sventa xkaltik-o batel li mantale xchiʼuk ti jchʼakoj jbatik li ta xchopol balumil Satanase. Mi jech ta jpastike ta me xkichʼtik ta mukʼ li jkʼanvanej Totil ta vinajele xchiʼuk jaʼ jech chkichʼtik-o batel li xchʼul bie.