1. ¿Kʼusi chtun yuʼunik li krixchanoetike, xchiʼuk buchʼu xuʼ xakʼ taje?

LI KRIXCHANOETIKE, persa noʼox tskʼan ti oyuk yan krixchanoetik xchiʼinike. Chichʼ alel ti krixchanoetike «nopol oyik ta jujuntal kʼalal skʼanoj sbaik xchiʼuk xojtikin lek sbaike». Ta melel, stalel onoʼox ti chchʼi li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal kutsʼ kalaltike xchiʼuk li kamigotik ti skʼanojutike, ti xaʼibeik smelolal ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk chkʼuxubinutik. Akʼo mi jech, li buchʼu mas tsots skʼoplal skʼan xijnopaj ta stojolale jaʼ li mukʼta Jpasvanej kuʼuntike (Ecl. 12:1).

2. ¿Kʼusi chal chakʼbutik tspas li Jeovae, pe kʼu yuʼun mu xchʼunik li epal krixchanoetik taje?

² Li Jeovae chalbutik ta Skʼop ti «[xijnopaj] ta stojol[e]», mi jech ta jpastike chalbutik ta melel ti «jech chnopaj ta [jtojoltik] ec» (Sant. 4:8). ¡Tspat tajek koʼontontik taje! Akʼo mi jech, epal krixchanoetike mu xchʼunik ti xuʼ xnopaj ta stojolalik li Diose; yuʼun mu staik-o chaʼiik o toj nom oy chaʼi sbaik ta stojolal li Diose. ¿Mi stakʼ van ta melel ti lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae?

3. ¿Kʼusi stalelal skʼan xkaʼibetik smelolal ta sventa li Jeovae?

³ Li kʼusi melele jaʼ ti «mu nomuc oy ta jtojoltic jujunutic» li buchʼu oy ta yoʼontonik saʼele; xuʼ xojtikinik (kʼelo Hechos 17:26, 27; Salmo 145:18). Li Jdiostik xtoke laj yakʼ ti nopoluk oy ta stojolal li  jmulavil krixchanoetike, jech xtok, lek chapal xchiʼuk oy ta yoʼonton sventa xkʼot ta yamigotak ti lek xil sbaike (Is. 41:8; 55:6). Ta skoj ti jech kʼot ta pasel ta stojolale, xi la stsʼiba ta stojolal Jeova li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Voʼot chavaʼibun li jcʼopcutique; voʼot noʼox xuʼ chtal ta atojol scotol li cristianoetique. Toj xcuxet noʼox yoʼntonic li bochʼo chatʼuj, ti chavicʼ ta atojole» (Sal. 65:2, 4). Li loʼil ta Vivlia ta sventa li ajvalil Asá ta Judae jaʼ te chakʼ kiltik ti oy buchʼu nopaj ta stojolal li Diose xchiʼuk ti kʼu yelan takʼav li Jeovae. *

4. ¿Kʼusi laj yakʼ ta ilel li ajvalil Asá ta sventa li steklumal Judae?

⁴ Li ajvalil Asae laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li yichʼel ta mukʼ Dios kʼalal la slokʼes ta templo li buchʼutik chmulivajike, xchiʼuk li buchʼutik chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik ti toj epik xaʼox liʼ ta Balumile (1 Rey. 15:9-13). Ta sjunul yoʼonton laj yalbe krixchanoetik «ti jaʼ noʼox acʼo yichʼic ta mucʼ li Mucʼul Dios, jaʼ li Dios yuʼun smoltotaquic ta voʼonee, ti jaʼ acʼo spasbeic, acʼo xchʼunbeic li smantaltaque». Li Jeovae laj yakʼbe bendision kʼalal ayan jun oʼontonal li baʼyel lajuneb jabil ajvalilaj li Asae. ¿Kʼusi la spas Asá sventa oyuk jun oʼontonal? Li Asae xi laj yalbe li jteklume: «Yoʼto oy ta jcʼobtic li banamil liʼi. Yuʼun laj cacʼtic persa yichʼel ta mucʼ li Mucʼul Dios cuʼuntique, jech la slames li pleito liʼ ta jpat ta jxocontique» (2 Crón. 14:1-7). Kʼelo avil kʼusi kʼot ta pasel li ta tsʼakale.

5. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ti te vinaj ti spatoj yoʼonton ta stojolal Dios li Asae, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje?

⁵ Nopo ti voʼotuk li Asae. Li j-etiope vinik ti Zera sbie tal skontrain Judá ti te xchiʼuk tal jun miyon sviniktak xchiʼuk oxib sien karetaetik sventa paskʼop (2 Crón. 14:8-10). ¿Kʼu van yelan chavaʼi ti oy epal soltaroetik ti te chchan yokik li bu chapas mantale? ¡Li avajsoltarotake kʼajomal 580,000! Ta skoj ti toj jutukike skʼan tsmil chib soltaroetik li jujun soltaroe, ¿mi ta van xajakʼbe aba ti kʼu yuʼun jech chakʼ kʼotuk ta pasel li Diose? Ta skoj li kʼusi chkʼot ta pasele, ¿mi ta van xachapan ta apʼijil atuk? Ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal li Asae chakʼ ta ilel ti toj lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Xi onoʼox la skʼan vokole: «Mucʼul Dios, li voʼote coʼol chacolta, acʼo me lec xuʼ yuʼunic, o me mu xuʼ yuʼunic. Mucʼul Dios, Dios cuʼun, coltauncutic, yuʼun voʼot noʼox jpatoj coʼntoncutic ta atojol. Voʼot ta abi tal jcontraincutic li soldadoetic leʼe. Mucʼul Dios, voʼot Diosot cuʼuncutic, acʼo ta ilel ti muʼyuc bochʼo xuʼ tstoy sba ta atojole». ¿Kʼu van yelan la stakʼ Jeova ti xvokolet la skʼan koltael li Asae? «Li Mucʼul Diose laj yacʼ tsalvanicuc li [Asae]». ¡Mi junuk yajkontra kuxul kom li ta paskʼop taje! (2 Crón. 14:11-13.)

6. ¿Kʼusi skʼan jchanbetik li Asae?

⁶ ¿Kʼusi laj yakʼ ti spat-o yoʼonton ta stojolal Jeova li Asá ta sventa li beiltasel xchiʼuk li chabiel chakʼe? Li Vivliae chal ti «Asae tucʼ cʼusitic la spas ta stojol Mucʼul Dios» xchiʼuk «jun yoʼnton laj yichʼ ta mucʼ Mucʼul Dios» (1 Rey. 15:11, 14). Li voʼotik eke, skʼan ta sjunul koʼontontik xijtun ta stojolal li Jeovae. Toj tsots skʼoplal jech jpastik, mi ta jkʼantik ti lek xkil jbatik xchiʼuk li avie xchiʼuk li ta tsʼakale. ¡Ta jtojtik tajek ta vokol ti laj yakʼ Jeova ti xijnopajutik ta stojolale xchiʼuk ti tskoltautik sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuke! Jkʼeltik chaʼtos ti kʼusi yakʼoj Diose.

7. 1) ¿Kʼusi spasoj Jeova sventa xijnopajutik ta stojolal? 2) ¿Kʼusi jtosukal mas tsots skʼoplal yakʼoj Dios sventa xijnopaj ta stojolal?

⁷ Li Jeovae laj yakʼbe ta ilel kʼanelal li krixchanoetike, taje jaʼo kʼalal la spas li alakʼ sba Balumile. Chakʼ to ta ilel kʼanelal ta  jtojolaltik kʼalal chakʼbutik kʼusi chtun kuʼuntik sventa xijkuxie (Hech. 17:28; Apoc. 4:11). Li kʼusi mas tsots skʼoplal xtoke jaʼ ti chakʼbutik Jeova li kʼusi chtun kuʼuntik ta mantale (Luc. 12:42). Li stuke chalbutik ta melel ti chaʼibutik stuk kʼalal ta jpastik orasione (1 Juan. 5:14). Akʼo mi jech, li kʼusi la spas sventa xijnopaj ta stojolal xchiʼuk ti xnopaj ta jtojolaltik eke jaʼ ti laj yakʼ ta ilel kʼanelal kʼalal laj yakʼ li matanal pojelale (kʼelo 1 Juan 4:9, 10, 19). Li Jeovae la stak talel li baʼyel «jun noʼox Xnichʼon» liʼ ta Balumil sventa xkichʼtik lokʼesel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale (Juan 3:16).

8, 9. ¿Kʼusi yabtel tsots skʼoplal akʼbil Jesús ta sventa li kʼusi yaloj tspas li Jeovae?

⁸ Li Jeova xtoke oy kʼusi spasoj sventa stabeik sbalil li matanal pojelal li krixchanoetik ti kuxiik kʼalal maʼuk toʼox ta skʼakʼalil Cristoe. Kʼalal laj xa onoʼox yal Jeova li baʼyel albil kʼop ta sventa ti chakʼ talel jun Jpojvanej ta sventa li krixchanoetike, tojbil xa noʼox kom yilel, yuʼun snaʼoj xa onoʼox ti chkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan tspase (Gén. 3:15). Epal siglo ta tsʼakale, li jtakbol Pabloe la stojbe ta vokol Dios ta sventa ti «muʼyuc xa jmultic chijyilutic ta sventa ti la stojbutic jmultic li Jesucristoe». Xi to laj yal li Pabloe: «Yuʼun te la stsʼicbe smul li cristianoetic ta pocoʼ voʼonee» (Rom. 3:21-26). ¡Jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal la spas Jesús sventa xijnopaj ta stojolal li Diose!

⁹ Jaʼ noʼox ta sventa Jesús xuʼ xojtikinik xchiʼuk xuʼ lek xil sbaik xchiʼuk Jeova li krixchanoetik ti bikʼit yakʼoj sbaike. ¿Kʼu yelan chal Vivlia ta sventa li melel taje? Xi la stsʼiba li Pabloe: «Li Diose laj yacʼ ta ilel ti ta melel scʼanojutique, acʼo me solel yuxub jpasmulilutic, pero icham ta jcojtic li Cristoe» (Rom. 5:6-8). Ti laj yakʼ xkuxlejal sventa tspojutik li Jesuse maʼuk ta skoj ti yuʼun jtatik-o tajeke, moʼoj, yuʼun jaʼ ta skoj ti laj kichʼtik kʼanel tajeke. Xi laj yal li Jesuse: «Muʼyuc bochʼo xuʼ yuʼun ta xtal ta jtojol me muc icʼbiluc tal yuʼun li Jtot ti la stacun tale». Ta jun velta xtoke xi laj yale: «Muʼyuc bochʼo xuʼ chbat ta stojol Jtot ti me mu xtal ta jtojole» (Juan 6:44; 14:6). Ta xchʼul espiritu Jeova chikʼ talel krixchanoetik ta stojolal ti jaʼ koliyal li Jesuse xchiʼuk tskolta xtok ti te oyikuk-o li ta kʼanelal sventa staik li kuxlejal sbatel osile (kʼelo Judas 20, 21). Kʼelbo yan srasonal ti kʼu yelan chnopaj talel ta jtojolaltik li Jeovae.

10. ¿Kʼusi chchanubtasutik Vivlia ti tskoltautik sventa xijnopaj mas ta stojolal li Diose?

¹⁰ Ti jayib xa parafo jkʼelojtik tal li ta mantal liʼe, kalojbetik xa tal skʼoplal tekstoetik ti lokʼemik ta chanlajuneb livroetik ta Vivliae. Ti muʼyukuk li Vivliae, ¿kʼuxi xa noʼox xuʼ jnaʼtik ti xuʼ xijnopaj ta stojolal li Jpasvanej kuʼuntike? Ti muʼyukuke, ¿kʼuxi xuʼ la jchantik jechuk ta sventa li pojelale xchiʼuk ti jaʼ noʼox ta stojolal Jesús xuʼ xijnopaj ta stojolal li Jeovae? Ta xchʼul espiritu, li Jeovae laj yakʼ ti xichʼ tsʼibael li Vivliae, ti jaʼ te chalbutik li slekil talelaltak li Jeovae xchiʼuk li kʼusitik tskʼan tspas ta tsʼakale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Éxodo 34:6 xchiʼuk 7 li Jeovae laj yalbe Moisés ti kʼu yelan stalelale: «Jcʼuxubinvanejun, toj lec coʼnton, muc ta aniluc chiʼilin; toj ep cʼuxubinel cuʼun, xchiʼuc melel cʼusi chcal. Cʼux ta coʼnton epal mil cristianoetic; ta jchʼaybe ta coʼnton li smulique, li stoyobbailique, li xchopolilique». Taje buchʼuuk oy ta yoʼonton tskʼan chnopaj ta stojolal. Li Jeovae snaʼoj ti kʼalal mas ta jchantik ta stojolal li ta Vivliae, mas kuxul chkaʼitik xchiʼuk mas nopol oy ta jtojolal chkaʼitik.

11. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik persa xchanel ta sventa stalelaltak xchiʼuk li sbetak Diose? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

¹¹ Kʼalal chalbe smelolal ti kʼu yelan xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk Dios li ta slikebal sloʼil livro Acerquémonos a Jehová xi chale: «Skotol li buchʼutik lek xil sbaike yuʼun xojtikin sbaik lek xchiʼuk li yamigoike, ti ep sbalil xchiʼuk ti labal sba chilbe sbaik li stalelalike. Jaʼ  yuʼun tsots skʼoplal ti jchanbetik li stalelaltake xchiʼuk sbetak li Jeovae jech kʼuchaʼal chal li Vivliae». ¡Ta jtojtik tajek ta vokol ti lek xkaʼibetik smelolal kʼu yelan la stsʼiba ta Skʼop li Jeovae!

12. ¿Kʼu yuʼun la stunes krixchanoetik Jeova sventa stsʼibaik li Vivliae?

¹² Li Jeovae xuʼ van laj yalbe anjeletik jechuk ti akʼo stsʼibaik li Skʼope. Yuʼun onoʼox oyutik ta yoʼontonik xchiʼuk oy ta yoʼontonik li abtelal ta jpastike (1 Ped. 1:12). Ta melel, li anjeletike xuʼ van jaʼ la stsʼibaik li aʼyej laj yal Dios ti jaʼ sventa krixchanoetike. Pe ¿mi jech van chilik anjeletik jech kʼuchaʼal chilik krixchanoetik li kʼusitike? ¿Mi laj van yilik jechuk li kʼusitik chtun kuʼuntike, li kʼusi kʼunutik-oe xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan ta jtatike? Muʼyuk, li Jeovae xojtikin lek li kʼusi mu spas yuʼunik li anjeletike. Kʼalal laj yakʼ ti jaʼ akʼo stsʼibaik Vivlia li krixchanoetike, li Jeovae pas yuʼun ti jaʼ noʼox sventa krixchanoetik li kʼusi laj yichʼ tsʼibaele. Xuʼ kuʼuntik snopel kʼu yelan tsnopik xchiʼuk kʼu yelan chaʼi sbaik li jtsʼibajometik yuʼun li Vivliae xchiʼuk kʼusitik yan ti te tsʼibabil li ta Tsʼibetike. Xkaʼibetik smelolal mi oy kʼusi muʼyuk xkʼot ta pasel yuʼunik, mi oy kʼusi chibaj-o yoʼontonik, mi oy kʼusi chiʼik-o xchiʼuk ti jmulaviletike o li kʼusi xmuyubajik-oe xchiʼuk li kʼusitik lek kʼotem ta pasel yuʼunike. Jech kʼuchaʼal li j-alkʼop Eliase, skotol li buchʼutik la stsʼibaik li Vivliae «coʼol cristianoutic jchiʼuctique» (Sant. 5:17).

13. ¿Kʼu yelan tstij koʼontontik li orasion la spas Jonase?

¹³ Nopo ta sventa liʼe, ¿mi laj van yaʼi jun anjel jechuk ti kʼu yelan laj yaʼi sba Jonás kʼalal jatav batel ta skoj ti mu skʼan spas li abtelal laj yichʼ akʼbel yuʼun li Diose? ¡Mas to toj lek ti laj yakʼ Jeova ti akʼo stsʼiba stuk li sloʼil xkuxlejale, ti te kapal skʼoplal ti xvokolet la spasbe orasion Dios kʼalal ta yut to nab oye! Xi laj yal li Jonase: «Liʼ ta orae chcaʼay ti ta xa xichame, jaʼ yuʼun chajtaot ta naʼel Mucʼul Dios cuʼun» (Jon. 1:3, 10; 2:1-9).

14. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jech chkaʼi jbatik jech kʼuchaʼal la stsʼibabe sba skʼoplal stuk li Isaiase?

 ¹⁴ Kʼelo li kʼusi laj yakʼ akʼo stsʼiba Jeova li Isaías ta sventa li kʼusi kʼot ta pasel ta xkuxlejal stuke. Kʼalal akʼbat xaʼox yil yuʼun Dios li yutsil slekilale, li j-alkʼope tijbat yoʼonton yalel li smultake: «¡Ay, toj abul jba; ta xa xicham! Yuʼun laj xa quil ta jsat li Mucʼul Ajvalile, jaʼ li Mucʼul Dios ti echʼem svuʼele, vuʼun ti ep sbolil quee xchiʼuc ti liʼ nacalun ta stojol li cristianoetic ti puru chopol cʼusi chlocʼ ta yeique» (Is. 6:5). ¿Mi oy van junuk anjel lek tajek laj yal jechuk ti kʼu yelan laj yaʼi sbae? Pe li Isaiase pas yuʼun xchiʼuk xkaʼibetik lek smelolal ti kʼu yelan laj yaʼi sbae.

15, 16. 1) ¿Kʼu yuʼun lek xkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike? Albo junuk skʼelobil. 2) ¿Kʼusi tskoltautik sventa xijnopaj mas ta stojolal li Jeovae?

¹⁵ ¿Mi laj van yalik anjeletik «muʼyuc cʼusi la jpas», jech kʼuchaʼal laj yal li Jacobe, o ti jaʼik ‹jpasmuliletik›, jech kʼuchaʼal laj yaʼi sba li Pedroe? (Gén. 32:10; Luc. 5:8.) ¿Mi «ep ixiʼic» jech kʼuchaʼal laj yaʼi sbaik li yajtakboltak Jesuse, o mi tun van yuʼunik ‹stsatsal yoʼontonik› kʼalaluk la snuptanik kontrainel ta xcholel lekil aʼyej, jech kʼuchaʼal la spas li Pablo xchiʼuk li yantike? (Juan 6:19; 1 Tes. 2:2.) Moʼoj, yuʼun li anjeletike tukʼ tajek li kʼusi tspasike xchiʼuk maʼukik krixchanoetik. Pe kʼalal chakʼik ta ilel krixchanoetik ti kʼu yelan chaʼi sbaike, ta anil chkaʼitik ek ta skoj ti jaʼ noʼox uni krixchanoutik eke. Kʼalal ta jkʼeltik li Skʼop Diose, ta melel xuʼ xkuxet koʼontontik xchiʼukik «li bochʼo xcuxet yoʼntone» ‹chij-okʼ xchiʼukik li buchʼutik ch-okʼike› (Rom. 12:15).

¹⁶ Mi la jnoptik ta sventa li kʼusi chal Vivlia ti kʼu yelan la xchiʼin ta loʼil tukʼil yajtuneltak Jeova ta voʼnee, ta me jchanbetik li slekil talelaltak li Jdiostike, ti oy smalael yuʼun xchiʼuk ta skoj ti skʼanojane la stak ta ikʼel li jpas mulil krixchanoetike. Jaʼ jech chkojtikintik lek li Jeovae xchiʼuk ti jkʼantik mase. Ta skoj taje, mas nopol oyutik ta stojolal (kʼelo Salmo 25:14).

17. 1) ¿Kʼusi lekil mantal laj yalbe Azarías li Asae? 2) ¿Kʼuxi ti muʼyuk la xchʼun li mantal albat yuʼun Azarías li Asae, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel?

¹⁷ Kʼalal laj xaʼox spas kanal li ajvalil Asá ta stojol li j-etiope soltaroetike, li yaj-alkʼop Diose, li Azariase laj yalbe jpʼelantik lekil kʼop sventa chtijbat yoʼonton li stuke xchiʼuk li jteklume. Li Azariase xi laj yale: «Li Mucʼul Diose liʼ xchiʼinojoxuc o ti me te oyoxuc o ta stojol eqʼue. Me chasaʼique, chataic. Yan me chacomtsanique, chascomtsanoxuc ec» (2 Crón. 15:1, 2). Akʼo mi jech, kʼalal yijil krixchano xaʼoxe, muʼyuk xa la xchʼun li lekil mantal taje. Kʼalal laj yichʼ kontrainel yuʼun li ajvalilal ta snorteal Israele, li Asae bat ta stojolal jsirioetik sventa xbat skʼanbe koltael. Maʼuk la skʼanbe koltael yan velta li Jeovae, yuʼun solel jaʼ la skoʼoltas sjol xchiʼuk li krixchanoetik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Jeovae. Jaʼ yuʼun lek xkʼot-o ti xi albat li Asae: «Ta scoj abolil ti jech laj apase, jaʼ yuʼun liʼ ta ora xchiʼuc leʼ to batele chlic ep pleito ta atojol». Ti kʼu sjalil ajvalilaj to li Asae epal kʼop la snuptanik (2 Crón. 16:1-9). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje?

18, 19. 1) ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi nom oy ta jtojolaltik chkaʼitik li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xijnopaj mas ta stojolal li Jeovae?

¹⁸ Skʼan me mu xijnamaj ta stojolal li Jeovae. Mi oy kakʼojtik ti oy kʼusi xchʼakojutik ta stojolal li Diose, skʼan me jech jpastik jech kʼuchaʼal chal li ta Oseas 12:6 ti xi chale: «Israel, sutan tal ta stojol li Dios avuʼune; jaʼ xapas li cʼusi leque, li cʼusi tuqʼue, jaʼ noʼox chʼuno o ti chascoltaot li Dios avuʼune». Jaʼ yuʼun chaʼa, nopajkutik me mas ta stojolal Jeova kʼalal ta jnoptik ta sventa li matanal pojelale xchiʼuk ti jchantik lek li Skʼope, li Vivliae (kʼelo Deuteronomio 13:4).

¹⁹ Xi la stsʼiba li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Li vuʼune chinopaj ta atojol, yuʼun jaʼ toj lec chcaʼay» (Sal. 73:28). Jchantik-o batel kʼusitik achʼ ta sventa li Jeovae xchiʼuk ti jkʼuxubintik mas li epal srasonaltak sventa jkʼantike. ¡Masuk xnopaj talel Jeova ta jtojolaltik li avie xchiʼuk li ta sbatel osile!