KʼALAL laj xaʼox yal Pedro ti mu xojtikin li Jesuse, batsʼi ep laj yokʼita sba. Akʼo mi skʼan toʼox stsatsubtas sba ta mantal, li Jesuse tskʼan ox stunes sventa xbat skolta li yantike. Jaʼ yuʼun xi albat yuʼun li Jesuse: «Cʼalal ta xlic asutes avoʼntone, voʼot chatsatsubtasbe yoʼnton li achiʼiltaque» (Luc. 22:32, 54-62). Li Pedroe kʼot jech «chac cʼu chaʼal mero yoyal» li tsobobbail ta baʼyel sigloe (Gál. 2:9). Jaʼ jech ek ta sventa li buchʼu tun toʼox kʼuchaʼal mol ta tsobobbaile xuʼ xlik yichʼ batel yan velta li abtelal taje xchiʼuk ti xmuyubajuk tstsatsubtas ta mantal li xchiʼiltak ta chʼunolajele.

Junantik ti buchʼutik chtunik toʼox ta jkʼelvanejetike laj yichʼik lokʼesbel li yabtelike, ta skoj taje xuʼ van mu xa kʼusi xtun-o laj yaʼi sbaik. Julio, * ti tun ta mol ta tsobobbail mas ta jtob jabil ta Boliviae xi laj yale: «¡Xchapanel li mantaletik chkakʼe, ti ta jvulaʼan ermanoetik xchiʼuk kʼalal chbat jpatbe yoʼontonik li buchʼutik te oyik ta tsobobbaile jaʼ li kabtel ta jpas toʼoxe! Kʼalal chʼabal xa li jmoton taje, chʼabal xa mas kʼusi stakʼ pasel laj kaʼi. Ta skoj taje toj chopol laj kaʼi jba». Li avie chtun xa yan velta kʼuchaʼal mol ta tsobobbail li Julioe.

Li jtakbol Santiagoe xi la stsʼibae: «Quermanotac, cuxetuc noʼox avoʼntonic cʼalal me chtal ep ta chop preva ta atojolique» (Sant. 1:2). Li ep ta chop preva xi Santiagoe jaʼ ta skoj ti jmulavilutike xchiʼuk li nutsel chkichʼtike. Li stuke laj yalbe skʼoplal li kʼusi tskʼan koʼonton jtuktike, ti ta jtʼujtik buchʼu lek chkiltike xchiʼuk yan kʼusitik (Sant. 1:14; 2:1; 4:1, 2, 11). Kʼalal chalbutik tsots mantal li Jeovae xuʼ van muʼyuk lek chkaʼitik (Heb. 12:11). Pe li kʼusi chkʼot ta jtojolaltike, maʼuk me ti mu xa xijmuyubaj yuʼune.

Mi laj kichʼtik lokʼesbel junuk matanal ti kichʼojtik toʼox ta tsobobbaile, jaʼ me yorail jkʼeltik lek kʼu yelan oy li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jeovae. Xuʼ xkakʼtik ta ilel xtok ti kʼu yuʼun chijtun ta stojolale. ¿Mi jaʼ van sventa jtabetik noʼox  sbalil o mi jaʼ van sventa ta jkʼan ta jtatik jun matanal ta skoj ti jkʼanojtik li Diose xchiʼuk ti jpʼel koʼontontik jnaʼojtik ti jaʼ yuʼun li tsobobbaile xchiʼuk ti skʼan kʼelel leke? (Hech. 20:28-30.) Junantik ti jaʼik toʼox moletik ta tsobobbail xchiʼuk ti xmuyubaj chtunik ta stojolal li Diose, chakʼbeik yil skotol krixchanoetik xchiʼuk Satanás ti skʼanojik ta melel li Jeovae.

Kʼalal laj yichʼ akʼbel tsatsal mantal ajvalil David ta skoj ti tsots la spas smule, la xchʼam li mantal akʼbate xchiʼuk laj yichʼ chʼaybel li smule. Xi kʼejin li Davide: «Xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼo jʼechʼel ichʼaybat, ti jʼechʼel ipasbat o perdón yuʼun smule. Xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼo muʼyuc loʼlavanej ta yoʼntone, xchiʼuc ti mu xʼacʼbat xcuch smul yuʼun li Mucʼul Diose» (Sal. 32:1, 2). Li tsatsal mantal akʼbat li Davide jaʼ koltaat sventa xlekub stalelaltak, melel onoʼox ti mas xa lek la xchabi li steklumal Diose.

Bakʼintike, li ermanoetik ti kʼotik xa yan velta ta mol ta tsobobbaile, mas xa lek tskʼelik li xchijtak Jeovae. Li jun mol ta tsobobbaile xi laj yale: «Li avie xkaʼibe xa lek smelolal kʼuxi ta kʼelel li buchʼutik oy kʼusi chopol tspasike». Yan mol xi chal eke: «Li avie mas xa oy sbalil chkil li kabtel ti chitun ta stojolal li ermanoetike».

Xi laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «[Li Jeovae] mu jʼechʼeluc ch-ilin o ta jtojoltic; muc teuc snacʼoj o ta sbatel osil li scʼacʼal yoʼntone» (Sal. 103:9). Jaʼ yuʼun skʼan mu jnoptik ti muʼyuk xa tspat yoʼonton Dios ta stojolal li buchʼu tsots la saʼ smule. Xi chal li Ricardoe: «Solel laj vul tajek koʼonton ta skoj li kʼusi la jpase», ti tun toʼox ta mol ta tsobobbail ta epal jabiletike. Xi to chale: «Jal tajek ti mu kʼusi xitun-o laj kaʼi jba ti jaʼ tsmakun sventa xitun ta stojolal li ermanoetik kʼuchaʼal mol ta tsobobbaile. Solel muʼyuk toʼox jpatoj koʼonton ta jtuk laj kaʼi sventa spat yoʼontonik ta jtojolal. Pe ta skoj ti solel ta jkʼupin skoltael li yantike, xuʼ la jlikes chanubtaseletik ta Vivlia xchiʼuk ti jpatbe yoʼonton ermanoetik li ta Salon sventa tsobobbaile xchiʼuk ti ta jchiʼinan ta cholmantale. Taje jaʼ la skoltaun sventa jpat koʼonton yan velta ta jtojolal xchiʼuk li avie yakal xa chitun yan velta kʼuchaʼal mol ta tsobobbail».

Mi te anakʼoj-o li skʼakʼal avoʼontone jaʼ me xuʼ smakot sventa xlik tunan ta mol ta tsobobbail. ¡Jaʼ mas lek  ti jech jpastik kʼuchaʼal la spas yajtunel Jeova ti David sbie, ti jatav lokʼel ta stojolal li ajvalil Saúl ti toj echʼem x-itʼixaj yoʼontone! Li Davide muʼyuk la spakbe sutel li Saule, akʼo mi xuʼ ox tspas bakʼintik (1 Sam. 24:4-7; 26:8-12). Kʼalal te cham ta paskʼop li Saule «lec cʼanbilic, lec ilbilic» xi laj yalbe skʼoplal li Saúl xchiʼuk li Jonatane (2 Sam. 1:21-23). Li Davide muʼyuk te la snakʼ-o skʼakʼal yoʼonton.

Mi oy anuptanoj ti la avichʼ jutbel amul o ta skoj ti oy kʼusi chopol la spasboxuke, mu me xavakʼ x-och ta anopben li skʼakʼal avoʼontone. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal laj yichʼ lokʼesbel yabtel William ta mol kʼalal 30 jabil xaʼox jech chtun ta Gran Bretañae, ilin ta stojolal junantik moletik ta tsobobbail. ¿Kʼusi koltaat William sventa mu jechuk snop taje? Xi laj yale: «Jaʼ la spatbun koʼonton skʼelel li slivroal Jobe». Xi to chale: «Mi la skolta Job Jeova sventa xchapan skʼopik xchiʼuk li oxvoʼ xchiʼiltake, ¡mas to tskoltaun sventa jchapan jkʼop xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile!» (Job 42:7-9).

Mi voʼot la anop atuk chavikta skʼelel li xchijtak Diose, ¿mi mu jaʼuk lek ti xakʼel ti kʼu yuʼun jech la apase? ¿Mi jaʼ van ta skoj ti la anuptan vokoliletike? ¿Mi oy van kʼusi mas xa tsots skʼoplal laj avil li ta akuxlejale? ¿Mi lachibaj ta skoj xchopolil li yantike? Kʼusiuk noʼox ti la anuptane, vuleso ta ajol ti kʼalal chatun toʼox kʼuchaʼal mol ta tsobobbaile, xuʼ toʼox ep ta tos kʼuxi xuʼ xakolta yan ermanoetik. Li mantaletik chaval ta tsobobbaile tstsatsubtasbat yoʼontonik, li atalelale chpatbat yoʼontonik xchiʼuk kʼalal chbat avulaʼane jaʼ chkoltaatik sventa xkuch yuʼunik li prevaetike. Li avabtel la apas kʼuchaʼal mol ta tsobobbaile muyubaj yoʼonton avuʼun li Jeovae, jech la muyubaj ek (Prov. 27:11).

Li Jeovae tskolta viniketik sventa xlik muyubajikuk xchiʼuk sventa x-ayan ta yoʼontonik ti chichʼik batel jbabe ta tsobobbaile. Mi la avikta li abtelal ta mol ta tsobobbaile o la avichʼ lokʼesele xuʼ me xata yan velta li abtelal «ta jqʼuelvanej yuʼun jcholcʼopetique» (1 Tim. 3:1). Li Pabloe persa onoʼox ‹mu xlaj yoʼonton la skʼopon Dios ta stojolik› li yajtsʼaklomtak Cristo ta Colosase sventa xojtikinik lek skʼop Dios jech kʼuchaʼal tskʼane «jech xuʼ lec tucʼ [chanovik] ta sventa ti [oyik] ta stojol li Cajvaltique, jech [xuʼ spasik] li cʼusitic lec chile» (Col. 1:9, 10). Mi la avichʼ akʼbel yan velta li amoton sventa xatun ta mol ta tsobobbaile, kʼanbo avip li Jeovae, ti oyuk smalael avuʼune xchiʼuk ti xamuyubajuke. Li ta slajebal xa kʼakʼal avie, li steklumal Diose tskʼan ti oyuk moletik ti lekuk xkʼanvanike. ¿Mi xuʼ avuʼun xchiʼuk mi oy ta avoʼonton xatsatsubtas li avermanotake?