1, 2. ¿Kʼu yelan chalbe mantal Jeova li yajtuneltake?

TI KʼU XA sjalil tal sloʼilal li Vivliae, ep ta tos kʼu yelan yichʼojik beiltasel yuʼun Jeova li krixchanoetike. Junantike laj yichʼik beiltasel ta stojolal anjeletik, akʼbat yilik yuʼun Dios, la xvaychinik, jaʼ jech laj yichʼ naʼel li kʼusitik chtal ta tsʼakale. Li Jeova xtoke laj yakʼbe yabtelik ta jujuntal (Núm. 7:89; Ezeq. 1:1; Dan. 2:19). Li yantik xtoke laj yichʼik beiltasel ta stojolal krixchanoetik ti akʼbil yabtelik yuʼun Dios ti chtunik li ta jvokʼ s-organisasion Jeova liʼ ta Balumile. Mu ventauk bu la staik beiltasel ta skʼop Dios li steklumale, li buchʼutik laj yakʼ ta xkuxlejalik li mantaletike la staik bendisionetik.

² Li Jeova avie tsbeiltas steklumal ta Vivlia, ta xchʼul espiritu xchiʼuk ta tsobobbail (Hech. 9:31; 15:28; 2 Tim. 3:16, 17). Li beiltasel chakʼbutike lek jamal ta aʼiel ti xkoʼolaj «oy bochʼo [tskʼoponutik] ta [j]patic» ti xi chalbutike: «Liʼ xabatique, jaʼ liʼ li lequil bee» (Is. 30:21). Ta melel, li Jesús eke chakʼbutik ta aʼyel li kʼusi chal Jeova kʼalal jaʼo tsbeiltasvan batel ta tsobobbail ti jaʼ tstunes li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», TNM] yoʼnton [...], ti lec bije» (Mat. 24:45). Skʼan me jchʼamtik ta melel li beiltasel taje, yuʼun jaʼ te tsakal skʼoplal jkuxlejaltik ta sbatel osil mi la jchʼuntik li mantale (Heb. 5:9).

3. ¿Kʼuxi xuʼ tsmakutik ta sventa ti kʼu yelan ta jchʼuntik li beiltasel chakʼ Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

³ Li Satanase oy tajek ta yoʼonton ti xchʼayes li beiltasel chkichʼtik sventa kolebal ti chakʼbutik li Jeovae. Jech xtok, li koʼontontike «jaʼ noʼox  ven jloʼlavanej», jaʼ yuʼun xuʼ mu xkaʼitik li mantaletik chakʼbutik li Jeovae (Jer. 17:9). Jaʼ yuʼun jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ stsal kuʼuntik li kʼusitik mu xakʼ xkaʼitik li mantaletik chalbutik Diose. Jkʼeltik batel xtok kʼuxi tskoltautik ti nopoltik noʼox ta jkʼopontik li Jeovae ti jaʼ jech xuʼ lek xkil-o jbatik xchiʼuk ti mu ventauk kʼu yelan li jkuxlejaltike.

4. ¿Kʼu yelan tsjelbe snopben krixchanoetik li Satanase?

⁴ Li Satanase tskʼan tsjelbe snopben krixchanoetik kʼalal chal kʼusitik ti mu jechuke xchiʼuk kʼalal tspukbe skʼoplal li kʼusitik ti mu meleluke (kʼelo 1 Juan 5:19). Li ta periodikoe, ta livroetike, ta revistaetike, ta radio, ta television xchiʼuk li ta Internete tspukik batel kʼusitik mu meleluk ta spʼejel Balumil. Akʼo mi jtunel bakʼintik li kʼusitik chichʼ alele, jutuk mu skotoluk velta jaʼ chakʼik ta pasel talelaletik ti mu jechuk chal ta smantaltak Jeovae (Jer. 2:13). Jech kʼuchaʼal liʼe, chalik ti mu la chopoluk li nupunel ta xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta xchiʼil noʼox sbaik ta antsile. Jaʼ yuʼun li krixchanoetike tsnopik ti kʼusi chal Vivlia ta sventa taje muʼyuk xa noʼox smelolal (1 Cor. 6:9, 10).

5. ¿Kʼuxi xuʼ mu xijlaj ta loʼlael ta sventa li kʼusitik tspukbe skʼoplal Satanase?

⁵ ¿Kʼuxi xuʼ stsal yuʼunik li buchʼutik skʼanojik smantaltak Dios sventa mu xlajik ta loʼlael li ta kʼusitik chal Satanase? ¿Kʼuxi xuʼ snaʼik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole? «Jaʼ noʼox me ta xchʼunic lec li [Skʼop]» Diose (Sal. 119:9). Li Skʼop Dios tsʼibabile te chal beiltaseletik ti tsots skʼoplal sventa xkʼel kuʼuntik li kʼusi melele xchiʼuk li kʼusi maʼuk melele (Prov. 23:23). Li Jesuse laj yal ti «cristianoe. Jaʼ ta xcuxi ta sventa scotol li scʼop chlocʼ ta ye Diose» (Mat. 4:4). Skʼan jchantik kʼu yelan skʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal skʼan toʼox stsʼiba Moisés li smantaltak Jeova ta sventa li mulivajele, li Josee laj yaʼibe smelolal ti mulil ta stojolal Dios taje. Li stuke mi jutuk muʼyuk la snop mi muʼyuk chchʼunbe smantal Jeova kʼalal laj yichʼ loʼlabel sjol yuʼun yajnil Potifar sventa spas li kʼusi chopole (kʼelo Génesis 39:7-9). Akʼo mi jal tajek sujat yuʼun li yajnil Potifare, li Josee jaʼ la spas li kʼusi chal Jeovae, maʼuk li kʼusi chal li antse. Li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan sventa xkakʼtik venta li kʼusi lek ta pasel xchiʼuk li kʼusi muʼyuk lek ta pasele, jaʼ ti xkaʼitik li kʼusi chal Jeovae xchiʼuk ti jaʼ mu xkaʼitik li kʼusitik tspukbe skʼoplal Satanase.

6, 7. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jaʼuk jpastik li kʼusi chal Satanase?

⁶ Li balumile noj ta epal chanubtaseletik ti muʼyuk lokʼemik ta Vivliae xchiʼuk li chanubtaseletik ta sventa li relijione, ta skoj taje epal krixchanoetik tsnopik ti muʼyuk bu xichʼ tael li melel relijione. Akʼo mi jech, li Jeovae yakʼoj beiltasel ti lek jamal ta aʼibel smelolal ta sventa li buchʼu tskʼan chchʼune. Skʼan jnoptik buchʼu chkaʼibetik li kʼusi chale. Ta skoj ti mu xkaʼitik buchʼu tskʼoponutik mi chaʼvoʼik toe, skʼan xkojtikintik «snucʼ» o yechʼomal ye li Jesuse xchiʼuk ti jchikintatike. Yuʼun jaʼ li buchʼu la stʼuj Jeova sventa chkʼelbat li xchijtake (kʼelo Juan 10:3-5).

 ⁷ Xi laj yal li Jesuse: «Aʼibeic lec smelol li cʼusi chacalboxuque» (Mar. 4:24). Li tojobtasel chakʼ Jeovae jamal ta aʼibel smelolal xchiʼuk toj tukʼ, pe skʼan jtsʼetanbetik lek xchikinal xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltike, skʼan jchapan baʼyuk li koʼontontike. Mi muʼyuk la jkʼel jbatike, xuʼ me jaʼ jtsʼetanbetik lek xchikinal li kʼusitik chal Satanase ti jaʼ mu xa jpastik li kʼusi chalbutik li jkʼanvanej Diose. Mu xavakʼ ti jaʼ xalbot kʼusi skʼan xapas ta akuxlejal li sone, li videoetike, li kʼusitik chlokʼ ta televisione, li livroetik, li buchʼutik xavojtikinane, maestroetik xchiʼuk li buchʼutik xtojobik ta alele (Col. 2:8).

8. 1) ¿Kʼuxi chakʼ koʼontontik ti xijtsʼuj li ta spetsʼtak Satanase? 2) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta jtojolaltik mi mu xkakʼtik ta mukʼ li senyailtak sventa jpastik li kʼusi chopole?

⁸ Li Satanase snaʼoj ti jmulavil krixchanoutike, jaʼ yuʼun jaʼ tstunes sventa xijtsʼuj ta spasel li kʼusitik chopole. Kʼalal jaʼ tstunes jchopoliltik li Satanase, toj tsots me chkaʼitik ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae (Juan 8:44-47). ¿Kʼuxi xuʼ xkuch kuʼuntik li preva taje? Nopo ta sventa jun krixchano ti jaʼ noʼox tsnop ta sventa li kʼusi xuʼ skʼupin noʼox ta anile, ti tspas li kʼusi chopole akʼo mi mu toʼox jechuk snopoj (Rom. 7:15). ¿Kʼu van yuʼun jech kʼot ta pasel li ta xkuxlejale? Xuʼ van jaʼ ta skoj ti mu xa stsʼet chikinta lek li kʼusi chal li Jeovae. O muʼyuk xa laj yakʼ venta pʼijubtaseletik ta skoj li kʼusitik oy ta yoʼontone o muʼyuk la stsak ta venta. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van laj yikta spasel orasion, jutuk xa tajek chlokʼ ta cholmantal o lik xchʼay junantik tsobajeletik. Ta slajeb xa une, jaʼ lik spas li kʼusi oy ta yoʼontone xchiʼuk jaʼ la spas li kʼusitik chopole. Xuʼ me mu jpastik li kʼusitik chopol taje, mi ta jtsʼet chikintatik li pʼijubtaseletik chkichʼtik akʼbele xchiʼuk mi ta anil noʼox ta jel li jkuxlejaltike. Mi yakal chkaʼitik kʼusi chalbutik li Jeovae, muʼyuk me chkaʼitik li kʼusitik tsnopik jvalopatinej mantaletike (Prov. 11:9).

9. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkakʼtik noʼox venta ta sventa li kʼusitik oy ta koʼontontik spasel ti chopole?

⁹ Kʼalal chichʼ ilel ta anil noʼox junuk xchamel jun krixchanoe xuʼ to xichʼ poxtael. Jaʼ jech ek ta sventa li spasel kʼusi chopole, yuʼun xuʼ oy kʼusi jpastik noʼox ta anil ta sventa li kʼusi nopem xkaʼitik spasel ti xuʼ xikʼutik batel ta spasel li kʼusi chopole. Mi laj noʼox kakʼtik venta ta sventa taje, jaʼ me mas lek ti oyuk kʼusi jpastik noʼox ta anil yoʼ to muʼyuk oyutik «ta scʼob li pucuj [...] sventa [ta jpasbetik] cʼusi tscʼane» (2 Tim. 2:26). ¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi laj kakʼtik venta ti jel xa li kʼusi ta jnoptik xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontik ti mu xa jechuk kʼuchaʼal tskʼanbutik Jeova akʼo jpastike? Skʼan bikʼit xkakʼ jbatik sventa xijsut ta stojolal ta anil noʼox, jtsʼetanbetik lek xchikinal ta sventa li tojobtaseletik chakʼe xchiʼuk ti ta sjunul koʼontontik xkaʼitike (Is. 44:22). Skʼan me xkakʼtik venta mi jaʼ la jpastik li kʼusi chopole yayijem me chijkom yuʼun ti chakʼ kil jvokoltik  li ta sbalumil Satanás avie. Jaʼ me lek mi muʼyuk onoʼox chkiktatik li Jeovae.

10, 11. 1) ¿Kʼu yelan chichʼ akʼel ta ilel li toybaile? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik li Coré, Datán xchiʼuk Abirame?

¹⁰ Skʼan xkakʼtik venta ti xuʼ xikʼutik batel ta chopol be li koʼontontike. Li kʼusi chopol oy ta koʼontontik spasele jaʼ me xuʼ mas stij koʼontontik. Jkʼelbetik skʼoplal li toybaile xchiʼuk li xpichʼetel oʼontonale. Li talelaletik taje xuʼ me xakʼ ti mu xa xkaʼitik li kʼusi chalbutik li Jeovae xchiʼuk xuʼ xikʼutik batel ta chopol be. Li jun krixchano ti toj toybae toj tsots skʼoplal chaʼi sba xchiʼuk xuʼ tspas li kʼusi tskʼane, ti muʼyuk buchʼu xuʼ xalbe li kʼusi skʼan spase. Ta skoj taje, mukʼ skʼoplal chaʼi sba ti jaʼ xa muʼyuk sbalil chil li mantaletik chakʼik li xchiʼiltak ta chʼunolajele, li moletike, xchiʼuk jech chil xtok ta sventa li s-organisasion Diose. Jaʼ yuʼun xchʼayet xa chkʼot yechʼomal ye Jeova chaʼi li krixchano taje.

¹¹ Kʼalal jaʼo xanavik ta takixokol balumil li j-israeletike, li Coré, Datán xchiʼuk Abirame lik stoy sbaik ta stojolal li Moisese xchiʼuk li Aarone, ti jaʼ akʼbil yabtelik ta stojolal Diose. Ta skoj li stoyobbailike, la skʼelik kʼuxi chichʼik ta mukʼ Jeova stukik. ¿Kʼu yelan laj yil Jeova taje? La smil skotol li jtoybaetike (Núm. 26:8-10). ¡Toj lek tajek kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta pasele! Jvules ta joltik xtok ti «toybaile jaʼ chacʼutic ta vocol; me mucʼ noʼox chcacʼ jbatique jaʼ chisyalesutic ta lum» (Prov. 16:18; Is. 13:11).

12, 13. 1) Albo junuk skʼelobil ti chakʼ vokolil li xpichʼetel oʼontonale. 2) Alo ti kʼuxi ta anil noʼox ch-ayan ta koʼontontik xpichʼetel oʼontonal mi muʼyuk la jpajestike.

¹² Jkʼelbetik skʼoplal ta sventa li xpichʼetel oʼontonale. Jun krixchano ti xpichʼet tajek yoʼontone, tspas li kʼusi tskʼan yoʼontone xchiʼuk mu sventauk kʼu yelan tspas li stalelale. Kʼalal laj xaʼox yichʼ kolesel ta kʼaʼemal chamel li bankilal soltaro yuʼun ajvalil ta Siria ti Naamán sbie laj yakʼbe xaʼox matanaletik li j-alkʼop Eliseoe, pe li stuke muʼyuk la xchʼam. Pe jaʼuk li yajtunel Eliseo ti Giezie sbie solel pichʼ yoʼonton ta sventa li matanaletike. Xi laj yalbe sba stuk li Giezie: «Chcal ta sventa Mucʼul Dios ti chbat jnuts ta [anil] [li Naamane]; jqʼueltiquic cʼusi jchopucal ta xquichʼbe tal». Muʼyuk bu laj yalbe komel li Eliseoe, li stuke anil bat snuts li Naamane xchiʼuk muʼyuk xa noʼox smelolal ti kʼu yelan la sjut kʼop sventa tskʼan «oxmiluc ta sep saquil taqʼuin xchiʼuc chaʼlicuc achʼ cʼuʼiletic». Ta skoj ti jech la spas taje xchiʼuk ti la sjutbe smul o snopbe smul li j-alkʼop yuʼun Jeovae, ¡jaʼ la xkuchinbe skʼaʼemal chamel Naamán li Giezie! (2 Rey. 5:20-27).

¹³ Li xpichʼetel oʼontonale xuʼ xlik ta kʼusi noʼox ti mu toj masuk tsots skʼoplale, pe mu teuk noʼox chpaj, yuʼun xuʼ xchʼi ta anil xchiʼuk ti stsalat li jun krixchanoe. Taje lek chakʼbutik ta ilel li kʼusi kʼot ta stojolal Acán ta skoj xpichʼetel oʼontonale. Jkʼeltik kʼuxi ta anil noʼox chʼi ta yoʼonton Acán li xpichʼetel oʼontonale. Xi laj yale: «Cʼalal iʼoch ta jcʼobtic scotol li cʼusitic oy te ta Jericoe, te laj quil jlic natil cʼuʼil lec cʼupil sba, liquem tal ta Babilonia, xchiʼuc chib ciento (200) ta sep saquil taqʼuin, xchiʼuc jpech cʼanal taqʼuin echʼem ta oʼlol kilo yalal. Ipichʼaj coʼnton yuʼun jech laj quichʼ tal». Yuʼun jaʼ muʼyuk la spʼaj li kʼusi muʼyuk leke, yuʼun li Acane elkʼaj xchiʼuk la snakʼ ta skarpana. Kʼalal vinaj kʼusi la spas li Acane, li Jeovae laj yalbe Josué ti tsots chil svokole. Li Acán xchiʼuk yutsʼ yalale laj yichʼik akʼbel ton jaʼ to ti chamik liʼ vaʼ kʼakʼal taje (Jos. 7:11, 21, 24, 25). Li xpichʼetel oʼontonale jaʼ li kʼusi xibal sba ti xuʼ stsalutike. Jaʼ yuʼun, skʼan ‹jkʼel jbatik ta sventa li xpichʼetel koʼontontike› (Luc. 12:15). Bakʼintike xuʼ van xtal ta jnopbentik li kʼusi mu lekuke o ti jnoptik ta sventa li chiʼinejbail ta vayele, jaʼ yuʼun tsots skʼoplal skʼan jpastik ta mantal li jnopbentike xchiʼuk mu me xkakʼtik ti x-ayan tajek ta koʼontontik xchiʼuk ti xkʼot ta pasel kuʼuntik li mulil taje (kʼelo Santiago 1:14, 15).

14. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi laj kakʼtik venta ti oy jutuk ta koʼontontik li toybaile xchiʼuk li xpichʼetel oʼontonale?

¹⁴ Li toybail xchiʼuk li xpichʼetel oʼontonale oy kʼusi chopol xuʼ xkʼot ta pasel yuʼun. Mi la  jnopbetik skʼoplal ta sventa li vokolil chakʼ kʼotuk ta pasel mi muʼyuk kʼusi lek la jpastike, jaʼ me tskoltautik yoʼ xkaʼitik-o li kʼusi chal Jeovae (Deut. 32:29). Li ta Vivliae maʼuk noʼox chalbutik li melel Dios li kʼusi lek xuʼ jpastike, yuʼun chalbutik sbalil xtok kʼalal jaʼ ta jchʼuntik taje, chal xtok li kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel mi jaʼ la jpastik li kʼusi chopole. Mi oy ta koʼontontik spasel kʼusi ti jaʼ ta skoj li toybaile xchiʼuk li xpichʼetel oʼontonale, jaʼ me lek ti jnopbetik skʼoplal ti kʼusi xuʼ xkʼot ta pasele. Skʼan me jnoptik kʼusi xuʼ xkʼot ta jtojolaltik mi chopol kʼusi kʼot ta nopel kuʼuntike, ta stojolal li buchʼutik jkʼanojtike xchiʼuk mas to ta sventa ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae.

15. ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa ti kʼu yelan la skʼopon Jeova li Jesuse?

¹⁵ Li Jeovae tskʼan ti lekuk xbat li jkuxlejaltike (Sal. 1:1-3). Li stuke chakʼbutik epal beiltaseletik kʼalal jaʼo yorail chtun kuʼuntike (kʼelo Hebreos 4:16). Akʼo mi jaʼ jun tukʼil krixchano li Jesuse, nopoltik onoʼox la skʼopon li Jeovae xchiʼuk xvokolet tspas orasion. Li Jeovae la skolta xchiʼuk labal sba kʼu yelan la sbeiltas li Jesuse. La stak talel yaj-anjeltak sventa xakʼbe li kʼusi chtun yuʼune, laj yakʼbe xchʼul espiritu sventa tskolta xchiʼuk la sbeiltas sventa stʼuj li lajchaʼvoʼ yajtakboltake. Li yechʼomal ye Jeovae vinaj talel kʼalal ta vinajel, ti jaʼ te laj yal talel ti tskolta xchiʼuk ti lek laj yil li Jesuse (Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:12, 13; Luc. 6:12, 13; Juan 12:28). Jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse, li voʼotike skʼan xijvokolet xkalbetik Dios li kʼusi oy ta koʼontontike (Sal. 62:7, 8; Heb. 5:7). Jaʼ jech li voʼotik eke kʼalal ta jkʼopontik ta orasion li Jeovae jaʼ jech nopol oyutik ta stojolal xchiʼuk kʼalal lek chbat jkuxlejaltik xtoke jaʼ chichʼ kʼupil kʼoptael.

16. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik Jeova sventa lek xkaʼibetik li kʼusi chalbutike?

¹⁶ Akʼo mi chakʼ tojobtaseletik li Jeovae, pe muʼyuk buchʼu tsuj ta persa sventa akʼo spas. Skʼan jkʼanbetik li xchʼul espiritue xchiʼuk ta slekil yoʼonton chakʼbutik (kʼelo Lucas 11:10-13). Akʼo mi jech, taje tsots skʼoplal ti xkaʼitik «lec [...] li cʼusi [chale]» (Luc. 8:18). Jech kʼuchaʼal liʼe, jaʼ noʼox me ta jloʼla jba jtuktik mi ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta stsalel li kʼusitik chopole, pe ti yolbaj xa ta jkʼeltik pornografia xchiʼuk pelikulaetik ti bu ch-echʼ kʼusitik chopole. Ta melel, li kʼusi skʼan jpastike jaʼ ti xijbat li bu oy xchʼul espiritu Jeovae. Jnaʼojtik ti bu oy xchʼul espiritu li Jeovae jaʼ li ta tsobajeletike. Epal yajtuneltak Jeovae, muʼyuk la spasik kʼusi chopol ta skoj ti laj yaʼiik ta tsobajel ti muʼyuk leke. Ta skoj taje, muʼyuk kʼusi chopol spasojik ti tskʼan toʼox jech li yoʼontonike xchiʼuk muʼyuk xa jech la spasik (Sal. 73:12-17; 143:10).

17. ¿Kʼu yuʼun toj xibal sba ti ta jpat koʼonton ta jtuktik noʼoxe?

¹⁷ Jkʼelbetik skʼoplal li ajvalil David ta voʼneal Israele. Kʼalal kerem toʼoxe kuch yuʼun li paskʼop la spas xchiʼuk li natil jfilista ti Goliat sbie. Li Davide kʼot ta soltaro, ta ajvalil, ta jchabivanej xchiʼuk jaʼ li buchʼu tsnop kʼusi chichʼ pasel ta jteklume. Pe kʼalal la spat yoʼonton ta stojolal stuk li Davide loʼlaat yuʼun li yoʼontone xchiʼuk mulivaj xchiʼuk li Betsabee (Bat-seba), maʼuk noʼox taje, yuʼun la xchapan lek kʼuxi tsmilbe smalal Betsabé ti Urías sbie. Kʼalal laj yichʼ albel tsots mantal li Davide, bikʼit laj yakʼ sba kʼalal laj yakʼ venta li smule, vaʼun lek xa laj yil sba xchiʼuk li Jeovae (Sal. 51:4, 6, 10, 11).

18. Sventa xkaʼitik li kʼusi chal li Jeovae, ¿kʼusi xuʼ skoltautik?

¹⁸ Jchʼuntik li mantal chal ta 1 Corintios 10:12 xchiʼuk mu jpat tajek koʼonton ta jtuktik noʼox. Ta skoj ti mu xuʼ kuʼun jtuktik jpastik ta mantal «li cʼusi chcʼot ta pasel» ta jtojolaltike, jaʼ yuʼun jaʼ xuʼ jchikintatik li kʼusi chal li Jeovae o jaʼ li kʼusi chal yajkontrae (Jer. 10:23). Jpasilantik-o li orasione xchiʼuk jech jpastik batel kʼuchaʼal chalbutik li chʼul espiritue, xchiʼuk jtsʼetan me lek jchikintik ta yaʼiel li kʼusi chal li Jeovae.