1, 2. ¿Kʼusi abtelal laj yakʼbe Moisés li Jeovae, xchiʼuk kʼusi laj yalbe?

¿MI OY anopoj junuk velta kʼu van yelan chavaʼi aba jechuk mi chbat akʼel junuk ajvalil ti jaʼ mas tsots sjuʼel ta sjunul Balumile xchiʼuk ti jaʼ sventa chapakbe skʼoplal li steklumal Jeovae? Ta melel muʼyuk van abalil chavaʼi aba. Xuʼ van chaxiʼ o solel mu xa xanaʼ kʼusi chaval. ¿Kʼu van yelan chachapan aba? ¿Kʼusi van xuʼ xapas sventa oyuk sbalil li kʼusitik chaval ta skoj ti jaʼ yaj-alkʼopot Dios ti skotol xuʼ yuʼune?

² Li Moisese jaʼ jech la snuptan taje. Li Jeovae laj yal ta stojolal Moisés ti «jaʼ jun vinic ti toj biqʼuit yacʼoj sba liʼ ta banamile», ti la stak batel ta stojolal faraón sventa xbat spoj lokʼel ta mosoil xchiʼuk ta ilbajinel li steklumal ta Egiptoe (Núm. 12:3). Li faraone toj chopol xkʼopoj xchiʼuk toj jtoyba (Éx. 5:1, 2). Akʼo mi jech, li Jeovae laj yalbe Moisés ti xalbe faraón ti akʼo yakʼ lokʼuk epal miyon j-israeletik li ta mosoil ta Egiptoe. Jaʼ yuʼun lek sta-o ti xi la sjakʼbe Jeova li Moisese: «¿Cʼusi xuʼ cuʼun ti vuʼun chibat ta stojol faraón yuʼun chbat jloqʼues tal ta Egipto li jchiʼiltac ta israelale?». Solel mu van spas yuʼun laj yaʼi Moisés li abtelal akʼbate. Pe li Diose laj onoʼox yalbe ti mu stukuk oye. Xi laj yalbee: «Vuʼun chajchiʼinot» (Éx. 3:9-12).

3, 4. 1) ¿Kʼusi chiʼta li Moisese? 2) ¿Kʼu van yelan chkaʼi jbatik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal laj yaʼi sba li Moisese?

³ ¿Kʼusi chiʼta li Moisese? Ta melel, li kʼusi chiʼtae jaʼ ti mu  xchʼamat o ti mu chikinta faraón li kʼusi chal kʼuchaʼal j-almantal yuʼun Jeovae. Jech xtok, ta xiʼ mi mu xchʼunik xchiʼiltak ta israelal ti jaʼ laj yichʼ takel batel yuʼun Jeova sventa xichʼik lokʼesel li ta Egiptoe. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe li Jeovae: «Pero mu xiyichʼicun ta mucʼ; mu xchʼunic li cʼusi chcale. Xuʼ jaʼ noʼox jech chiyalbicun: ‹Muʼyuc laj yacʼ sba ta ilel ta atojol li Mucʼul Diose›, xuʼ xiyuticun» (Éx. 3:15-18; 4:1).

⁴ Li kʼusi melele jaʼ ti muʼyuk chabat ta stojolal junuk ajvalil ti tsots yabtele. Pe, ¿mi oy van junuk velta tsots la avaʼi yalbel ta sventa Dios xchiʼuk ta sventa li Ajvalilal li krixchanoetik ti muʼyuk mas tsots yabtelike? Ti kʼu yelan la stakʼbe Moisés li Jeovae xchiʼuk li kʼusi kʼot ta pasel ta tsʼakale oy kʼusi lek chchanubtasutik.

5. 1) ¿Kʼusi laj yakʼbe ta skʼob Moisés li Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 2) ¿Kʼuxi tsatsubtasbat yoʼonton Moisés taje?

⁵ Kʼalal laj yal ti chiʼ ta skoj ti chal ti mi mu xchʼunbat kʼusi chal li Moisese, li Diose la xchapan ta sventa li kʼusi chkʼot ta stojolale. Li loʼil chal ta Exodoe xi chale: «‹Cʼusi te atsacoj ta acʼobe?› xi la sjacʼ li Mucʼul Diose. ‹Jnamteʼ› xi li Moisese. ‹Jipo ta banamil› xʼutat. Li Moisese la sjip yalel ta banamil li snamteʼe, jech ta ora noʼox icʼataj ta jtiʼval chon. Li Moisese ixiʼ; ijatov ta anil. Li Mucʼul Diose jech laj yalbe: ‹Bat tsacbo sne li Chone› xut. Li Moisese la stsacbe sne li chone. Cʼalal la stsaque, li chone icʼataj ta snamteʼ yan velta. ‹Leʼe jaʼ sventa acʼo xchʼunic ti laj yacʼ sba ta ilel ta atojol li Mucʼul Diose›» (Éx. 4:2-5). Ta skoj li sjuʼel Diose, ¡jun noʼox namteʼil ayan xkuxlejal! Ta sventa li skʼelobil juʼelal taje, li Moisese jaʼ jech chakʼ ta ilel ti jaʼ takbil talel yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ chkoltaate. Xi laj yal li Jeovae: «Ichʼo batel li anamteʼe yuʼun jaʼ chapas o li sqʼuelubiltac jtsatsale» (Éx. 4:17). Kʼalal laj xaʼox yil li sprevail taje, li Moisese pas yuʼun xchiʼuk kʼopoj ta sventa li melel Dios ta stojolal li steklumale xchiʼuk ta stojolal li faraone (Éx. 4:29-31; 7:8-13).

6. 1) ¿Kʼusi skʼan xkichʼtik batel kʼalal ta jcholtik mantale, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼu yuʼun laj yal Pablo «li scʼop Diose cuxul, oy stsatsal» ti xie?

⁶ Kʼalal chlik kalbetik batel li aʼyej ta sventa Vivlia li jchiʼiltaktike, xuʼ van jech chkichʼtik albel ek: «¿Kʼusi te atsakoj li ta akʼobe?». Jutuk mu skotoluk velta jaʼ te kichʼojtik li Vivliae xchiʼuk ti chapalutik sventa jtunestike. Akʼo mi oy buchʼutik jaʼ noʼox jun livro chilik li Vivliae, pe toj ep sbalil, yuʼun jaʼ li Skʼop Jeova tsʼibabile, ti jaʼ jech tskʼoponutike (2 Ped. 1:21). Yuʼun jaʼ te chal li kʼusi yaloj Dios ta sventa li kʼusi tspas li Ajvalilal yuʼune. Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Li scʼop Diose cuxul, oy stsatsal» (kʼelo Hebreos 4:12). ¿Kʼu yuʼun laj yal ti «cuxul» li «scʼop Diose»? Yuʼun li kʼusitik chal Jeovae mu jecheʼuk noʼox chal, yuʼun onoʼox jaʼ chakʼ kʼotuk ta pasel (Is. 46:10; 55:11). Kʼalal chaʼibe smelolal jun krixchano taje, li kʼusi tskʼel ta Vivliae «oy stsatsal» chkʼot li ta xkuxlejale, jaʼ xkaltik, chtijbat yoʼonton.

7. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa lek «tucʼ xbat yalel [kuʼuntik] li scʼop Dios ti jaʼ melele»?

⁷ Ta melel, li Jeovae yakʼojbutik ta jkʼobtik li Skʼop ti kuxule, li Vivliae. Jaʼ te xuʼ xkakʼtik ta ilel ti aʼyej kichʼojtik batele jaʼ melel xchiʼuk jaʼ te likem talel ta stojolal. Jaʼ yuʼun mu labaluk sba chkiltik ti kʼalal laj xaʼox stsʼiba Hebreos li Pabloe xi la stojobtas li Timoteoe: «Lec me tucʼ xbat yalel avuʼun li scʼop Dios ti jaʼ melele» (2 Tim. 2:15). ¿Kʼuxi xuʼ jchʼuntik li mantal laj yal Pabloe? Jaʼ ti jtʼujtik lek li tekstoetik ta Vivlia ti ta jkʼelbetik li buchʼutik chaʼibutik sventa xkʼot li ta yoʼontone. Li tratadoetik laj yichʼ lokʼesel ta 2013 laj yichʼ nopel sventa taje.

8. ¿Kʼusi laj yal jun jkʼelcholmantal ta sventa li tratadoetike?

⁸ Skotol li tratadoetik lokʼe koʼol yelan laj yichʼ pasel, jaʼ yuʼun mi lijtojob stunesel jlikuke, jnaʼtik xa stunesel skotol. Jun jkʼelcholmantal ta Hawái ta (Estados Unidos) xi chale: «Muʼyuk bu jnopojkutik ti kʼu to yepal chtun li achʼ tratadoetik ta cholmantal ta naetike o kʼalal chichʼ cholel mantal ta buyuk noʼox xchiʼuk grupoe». ¿Kʼu yuʼun toj lek chtun ta cholmantal xchiʼuk ti toj kʼun ta tunesele? Li stuke yiloj ti kʼu yelan tsʼibabile jaʼ chakʼ akʼo yal li kʼusi oy ta yoʼonton li krixchanoe, taje jaʼ chakʼ ti xijloʼilaj xchiʼuke. Chal ti jaʼ la ta skoj li sjakʼobile xchiʼuk ti oy ep stakʼobiltak ti chvinaj li ta baʼyel pajinae, yuʼun jaʼ jech muʼyuk bu chat yoʼonton kʼuxi xuʼ tstakʼ li krixchanoe.

9, 10. 1) ¿Kʼuxi tskoltautik li tratadoetik sventa jtunestik lek li Vivliae? 2) ¿Kʼusi tratadoetik lek tunem avuʼun li ta cholmantale, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁹ Ta jujun tratadoe chakʼ akʼo jkʼeltik jun teksto ta Vivlia ti lek tʼujbile. Jun skʼelobile, jaʼ li tratado ¿Mi ta van xlaj li jvokoltike?, mu ventauk mi tstakʼ «tana», «moʼoj» o «yikʼaluk van» li jun krixchanoe, mi laje batan ta xchibal pajina, vaʼun albo noʼox ta anil: «Liʼe jaʼ li kʼusi chal li Vivliae». Vaʼun kʼelbo kʼusi chal Apocalipsis 21:3, 4.

¹⁰ Jaʼ jech ek mi la atunes li tratado ¿Kʼusi chanop ta sventa li Vivliae?, mu ventauk kʼusi tstakʼ li krixchanoe, yuʼun onoʼox koʼol. Vaʼun batan ta yan pajina xchiʼuk xi xavalbee: «Li Vivliae chal ti ‹scotol li scʼop Dios tsʼibabil comele jaʼ laj yacʼ ta naʼel ta sventa svuʼel stuc li Diose›». Xchiʼuk xi to xavale: «Li tekstoe ep to kʼusi tskʼan chakʼ ta aʼiel». Vaʼun jamo li Vivliae xchiʼuk kʼelo li kʼusi chal 2 Timoteo 3:16, 17.

11, 12. 1) ¿Kʼu van yelan chavaʼi aba mi lek la atunes li achʼ tratadoetike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ skoltaot li tratadoetik sventa xachapan aba lek yoʼ xbat achaʼvulaʼan li krixchanoetike?

¹¹ Jaʼ ti kʼu yelan chavil li krixchanoe, xuʼ van xakʼel xchiʼuk xachanik mas li tratadoe. Ta kʼusuk noʼox, maʼuk noʼox xavakʼbe li tratadoe, jun avoʼonton chkom ta skoj ti la akʼelbe li Skʼop Diose, akʼo mi kʼajomal noʼox jun o chib teksto la akʼelbe li ta sba velta la avulaʼane. Xuʼ van ta mas tsʼakal xuʼ xasut xchiʼuk xaloʼilaj yan velta xchiʼuk.

¹² Li ta slajebal pajina ta jujuntal li tratadoe te chal «Jakʼbo aba». Li ta yolon taje oy jun sjakʼobil xchiʼuk te talem tekstoetik ta  Vivlia ti xuʼ xatunes kʼalal mi la achaʼvulaʼan li krixchanoe. Li ta tratado ¿Kʼusi chanop ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakale?, li sjakʼobile jaʼ «¿Kʼuxi tslekubtas Balumil li Diose?», xchiʼuk li tekstoetike jaʼ li Mateo 6:9, 10 xchiʼuk Daniel 2:44. Jaʼ jech ek li tratado ¿Mi xuʼ to van xkuxiik yan velta li buchʼutik chamemike?, li sjakʼobile jaʼ «¿Kʼu yuʼun chijmalubutik xchiʼuk chijchamutik?», xchiʼuk li tekstoetike jaʼ li Génesis 3:17-19 xchiʼuk Romanos 5:12.

13. ¿Kʼuxi xuʼ jtunestik tratadoetik sventa jlikestik chanubtaseletik ta Vivlia?

¹³ Tuneso li achʼ tratadoetike sventa xalikes chanubtaseletik ta Vivlia. Li ta slajeb xa pajinae yichʼoj talel kodigo QR (kodigo ti chtakvan batel ta anile). * Kʼalal mi laj yichʼ lokʼtael ta junuk selular o ta yan kʼusi li kodigo QR, ta xjam jun pajina ta Internet ti bu chvinaj jun video ti chalbe krixchanoetik ti akʼo xchanik Vivliae. Li tratadoetik xtoke chalbe skʼoplal li foyeto Lekil aʼyejetik yakʼoj Dios sbie, xchiʼuk tstij oʼontonal ti akʼo xichʼ kʼelel junantik li xchanobiltake. Jech kʼuchaʼal liʼe, li tratado ¿Buchʼu sventainoj ta melel li balumile?, chal ti akʼo xichʼ chanel li xchanobil 5, xchiʼuk li tratado ¿Kʼusi skʼan oyuk ta utsʼ alalil sventa oyuk li muyubajele?, chal ti akʼo xichʼ chanel li xchanobil 9. Mi ta jtunestik li tratadoetik jech kʼuchaʼal chichʼ alele, ta jtunestik Vivlia kʼalal ta jchiʼintik ta loʼil li krixchanoetik ta sba veltae xchiʼuk kʼalal chbat jchaʼvulaʼantike. Mi jech la jpastike, jaʼ me jech xuʼ jlikestik mas chanubtaseletik ta Vivlia. ¿Kʼusi xuʼ xapas mas sventa lek xatunes ta cholmantal li Skʼop Diose?

14, 15. ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal Pablo ta sventa li cholmantale?

¹⁴ Kʼalal la xchol mantale, li Pabloe laj yakʼ persa ta yaʼiel kʼu yelan oyik li epal krixchanoetike (kʼelo 1 Corintios 9:19-23). ¿Kʼu van yuʼun? La stsʼiba stuk ti jaʼ sventa tspas ta «canal li israeletique, [...] li bochʼotic tsots scʼoplal chaʼyic li smantaltac Diose, [...] li bochʼotic muʼyuc yaʼyojic smantal Diose [...,] li bochʼotic muʼyuc to stsatsal yoʼntonic ta stojol Diose». Yuʼun oy ta yoʼonton tskolta «scotol cʼu yepal xuʼ» yuʼun li krixchanoetike (Hech. 20:21). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal Pablo kʼalal ta jchapan jbatik sventa jkoltatik ti «cʼu yepal xuʼ [kuʼuntik]» skotol li krixchanoetike? (1 Tim. 2:3, 4.)

¹⁵ Li ta Kabteltik sventa Dios[e] jujun u chal kʼusi xuʼ xkaltik li ta cholmantale. Tuneso avil. Pe, ¿mi oy kʼusitik yan lek chaʼi li krixchanoetik bu chachol mantale? Nopo kʼusi xuʼ xavalbe sventa lek xaʼi. Xuʼ xi xajakʼbe abae: «¿Kʼu van yelan xkuxlejal li krixchanoetik bu ta jcholmantale? ¿Kʼusi li mas chat-o yoʼontonike?». Vaʼun nopo ta sventa junuk teksto ta Vivlia ti xuʼ xkoltaatike. Jun jkʼelvanej ta sirkuito chal kʼusi tspasik xchiʼuk yajnil sventa tstunesik li Vivliae: «Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike chakʼik jkʼeltik junuk versikulo mi jlikel noʼox ta jkʼeltike xchiʼuk mi tukʼ noʼox chkalbetik li kʼusi ta jkʼan chkalbetike. Kʼalal laj xaʼox jkʼoponkutike xchiʼuk kʼalal te xaʼox jsaʼojkutik li teksto ta Vivliae, ta jkʼelbekutik». Jkʼeltik junantik kʼusitik xuʼ jloʼiltatik, sjakʼobiltak xchiʼuk tekstoetik ta Vivlia ti oy kʼusi lek kʼotem ta pasel yuʼune. ¿Kʼu yuʼun mu xapas preva?

16. ¿Kʼuxi xuʼ xatunes Isaías 14:7 li ta cholmantale?

¹⁶ Mi te nakalot ti bu toj ep majbail xchiʼuk li choplejale, xuʼ xi xajakʼe: «¿Mi xnop avuʼun ti jun kʼakʼal skotol li periodikoetik chalik ti ta sjunul Balumil oy xa jun oʼontonal, ti muʼyuk xa paskʼop xchiʼuk ti xmuyubaj xa skotol li krixchanoetike? Jaʼ jech chal li Vivlia ta Isaías 14:7. Jech onoʼox chal li Vivliae, chal ti yaloj onoʼox Dios ti mu xa toj jaluk ch-echʼ sventa xkiltik jun  oʼontonale». Vaʼun chanbo junuk li kʼusi yichʼoj alel taje.

17. ¿Kʼuxi xuʼ xatunes ta cholmantal li Mateo 4:4 kʼalal chachiʼin ta loʼil junuk krixchanoe?

¹⁷ Li bu nakalote, ¿mi vokol van ta tael kʼusi chtun yuʼun li krixchanoetike? Mi jeche, xuʼ xi xlik ajakʼbee: «¿Kʼu to van yepal takʼin skʼan spas kanal jun krixchano sventa xmuyubaj noʼox li yutsʼ yalale?». Kʼalal mi laj xaʼox stakʼ li krixchanoe, xuʼ xi xavalbee: «Oy buchʼutik toj ep tspasik kanal takʼin kʼuchaʼal taje, pe li yutsʼ yalalike muʼyuk xmuyubajik-o. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi van ti chtun kuʼuntik ta melele?». Vaʼun kʼelbo Mateo 4:4 xchiʼuk albo mi skʼan xchʼam junuk chanubtasel ta Vivlia.

18. ¿Kʼuxi xuʼ xatunes Jeremías 29:11 sventa xapatbe yoʼonton li krixchanoetike?

¹⁸ ¿Mi ta van xil svokol krixchanoetik bu nakalot ta skoj ti oy kʼusi achʼ to kʼot ta pasele? Xuʼ van xi xalikes li aloʼile: «Lital ta ana yuʼun tal jpatbot avoʼonton [kʼelo Jeremías 29:11]. ¿Mi la avil li kʼusi oxtos tskʼan chakʼbutik li Diose? ‹Lekilal›, ‹li kʼusi chapal yuʼun ta jventatike›, ‹li kʼusi jmalaojtike›. Ta melel, ¡toj lek ti tskʼan ti xijmuyubajutik noʼoxe! Pe, ¿mi chkʼot van ta pasel taje?». Vaʼun jambo li foyeto Lekil aʼyejetik yakʼoj Dios ti bu sta-o chavile.

19. ¿Kʼuxi xuʼ xatunes Apocalipsis 14:6, 7 sventa xachiʼin ta loʼil krixchanoetik ti oy srelijionike?

¹⁹ ¿Mi oy srelijionik li krixchanoetik bu nakalote? Mi jeche xuʼ xi xalikes li aloʼile: «Ti xtaluk xchiʼinot ta loʼil junuk anjele, ¿mi ta van xavaʼi li kʼusi chalbote? [kʼelo Apocalipsis 14:6, 7.] Li anjele chal ‹xiʼanic me yuʼun li Diose›, pe ¿buchʼu Diosal chalbe skʼoplal taje? Li anjel xtoke, oy kʼusi tsots skʼoplal chalbutik kʼalal laj yal ‹yuʼun jaʼ la spas li vinajel banamile›. ¿Buchʼu van skʼoplal taje?». Mi laje kʼelo Salmo 124:8 ti xi chale: «Li coltael la jtatique jaʼ ta sventa li Mucʼul Diose, jaʼ li bochʼo la spas vinajel xchiʼuc banamile». Xchiʼuk albo ti xuʼ to xavalbe mas skʼoplal li Jeovae.

20. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xatunes Proverbios 30:4 sventa xachanubtasvan kʼusi sbi li Diose? 2) ¿Mi oy junuk versikulo ta Vivlia ti aviloj ti lek chaʼi li krixchanoetik kʼalal chachol mantale?

²⁰ Xuʼ xi xalikes aloʼil xchiʼuk junuk kerem o junuk tsebe: «Ta jkʼan ta jkʼelbot junuk loʼil ta Vivlia ti toj tsots skʼoplale (kʼelo Proverbios 30:4). ¿Buchʼu van chalbe skʼoplal liʼe? Muʼyuk junuk krixchano ti jech stalelal taje, jaʼ yuʼun jamal xvinaj ti jaʼ skʼoplal li Jpasvaneje. * Li sjakʼobile jaʼ liʼe: ¿kʼuxi xuʼ jnabetik li sbie? Ta jkʼan chkakʼbot avil li ta Vivliae».

21, 22. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xjel-o stalelal jun krixchano mi lek la jtʼujtik li tekstoe? 2) ¿Kʼusi anopoj chatunes li ta cholmantale?

²¹ Mu jnaʼtik bu to kʼalal xuʼ xkʼot ta yoʼonton jun krixchano kʼalal lek tʼujbil li teksto ta jtunestike. Jech kʼuchaʼal liʼe, chaʼvoʼ stestigotak Jeova ta Australia kʼotik ta sna jun tsebal ants. Xi la sjakʼ li jun jcholmantale: «¿Mi xanaʼ kʼusi sbi li Diose?». Vaʼun la skʼelbe Salmo 83:18 ta Traducción del Nuevo Mundo. Li tsebal antse xi laj yale: «¡Mu xa jnaʼ kʼusi chkal! Kʼalal batike la jtsʼot batel 56 kilometro jkaro jaʼ to ti likʼot ta jun xchonobil livroetike, te la jsaʼbe sbi Dios ta yan Vivliaetik xchiʼuk ta jun diksionario. Kʼalal jun xaʼox koʼonton jnaʼoj ti jaʼ Jeova sbi li Diose, la jakʼbe jba kʼusi to yan ti mu jnaʼe». Ta mas tsʼakale, li stuke xchiʼuk li buchʼu kʼot ta smalal ta tsʼakale lik xchanik li Vivliae xchiʼuk mu jaluk echʼ ti laj yichʼik voʼe.

²² Li Skʼop Diose sjelojbe xkuxlejal krixchanoetik ti tskʼelik li Vivliae xchiʼuk chlik spat yoʼontonik ta stojolal li kʼusi yaloj tspas li Jeovae (kʼelo 1 Tesalonicenses 2:13). Li kʼusi chal Vivliae jaʼ mas tsots yipal sventa xkʼot ta yoʼonton li jun krixchanoe, jaʼ mu sta li kʼusi chkaltike. Li Skʼop Diose kuxul xchiʼuk ep stsatsal. ¡Jtunestik mi xuʼ chkiltike!