1, 2. 1) ¿Kʼusi matanaletik laj yakʼbe Dios li Adane? 2) ¿Kʼu yuʼun akʼbat yajnil yuʼun Dios li Adane? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

TI LA spas Jeova li Balumile yuʼun oy kʼusi stu yuʼun. Li stuke lek la spas «sventa acʼo oyuc bochʼotic te chnaquie» (Is. 45:18). Li baʼyel krixchano la spase jaʼ li Adane, ti jaʼ jun tukʼil krixchanoe xchiʼuk li Diose laj yakʼbe jun kʼupil sba sna ti jaʼ li nichimaltik Edene. ¡Toj kʼupil van laj yil li mukʼtikil teʼetike, li bikʼtal ukʼumetike xchiʼuk li uni chonbolometik ti te chtajinike! Pe oy kʼusi muʼyuk yuʼun ti toj tsots skʼoplale. Li Jeovae jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal xi laj yale: «Mu lecuc ti stuc noʼox li vinique. Jaʼ lec ta jpasbe jun xchiʼil yuʼun jaʼ yajcoltaubbail chcʼot». Li Diose laj yakʼ ti akʼo x-och lek svayel li Adane, xchiʼuk la slokʼesbe jun xchʼilteʼ, vaʼun «lic spas ta jun ants li xchʼilteʼe». Kʼalal julav li Adane, ¡solel xmuyubaj! Jaʼ yuʼun xi laj yale: «Liʼi jaʼ jbecʼtal; jaʼ jbaquil. ‹Ants› sbi chcʼot, yuʼun ta vinic ilocʼ» (Gén. 2:18-23).

² Li matanal laj yakʼ Dios taje mu kʼusi xkoʼolaj-o yuʼun jaʼ chkʼot ta tukʼil yajkoltaobba li vinike. Jech xtok, laj yakʼbe jun matanal ti xuʼ x-alaje. Jaʼ yuʼun li Adane «Eva laj yacʼbe sbi li yajnile, yuʼun jaʼ meʼil yuʼunic scotol li bochʼotic cuxulique» (Gén. 3:20; tsʼib ta yok vun). ¡Toj alakʼ xa noʼox sba li matanal akʼbatik yuʼun Jeova li baʼyel  nupultsʼakal taje! Jaʼ ti xuʼ x-ayan yuʼunik yan tukʼil krixchanoetike. Ta skoj taje tskʼatajesik ta jun paraiso li Balumil ti noj ta tukʼil krixchanoetike xchiʼuk ti tspasik ta mantal skotol li kʼusitik kuxajtik liʼ ta Balumile (Gén. 1:27, 28).

3. 1) Sventa x-akʼbatik bendision yuʼun Dios li Adán xchiʼuk Evae, ¿kʼusi skʼan spasik, xchiʼuk kʼusi kʼot ta pasel? 2) ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jchanbetik skʼoplal?

³ Sventa xichʼik li bendisionetik taje, li Adán xchiʼuk Evae skʼan xchʼunbeik smantal li Jeovae xchiʼuk ti xakʼik venta ti tsots yabtel yichʼoje (Gén. 2:15-17). Jaʼ noʼox mi jech la spasike xuʼ spas li kʼusi oy ta yoʼonton tskʼan tspas Jeova ta stojolalike. Kʼux ta alel, pe ta skoj «li banquilal pucuje», li Satanase la saʼ smulik ta stojolal li Diose (Apoc. 12:9; Gén. 3:1-6). Ta skoj li toyobbail taje, ¿kʼusi kʼotem ta stojolalik li antsetike? ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼunik li antsetik ta voʼne ti la xiʼtaik li Diose? ¿Kʼu yuʼun chichʼ alel avi ti «jaʼ epal soltaroetik» li antsetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe? (Sal. 68:11.)

4. ¿Buchʼu ta smul laj yil Jeova ti muʼyuk la xchʼunik mantal li baʼyel nupultsʼakale?

⁴ Kʼalal jakʼbat yuʼun Jeova li kʼusi la spase, li Adane xi la spak skʼoplal ti chʼabal srasonale: «Jaʼ laj yacʼbun li ants ti laj avacʼbun jchiʼine jech la jloʼ» (Gén. 3:12). Maʼuk noʼox ti muʼyuk la xchʼam li smule, yuʼun li Adane tskʼan ox chakʼbe smulin li ants ti jaʼ akʼbat yuʼun li Diose xchiʼuk laj yakʼbe smulin xtok li Diose. Akʼo mi saʼoj xaʼox smulik xchaʼvoʼalik, pe li buchʼu ta smul laj yil li Jeovae jaʼ li Adane. Jaʼ yuʼun, li jtakbol Pabloe la stsʼiba ti «ta sventa jun vinic iʼoch li mulil liʼ ta banamile» (Rom. 5:12).

5. ¿Kʼusi yakʼoj ta ilel ta skoj ti yakʼoj to ch-ajvalilaj krixchanoetik li Jeovae?

⁵ Li baʼyel nupultsʼakale la snopik ti mu persauk ch-ajvalilaj Jeova li ta stojolalike. Laj yakʼik ti oy kʼusi xichʼ jakʼele: «¿Buchʼu van oy sderecho ch-ajvalilaj?». Sventa lek xichʼ takʼel taje, li Jeovae laj yakʼ kʼuk sjaliluk ti akʼo x-ajvalilaj krixchanoetik ta stojolalike. Li stuke snaʼoj ti ta mas tsʼakale te chvinaj ti muʼyuk kʼusi lek chkʼot ta stojolalike. Ta sjayibaluk xa tal sigloe ti kʼu yelan ch-ajvalilajik tal li krixchanoetike jaʼ chakʼ ti oyuk jeltos svokolik li krixchanoetike. Li sien jabil echʼ xae, te van sien miyon krixchanoetik chamik ta paskʼop, taje te kapal skʼoplal epal miyon viniketik, antsetik xchiʼuk ololetik ti muʼyuk smulike. Jaʼ yuʼun oy lek sprevailtak ti «mu xuʼ yuʼun tspas mantal stuc li cʼusi chcʼot ta pasel ta [stojol]» li jun krixchanoe (Jer. 10:23). Koliyal li sprevailtak taje, kakʼojtik xa venta ti jaʼ Ajvalil kuʼuntik li Jeovae (kʼelo Proverbios 3:5, 6).

6. ¿Kʼu yelan ch-ilatik li antsetik ta epal lumetike?

⁶ Ta skoj ti oy ta skʼob Satanás li balumile, chichʼik ilbajinel li viniketik xchiʼuk li antsetike (Ecl. 8:9; 1 Juan 5:19). Jtos li kʼusitik mas chopolik yichʼoj pasele jaʼ ti chilbajinik li antsetike. Ta sjunul Balumile te van 30% li antsetike yichʼojik ilbajinel o majel yuʼun smalalik o slekomik. Li keremetike mas kʼanbilik li ta junantik lumetike, taje jaʼ la ta skoj ti jaʼ mu xchʼay-o stsʼunbalike xchiʼuk ti jaʼ la chchabiik li stot smeʼike xchiʼuk li smoltotakik ti malubemik xae. Ta junantik mukʼtik lumetike, li tsebetike muʼyuk bu lek kʼanbilik yuʼun li stot smeʼike, jaʼ yuʼun jaʼ mas tsyalesik li uni tsebetike, ti jaʼ muʼyuk li keremetike.

7. ¿Kʼu yelan toʼox lik xkuxlejalik li vinik xchiʼuk antse?

⁷ Li Diose muʼyuk lek chil ti chichʼik ilbajinel li antsetike. Li stuke chichʼ ta mukʼ xchiʼuk muʼyuk bu chilbajin. Lek xvinaj ti Jeovae ep sbalil chil, taje jaʼ jech laj yakʼ ta ilel kʼalal la spas li tukʼil Evae xchiʼuk ti laj yakʼbe stalelaltak sventa mu xkʼot-o ta mosoile, ti jaʼuk xkʼot ta jun alakʼ sba yajkoltaobba li Adane. Taje jaʼ jun srasonal kʼalal xi laj yal ta svakibal kʼakʼale: «Scotol li cʼusitic pasbil yuʼun Diose toj lec laj yil» (Gén. 1:31). Jech, «scotol li cʼusitic» la spas Jeovae «toj lec». Lek toʼox lik xkuxlejalik li vinik xchiʼuk li antse.

8. 1) Alo kʼu yelan stalelalik li krixchanoetike. 2) Ta sjunul xkuxlejal li krixchanoetike, ¿buchʼu yakʼojbe koltael li Diose?

⁸ Li stalelaltak viniketik xchiʼuk li antsetike sok tajek kʼalal muʼyuk laj yichʼ chʼunel mantal li ta nichimaltik Edene xchiʼuk li ta siglo ti echʼem xa talele mas xa sokem. Li Vivliae yaloj xa onoʼox ti buyuk xa noʼox xvinaj li chopol talelalil li ta «slajebal cʼacʼale». Li kʼusitik chopol tspasik li krixchanoetike solel pukem xa batel ti jaʼ chakʼ ta ilel ti oyutik xa ta «tsots vocol[e]» (2 Tim. 3:1-5). Pe akʼo mi jech, li ta sloʼil xkuxlejal krixchanoetike, li «Mucʼul [Diose]» chakʼbe koltael li viniketik xchiʼuk antsetik ti spatoj yoʼontonik ta stojolale, ti chchʼunbeik li smantaltake xchiʼuk ti chakʼik venta ti jaʼ li Ajvalil yuʼunike (kʼelo Salmo 71:5).

9. ¿Jayvoʼ krixchanoetik kolik li ta Nojelal ta voʼe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁹ Kʼalal la slajes li chopol krixchanoetik ta voʼne ta Nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee, toj jutuk krixchanoetik kuxul komik. Mi oy kuxul xchiʼiltak ta vokʼel Noé li vaʼ kʼakʼal taje, chamik ta nojelal ta voʼ ek (Gén. 5:30). Pe ti kʼu yepal kolik li viniketike, jaʼ jech yepal kolik li antsetik eke. Li buchʼutik kuxul komike jaʼik li Noee, li yajnile, li oxvoʼ skeremotake xchiʼuk li yajnilike. Kuxul komik ta skoj ti la xiʼtaik li Diose xchiʼuk ti la spasik li kʼusi tskʼan yoʼontone. Li epal miyon krixchanoetik kuxulutik avie, jaʼ te likem talel jtsʼunbaltik li ta vaxakvoʼ krixchanoetik ti la xchʼunbeik smantal li Diose (Gén. 7:7; 1 Ped. 3:20).

10. ¿Kʼu yuʼun koltabilik yuʼun Dios li yajnil moltotiletik ti xiʼtaojik li Diose?

¹⁰ Ta mas tsʼakale, li yajnilik li tukʼil moltotiletik ti xiʼtaojik li Diose laj yichʼik koltael yuʼun li Diose. Muʼyuk koltaatik yuʼun Dios jechuk ti teuk xvulajetik ta skoj ti kʼu yelan xkuxlejalike (Jud. 16). Vokol ta nopel ti yajnil Abraham ti jaʼ li Sara ti lek yichʼoj ta mukʼ li smalale ti teuk xbikʼtal vulvun kʼalal lokʼ ta Ure xchiʼuk ti lik nakiikuk ta yan balumil ta karpanaetik ti j-echʼel beetik noʼoxe. Moʼoj, yuʼun «li Sarae, la xchʼunbe smantal li Abrahame, yuʼun la snaʼ ti jaʼ totil te ta snae» (1 Ped. 3:6). Nopo ta sventa li Rebeca eke ti jaʼ jun matanal laj yakʼ Jeovae xchiʼuk ti kʼot ta jun lekil ajnilal ta stojolal li Isaaque. Mu labaluk sba chkiltik ti smalal ti jaʼ li Isaaque «lec la scʼan sbaic xchiʼuc li Rebecae, jech te ichʼay ta yoʼnton snaʼel li anima smeʼe» (Gén. 24:67). ¡Xijmuyubajutik tajek ti oy antsetik ti xiʼtaojik Dios ti liʼ oy ta jtojolaltik ti jechik kʼuchaʼal li Sara xchiʼuk Rebecae!

11. ¿Kʼu yelan laj yakʼik ta ilel stsatsal yoʼontonik li chaʼvoʼ jneʼtʼumetik ti jaʼik j-hebreoetike?

¹¹ Kʼalal te toʼox oyik ta mosoil ta Egipto li j-israeletike epajik tajek xchiʼuk li Faraone laj yal mantal ti akʼo smilik li j-hebreoal keremetik mi vokʼike. Akʼo mi jech, jkʼelbetik skʼoplal li jnetʼumetik ti Sifra xchiʼuk Fúa sbiik ti jaʼ j-hebreoetik ti xuʼ van jaʼ oy ta sbaik skoltael li antsetik kʼalal chvokʼ yolike. Ta skoj ti xiʼtaojik li Diose, tsots yoʼonton laj yalik ti muʼyuk la smilik li uni keremetike. Ta skoj taje, akʼbatik bendision kʼalal ayan yutsʼ yalal stukike (Éx. 1:15-21).

12. ¿Kʼusi la spasik Débora xchiʼuk Jael ti tsots skʼoplale?

¹² Li ta skʼakʼalil jchapanvanejetik ta Israele, jun ants ti koltaat yuʼun Diose jaʼ li meʼj-alkʼop Deborae. La stijbe yoʼonton jchapanvanej Barac xchiʼuk koltavan sventa xlokʼik ta mosoil li j-israeletike, pe yaloj xa onoʼox ti mi la spasik kanal ta stojolal li jcanaanetike maʼuk me ta stojolal li Baraque. Moʼoj, yuʼun li Diose jaʼ laj yakʼbe «ta scʼob jun ants» li bankilal soltaro yuʼun Canaán ti Sísara sbie. Jaʼ jech kʼot ta pasel kʼalal li ants ti maʼuk j-israel ti Jael sbie jaʼ la smil li vinik taje (Juec. 4:4-9, 17-22).

13. ¿Kʼusi chalbutik Vivlia ta stojolal li Abigaile?

¹³ Li Abigaile jaʼ jun ants ti lek ojtikinbil ti kuxi ta sbuluchibal siglo kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Li ants taje toj pʼij, pe li smalale toj tsots yoʼonton, muʼyuk kʼusi xtun-o  xchiʼuk muʼyuk xkʼuxul yoʼonton (1 Sam. 25:2, 3, 25). Li David xchiʼuk li sviniktake la skʼelbeik kʼuk sjaliluk li kʼusitik yuʼun Nabale, pe kʼalal jaʼo la skʼanik li kʼusitik chtun yuʼunike, «muʼyuc tucʼ xtacʼov» xchiʼuk muʼyuk kʼusi laj yakʼanbe batel. Li Davide ilin tajek, jaʼ yuʼun la snop ti chbat smil li Nabal xchiʼuk li sviniktake. Kʼalal laj yaʼi taje, li Abigaile laj yichʼbe batel kʼusi slajesik xchiʼuk kʼusi xuchʼik li David xchiʼuk sviniktake, taje jaʼ sventa mu xichʼ malel chʼichʼ (1 Sam. 25:8-18). Li Davide xi laj yalbe ta tsʼakal li Abigaile: «Acʼo ichʼatuc ta mucʼ li Mucʼul Diose, jaʼ li Dios yuʼun Israele, yuʼun jaʼ la stacot tal ti tal anupun ta bee» (1 Sam. 25:32). Kʼalal cham li Nabale, li Davide laj yikʼ li Abigaile (1 Sam. 25:37-42).

14. ¿Kʼusi abtelal la spasik li stsebetak Salume, xchiʼuk kʼuxi jech tspasik li ermanaetik avi eke?

¹⁴ Epal viniketik, antsetik xchiʼuk ololetik chamik kʼalal la slajesik Jerusalén xchiʼuk chʼulna li jbabiloniaetik ta sjabilal 607 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Li smuroaltak Jerusalene laj yichʼ chaʼmeltsanel ta sjabilal 455 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li buchʼu la skʼel skotol li abtelale jaʼ li Nehemiase. Li buchʼutik koltavanik ta xchaʼmeltsanel li smuroal Jerusalene te kapal skʼoplalik li stsebetak Salume, jun vinik ti «jaʼ li ajvalil yuʼun yan jvocʼ yosilal Jerusalene» (Neh. 3:12). Lokʼ ta yoʼontonik xkoltavanik akʼo mi muʼyuk tsots skʼoplal yilel li abtelale. ¡Ta jtojtik tajek ta vokol ti xmuyubaj chkoltavanik ermanaetik ta sjunul yoʼontonik ta svaʼanel naetik ti chtun sventa yichʼobil ta mukʼ Dios li avie!

15. ¿Kʼusi matanal laj yakʼbe María li Diose?

¹⁵ Kʼalal skʼan toʼox jutuk ta baʼyel sigloe, li Jeovae laj yakʼbe kʼupil sba matanaletik jayvoʼuk antsetik. Jun li buchʼu taje, jaʼ li tojol tseb ti María sbie. Kʼalal smakoj xaʼox sbaik xchiʼuk li Josee, ta skʼelobil juʼelal la xchiʼin yol ti jaʼ koliyal li chʼul espiritue. ¿Kʼu yuʼun la stʼuj Dios sventa jaʼ xkʼot ta smeʼ li Jesuse? Xuʼ van jaʼ ta skoj ti oy lek stalelaltak ta mantal ti xuʼ skolta jun tukʼil olol ti xchʼi ta mantale. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti kʼot ta smeʼ li vinik ti mas mukʼ skʼoplal echʼ ta Balumile! (Mat. 1:18-25.)

16. Albo junuk skʼelobil kʼu yelan laj yil antsetik li Jesuse.

¹⁶ Li Jesuse laj yakʼbe ta ilel slekil yoʼonton li antsetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, jkʼelbetik skʼoplal jun ants ti lajcheb xa jabil ip chaʼi tuchʼ patijele. Nopaj batel ta spat li Jesuse akʼo mi noj ta krixchanoetik vaʼun la spikbe skʼuʼ spokʼ. Li Jesuse muʼyuk laj yut, yuʼun xi laj yalbe ta slekil yoʼontone: «Tseb, lacol xa ta sventa xchʼunojel avoʼnton. Jaʼ yuʼun junuc avoʼnton batan, yuʼun icol xa li achamele» (Mar. 5:25-34).

17. ¿Kʼusi labal sba skʼelobil juʼelal kʼot ta pasel li ta Pentecostés ta sjabilal 33?

¹⁷ Junantik antsetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe jaʼ la smakʼlinik li Jesús xchiʼuk li yajtakboltake (Luc. 8:1-3). Xchiʼuk li ta Pentecostés ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike, te van 120 viniketik xchiʼuk antsetik laj yichʼik chʼul espiritu ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe (kʼelo Hechos 2:1-4). Li ta sventa smalel chʼul espiritue xi onoʼox kak albile: «Ta xcacʼ tal espíritu cuʼun ta stojol scotol li cristianoetique. Jech li querem tsebetic avuʼunique chlic yalic cʼusi chcʼot ta pasel [...]. Jech noxtoc li amozoic, li aquiaraique ta xcacʼbe yichʼic espíritu cuʼun» (Joel 2:28, 29). Ta sventa li kʼusi labal sba kʼusi kʼot ta pasel taje, jaʼ te laj yakʼ ta ilel Dios ti jaʼ xa mas lek chil li «mero Israel [...] ta sventa Diose» ti jaʼ muʼyuk xa chichʼ akʼbel li jvalopatinej mantal j-israeletike, li vaʼ mero Israel taje te oy viniketik xchiʼuk antsetik (Gál. 3:28; 6:15, 16). Li buchʼutik la xcholik mantal li ta baʼyel siglo ti jaʼik antsetik yajtsʼaklomtak Cristoe, te kapal skʼoplalik li chanib stsebetak Felipe ti jaʼ yabtel spukel li lekil aʼyeje (Hech. 21:8, 9).

18, 19. 1) Ta sventa li yichʼel ta mukʼ Diose, ¿kʼusi matanal yakʼojbe viniketik xchiʼuk antsetik li Diose? 2) ¿Kʼu yelan chalbe skʼoplal antsetik ti chcholik li lekil aʼyej li jtsʼibajom yuʼun salmoe?

¹⁸ Li ta slajebaltik xa batel sbalunlajunebal sigloe te van jayibuk antsetik xchiʼuk viniketik laj yakʼik ta ilel ti oy tajek ta yoʼontonik li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Jaʼik toʼox li buchʼutik kak la xchapanik li be ta sventa li buchʼutik chakʼik kʼotuk ta pasel li albil kʼop yaloj Jesús liʼe: «Persa baʼyuc ta xichʼ cholel ta sbejel banamil li Lequil Aʼyej ta jventae; jaʼ to ta xtal li slajebal cʼacʼale» (Mat. 24:14).

¹⁹ Li jtsop Jchanolajeletik ta Vivliae epaj xa mas ta 8,000,000 stestigotak Jeova li avie. Mas ta 11,300,000 krixchanoetik oy ta yoʼontonik xchanel li Vivliae xchiʼuk li abtel ta cholmantal ta jpastik taje te chvinaj kʼalal chkʼotik li ta Snaʼobil slajel Cristo jujun jabile. Li ta epal lumetike, jaʼ mas ep chkʼot li antsetike. Jech xtok, jaʼ mas oy ep antsetik li ta 1,000,000 jcholmantaletik ti ch-abtejik ta tsʼakal ora ta spʼejel Balumile. Li Diose yakʼojbe jun matanal li antsetik ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal sventa xkʼot ta pasel yuʼunik li kʼusi laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Jaʼ chal stuk li Jeovae; li antsetik ti chalik batel li lekil aʼyeje jaʼ epal soltaroetik» (Sal. 68:11, TNM).

20. ¿Kʼusitik xuʼ jchantik?

²⁰ Li kʼu yepal xokol li vun liʼe mu x-och-o skotol li sloʼil xkuxlejal antsetik ti chalbe skʼoplal Vivlia ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal li Diose. Pe jkotoltik xuʼ jkʼeltik ta Skʼop Dios o ta jvuntik ti yichʼoj lokʼesel li sloʼil xkuxlejalik li antsetik taje. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van jnopbetik skʼoplal ta sventa ti kʼu yelan tukʼ yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Rute (Rut 1:16, 17). Xuʼ van tstsatsubtas xchʼunel koʼontontik li slivroal Estere xchiʼuk li mantaletik lokʼemik ta sventa taje. Xuʼ me jtabetik sbalil mi la jchanbetik skʼoplal li ta Akʼobal sventa Yichʼel ta Mukʼ Jeova ta Kutsʼ Kalaltike. Ti mi jtuk nakalutike xuʼ van jchanbetik skʼoplal sloʼil xkuxlejalik kʼalal ta jchan Vivlia jtuktike.

21. ¿Kʼuxi yakʼojik ta ilel ti xiʼtaojik Jeova li antsetik kʼalal oy svokolike?

²¹ Ta melel, li Jeovae chakʼbe bendision li antsetik ti chcholik mantale xchiʼuk tskoltaan kʼalal oy svokolike. Jech kʼuchaʼal liʼe, koliyal ti koltaatik yuʼun Jeova li antsetik ti xiʼtaojik Diose tukʼ laj yakʼ sbaik kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj li nazie xchiʼuk li komunistae, akʼo mi ep laj yil svokolik xchiʼuk laj yichʼik milel ta skoj ti la xchʼunbeik smantal li Diose (Hech. 5:29). Jech kʼuchaʼal li avie xchiʼuk li ta voʼnee li ermanaetik xchiʼuk li xchiʼiltakik ta yichʼel ta mukʼ Diose tspakbeik skʼoplal li mukʼul pasmantal yuʼun Diose. Pe jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li voʼneal j-israeletike, laj yichʼik tsakbel skʼobik xchiʼuk xi albatike: «Mu xaxiʼ, vuʼun chajcoltaot» (Is. 41:10-13).

22. ¿Kʼusi matanaletik jmalaojtik chkichʼtik ta tsʼakal?

²² Ta mas tsʼakale, li viniketik xchiʼuk antsetik ti xiʼtaojik Diose tskʼatajesik ta paraiso li Balumile xchiʼuk tskoltaik epal miyon krixchanoetik ti chaʼkuxiemik xaʼox ta sventa li kʼusi tskʼan tspas li Jeovae. Pe yoʼ to muʼyuk vuleme, akʼo mi vinikutik o mi antsutik oyuk me sbalil xkiltik ti «coʼol» chijtun ta stojolale (Sof. 3:9).