1, 2. 1) ¿Kʼu toʼox yelan xkuxlejalik li Adán xchiʼuk Evae? 2) ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jtakʼtik li ta xchanobil liʼe?

KʼALAL laj yichʼik meltsanel li Adán xchiʼuk Evae chʼabal toʼox yajkontraik. Jaʼik toʼox tukʼil krixchanoetik xchiʼuk kuxulik toʼox ta jun paraiso. Ta skoj ti jaʼ xnichʼnabtak li Jpasvaneje lek toʼox xil sbaik xchiʼuk (Gén. 2:7-9; Luc. 3:38). Pe li abtelal akʼbat yuʼun li Diose jaʼ te vinaj ti kʼu xaʼox sjalil chkuxiike (kʼelo Génesis 1:28). Sventa xkʼot ta pasel li mantal ti skʼan «[s]nojesic li banamile» xchiʼuk ti ‹sventainike›, mu persauk xkuxiik sbatel osil, pe li skʼelel «scotol li chonetic ti xquilet ta banamil chanovique» persa skʼan kʼelel. Xuʼ ox van jech-o la spasik batel ta sbatel osil li abtelal akʼbatik li Adán xchiʼuk Evae.

² Pe ¿kʼu yuʼun jelel tajek li kuxlejal avie? ¿Kʼu yuʼun oy ep kajkontratik ti mu xakʼ xijmuyubaje? ¿Kʼuxi vul ta lokʼel li mas chopol kajkontratik li lajelale? ¿Kʼusi van tspas Dios sventa xakʼbe slajeb? Li Vivliae tstakʼ li sjakʼobiltak taje xchiʼuk li yantik sjakʼobiltake. Jkʼeltik kʼusi chalbutik li Vivliae.

3, 4. 1) ¿Kʼusi mantal albatik yuʼun Dios li Adán xchiʼuk Evae? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti lajuk xchʼunik li mantal taje?

³ Akʼo mi xuʼ ox xkuxiik sbatel osil, li Adán xchiʼuk Evae maʼuk ti mu xa snaʼ xchamike. Sventa kuxulik-oe skʼan xichʼik ikʼ, xveʼik, ta xuchʼik voʼ xchiʼuk skʼan xvayik. Li kʼusi mas tsots skʼoplale, ti sventa kuxulik-oe skʼan lekuk xil-o sbaik xchiʼuk li Jeovae, ti jaʼ snioʼal kuxlejale (Deut. 8:3). Sventa skʼupinik-o li kuxlejale skʼan xchʼunik li beiltasel chakʼ Diose. Kʼalal skʼan toʼox spas li Evae, li Jeovae xi onoʼox laj yalbe ta melel li Adane: «Xuʼ chaloʼ scotol li sat teʼetic liʼ oy ta tsʼunubaltique. Jaʼ noʼox mu xaloʼbe sat li jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole, yuʼun me chaloʼe, ta xacham» (Gén. 2:16, 17).

⁴ «Li jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole» jaʼ skʼan xal ti jaʼ noʼox Jeova li buchʼu xuʼ xal li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Li Adane xaʼibe xaʼox jutuk smelolal li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi muʼyuke: yichʼoj pasel ta slokʼol Dios xchiʼuk oy sjol yoʼonton. Li teʼe jaʼ sventa tsvulesbat ta sjol Adán xchiʼuk Eva ti persa onoʼox skʼan xbeiltasatik yuʼun li Jeovae. Kʼalal la slajesbeik sat li teʼ taje xkoʼolaj ti xi laj yalbeik li Jpasvaneje: «Mu xtun kuʼunkutik li amantaltake». Ti la xchʼak sbaik ta stojolal li Diose ep kʼusi chopol la snuptanik xchiʼuk li snitilulaltake. Mi jech la spasike ta xchamik jech kʼuchaʼal onoʼox pʼijubtasatik yuʼun li Jeovae.

5. ¿Kʼuxi laj yichʼik loʼlael Adán xchiʼuk Eva sventa mu xchʼunbeik smantal li Jeovae?

⁵ Li Adane laj yalbe Eva li mantal akʼbatik yuʼun li Diose. Li Evae lek snaʼoj yuʼun la xchaʼal ta jujupʼel kʼop (Gén. 3:1-3). Jaʼ la xchaʼalbe jun kiletel chon. Pe li buchʼu te oy ta stojolal li kiletel chone jaʼ li Satanase, jun xnichʼon Dios ta vinajel ti jaʼ bat ta yoʼonton saʼel li kʼusi tskʼan yoʼonton sventa sta li yipe xchiʼuk ti muʼyukuk buchʼu spasat ta mantale (koʼoltaso xchiʼuk Santiago 1:14, 15). Sventa spas yuʼun li kʼusi tskʼane, laj yal ti tsjut kʼop li Diose. La yalbe ta melel Eva ti muʼyuk ta xcham mi muʼyuk la xchʼun li mantale. Laj yalbe xtok ti chkʼot kʼuchaʼal Diose (Gén. 3:4, 5). Li Evae la xchʼun li kʼusi albate, vaʼun la slobe sat li teʼe, kʼalal jech la spas taje laj yakʼ ta ilel ti tskʼan muʼyuk buchʼu spasat ta mantale. Laje laj yakʼbe sloʼ ek li Adane (Gén. 3:6, 17). Laj yichʼ loʼlael yuʼun li Satanase (kʼelo 1 Timoteo 2:14). Akʼo mi snaʼoj Adán ti chopole «laj [x]chʼunbe smantal li [yajnile]». Lek yoʼonton yilel li kiletel chone, pe te snakʼoj sba jun chopol jkontrainvanej ti xojtikin lek li vokoliletik chakʼ talel li kʼusi la sjute.

6, 7. ¿Kʼuxi laj yichʼik chapanel yuʼun Jeova li Adán xchiʼuk Evae?

⁶ Ta skoj li kʼusi tskʼan yoʼontonike, li Adán xchiʼuk Evae la stoy sbaik ta stojolal Jeova, ti buchʼu akʼbatik xkuxlejalike xchiʼuk skotol li kʼusi oy yuʼunike. Li Diose yiloj onoʼox li kʼusi kʼotanuk ta pasele (1 Crón. 28:9; kʼelo Proverbios 15:3). Laj yakʼ ti akʼo xakʼik ta ilel mi skʼanojik ta melel Jeova li Adán, Eva xchiʼuk li Satanase. Ta skoj ti jaʼ Stotike, toj kʼux van laj yaʼi li kʼusi la spasike (koʼoltaso xchiʼuk Génesis 6:6). Pe ta skoj ti jaʼ Jchapanvaneje, skʼan jech spas kʼuchaʼal chal ta stukʼil mantaltake xchiʼuk ti xakʼanbe kastigoe.

⁷ Xi albat yuʼun Dios li Adane: «Jaʼ noʼox mu xaloʼbe sat li jpets teʼ [«li avi kʼakʼale», TNM] ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole, yuʼun me chaloʼe, ta xacham». Li Adane xuʼ van la snop ti jaʼ «li avi kʼakʼale» ti yichʼoj 24 orae xchiʼuk ti jaʼo  chcham yaloj mi ‹bat xaʼox li kʼakʼal› taje. «Ta mal cʼacʼal ti cʼalal yorail jaʼ o xjumet ti iqʼue», li Jeovae la skʼopon yan velta li nupultsʼakale (Gén. 3:8, Ch). Ta skoj ti jaʼ jun tukʼil Jchapanvaneje, baʼyuk laj yaʼi kʼusi laj yalik li buchʼutik oy smulik ta alel sventa spak skʼoplalike (Gén. 3:9-13). Kʼalal laj xaʼox yalike laj yalbe ti ta xchamik ta persae (Gén. 3:14-19). Vaʼun chaʼa, ti lajuk smil ta ora noʼox li Adán xchiʼuk Evae, muʼyuk xkʼot ta pasel jechuk li kʼusi snopoj tspas ox ta stojolal krixchanoetik li Diose (Is. 55:11). Jaʼ yuʼun, akʼo mi ta anil noʼox laj yilik li kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li mulil la spasike, li Jeovae laj to yakʼ ti akʼo xkuxiik kʼuk sjaliluk li Adán xchiʼuk Eva sventa xil yalab xnichʼnabik ti xuʼ lek xbat li xkuxlejalik ta mas jelavel ti jaʼ koliyal li kʼusi tspase. Pe ta sat li Jeovae jaʼo chamik kʼalal jaʼo la saʼ smulike. Ta skoj ti jun noʼox kʼakʼal chil li jmil jabile, melel onoʼox ti chamik ‹li avi kʼakʼal› taje (2 Ped. 3:8).

8, 9. ¿Kʼuxi laj yil svokolik li snitilultak Adán ta skoj li mulil la spase? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

⁸ ¿Mi ta van smakiik yalab xnichʼnabik Adán xchiʼuk Eva ta skoj li kʼusi la spasike? Tana. Li ta Romanos 5:12 xi chal li jtakbol Pabloe: «Ta sventa jun vinic iʼoch li mulil liʼ ta banamile, xchiʼuc ti jaʼ ta sventa mulil iʼoch li lajele, jech scotol cristiano chchamic, yuʼun scotol cristiano jpasmulil icʼotic». Li buchʼu baʼyel chame jaʼ li tukʼil Abele (Gén. 4:8). Jech xtok, li yan yalab xnichʼnabike xchiʼuk li smamobtakike malubik ek xchiʼuk chamik. Pe ¿mi laj van xkuchinik ek li mulile? Li jtakbol Pabloe xi la stakʼe: «Ta sventa la sbaj mantal jun vinic ti jech jpasmuliletic icʼot li yepal cristianoetique» (Rom. 5:19). Li krixchanoetike la xkuchinbeik smul li Adán xchiʼuk Evae xchiʼuk chamik ek, chib yajkontraik ti mu xuʼ xjatavik ta stojolale. Akʼo mi mu jnaʼtik lek kʼu yelan la sjelubtasbeik yalab xnichʼnabik li mulile, lek xkiltik li kʼusi kʼot ta pasele.

⁹ Jaʼ yuʼun li Vivliae chal ti mulil kuchbile xchiʼuk li lajele xkoʼolaj ta «pocʼ ti smacoj o lumetique, xchiʼuc li mucʼtic manta ti xpixoj jujun banamile» (Is. 25:7). Li alal manta ti mu xakʼ kichʼtik ikʼe xpixoj skotol li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun «ta sventa Adán chijchamutic jcotoltique» (1 Cor. 15:22). Jaʼ yuʼun xi la sjakʼ li Pabloe: «¿Bochʼo chiscoltaun ta sventa li jbecʼtal sventa lajele?». ¿Mi oy van buchʼu xuʼ skolta li Pabloe? * (Rom. 7:24.)

10. 1) ¿Kʼusi tekstoetik ta Vivlia ti chal Jeova ti chakʼbe slajeb li lajelale? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk Xnichʼon li tekstoetik taje?

¹⁰ Jech, li Jeovae jaʼ xuʼ skolta li Pabloe. Kʼalal laj xaʼox yalbe skʼoplal li «pocʼ» xie, li Isaiase xi la stsʼibae: «Jech noxtoc jʼechʼel ta slajesbe o scʼoplal li lajele; ta scusbe loqʼuel yaʼlel sat scotolic» (Is. 25:8). Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun totil ti oy ta yoʼonton tskʼan tslajesbe svokol li xnichʼnabtake xchiʼuk ta skusbe yaʼlel satik, li Jeovae chakʼbe slajeb ta j-echʼel li lajelal ti la jkuchtik talel ta stojolal Adane. Pe oy buchʼu ta xkoltaat, jaʼ li Jesuse. Li ta 1 Corintios 15:22 xi chale: «Jech chac cʼu chaʼal ta sventa Adán chijchamutic jcotoltique; jaʼ jech ta sventa Cristo chijchaʼcuxiutic jcotoltic». Jechtik laj yal ek, kʼalal laj xaʼox sjakʼ ti buchʼu ta xkoltaate, xi la stakʼ stuk li Pabloe: «Batsʼi coliyal Dios ti jaʼ la scoltaun ta sventa li Jesucristoe, jaʼ li Cajvaltique» (Rom. 7:25). Jamal lek xvinaj, yuʼun akʼo mi la stoy sbaik ta stojolal Jeova li Adán xchiʼuk Evae, li  stuke muʼyuk laj yikta skʼanel li krixchanoetike. Li Jesús eke muʼyuk laj yikta skʼanel li krixchanoetike, ti jaʼ la skolta Stot ta smeltsanel li baʼyel nupultsʼakale (Prov. 8:30, 31). Pe ¿kʼuxi van ta spoj lokʼel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale?

11. ¿Kʼusi la spas Jeova sventa skolta li krixchanoetike?

¹¹ Kʼalal la saʼ smul li Adane laj yalbe ti chchame. Ta skoj taje, skotol li krixchanoetike la xkuchinik li mulile xchiʼuk li lajele (Rom. 5:12, 16). Xi chal li Vivliae: «Ta sventa smul jun vinic quechel ta chapanbel smul scotol li cristianoetique» (Rom. 5:18). ¿Kʼusi xuʼ spas Jeova sventa xakʼbe slajeb ti persauk tstsak ta venta xtok li mantaletik yakʼoj stuke? Te ta jtabetik stakʼobil li ta kʼusi laj yal Jesús liʼe: «Vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote, [...] tal cacʼ jba ta tunel ta atojolic» (Mat. 20:28). Ta sventa ti jaʼ tukʼil krixchanoe, li Jesuse xuʼ laj «yacʼ sba ta milel» ta jkojtik. ¿Kʼuxi kʼot ta pasel li pojelal ta sventa li stukʼil mantaltak Jeovae? (1 Tim. 2:5, 6.)

12. ¿Kʼusi jaʼ li pojelal laj yakʼ Jeova ti sta-o ti kʼuchaʼal chal li stukʼil smantaltake?

¹² Ta skoj ti jaʼ tukʼil krixchanoe, li Jesuse xuʼ van kuxi sbatel osil jechuke, jech kʼuchaʼal li Adán kʼalal muʼyuk toʼox spasoj smule. Akʼo mi jech, li kʼusi ox tskʼan tspas li Jeovae jaʼ ti snojes ta stukʼil nitilulaltak Adán li Balumile. Jaʼ yuʼun, ta skoj ti skʼanoj li Stote xchiʼuk li snitilulaltak Adane, li Jesuse laj yakʼ stukʼil kuxlejal, jun kuxlejal ti xkoʼolaj toʼox kʼuchaʼal li Adán ti chʼay yuʼune. Ta tsʼakale, li Jeovae la xchaʼkuxes xchiʼuk laj yakʼbe jun sbekʼtal ti mu xvinaj ta kʼelele (1 Ped. 3:18). Li Jeovae pas yuʼun, pas yuʼun li stukʼil mantaltake, la xchʼambe stukʼil kuxlejal Jesús sventa xpojvane, o sventa xtoj li jmultike, sventa sman skotol krixchanoetik xchiʼuk sventa xakʼbe li kuxlejal ti la xchʼay li Adane. Xkaltike, li Jesuse jaʼ kʼot ta xkʼexol li Adane. Li Pabloe xi chalbe smelolale: «Jech tsʼibabil ta scʼop Dios: ‹Li sba vinic Adane acʼbil noʼox xchʼulel, jech icuxi›. Yan li slajeb Adane cuxul o; jaʼ chacʼ cuxlejal noxtoc» (1 Cor. 15:45).

13. ¿Kʼusi tspas li ‹slajeb Adán› ta stojolal li buchʼutik chamemike?

¹³ Jutuk xa tajek skʼan ti «slajeb Adane» jaʼ chakʼ ti «cuxul o» xkom skotol li snitilulaltak Adane. Ta skoj ti jutuk mu skotoluk ti chamemik xae, ta xchaʼkuxes sventa xkuxiik yan velta ta Balumil (Juan 5:28, 29).

14. ¿Kʼusi matanal laj yakʼ Jeova sventa xichʼik kolesel lokʼel ta sventa mulil li krixchanoetik ti jaʼ laj yakʼ komel li Adane?

¹⁴ ¿Kʼuxi van chichʼik kolesel lokʼel ta mulil li krixchanoetike? Li Jeovae yakʼoj jun Ajvalil ta vinajel ti jaʼ «li slajeb Adane» xchiʼuk li 144,000 krixchanoetik ti tʼujbilik liʼ ta Balumil ti chbatik ta vinajele (kʼelo Apocalipsis 5:9, 10). Li 144,000 ajvaliletike snaʼik lek kʼusi jaʼ ti jmulavilutike, yuʼun jmulaviletik toʼox ek. Kʼalal jaʼo oyutik ta jmil jabile, li 144,000 xchiʼuk li Jesuse jaʼ ta skoltaik jnaklejetik ta Balumil sventa spasik ta tukʼil krixchanoetik (Apoc. 20:6).

15, 16. 1) ¿Kʼusi la skʼan laj yal Vivlia kʼalal chal «li slajeb yajcontra» xie, xchiʼuk bakʼin chchʼay batel? 2) Li kʼusi chal 1 Corintios 15:28, ¿kʼusi tspas Jesús li ta tsʼakale?

¹⁵ Kʼalal mi tsuts xaʼox li jmil jabile, li krixchanoetik ti lek xchʼunik mantale kolemik xaʼox me ta sventa li mulile xchiʼuk li lajele. Xi chal li Pabloe: «Jech chac cʼu chaʼal ta sventa Adán chijchamutic jcotoltique; jaʼ jech ta sventa Cristo chijchaʼcuxiutic jcotoltic. Pero ta jujuchop xquechet chcʼot ta pasel. Jaʼ sba icʼot li Cristoe. Cʼalal ta sut tal yan veltae, jaʼo chchaʼcuxiic ec li bochʼotic oyic ta stojol Cristoe. Jaʼo chtal li slajebale, jaʼo ti cʼalal laj xa stsal scotol li jpasmantaletique, ti tsots svuʼelique, ti chʼunbil smantalique. Jaʼo yorail chacʼbe ta scʼob Dios Totil scotol li yabtele. Yuʼun li Cristoe jaʼ to tsventain o batel scotol, jaʼ to ti cʼalal  pechʼbil ta teqʼuel chcom yuʼun scotol li yajcontrae. Li slajeb yajcontra chulese jaʼ li lajele» (1 Cor. 15:22-26). Jaʼ jech «li slajeb yajcontra», jaʼ xkaltik, li lajelal ti jaʼ li kʼusi laj yetʼesbutik tal li Adane ta xchʼay batel ta sbatel osil. Li «pocʼ» ti smakoj-o skotol li krixchanoetike kom xaʼox me ta patil (Is. 25:7, 8).

¹⁶ Li jtakbol Pabloe xi to chal batele: «Cʼalal me laj xa sventain scotol li cʼusitic oye, li Nichʼonile jaʼo chlic yacʼ sba ta ventainel yuʼun ec li bochʼo iʼacʼbunuc sventain scotole, yuʼun jech jaʼ chlic sventain o scotol li Diose» (1 Cor. 15:28). Kʼot xaʼox me ta pasel li kʼusi tskʼan tspas li Ajvalil Jesuse. Vaʼun jun yoʼonton chkom, chakʼbe sutel Jeova ti jaʼ noʼox stuk tspas mantale xchiʼuk chakʼbe sutel li krixchanoetike, kʼalal tukʼik xaʼoxe.

17. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel ta stojolal li Satanase?

¹⁷ ¿Kʼusi chkʼot ta pasel ta stojolal li Satanás ti jaʼ chakʼbe svokol li krixchanoetike? Te ta jtabetik stakʼobil li ta Apocalipsis 20:7 kʼalal ta 15. Kʼalal mi echʼ xaʼox li jmil jabile, li Satanase chakʼ to persa yan velta ta sloʼlael li krixchanoetike, ta skoj ti tukʼik xaʼoxe. Mi laje, li Satanás xchiʼuk skotol li buchʼutik ta stsʼakliike ta me xichʼik lajesel ta sbatel osil. Li Vivliae tsbiiltas «xchibal velta lajel» taje (Apoc. 21:8). Li lajelal taje ta me xichʼ ulesel-o, yuʼun li buchʼutik te laj yichʼik lajesele muʼyuk xa chchaʼkuxiik-o, chamemik ta sbatel osil. Pe jaʼuk li buchʼutik skʼanojik xchiʼuk ti tukʼ chtunik ta stojolal li Jpasvanej yuʼunike, maʼuk chkʼot ta yajkontraik li «xchibal velta lajel» taje.

18. ¿Kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel Dios li kʼusi laj xaʼox yakʼbe spas li Adane?

¹⁸ Tukʼik xaʼox me skotol li krixchanoetike, xchiʼuk sta-o xa chil Jeova ti xkuxiik sbatel osile. ¡Chʼabal xa me kajkontratik! Li kʼusi akʼbat spas li Adane kʼot xa me ta pasel, akʼo mi chʼabal liʼ oy li stuke. Li Balumile noj xaʼox me ta snitilulal, ti buchʼutik ta skʼupinik xchabiel li epal chonbolometik xchiʼuk li yan kʼusitik kuxajtike. ¡Chakʼbutik tajek muyubajel ti chakʼbe slajeb li kajkontratik ti jaʼ li lajele!