1, 2. ¿Kʼusi skʼan chabiel-o li snitilulal antse, xchiʼuk kʼu yuʼun?

LI BAʼYEL albil kʼop ti chal ta Vivliae toj tsots skʼoplal sventa xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj onoʼox tspas Jeova li ta Edene. Li melel Diose xi laj yale: «Ta xcacʼ ti acontra abaic chacom o achiʼuc li antse. Jech ta xcom o cʼalal ta avalab anichʼnab xchiʼuc syalʼalabtac [o snitulaltak] li antse». ¿Bu to van kʼalal chkʼot ti tskontrain sbaike? Li Jeovae xi laj yale: «Li syalʼole [li snitilulal antse] ta to xlic xvochʼbot ajol [Satanás]; yan li voʼote jaʼ noʼox chatiʼbe xchac yacan» (Gén. 3:15). Ti kontra chil sbaik li Satanás xchiʼuk li antse toj tsots tajek yuʼun li stuke chakʼ persa yakʼbel slajeb li snitilulal antse.

² Mu labaluk chkaʼitik ti xvokolet la spas orasion ta stojolal Dios li jtsʼibajom yuʼun salmo ta sventa li slumal ti jaʼ stʼujoje: «Yuʼun li avajcontrae liʼ me stsoqʼuet yoʼntonic ta atojol; liʼ ta stoy sbaic ta atojol li bochʼo chopol chayilicote. Oy xa cʼusi la xchapanic ta mucul ta sventa sbijilic, yuʼun tscontrainic li ateclumale, jaʼ li bochʼotic chabibilic avuʼune. Laj yalic ti tscʼan chiyulesuncutic oe, yuʼun jech mu me xicʼotcutic ta jun mucʼta lum» (Sal. 83:2-4). Li kʼusi oy ta yoʼonton li Satanase jaʼ ti xakʼbe slajeb xchiʼuk sokes li utsʼ alaliletik ti bu chvul ta lokʼel li nitilulale. Sventa xichʼ chabiel li nitilulale xchiʼuk ti xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan li Ajvalilal yuʼun Mesiase, li Jeovae oy kʼusi la xchapan.

3, 4. 1) ¿Bakʼin kʼot ta pasel li trato xchiʼuk j-israeletike? 2) ¿Kʼusi laj yal tspasik li j-israeletike? 3) ¿Kʼusi laj yakʼ kʼotuk ta pasel li trato xchiʼuk j-israeletike?

³ Kʼalal ta smiyonal xaʼox snitilulal li Abraham, Isaac xchiʼuk Jacobe, li Jeovae laj yakʼ ti xkʼotik ta jun jteklume: li voʼneal lum Israele. Ta sventa li Moisese, li Jeovae la spas jun trato ti muʼyuk bu jech pasbil-oe, taje jaʼ li trato xchiʼuk j-israeletik sbie. Li Jeovae laj yakʼbe li Mantaletike xchiʼuk laj yalik ti chchʼunike. Xi chal li Vivliae: «[Li Moisese] la stsac li svunal cʼusi chapanbile, laj yapta ta stojol scotol li israeletique. Cʼalal laj yaʼyique, jech laj yalic: ‹Ta jchʼuncutic, ta jpascutic scotol li cʼusitic laj yal Mucʼul Diose› xiic. Li Moisese la stsac li chʼichʼ [li xchʼichʼel tot vakaxetik akʼbilik ta matanale] ti yacʼoj ta mucʼtic tazaetique. La svij ta chʼichʼ scotol li xchiʼiltaque, jech laj yal: ‹Li chʼichʼ liʼi jaʼ senyail ti chcʼot ta pasel cʼusi la xchapan ta atojolic li Mucʼul Diose xchiʼuc scotol li cʼusitic yaloje›» (Éx. 24:3-8).

⁴ Li trato xchiʼuk j-israeletike kʼot ta pasel li ta vits Sinaí ta sjabilal 1513 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike. Ta sventa li trato taje, li Diose la xchʼak li steklumal Israel kʼuchaʼal stʼujbil teklume. Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, jaʼo kʼot ta «jchapanvanej [yuʼunik] stuc li Mucʼul Diose; jaʼ tspas mantal stuc, jaʼ mucʼul ajvalil [yuʼunik]» (Is. 33:22). Li sloʼil xkuxlejal j-israeletike chakʼ ta ilel kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal chichʼ chʼunel li stukʼil mantaltak Diose xchiʼuk kʼalal muʼyuk chichʼ chʼunele. Li Mantale chal ti mu xtun mi nupunik xchiʼuk junuk krixchano ti muʼyuk bu chtunik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti xichʼik ta mukʼ li jecheʼ diosetike, li kʼusi tskʼane jaʼ ti mu xichʼ ikʼubtasel li bu chlik talel li snitilulal Abrahame (Éx. 20:4-6; 34:12-16).

5. 1) Li trato xchiʼuk j-israeletike, ¿kʼusi sbalil tstabeik xaʼox li jteklum Israele? 2) ¿Kʼu yuʼun la spʼaj Israel li Diose?

⁵ Li ta trato xchiʼuk j-israeletike, li paleetike tʼujbilik sventa xtunik ta stojolal li Israele. Li paleetik taje, jaʼ jun skʼelobil ta sventa li yan jtsop paleetik ti ta xtunik ta stojolal li krixchanoetik ta mas tsʼakal sventa mas lek tspas batel li yabtelike (Heb. 7:11; 10:1). Li j-israeletike jaʼ noʼox stukik xuʼ ox xkʼotik ta «[«ajvalil», TNM] pale» ti lajuk xchʼunbeik smantaltak li Jeovae (kʼelo Éxodo 19:5, 6). Akʼo mi jech, li j-israeletike muʼyuk la xchʼunik li mantaletike, xchiʼuk muʼyuk bu lek la xchʼamik li Mesiase —li sbavokʼal snitilulal Abrahame—, li jteklume la spʼajik li Mesiase. Jaʼ yuʼun li Diose la spʼaj li jteklum taje.

6. ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li Mantale?

⁶ Ta skoj ti muʼyuk la xchʼunbeik smantal Jeova li j-israeletike, muʼyuk te lokʼ talel skotol ti kʼu yepal chkʼotik ta ajvalil palee. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk xa sbalil li Mantale? Moʼoj. Li mantal taje, jaʼ toʼox sventa chichʼ chabiel li nitilulale xchiʼuk sventa xichʼ ojtikinel li Mesiase. Li kʼusi chichʼ kʼanel taje kʼot ta pasel kʼalal vul ta lokʼel li Cristoe xchiʼuk ti laj yichʼ ojtikinele. Jaʼ yuʼun laj yal Vivlia ti «jaʼ slajeb Mantal li Kristoe» (Rom. 10:4; TNM).  Pe ¿buchʼutik van chkʼotik li ta ajvalil palee? Li Jeovae oy kʼusi yan lek la xchapan sventa oyuk jun achʼ jteklum.

7. ¿Kʼusi yaloj xa onoʼox Jeova ta stojolal li Jeremiase?

⁷ Kʼalal jal toʼox skʼan xlaj yip li trato xchiʼuk j-israeletike, li Jeovae kak xa onoʼox yaloj ta stojolal j-alkʼop Jeremías ti oy kʼusi «achʼ ta [x]chapan» ta stojolal li lum Israele (kʼelo Jeremías 31:31-33). Li trato taje mu xkoʼolaj tajek xchiʼuk li trato xchiʼuk j-israeletike, yuʼun jaʼ chakʼbe perton li jmultike, mu persauk xichʼ akʼel chikʼbil matanal. ¿Kʼuxi taje?

8, 9. 1) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li xchʼichʼel Jesuse? 2) ¿Kʼusi matanal ta staik li buchʼutik te tsakal skʼoplalik li ta achʼ tratoe? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

⁸ Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk sigloe, li Jesuse la spas li Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik ta 14 yuʼun nisán ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltik. Li Jesuse xi laj yalbe li buluchvoʼ yajtakboltak ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta sventa li jun kopa vinoe: «Li yaʼlel tsʼusub liʼi [«li kopa liʼe», TNM] jaʼ li jchʼichʼale, jaʼ sventa li cʼusi achʼ chapanbile, yuʼun ta xcacʼ ta malel ta acojic» (Luc. 22:20). Li loʼil la stsʼiba Mateoe jaʼ chakʼ ta ilel ti jaʼ laj yalbe skʼoplal Jesús li yaʼlel tsʼusube: «Liʼi jaʼ jchʼichʼal sventa chcʼot ta pasel li cʼusi chapanbil onoʼoxe. Yuʼun ta xmal ta sventa ep cristianoetic, jech ep bochʼo tsta perdón yuʼun smulic» (Mat. 26:27, 28).

⁹ Ti la smal xchʼichʼel li Jesuse jaʼ chakʼbe sbalil li achʼ tratoe. Li xchʼichʼel xtoke jaʼ chakʼ ti akʼo spasbutik perton li jmultik ta sbatel osile. Li Jesuse muʼyuk te tsakal skʼoplal li ta achʼ tratoe. Ta skoj ti muʼyuk smule, mu persauk xichʼ akʼbel perton. Pe li Diose chakʼbe sbalil li xchʼichʼel Jesús ta sventa li snitilultak Adane. Jech xtok xuʼ xkʼotik «ta xnichʼon» junantik tukʼil krixchanoetik ti chichʼik tʼujel ta chʼul espiritue (kʼelo Romanos 8:14-17). Ta skoj ti sakik ta sat Diose, xkoʼolajik kʼuchaʼal Jesús li Xnichʼon Diose. Chkʼotik ta ‹koʼol slekil yutsil tstaik xchiʼuk Cristo› xchiʼuk tstaik li kʼusi muʼyuk bu staik li steklumal Israele, ti chkʼotik li ta «[«ajvalilal», TNM] pale» taje. Ta sventa li buchʼutik ‹koʼol slekil yutsil tstaik xchiʼuk Cristoe›, li jtakbol Pedroe xi laj yale: «Li voʼoxuque stsʼunubaloxuc xa li bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, batsʼi pale xa cʼotemoxuc ta stojol Dios, chʼul mucʼta lum xa cʼotemoxuc, yuʼuninojoxuc xa li Diose. Yuʼun jech acʼo apucbeic batel li cʼusitic toj lec la spas Diose, ti laj yicʼoxuc loqʼuel ta icʼal osile, ti laj yacʼoxuc ta sac osil ti toj jun yutsile» (1 Ped. 2:9). ¡Toj tsots xa noʼox skʼoplal li achʼ tratoe! Chakʼ ti xkʼotik ta xchaʼvokʼal snitilulal Abraham li junantik yajtsʼaklom Cristoe.

10. 1) ¿Bakʼin ayan sbalil li achʼ tratoe? 2) ¿Kʼu yuʼun jaʼ to ayan sbalil?

¹⁰ ¿Bakʼin ayan sbalil li achʼ tratoe? Maʼuk kalal laj yalbe skʼoplal Jesús li ta Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik kʼalal slajeb xaʼox akʼobal kuxul liʼ ta Balumile. Sventa oyuk sbalil xchʼichʼel li Jesuse skʼan xichʼ malel xchiʼuk li sbalile ta xichʼ akʼel ta stojolal Jeova ta vinajel. Jech xtok, skʼan xichʼik tʼujel ta chʼul espiritu li buchʼutik ‹koʼol slekil yutsil tstaik xchiʼuk li Cristoe›. Jaʼ yuʼun chaʼa, li achʼ tratoe, jaʼ to kʼot ta pasel ta Pentecostés ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltik, jaʼo kʼalal laj yichʼik tʼujel ta chʼul espiritu junantik tukʼil yajtsʼaklom Cristoe.

11. 1) ¿Kuxi laj yakʼ li achʼ trato ti xichʼik chʼamel li judioetike xchiʼuk li buchʼutik maʼuk judioetik sventa xkʼotik li ta Israel sventa Diose? 2) ¿Jayvoʼ krixchanoetik te tsakal skʼoplalik li ta achʼ tratoe?

¹¹ Li trato xchiʼuk j-israeletike «pocoʼ icom» xkaltik kʼalal laj yalbe Jeremías ti ta spas jun achʼ trato xchiʼuk li Israele, ta melel xkaltike jaʼ to laj sbalil kʼalal jaʼo ayan sbalil li achʼ trato taje (Heb. 8:13). Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, li Diose la xchʼam li judioetike xchiʼuk li buchʼutik maʼuk judioetik ti chʼabal yichʼojik sirkunsisione, yuʼun li «circuncisión [yichʼojik kʼotele] jaʼ ta yut  [yoʼontonik], jaʼ ta sventa svuʼel Dios; maʼuc ta sventa ti tsʼibabil xa lec ta vun [yichʼojik] li smantaltac Diose» (Rom. 2:29). Koliyal li achʼ tratoe, li Jeovae la stsʼibabe ta «sjolic li [s]mantaltaque; ta [s]tsʼibabe ta yoʼntonic» (Heb. 8:10). Li kʼu yepal te tsakal skʼoplalik li ta achʼ tratoe jaʼ 144,000. Taje chkʼot ta achʼ lum li «mero Israel[e]», jaʼ xkaltik, li Israel sventa Diose (Gál. 6:16; Apoc. 14:1, 4).

12. ¿Kʼuxi xkoʼolaj-o li trato xchiʼuk j-israeletik xchiʼuk li achʼ tratoe?

¹² ¿Kʼuxi xkoʼolaj-o li trato xchiʼuk j-israeletik xchiʼuk li achʼ tratoe? Li trato xchiʼuk j-israeletike, jaʼ xchiʼuk li j-israeletik ta voʼne xchiʼuk li Jeovae, yan li achʼ tratoe jaʼ ta stojolal li Israel sventa Diose xchiʼuk li Jeovae. Li ta tratoetik taje, oy jkʼopojel yuʼunik ta jujuntal: li ta trato ta voʼnee jaʼ li Moisese, xchiʼuk li ta achʼ tratoe jaʼ li Jesuse. Jech xtok li ta tratoetik taje ayan sbalil kʼalal laj yichʼ malel chʼichʼe: li ta trato xchiʼuk j-israeletike jaʼo kʼalal laj yichʼ malbel xchʼichʼel chonbolome xchiʼuk li ta achʼ tratoe jaʼo kʼalal laj yichʼ malel xchʼichʼel li Jesuse. Li ta trato xchiʼuk j-israeletike, li buchʼu jbabe li ta steklumal Israele jaʼ li Moisese xchiʼuk li ta achʼ tratoe, li achʼ jteklume, oy buchʼu yichʼoj batel jbabe ek: jaʼ li Jesuse, li Jolil ta tsobobbaile (Efes. 1:22).

13, 14. 1) ¿Kʼuxi xkoʼolaj-o li achʼ trato xchiʼuk li Ajvalilal yuʼun Diose? 2) ¿Kʼusi skʼan xichʼ pasel sventa jmoj x-ajvalilajik xchiʼuk Cristo ta vinajel li Israel sventa Diose?

¹³ ¿Kʼuxi xkoʼolaj-o li achʼ trato xchiʼuk li Ajvalilal yuʼun Diose? Chakʼ ti akʼo oyuk junuk jteklum yajtsʼaklom Cristo ti toj chʼule, ti chkʼotik ta ajvaliletik xchiʼuk paleetik li ta Ajvalilal yuʼun Dios ta vinajele. Li jteklum taje jaʼ chkʼotik li ta xchaʼvokʼal snitilulal Abrahame (Gál. 3:29). Jaʼ yuʼun chaʼa, li achʼ tratoe jaʼ chchaʼalbe skʼoplal li trato xchiʼuk Abrahame.

¹⁴ Jech kʼuchaʼal laj xa jchantik talele, li ta achʼ tratoe jaʼ te lik talel li Israel sventa Diose xchiʼuk oy kʼusi la xchapan sventa ‹koʼol slekil yutsil tstaik xchiʼuk Cristo› li Israel sventa Diose. Pe oy to kʼusi skʼan pasel. Skʼan oy kʼusi xichʼ chapanel lek sventa ‹koʼol slekil yutsil tstaik xchiʼuk Cristo› li buchʼutik chkʼotik ta ajvalilal xchiʼuk ta paleale.

15. ¿Kʼusi tratoal la spas Jesús xchiʼuk li tukʼil yajtakboltake?

¹⁵ Kʼalal laj yal ti skʼan xichʼ pasel li Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltike, li Jesuse la spas jun trato xchiʼuk li buluchvoʼ tukʼil yajtakboltake. Nopoltik noʼox chichʼ alel ti jaʼ li trato ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose (kʼelo Lucas 22:28-30). Li trato taje mu xkoʼolaj xchiʼuk li yan tratoetik la spas Jeovae, liʼe jaʼ jun trato ti la spas Jesús xchiʼuk li yajtsʼaklomtak ti tʼujbilike. Kʼalal «ta xcacʼ apasic mantal jech chac cʼu chaʼal laj yacʼbun jpas mantal li Jtote», li Jesuse jaʼ laj yalbe skʼoplal yilel li trato la spas Jeova xchiʼuk sventa ch-och «ta paleal sbatel osil[e]; jaʼ jech [yabtel chichʼ] jech chac cʼu chaʼal li Melquisedeque» (Heb. 5:5, 6).

16. ¿Kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel ta stojolalik li trato ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbilike?

¹⁶ Li vaʼ buluchvoʼ yajtakboltake te la xchiʼinik-o Jesús kʼalal la snuptan li svokole. Li trato ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ jech akʼbat snaʼik ti jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk ta vinajele xchiʼuk ti chchotiik ta xchotleb ajvaliletike xchiʼuk ti chtunik ta paleetike. Vaʼun chaʼa, li buluchvoʼ tukʼil yajtakboltake maʼuk noʼox stukik tstaik li matanale. Kʼalal te xaʼox ta vinajel li Jesuse laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal jtakbol Juan ti akʼbat yil yuʼun Diose xchiʼuk xi laj yale: «Li bochʼo tstsal yuʼun scotole ta jchiʼin ta chotlej ta jchotleb, jech chac cʼu chaʼal laj yacʼ chotlicun jchiʼuc li Jtote, yuʼun itsal cuʼun scotol» (Apoc. 3:21). Jaʼ yuʼun, li trato ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose te tsakal skʼoplal li 144,000 ti tʼujbilike (Apoc. 5:9, 10; 7:4). Liʼe jaʼ li trato ti laj yakʼ ti xichʼ chapanel  sventa xkʼotik ta ajvalil xchiʼuk Jesús li ta vinajele. Jech kʼuchaʼal jun tseb ti likem talel ta yutsʼ yalal ajvalile mi nupun xchiʼuk jun ajvalile, jmoj ch-ajvalilajik. Jaʼ yuʼun, li ta Skʼop Diose jaʼ chalbe skʼoplal li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajel kʼuchaʼal «yajnil» li Cristoe, xchiʼuk chichʼ alel ti jaʼ «jun tojol [tseb]» ti albil xa noʼox skʼoplal ti ta xikʼ li Cristoe (Apoc. 19:7, 8; 21:9; 2 Cor. 11:2).

17, 18. 1) Albo smelolal ta jaypʼeluk noʼox li vakib tratoetik la jchantik ti te tsakal skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan tsotsuk lek xchʼunel koʼontontik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose?

¹⁷ Ta jujuntal li vakib tratoetik laj xa jchanbetik tal skʼoplal li ta xchibal xchanobil liʼe, te tsakal jun o mas skʼoplal li kʼusitik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (kʼelo li rekuadro ta yan xchanobil echʼ ti xi chale: «Ti kʼuxi chakʼ kʼotuk ta pasel Dios li kʼusi tskʼan tspase»). Taje jaʼ chakʼ ta ilel ta melel ti Ajvalilal yuʼun Diose lek chapal skʼoplal yuʼun li tratoetik taje. Jaʼ yuʼun oy ep srasonal kuʼuntik sventa tsotsuk lek xchʼunel koʼontontik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Mesiase. Ta melel, jaʼ li kʼusi yakal tstunes Dios sventa chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj onoʼox ta sventa li Balumil xchiʼuk li krixchanoetike (Apoc. 11:15).

¹⁸ ¿Mi oy van buchʼu mu xchʼun ti jaʼ chakʼ talel bendisionetik ta sbatel osil ta stojolal krixchanoetik li Ajvalilal yuʼun Diose? Jnaʼojtik ta melel ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Dios chchapan skotol li kʼusitik chkil-o jvokoltike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¡ta sjunuluk me koʼontontik kalbetik batel krixchanoetik li aʼyej taje! (Mat. 24:14.)