TE TO van voʼob jabil yechʼel, li Choong Keon xchiʼuk Julie, jun nupultsʼakal ti te van 35 sjabilalike chtunik toʼox ta prekursor regular ta Sydney (Australia). Xi chal li Choong Keone: «Oʼlol kʼakʼal toʼox chi-abtejkutik xchiʼuk lek tajek li jkuxlejalkutike. Ti bu nakalunkutike lek noʼox tajek xchiʼuk li kuxlejale lek noʼox sba. Jech xtok, nopol oyunkutik ta stojolal li kutsʼ kalalkutike xchiʼuk li kamigokutike, taje mas lek chkaʼikutik». Akʼo mi jech, chopol onoʼox chaʼi li sjol yoʼontonike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun snaʼojik ti xuʼ xtunik mas ta stojolal li Jeovae, pe muʼyuk toʼox ta yoʼontonik tsjelik ti kʼu toʼox yelan xkuxlejalike.

Vaʼun ta 2009 laj yaʼiik jun mantal ta asamblea ti jaʼ tijbat-o yoʼontonike. Jaʼ ch-albat li buchʼutik xuʼ mas xcholik mantale. Li buchʼu chetʼes mantale xi laj yale: «Li jun jtsʼot karoe jaʼ to xuʼ tstsʼot batel ta batsʼikʼob o ta tsʼetkʼob kʼalal mi chanav xaʼox li karoe. Jech ek, li Jesuse xuʼ tsbeiltasutik xchiʼuk skoltautik sventa xijtun mas ta stojolal, pe jaʼ noʼox mi yakal xa chijxanavutike, jaʼ xkaltik, mi yakal chkakʼbetik yipal stael li kʼusi ta jkʼan ta jtatike». * Li Choong Keon xchiʼuk Julie jaʼ xa ch-albatik laj yaʼiik li kʼusi laj yal ermanoe. Li ta asambleae laj yichʼ jakʼbel sloʼil jun nupultsʼakal ti chtunik ta misionero ta Taiwane. Li nupultsʼakale laj yal kʼu yelan tskʼupinik li cholmantale xchiʼuk laj yal xtok ti ep to abtel skʼan pasel tee. Yan velta xtok, li Choong Keon xchiʼuk Julie jaʼ laj yichʼik albel laj yaʼiik li kʼusi laj yalike.

Li Julie xi chale: «Kʼalal laj li asambleae, la jkʼanbekutik Jeova ti akʼo xakʼ stsatsal koʼontonkutik sventa xibatkutik ta naklej ta Taiwane». Xchiʼuk xi to chale: «Akʼo mi jech, ta onoʼox xixiʼkutik. Li voʼonkutike xkoʼolaj kʼuchaʼal sba to velta la jip jbakutik yalel ta jun natil ukʼum». Jun teksto ti koltaatike jaʼ li Eclesiastés 11:4 ti xi chale: «Li bochʼo jaʼ noʼox tsmala ti lec ora chtale, mu cʼusi stsʼun o yuʼun; li bochʼo tsmala noʼox chacʼ lec voʼe muʼyuc cʼusi tscʼaj o». Xi chal li Choong Keone: «Vaʼun maʼuk noʼox la ‹jmalakutik ti lek ora chtale›, oy kʼusi la jnop la jpaskutik xchiʼuk lik ‹jtsʼunkutik› xchiʼuk ‹jkʼajkutik›». ¿Kʼusi la spasik? Ep ta velta la spasik  orasion ta sventa taje, la xchanbeik sloʼil xkuxlejal misioneroetik, la stakbeik batel epal koreo elektroniko li ermanoetik ti bat tunikuk ta Taiwane, la xchonik li skaroike xchiʼuk li kʼusitik oy yuʼunike. Oxib u ta tsʼakale te xaʼox oyik li ta Taiwane.

Li ta Taiwán avie oy mas ta sien ermanoetik likemik talel ta yantik lumetik ti chtunik ti butik chtun mas jcholmantaletike. Te van 21 kʼalal ta 73 li sjabilalike, kʼotemik ermanoetik ti likemik ta Australia, Canadá, Corea, España, Estados Unidos, Francia, Gran Bretaña xchiʼuk Japón. Ti kʼu yepalik taje mas ta 50 ermanaetik ti chʼabal nupunemike. ¿Kʼusi koltabilik-o ti chtunik ta yan lum skotol li vaʼ jcholmantaletik ti xmuyubajik noʼoxe? Jkʼeltik batel.

Laura, ti chʼabal nupunem ti likem ta Canadae, te chtun ta smaleb Kʼakʼal ta Taiwán. Leʼ toʼox van lajuneb jabile muʼyuk toʼox tskʼupin li cholmantale. Xi chale: «Ta melel, muʼyuk onoʼox bu xilokʼ mas ta cholmantal sventa jkʼupine». Pe li yamigotak ta Canadae laj yikʼik batel ta México sventa xbat xchol mantal junuk u te. Xi chal ta jamal li Laurae: «Jaʼ to sba velta la jchol mantal ta melel, ¡toj labal sba laj kil!».

Li kʼusi kʼot ta pasel taje, jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa sjel stsobobbail ti yan-o skʼopik te ta Canadae. Vaʼun lik xchan li chino kʼope, lik tunuk kʼuk sjalil ta jun grupo li ta kʼop taje xchiʼuk bat ta naklej ta Taiwán. Li ta septiembre ta 2008 jaʼ to kʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone. Xi chal li Laurae: «Jaʼ to kʼalal echʼ xaʼox jun jabile mas xaʼox lek chkaʼi jba ti bu oyune. Li avie mi jsetʼuk ta jnop chisut batel li ta Canadae». ¿Kʼu van yelan chaʼi sba ta sventa li cholmantale? Xi chale: «Toj kʼupil sba chkil kʼalal chkil ti oy buchʼu tsjel xkuxlejal kʼalal mas chojtikin batel li Jeovae... ¡yuʼun muʼyuk kʼusi yan chakʼbun muyubajel! Li ta Taiwane ep ta velta jkʼupinoj li kʼusitik taje».

Li Brian xchiʼuk Michelle, ti mas ta 30 sjabilalike, jaʼik jun nupultsʼakal ti bat tunikuk ta Taiwán ti te  xa van ta vaxakib jabil te oyike, ti te likemik ta Estados Unidose. Ta slikebale muʼyuk noʼox kʼusi mas tspas laj yaʼiik li ta cholmantale. Pe xi albatik yuʼun jun misionero ti lek xa chaneme: «Akʼo mi jaʼ noʼox xaviktaik junuk tratado, vuleso ta ajolik ti xuʼ van sba to velta laj yaʼi jun krixchano ta sventa li Jeovae. ¡Jaʼ yuʼun li kʼusi yakal chapasike toj ep sbalil!». Li kʼusi laj yichʼik albel taje jaʼ koltaatik-o sventa mu xchibajik li Brian xchiʼuk Michelle. Yan ermano xi albatike: «Mi mu xakʼan xachibajike, kʼelilanik bu xa kʼalal xanaʼik li chino kʼope, maʼuk ti jujun xa kʼakʼal chakʼelike, jaʼ to xakʼelik li ta jujun asambleae». Vaʼun jech la spasik, li avie jaʼik xa baxbol prekursoretik.

¿Kʼusi xuʼ skoltaot sventa xachan yan kʼop? Bat vulaʼano li lum ti bu chakʼan chbat tunane. Batan ta tsobajeletik, chiʼinano li ermanoetik tee xchiʼuk li ta cholmantale. Li Briane xi chal ta melele: «Kʼalal chavakʼ venta ti ep buchʼutik chaʼiik li aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk mi laj avil ti tskʼanoxuk li ermanoetike, mas tstij avoʼonton xapas xchiʼuk ti xatun tee».

Junantik prekursoretik ti batem tunikuk ta Taiwane chchanubtasvanik ta inglés sventa sta-o li stakʼinike. Li Kristin xchiʼuk Michelle ta xchonik choy. Xi chal li Kristine: «Muʼyuk bu jech jpasoj-o, pe li abtelal taje jaʼ skoltaojunkutik sventa te oyun li ta lume». Ta tsʼakale oy xaʼox buchʼutik ta smanilanik-o. Ta skoj ti jaʼ noʼox jayib ora ch-abtejik sventa smakʼlin-o sbaike, xuʼ jaʼ xakʼ ta yoʼonton xchaʼvoʼalik li cholmantale: «Chbat [saʼik] tal cristianoetic» kʼalal chtunik ta prekursore.

Li William xchiʼuk Jennifere, ti likemik ta Estados Unidose te xa vukubuk jabil oyik ta Taiwán. Xi chal li Williame: «Ti jchantik li kʼope, li prekursorale, skʼelel li tsobobbaile, li abtelale... xuʼ ep chakʼ lubel». ¿Kʼuxi spasoj skotol taje xchiʼuk ti xmuyubajik noʼoxe? Jaʼ ti tsnop tstaik li kʼusi stakʼ noʼox taele. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk la suj sbaik tajek ti ta anil xchanik li chinoe. Jaʼ yuʼun, kʼalal mu xchan chilike, muʼyuk ta xchibajik.

Li Williame chvul ta sjol ti xi tojobtasat yuʼun jun jkʼelvanej ta sirkuitoe: «Kʼupino batel li kʼusi chapase». Li kʼusi la skʼan laj yale jaʼ ti mi la jnoptik ta jkʼan ta jtatik li kʼusitik ta sventa mantale, skʼan jkʼupintik li kʼusi ta jpastik jujukoj sventa jtatike. Li Williame laj yal ti jaʼ koltaat-o sventa xnop noʼox chaʼie, ti xchʼun li tojobtaseletik chakʼ li ermanoetik ti yichʼoj yabtelike xchiʼuk ti sjel snopben ta sventa li kʼusitik tspas yoʼ lekuk xkʼot ta pasel li yabtel tspas li ta lume. Xi to chale: «Li tojobtasel taje jaʼ la stijbun koʼontonkutik sventa jchʼakbekutik yorail sventa jkʼupinkutik li lum joyol ta nab ti lek yoxe».

Li Megane jaʼ jun prekursora ti chʼabal nupunem ti likem ta Estados Unidos ti yakal chakʼbe yipal ti xchanuk lek xkʼopoj ta chinoe. Jech kʼuchaʼal li William xchiʼuk Jennifere, li stuke «[tskʼupin] batel li kʼusi [tspase]». Skotol sabado xchiʼuk domingo chbat xchiʼinik jtsop ermanoetik ti chcholik mantal ti bu toj labal sbae: ta skotleb varkoetik ta Kaohsiung, ti jaʼ li mas mukʼ ta Taiwane. Li Megane xcholoj mantal ta jujun varkoetik ti jaʼ chchiʼinan ta loʼil jtsakchoyetik ti likemik talel ta Bangladés, Filipinas, India, Indonesia, Tailandia xchiʼuk li ta Vanuatue. Xi chale: «Li jtsakchoyetike mu jaluk te chkomik ti bu chkoti li varkoetike. Jaʼ yuʼun, chkalbekutik ti te noʼox xchanik li Vivliae. Sventa jcholbekutik mantal skotolike, ep ta velta ti chanvoʼ o voʼob krixchanoetik chkakʼbeik chanubtasel ta jun noʼox veltae». Xchiʼuk ¿kʼu xa van yelan xbat li ta  xchanel li chino kʼope? Xi chale: «Oy ta koʼonton ti jchan ta anil noʼoxe, pe chkakʼ persa mu xchʼay ta jol li kʼusi laj yalbun li jun ermano jun veltae: ‹Mi chavakʼ aba ta koltaele, jaʼ Jeova stuk ti chakʼ kʼotuk ta pasel li yantike›».

Kʼalal skʼan toʼox xbat tunuk ta yan lum Cathy ti likem ta Gran Bretañae, la sjakʼ bu lumal mas lek xbat tunuk jun ermana ti chʼabal nupuneme. Kʼalal laj xaʼox yalbe Jeova ta orasione, la stsʼibabe batel jayibuk Beteletik sventa tsjakʼ mi muʼyuk xibal sba mi bat tee. La skʼel lek li kʼusi takʼbat tale, vaʼun kʼot ta nopel yuʼun ti chbat ta Taiwane.

Li ta 2004 kʼalal 31 sjabilale, li Cathye bat nakluk ta Taiwán, ti bu kʼajomal kʼuxi kuxul-oe. Xi chvul ta sjole: «La jakʼanbe ermanoetik bu xuʼ jman itajetik xchiʼuk sat teʼetik ti yalelik noʼox stojole. Ti jech la jpase jalij li jtakʼine». ¿Kʼusi koltaat sventa xmuyubaj noʼox ta sventa li kʼusi oy yuʼune? Xi chal Cathy: «Ta jkʼopon Jeova ta orasion xchiʼuk chkalbe ti ximuyubajuk noʼox ta sventa li kʼusi ta jlajese, akʼo mi abol noʼox sba li kʼusi ta jlajese, xchiʼuk li jkʼuʼ jpokʼe, akʼo mi yalel noʼox li stojole. Li Jeovae tstakʼbun li j-orasione. Taje jaʼ chakʼbun kil li kʼusi chtun kuʼune xchiʼuk ti ximuyubajuk noʼoxe, akʼo mi chʼabal li kʼusitik ta jkʼan kaʼie». Xi to chale: «Ta jkʼupin li jkuxlejale, yuʼun xakʼ ora sventa xkakʼ ta koʼonton ti chitun ta stojolal li Jeovae».

Ti lek noʼox sba chichʼ batel li xkuxlejale maʼuk skʼan xal ti mu xa kʼusi skʼane. Moʼoj. Xi chal stuke: «Liʼe ep krixchanoetik ti chchʼamik li lekil aʼyeje. ¡Chakʼ muyubajel ta melel!». Yuʼun li ta lum ti bu lik tunuke kʼajomal toʼox chib tsobobbail oy li ta chinoe, avie oy xa vukub. Xi tstsutses sloʼil Cathy: «Kʼalal chkil ta jsat jtuk ti kʼu to yepal ta xchʼi batele xchiʼuk ti ta jkolta jba li ta kʼajoj ta mantale jaʼ chakʼ ti jkʼupin li jujun kʼalale».

¿Kʼu van yelan oyik li Choong Keon xchiʼuk Julie ti laj kalbetik skʼoplalik ta slikebale? Ta slikebale, la snop ti muʼyuk kʼusi yan xuʼ spas ta stojolal tsobobbail li Choong Keon ta skoj ti jutuk to snaʼ li chinoe. Pe mu jechuk chilik li ermanoetik tee. Xi chale: «Kʼalal chʼak li jtsobobbailkutike, ep kʼusitik achʼik laj yakʼbeikun ta jba spasel ta skoj ti jaʼun yajkoltaobba mole. Kʼalal jech taje, laj kil ta melel ti yakal chitun ti bu tskʼanik mas koltaele». Xi stseʼet chale: «¡Solel ta stsatsubtasun ti laj kakʼ venta ti xuʼ xitune xchiʼuk ti tskʼanik akʼo jkoltae!». Li avie chtun xa ta mol ta tsobobbail li Choong Keone. ¿Kʼusi van chal li yajnil eke? «Muʼyuk jech xkaʼi-o ti xkuxet koʼontonkutike, ti kʼotem ta pasel li kʼusi ta jkʼankutike xchiʼuk ti kʼu yelan ximuyubajkutik avie. Yuʼun ti litalkutike jaʼ ti tal koltavankunkutike, pe ta melel xkaltike jaʼ ti voʼonkutik kichʼojkutik koltaele. Solel labal sba li jkuxlejalkutike. ¡Ta jtojbekutik ta vokol Jeova ti chakʼ xitunkutik liʼe!»

¿Mi jutuk xa skʼan xlaj achanun xchiʼuk yakal chanop kʼusi chapas ta akuxlejal? ¿Mi chʼabal to nupunemot xchiʼuk mi oy ta avoʼonton chatun mas li ta s-organisasion Jeovae? ¿Mi oy ta avoʼonton ti skʼupin avutsʼ avalal li bendisionetik ta mantale? ¿Mi laj xa apas juvilar xchiʼuk ti chakʼan ti akʼo stabeik sbalil yantik li kʼusitik achanoj tal ta epal jabiletike? Oy to lumetik ti skʼan to ermanoetik ti xkoltavanik ta skʼajel li kʼusitik sventa mantale. Mu me xanaʼetuk: mi laj anop chavepajes li avabtel ta cholmantale xchiʼuk mi labat li ta junuk lum taje, ta me xavichʼ epal bendisionetik.