1, 2. ¿Kʼu yuʼun ep krixchanoetik muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi laj yal Jesuse?

XUʼ VAN xkaʼitik oy buchʼu tskʼoponutik xchiʼuk xuʼ van xkaʼibetik li yechʼomal yee, pe ¿mi ta van jtabetik sbalil mi mu xkaʼibetik smelolal li kʼusi chalbutike? (1 Cor. 14:9.) Li Jesús eke ta smilal xa noʼox krixchanoetik la xchiʼinan ta loʼil ta skʼop stukik, pe ep muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi laj yale. Jaʼ yuʼun xi laj yale: «Aʼyo avaʼyic li cʼusi ta xcalboxuque. Aʼibeic lec smelol» (Mar. 7:14).

² ¿Kʼu yuʼun ep krixchanoetik muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi laj yal Jesuse? Yuʼun oy junantik ti chchopol kʼoptaik li buchʼu muʼyuk to yojtikinojike o chopol kʼusi tsnopik ta stojolal. Xi laj yal Jesús ta stojolalike: «Chacomtsanbeic smantal Dios ta scoj ti jaʼ avichʼojbeic stalel li moletic ta voʼonee» (Mar. 7:9). Li krixchanoetik taje mu skʼan xaʼibeik smelolal li kʼusi ch-albatike, mu skʼan sjel snopbenik o sjel ti kʼu yelan chilik xchiʼuk ti kʼu yelan tspasik li kʼusitike. Akʼo mi jamal lek li xchikinike, pe mu xkʼot ta yoʼontonik (kʼelo Mateo 13:13-15). ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik lek sventa oyuk ta koʼontontik jchantik li chanubtaseletik chakʼ Jesuse?

3. ¿Kʼu yuʼun jaʼ laj yaʼibeik smelolal yajtsʼaklomtak li kʼusi laj yal Jesuse?

³ Skʼan jchanbetik stalelalik li yajtsʼaklomtak Jesuse, ti bikʼit laj yakʼ sbaike. Xi laj yalanbee: «Xcuxet noʼox avoʼntonic, yuʼun toj lec li asatique jech laj avilic, yuʼun toj lec li achiquinique jech laj avaʼyic» (Mat. 13:16). ¿Kʼu yuʼun jaʼ laj yaʼibeik smelolal li kʼusi laj yal Jesuse? Baʼyel, la sjakʼik xchiʼuk la sabeik smelolal kʼusi skʼan xal li kʼusitik laj yale (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Xchibal, oy ta yoʼonton chchʼamik li kʼusi achʼ chchanike, vaʼun jaʼ jech laj yepajesik batel mas li kʼusi xa onoʼox xchanojike (kʼelo Mateo 13:11, 12). Yoxibal, oy ta yoʼonton tstunesik li kʼusi laj yaʼiik xchiʼuk li kʼusi laj yaʼibeik smelolale, maʼuk noʼox chakʼ ta xkuxlejalik, yuʼun tskʼan tskoltaik li yan krixchanoetike (Mat. 13:51, 52).

4. Alo oxtos kʼusitik tskoltautik ta yaʼibel smelolal li lokʼolkʼopetik laj yal Jesuse.

⁴ Mi ta jkʼan chkaʼibetik smelolal li lokʼolkʼop laj yal Jesuse, skʼan jech jpastik kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtake. Oy oxtos kʼusitik skʼan pasel. Baʼyel, skʼan jchʼakbetik yorail sventa jchanbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jesuse, jsabetik smelolal ta sventa li kʼusi chlik jakʼbe jbatike xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal li kʼusi la jchantike. Mi jech ta jpastike chlik kojtikintik (Prov. 2:4, 5). Xchibal, tsots skʼoplal ti jkʼeltik kʼuxi stsakojbe sba skʼoplal li kʼusi jnaʼojtik xae xchiʼuk ti kʼuxi ta jtabetik sbalile. Taje jaʼ skʼan xal lek snopbenal kuʼuntik (Prov. 2:2, 3, Ch). Yoxibal, skʼan jtunestik li kʼusi jchanojtik xae, jaʼ xkaltik, ti xkakʼ ta jkuxlejaltike. Taje jaʼ jech chkakʼtik ta ilel jpʼijiltik (Prov. 2:6, 7).

5. Albo junuk skʼelobil kʼusi sjelbenal oy ti chlik kojtikintik, lek snopbenal kuʼuntik xchiʼuk li jpʼijiltike.

⁵ ¿Kʼusi sjelbenal oy ti chlik kojtikintik, lek snopbenal kuʼuntik xchiʼuk li jpʼijiltike? Kalbetik jun skʼelobil ti kʼun ta aʼibel smelolale: jnoptik ti vaʼalutik ta olol be karoe, vaʼun te xtal jkot autovus ti bu vaʼalutike. Baʼyel, laj xa kakʼtik venta ti jaʼ jkot autovuse, taje jaʼ skʼan xal ti chlik kojtikintike. Laje chkakʼtik venta ti mi muʼyuk la jkʼej jbatik lokʼele ch-echʼ snetʼutik li autovuse, taje jaʼ skʼan xal lek snopbenal kuʼuntik. Vaʼun ta jkʼej jbatik lokʼel ta anil noʼox, taje jaʼ skʼan xal ti chkakʼtik ta ilel jpʼijiltike. Jaʼ yuʼun chal Vivlia ti tsots skʼoplal skʼan ‹jchʼuntik li mantale›, yuʼun xuʼ mu xijcham yuʼun (Prov. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16).

6. ¿Kʼusi chanib sjakʼobil ta jtakʼtik mi la jchantik li vukub lokʼolkʼop laj yal Jesuse? (Kʼelo li rekuadroe.)

⁶ Li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan chanobil chtale, ta jchantik vukub lokʼolkʼop ti laj yal Jesuse. Kʼalal jaʼo ta jchantik batel ta jujune, ta jtakʼtik li sjakʼobiltak liʼe: ¿Kʼusi skʼan xal? (Taje jaʼ tskoltautik ti chlik kojtikintike.) ¿Kʼu yuʼun la stunes li Jesuse? (Li sjakʼobil taje tskoltautik sventa lek snopbenal kuʼuntik.) ¿Kʼuxi xuʼ jtunestik li mantaletik taje sventa lek xbat jkuxlejaltik xchiʼuk jkoltatik li yan krixchanoetike? (Taje jaʼ skʼan xal jpʼijiltik.) Ta slajebal xae, ¿kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesús?

7. Alo kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li bekʼ mostasae.

⁷ (Kʼelo Mateo 13:31, 32.) ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li bekʼ mostasae? Li bekʼ mostasae jaʼ skʼoplal li aʼyej ta xkaltik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe. Jech kʼuchaʼal ti mas «biqʼuit ta scotol li yantic [tsʼunubiletik]» li bekʼ mostasae, li stsobobbail yajtsʼaklom Cristoe bikʼit toʼox lik li ta sjabilal 33, pe ta anil noʼox chʼi batel xchiʼuk toj labal sba kʼuxi kʼot ta pasel, taje jaʼ koliyal li cholmantale (Col. 1:23). Toj ep sbalil laj yichʼ tael, yuʼun li Jesuse laj yal ti ‹mutetike› «chtal spas stasic ta  scʼobcʼob». Taje jaʼ skʼoplal krixchanoetik ti lek yoʼontonik ti tstaik veʼlil ta mantal xchiʼuk ti xuʼ te snakʼ sbaik li ta tsobobbaile (koʼoltaso xchiʼuk Ezequiel 17:23).

8. ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li lokʼolkʼop ta sventa li bekʼ mostasae?

⁸ ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li lokʼolkʼop taje? Li stuke la stunes bekʼ mostasa ta skoj ti labal sba kʼu yelan ta xchʼi sventa xakʼ ta ilel ti kʼuxi epaj batel li Ajvalilal yuʼun Diose, chtun sventa jchabi jbatik xchiʼuk chkuch yuʼun skotol vokoliletik. Leʼ xa onoʼox tal ta 1914 ti toj alakʼ xa noʼox sba ti kʼu yelan chʼiem talel li jvokʼ s-organisasion Jeova liʼ ta Balumile (Is. 60:22). Li buchʼutik te oyik li ta organisasion taje tskʼupinik li chabiel ta mantale (Prov. 2:7; Is. 32:1, 2). Jech xtok, ch-epaj xa batel li tsobobbailetike, muʼyuk kʼusi tspajtsanat xchiʼuk tstsal komel skotol vokoliletik (Is. 54:17).

9. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li lokʼolkʼop ta sventa li bekʼ mostasae? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesús?

⁹ ¿Kʼusi chakʼ jchantik li lokʼolkʼop ta sventa li bekʼ mostasae? Xuʼ van nakalutik ti bu jutuk li stestigotak Jeovae, vaʼun chʼabal kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel chavil li cholmantal chapase. Akʼo mi jech, ti jnaʼojtik ti stsal yuʼun skotol vokoliletik li Ajvalilale jaʼ chakʼ kiptik sventa xkuch batel kuʼuntik. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal kʼot ta India li ermano Edwin Skinner ta 1926, jutuk toʼox stestigotak Jeova oy te, xchiʼuk chmak ta be yilel li abtelal ta skoj ti toj kʼun chchʼi batele. Pe li stuke la xchol-o batel li mantale xchiʼuk laj yakʼ venta ti kʼuxi tstsal komel yuʼun tsatsal vokoliletik li Ajvalilal yuʼun Diose. Li avie oy xa mas ta 37,000 stestigotak Jeova ta India, xchiʼuk mas ta 108,000 krixchanoetik ti ayik li ta Snaʼobil slajel Cristo echʼ jabile. Jech xtok, oy yan skʼelobiltak ti kʼu yelan ta anil noʼox chchʼi li Ajvalilale. Li ta jabil kʼalal jaʼo kʼot ta India li Skinnere, lik yichʼ cholel mantal ta Zambia. Li avie mas xa ta 170,000 jcholmantaletik li ta lum taje, xchiʼuk 763,915 krixchanoetik ti ayik li ta Snaʼobil slajel Cristo ta 2013, jaʼ xkaltik, jun jcholmantal li ta vaxaklajuneb jnaklejetike. ¡Toj labal sba ti kʼu yelan chʼiem talele!

10. ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane?

¹⁰ (Kʼelo Mateo 13:33.) ¿Kʼusi skʼan xal  li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane? Li lokʼolkʼop liʼ xtoke jaʼ skʼan xal li aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune. Li «votsʼbil harinae» jaʼ chalbe skʼoplal li krixchanoetik ta skotol lumetike xchiʼuk ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune jaʼ ti kʼu yelan chichʼ pukel batel li aʼyej sventa Ajvalilal ti jaʼ koliyal li cholmantal chichʼ pasele. Jaʼ yuʼun, ti kʼu yelan chchʼi li bekʼ mostasae xkil ta jsatik, pe jaʼuk li kʼusi tspas li svolesobil xchʼut pane mu xkiltik li ta slikebaltike. Li kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune ta sjalil to chkiltik.

11. ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane?

¹¹ ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li lokʼolkʼop taje? Ta sventa taje laj yakʼ ta ilel ti oy yip sventa xpuk batel li aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Dios kʼalal «ta sbejel banamil» xchiʼuk ti tsjelbe xkuxlejal li krixchanoetike (Hech. 1:8). Melel onoʼox ti mu skotoluk velta chkiltik ta slikebaltik noʼox li kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune. Pe jnaʼojtik ti jech chkʼot ta pasele, maʼuk noʼox ta skoj ti ep krixchanoetik chchʼamik li aʼyeje, yuʼun jaʼ ta skoj ti ep kʼusitik tsjel ta xkuxlejalike (Rom. 12:2; Efes. 4:22, 23).

12, 13. Albo skʼelobiltak ti kʼuxi chʼiem talel li cholmantal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios jech kʼuchaʼal li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane.

¹² Ep ta velta ti kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel li cholmantale jaʼ to chvinaj mi echʼ xaʼox jayibuk jabil ti laj yichʼ likesel li abtelale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta 1982, li Franz xchiʼuk li Margit ti jaʼik jun nupultsʼakal ti chtunik toʼox ta Betel ta Brasile, bat xcholik mantal ta jun bikʼit jteklum. Lik yakʼbeik chanubtaseletik ta Vivlia jayvoʼuk krixchanoetik, taje te oy jun ants xchiʼuk chanvoʼ yalabtak. Toj lek snaʼ xkʼexav li bankilal ti buluchib jabil yichʼoje xchiʼuk ep ta velta ti chjatav batel kʼalal jaʼo xa yorail chchanunajike. Ta skoj ti jot xa-o bu laj yichʼik takel batel sventa xbat tunikuk li Franz xchiʼuk Margite, muʼyuk xa laj yakʼbeik chanubtasel, pe 25 jabil ta tsʼakale solel xmuyubajik kʼalal sut svulaʼanik li bikʼit jteklum taje. Te la staik 69 jcholmantaletik, ti te xa kapal skʼoplalik 13 prekursor regulare, te xa tstsob sbaik ta achʼ Salon sventa Tsobobbail. Ti vaʼ kʼox kerem ti chkʼexav toʼox tajeke, staoj xaʼox svaʼlej xchiʼuk jbabe xa yuʼun moletik. Jech kʼuchaʼal li svolesobil xchʼut pan la skoʼoltas-o Jesuse, li aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Diose pukem xaʼox batel xchiʼuk ep xaʼox sjeloj kuxlejaletik.

¹³ Li ta lumetik ti bu mu x-akʼbat xcholik mantal li ermanoetike, li yip aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose tsjelbe xkuxlejal li krixchanoetike. Ep ta velta ti labal sba chkiltik ti kʼu to yepal pukem batel li aʼyejetik li ta lumetik taje. Kalbetik skʼoplal li Cubae. Li aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose kʼot ta 1910, xchiʼuk li ermano Russelle la svulaʼan ta 1913 li lum joyol ta nab taje. Akʼo mi kʼun chʼi li ta slikebale, ¿kʼusi xa kʼotem ta stojolal Cuba li avie? Li avie mas xa ta 96 mil jcholmantaletik, xchiʼuk 229,726 krixchanoetik ayik ta Snaʼobil slajel Cristo ta 2013, jaʼ xkaltik, jun jcholmantal li ta 48 jnaklejetike. Ta yan xtoke, li ta lumetik ti bu xuʼ xcholik mantale, li aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Diose kʼotem kʼalal to ti bu muʼyuk kʼusi chkʼot ta pasel laj yilik li stestigotak Jeova tee (Ecl. 8:7; 11:5). *

14, 15. 1) ¿Kʼuxi tskoltautik li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesús li lokʼolkʼop liʼe?

¹⁴ ¿Kʼuxi tskoltautik li lokʼolkʼop ta sventa li svolesobil xchʼut pane? Mi la  jnopbetik skʼoplal li skoʼoltasobil laj yakʼ Jesuse, chkakʼtik venta ti skʼan mu jvul koʼontontik ta sventa ti kʼu yelan ta xkʼot li aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios ta stojolal li smiyonal krixchanoetik ti muʼyuk to yaʼiojike. Oy ta skʼob skotol li Jeovae. Pe ¿kʼusi oy ta jbatik spasel? Xi tstakʼ li Skʼop Diose: «Ovolajan noʼox ta sob xchiʼuc ta mal cʼacʼal, yuʼun mu xanaʼ bu junucal lec chbat, me jaʼ ti baʼyuc laj atsʼune o me jaʼ ti bu tsʼacal laj atsʼune, o me xchibal lec chbat» (Ecl. 11:6). Jech xtok, mu me xchʼay xkaʼitik jkʼanbetik Jeova ti akʼo xakʼbe bendision li cholmantale, mas to me skʼan jech jpastik ta stojolal li lumetik ti bu mu xakʼik jpasbetik yabtel Jeovae (Efes. 6:18-20).

¹⁵ Jech xtok, skʼan me mu xijchibajutik mi laj kiltik ti muʼyuk kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun ta anil li cholmantal ta jpastike. Skʼan me mu jpʼajtik li «yunin liqueb» abtelale (Zac. 4:10). Ta tsʼakale, chkakʼtik venta ti mas to lek kʼot ta pasel kʼuchaʼal jnopojtik toʼoxe (Sal. 40:5; Zac. 4:7).

16. 1) ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li jmanolajele? 2) ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li takʼin ti mukul ta lume?

¹⁶ (Kʼelo Mateo 13:44-46.) ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li jmanolajel xchiʼuk li takʼin ti mukul ta lume? Li ta baʼyel sigloe, junantik jmanolajeletike chbat manolajikuk ta nab Índico sventa xbat smanik talel natsʼiletik ti toj lekike. Li skʼelobil laj yal Jesuse jaʼ skʼoplal li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik ti chakʼik persa spasel bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa smakʼlin sbaik ta mantale. «Li natsʼil ti bu toyol stojole» jaʼ skʼoplal li alakʼik sba meleletik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Kʼalal laj yakʼ venta ti toj ep sbalil li natsʼil taje, li jmanolajele la xchon skotol ta anil kʼusitik oy yuʼun sventa sman taje. Ta yan xtoke, li Jesuse laj yalbe skʼoplal jun vinik ti ch-abtej ta osiltike xchiʼuk ti la sta li «epal taqʼuin mucul ta [balumile]». Mu xkoʼolaj kʼuchaʼal la spas li jmanolajele, li vinik taje la sta takʼin ti mukul ta lume, akʼo mi muʼyuk la saʼ, pe li vinike la xchon kʼusitik oy yuʼun ek sventa xuʼunin.

17. ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li lokʼolkʼop ta sventa li jmanolajel xchiʼuk li takʼin ti mukul ta lume?

¹⁷ ¿Kʼu yuʼun la stunes Jesús li chib lokʼolkʼop taje? Jaʼ sventa chakʼ ta ilel ti ep ta tos kʼuxitik xuʼ jtatik li kʼusi melele. Junantik krixchanoetike tsaʼik bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa staike. Yantik xtoke akʼo mi muʼyuk ta saʼik, ta staik; xuʼ van oy buchʼu albatik. Kʼuk yelan, li viniketik ta xchibal lokʼolkʼope laj yilik ti oy sbalil li kʼusi la staike xchiʼuk laj yakʼ svokolik sventa teuk-o yuʼunik.

18. 1) ¿Kʼuxi tskoltautik li chib lokʼolkʼop taje? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesús li lokʼolkʼop taje?

¹⁸ ¿Kʼuxi tskoltautik li chib lokʼolkʼop taje? (Mat. 6:19-21.) Xi xa jakʼbe abae: «¿Mi jaʼ jech chkakʼ ta ilel jtalelal kʼuchaʼal li chaʼvoʼ viniketik laj yalbe skʼoplal Jesuse? ¿Mi ep sbalil chkil li melel ta Vivlia kʼuchaʼal laj yilike? ¿Mi jpʼel koʼonton ep kʼusitik ta jpas sventa mu xchʼay kuʼun, o mi chkakʼ akʼo xchʼay koʼonton li kʼusitik ta jvul-o koʼonton ta jkuxlejale?» (Mat. 6:22-24, 33; Luc. 5:27, 28; Filip. 3:8). Li muyubajel chkaʼitik ti laj xa jtatik li melele jaʼ tstsatsubtas ti jpʼel koʼontontik baʼyuk chkakʼ ta kuxlejaltike.

19. ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobil chtale?

¹⁹ ¿Mi la jtsʼetan jchikintik xchiʼuk mi laj xa kaʼibetik smelolal li lokʼolkʼopetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose? Mi jeche, maʼuk noʼox me xuʼ xkalbetik smelolal, yuʼun chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi la jchantike. Li ta yan xchanobil chtale ta to jchanbetik skʼoplal oxtos lokʼolkʼop xchiʼuk ta jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik.