1, 2. ¿Kʼu yelan tskʼan akʼo xkichʼtik ta mukʼ Dios ti mu ventauk kʼu yelan jabilaltik o stalelal jkuxlejaltike?

¿MI KEREM o tsebot to? Mi jeche naʼo me ti toj tsots akʼoplal mi te oyot li ta stsobobbail stestigotak Jeova ta spʼejel Balumile. Ta epal lumetike ep tajek kerem tsebetik chichʼik voʼ. ¡Toj lek ta kʼelel ti ep jech tspasik kʼuchaʼal li buchʼutik yakal chtunik ta stojolal Jeovae!

² Ta skoj ti keremot o tsebote lek van chavaʼi kʼalal te achiʼuk yantik kerem tsebetike. Stalel onoʼox ti jkotoltik lek chkaʼitik kʼalal te jchiʼuktik krixchanoetik ti koʼol jabilaltike. Pe kʼuk yelan jabilaltik o kʼuk yelan stalelal jkuxlejaltik, ti kʼusi tskʼanbutik Diose jaʼ ti jmojuk xkichʼtik ta mukʼe. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Li stuque [li Diose] tscʼan ti acʼo coluc scotol cristianoetique, xchiʼuc ti acʼo lic yotquinic li cʼusi melele» (1 Tim. 2:3, 4). Jech xtok xi chal li Apocalipsis 7:9 ti bu chlikik tal li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Diose: «Liquemic tal ta jujun banamil, ta jujuchop stsʼunubalic, ta jujun lum, xchiʼuc ta jujuchop cʼop».

3, 4. 1) ¿Kʼu yelan stalelal jutuk mu skotoluk li kerem tsebetik avie? 2) ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li ermanoetik ta tsobobbail jech kʼuchaʼal chal Efesios 4:25?

³ ¡Toj jelel tajek stalelal li kerem tsebetik ti oyik ta steklumal  Dios xchiʼuk li kerem tsebetik ti muʼyuk chaʼiik mantale! Batsʼi jaʼ noʼox batem ta yoʼonton kʼusi tskʼan stukik li buchʼutik muʼyuk chichʼik ta mukʼ Jeovae. Jech, ep li buchʼu chchanbeik skʼoplal kerem tsebetike chakʼik venta ti jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan stukike. Ta skʼopojelik xchiʼuk ta skʼuʼ spokʼik xvinaj ti mu xa xichʼik ta mukʼ li molmeʼeletike, yuʼun muʼyuk xa sbalil chilik.

⁴ Buyuk xa noʼox xkiltik ti jech stalelalik taje. Jech oxal tsots chakʼ yipalik sventa mu jechuk spasik li kerem tsebetik yoʼ lekuk x-ilatik yuʼun Jeovae. Jech xa onoʼox kʼot ta pasel ta baʼyel siglo maʼ taje, jech oxal li Pabloe la stijbe yoʼonton yajtsʼaklomtak Cristo ti mu jechuk stalelalike. Yuʼun laj yal ti sokesbilik yuʼun «li bochʼo muʼyuc sbecʼtal ti ch-abtej ta stojol li bochʼotic mu scʼan xchʼunique» (kʼelo Efesios 2:1-3). Toj lek kʼalal muʼyuk bu chchanik kerem tsebetik li talelalil taje xchiʼuk toj lek xtok kʼalal jmoj tskolta sbaik xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile. Xi laj yal li Pabloe: «Jun noʼox cʼotemoxuc, jmoj atsacoj abaic ta acotolic». Taje chakʼik ta ilel ti xaʼibeik smelolale, yuʼun jaʼ jech chvinaj ti kʼu yelan kuxulike (Efes. 4:25). Ta skoj ti toj poʼot xa skʼan xlaj li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele, jech oxal mas xa me toj tsots skʼoplal ti jmojuk oyutik xchiʼuk li ermanoetike. Jkʼeltik jlomuk kʼusi chal Vivlia ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal taje.

5, 6. ¿Kʼusi jamal chakʼ jchantik kʼalal muʼyuk bu la xchʼak sbaik li Lot xchiʼuk stsebetake?

⁵ Ta sjunul yoʼonton la skolta yajtuneltak Jeova ta voʼne kʼalal jmoj la skolta sbaik kʼalal jaʼo oy svokolike. Jkotoltik li yajtunelutik Jeova avie oy kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal junantik krixchanoetik chal Vivliae. Baʼyel jkʼeltik kʼusi la snuptan li Lote.

⁶ Oy ta vokol xkuxlejal xchiʼuk yutsʼ yalal, yuʼun chichʼ lajesel li Sodoma ti jaʼ te nakale. Jaʼ yuʼun albat yuʼun anjeletik ti akʼo batuke xchiʼuk ti akʼo bat snakʼ sba ta vitstike. Xi laj yal li anjeletike: «¡Batanic ta anil yuʼun jech mu xachamic!» (Gén. 19:12-22). La xchʼun mantal li Lote xchiʼuk la xchʼun ek li chaʼvoʼ stsebetake, jech oxal lokʼik batel li ta jteklume. Pe kʼalal laj yalbe li buchʼutik chkʼot ta sniʼobtak ti akʼo lokʼikuk batel eke la snopik ti «jaʼ noʼox ta xloʼlaatique». Vaʼun jaʼ jech chamik (Gén. 19:14). Jaʼ noʼox kuxul kom li Lot xchiʼuk stsebetak ta skoj ti muʼyuk xchʼak sbaike.

7. ¿Kʼuxi koltaatik yuʼun Jeova kʼalal lokʼik ta Egipto li j-israeletik ta skoj ti jmoj tsobolike?

⁷ Jkʼeltik to yan xtok. Muʼyuk bu la xchʼak sbaik ta jujutsop li j-israeletik kʼalal lokʼik ta Egiptoe, muʼyuk ti partetik xa batike. Kʼalal «la stoy scʼob ta sba [nab]» li Moisés sventa xchʼak nab li Jeovae maʼuk noʼox jelav stuk o xchiʼuk uni jtsop j-israeletik. Yuʼun jech kʼuchaʼal jnaʼojtike, jelav skotol krixchano li ta nab ta skoj ti koltaatik yuʼun Jeovae (Éx. 14:21, 22, 29, 30). Jmoj stsoboj sbaik, te jmoj oyik xchiʼuk «ep ta chop stsʼunubal cristianoetic» ti maʼuk j-israeletike, yuʼun tskʼan te chbatik ek (Éx. 12:38). Ta melel, muʼyuk bu chtal ta joltik ti oy jtsop kerem tsebetik ti la xchʼak sbaik lokʼel sventa yan-o be la stamik batel ta skoj ti jaʼ te tskʼan chbatike. Batsʼi chʼabal srasonal ti jechuk la spasike, yuʼun muʼyuk bu xkoltaatik yuʼun Jeova ti jechuke (1 Cor. 10:1).

8. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel steklumal Dios ta skʼakʼalil Josafat ti jmoj tsobolike?

⁸ Toj tsots la sta yajkontra li steklumal Dios ta skʼakʼalil ajvalil Josafate. Oy junantik lumetik ti te noʼox nopol oyik ti talik xchiʼuk «batsʼi epal soldadoetic» sventa tstsakvanik ta kʼope (2 Crón. 20:1, 2). ¿Kʼusi la spas li yajtuneltak Diose? Muʼyuk spasik kʼop ta yipal stukik, moʼoj, la spat yoʼontonik ta stojolal Jeova (kʼelo 2 Crónicas 20:3, 4). Muʼyuk bu partetik xa lik skʼel kʼuxi chutik, jaʼ xkaltik, ti jaʼ xa lik  spasik li kʼusi lek chil ta sat stukike. Xi chal li Vivliae: «Scotol li judaetique vaʼajtic ta stojol li Mucʼul Diose. Te oyic cʼalal ta yajnil xnichʼnabic» (2 Crón. 20:13). Kʼuk yelan ti sjabilalike, jmoj tsobolik, jech xtok ta sjunul yoʼonton la xchʼunik ti kʼu yelan beiltasatik yuʼun Jeovae. Jech oxal koltaatik, muʼyuk bu stsalat yuʼun li yajkontratakike (2 Crón. 20:20-27). ¡Toj lek chakʼ ta chanel kʼuxi xuʼ stsal yuʼun prevaetik li steklumal Diose!

9. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti jmoj tsobolik li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe?

⁹ Vinajem lek skʼoplal ti jmoj tsobolik ek li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, ep judioetik xchiʼuk jyanlumetik ti pasemik xa ta yajtsʼaklomtak Cristo ti «jʼechʼel la xchʼunic o ti cʼu xʼelan ichanubtasatic yuʼun yajtacbolaltac Jesuse. Lec coʼol yoʼntonic, coʼol la svoqʼuic pan, xchiʼuc coʼol yoʼntonic la scʼopanic Dios» (Hech. 2:42). Mas to te vinaj talel ti jmoj oyik kʼalal lajik ta kontrainele, yuʼun parejo la skolta sbaik (Hech. 4:23, 24). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Toj tsots skʼoplal ti jmojuk tsobolutik kʼalal jaʼo oy tsots jvokoltike.

10. ¿Kʼu yuʼun skʼan xa noʼox jmojuk tsobolutik?

¹⁰ Yakal xa chnopaj talel tsots vokolil ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Xi chal li j-alkʼop Joele: «Jaʼ scʼacʼalil icʼ osil, jaʼ yorail acʼubaltic» (Joel 2:1, 2; Sof. 1:14). Jech oxal skʼan me jmojuk tsobol li steklumal Diose. Jvules ta joltik li kʼusi laj yal Jesús liʼe: «Me ta svoqʼuilan sbaic yajvaltac jun banamile, ta soquic o» (Mat. 12:25).

11. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li Salmo 122:3, 4 ta sventa ti skʼan jmojuk tsobolutike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

¹¹ Skʼan me jmojuk tsobolutik ta skoj ti poʼot xa xlik yil svokol li kʼusitik oy ta sba balumile. Ti kʼu yelan skʼan jmojuk tsobolutik ta sventa li mantale xkoʼolaj kʼuchaʼal li naetik ta Jerusalén ti nopajtik tajek oye. Nopajtik tajek tsvaʼanik, jech kʼuchaʼal xi laj yal li jtsʼibajom yuʼun Salmoe: «Li Jerusalene lec vaʼanbil; lec jmoj stsacojan sba ta scotol». Taje jaʼ jech xuʼ parejo skolta sbaik o xchabi sbaik li buchʼutik te nakalike. Taje jaʼ van vulesbat ta sjol li jtsʼibajom yuʼun Salmo ti kʼu yelan jmoj xmuyubajik ta mantal li jteklum kʼalal tstsob sbaik li «stsʼunubal yuʼuntac Mucʼul [Dios]» sventa chichʼik ta mukʼe (kʼelo Salmo 122:3, 4). Skʼan me jmojuk tajek tsobolutik ek li avie xchiʼuk kʼalal jaʼo chvul li vokoliletik ti nopol xa tajeke.

12. ¿Kʼusi tskoltautik sventa kuxul xijkom kʼalal tstsakat ta kʼop li steklumal Diose?

¹² ¿Kʼu yuʼun skʼan mas jmojuk tsobolutik kʼalal chvul li vokoliletike? Te chal ta kapitulo 38 yuʼun Ezequiel ti tstsakat ta kʼop yuʼun «Gog te ta yosilal [Magog]» li steklumal Diose. Taje maʼuk me yorail ti xkakʼtik oy kʼusi xchʼakutike o ti jaʼ xa te xbat jsaʼtik koltael ta stojolal krixchanoetike, jaʼ lek jmojuk tsobolutik xchiʼuk li kermanotaktike. Melel onoʼox chaʼa, maʼuk me skʼan xal ti kuxul chijkom ta skoj noʼox ti oyutik li ta s-organisasion Jeovae. Jaʼ noʼox me chkolik li «bochʼotic ta scʼanbeic vocol li Mucʼul Diose» (Joel 2:32; Mat. 28:20). Pe ¿kʼusi chkʼot ta pasel ta stojolalik li buchʼutik muʼyuk teik li ta xchijtak Dios ta skoj ti yan-o be stamojik batele? ¿Mi ta van xkolik? (Miq. 2:12.)

13. ¿Kʼusi xuʼ xchan li kerem tsebetik ta sventa li kʼusi laj xa jkʼelbetik skʼoplale?

¹³ Kerem tseb, ¿mi xavakʼ venta ti toj xibal sba kʼalal chachʼak aba lokʼel atuk jech kʼuchaʼal ep buchʼutik tspasike? Oy kʼusi yakal chnopaj talel, jech oxal toj tsots skʼoplal ti jmojuk tsobolutike. Jkotoltik skʼan jmoj tsobolutik-o. Jaʼ me yorail skʼan jchantik akʼo jmoj tsobol xijtun ta stojolal Jeova li avie, yuʼun me toj tsots skʼoplal sventa jta li jkuxlejaltike.

14, 15. 1) ¿Kʼu yuʼun yakal chchanubtasutik Jeova li avie? 2) ¿Kʼusi tojobtasel chalbutik Jeova sventa jmojuk tsobolutik-o xchiʼuk li kermanotaktike?

¹⁴ Tskoltautik Jeova sventa «coʼol chlic [tunkutik]» yuʼun (Sof. 3:8, 9). Yakal chchapanutik ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakal mi la sta yorail «chacʼbe sventain [o tstsob] scotol cʼusitic oy [...] ta vinajel xchiʼuc cʼusitic oy liʼ ta banamil» ta sventa li Cristoe (kʼelo Efesios 1:9, 10). Li Jeovae oy ta yoʼonton tstsob li kʼusi kuxajtik ta vinajel xchiʼuk ta Balumil sventa jmoj tsobol x-ichʼat ta mukʼe. Ta onoʼox xkʼot ta pasel yuʼun maʼ taje. Kerem tseb, ¿mi xavakʼ venta kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼan mu xachʼak aba li ta s-organisasion Jeovae?

¹⁵ Li avie yakal chchanubtasutik Jeova sventa jmoj tsobolutik xchiʼuk ti jechuk-o ta sbatel osile. Jech oxal nopajtik noʼox chalbutik Vivlia ti akʼo jchabi jbatik ta jujuntale: «Talbat xacʼan abaic», «muqʼuibtasbo aba avoʼntonic», «coltao abaic ta jujuntal» (1 Cor. 12:25; Rom. 12:10; 1 Tes. 4:18; 5:11). Snaʼoj Jeova ti jmulavilutike, jech oxal tsots chkaʼitik bakʼintik ti jmoj tsobolutike. Jaʼ yuʼun xi chalbutike: «Talbat xapasbeic abaic perdón» (Efes. 4:32).

16, 17. 1) ¿Kʼusi srasonal sventa mu jchʼay jbatik ta junuk tsobajel? 2) ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Jesús li kerem tsebetike?

¹⁶ Li Jeova xtoke tskoltautik ta tsobajeletik sventa jmojuk oyutik. Xi tsvules ta joltik Hebreos 10:24 xchiʼuk 25 kʼusi li srasonal sventa mu jchʼay jbatik ta junuk tsobajele: «Yuʼun jech coʼol acʼo cʼuxubinvancutic xchiʼuc coʼol acʼo jpastic cʼusitic lec». Pe kʼelo avil ti kʼu yuʼun tsots skʼoplal xtoke, li Jeovae tskʼan akʼo xijbat ta tsobajeletik sventa jtsatsubtasbe jba koʼontontik ta skoj ti «poʼot xa chchaʼtal li Cajvaltique».

¹⁷ Toj lek ta chanbel stalelal chkiltik li Jesuse, yuʼun toj lek laj yaʼi ti kʼalal te tsobol xchiʼuk yajtuneltak Diose. Kʼalal lajcheb toʼox sjabilale ay ta jun mukʼta tsobajel ta templo xchiʼuk stot smeʼ ti jaʼik li José xchiʼuk Mariae. Pe muʼyuk xtaat yuʼun stot smeʼ li Jesús kʼalal sutik tale, pe maʼuk ti yuʼun oy bu bat xchiʼuk yantik kerem tsebetike. Te la staik ta yut templo xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ti te chloʼilajik ta sventa kʼusitik ta mantale (Luc. 2:45-47).

18. ¿Kʼuxi chkoltavan sventa jmojuk oyutik kʼalal ta jpastik orasione?

¹⁸ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, skʼan me jkʼantik li yantik xchiʼuk ti xijbat ta tsobajeletik sventa masuk jmoj tsobolutike. Jech  xtok skʼan me jpastik orasion ta stojolal kermanotaktik. Kʼalal chkalbetik sbi ta j-orasiontik li kermanotaktike jaʼ me te chvinaj ti jkʼanojtike. Taje maʼuk noʼox me skʼan jech spasik li mukʼta krixchanoetike. Mi kerem tsebote nopo me mi yakal chatunes lek li kʼusi chkoltavan sventa masuk jmoj oyutik xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile. Taje jaʼ me tskoltaot sventa mas nopol oyot ta steklumal Dios xchiʼuk ti kolemuk xakom mi tal slajeb li slumal Satanase.

19-21. 1) ¿Bu mas chvinaj ti jun noʼox kʼotemik li yajtuneltak Jeovae? Alo kʼusitik kʼotem ta pasel. 2) ¿Kʼusi chakʼ kiltik kʼalal oy kʼusitik tspasik li ermanoetik kʼalal jaʼo oy vokolile?

¹⁹ Chkakʼtik ta ilel ti jun noʼox kʼotemutik li yajtunelutik Jeova avi kʼakʼale, jech kʼuchaʼal chal Romanos 12:5. Taje jaʼ mas to te chvinaj kʼalal oy kʼusi tsots chkʼotanuk ta pasele. Echʼ tsots ikʼaloʼ ta Mindanao ta Filipinas li ta disiembre ta 2011, vaʼun ep butik nojik ta voʼ. Ta jun noʼox akʼobal noj ta voʼ 40 mil naetik, ti jaʼ sna junantik ermanoetik eke. Akʼo mi jech, xi laj yal li Betele: «Kʼalal skʼan toʼox xlikik ta abtel li Komite ti chtun ta skoltael ermanoetik ti chil svokolike, li ermanoetik ta yantik lume yakal xaʼox tstakik talel li kʼusitik chtun yuʼun ermanoetike».

²⁰ Jech xtok, kʼalal lik yuʼun tsunami li tsatsal nikele, epal ermanoetik ta Japón ep kʼusitik laj yuʼunik. Oy junantik ti chʼabal kʼusi kom yuʼunik ta jyalele. Laj ta jmoj sna li ermana Yoshiko ti 40 kilometro snamal yiloj li Salon sventa Tsobobbaile. Xi chale: «Labal to laj kaʼikutik ti ay saʼunkutik ta yokʼomal li jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk yan ermanoe». Xi to stseʼet laj yale: «Koliyal tajek chkalbe li tsobobbail ti ep tajek laj yakʼbunkutik li kʼusitik chtun kuʼunkutik ta mantale. Maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yakʼbunkutik kʼuʼil pokʼiletik, xonobiletik, volsaetik xchiʼuk kʼuʼil sventa chivaykutik-o». Xi laj yal jun ermano ti ch-abtej ta Komite ti chtun ta skoltael ermanoetik ti chil svokolike: «Jmoj tajek tsobol tskolta sbaik li ermanoetik ta skotol lumetike. Yuʼun oy junantik ermanoetik ti ta Estados Unidos to likemik talel sventa tal koltavanikuke. Xi la stakʼbunkutik kʼalal la jakʼbekutik ti kʼu yuʼun liʼ to kʼalal talike: ‹Yuʼun jkʼanojkutik tajek li kermanotakutik ta Japone, jech oxal tal jkoltakutik›». ¿Mi mu meleluk ti xijmuyubaj tajek ta skoj ti te oyutik li ta jun organisasion ti parejo tskolta sbaike? Jech, xmuyubaj tajek Jeova kʼalal chil ti jmoj tsobol li yajtuneltake.

²¹ Jaʼ me tskoltautik sventa stsal kuʼuntik li prevaetik chtal kʼalal jmoj tsobolutik xchiʼuk kermanotaktik avie, manchuk mi mu xa jtatik ta kʼoponel li kermanotaktik ta yantik balumile. Jech xtok jaʼ me chchanubtasutik sventa xkuch kuʼuntik li prevaetik chtal kʼalal jaʼo chlaj li mol balumil liʼe. Oy jun ermana ti Fumiko sbi ti kuxul kom ta ikʼaloʼe, xi chale: «Poʼot xa me tajek xvul li slajebal kʼakʼale. Skʼan me jkoltatik-o batel li kermanotaktike, jaʼ to me muʼyuk xa jech ta jpastik mi chʼabal xa vokolile».

22. ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil ta jelavel kʼalal jmoj oyutike?

²² Jkotoltik ti buchʼutik kakʼojbetik yipal sventa jmojuk tsobolutike, mi kerem tsebutik to o mi mol meʼelutik xa, ti kʼusi yakal ta jpastike jaʼ ti yakal ta jchapan jbatik sventa kuxul xijkom li ta jun chopol balumil liʼe xchiʼuk ti xchʼakoj sbae. Jech kʼuchaʼal la skolta steklumal Dios ta voʼnee, jaʼ me jech tskoltautik li avi eke (Is. 52:9, 10). Teuk me ta joltik ti xuʼ te oyutik xchiʼuk li buchʼutik kuxul chkom mi chkakʼtik persa jmoj tsobolutik xchiʼuk li steklumal Jeovae. Jtos ti kʼusi tskoltautike jaʼ ti jkʼantik mas li kʼusi kichʼojtik xae. Taje jaʼ chalbe skʼoplal li ta yan xchanobil chtale.