OY JTSOP kerem tsebetik yajtsʼaklomtak Cristo ti bat skʼelik jun pelikulae. Ep xchiʼiltakik ta chanun ti ayem xa skʼelik xchiʼuk ti lek tajek laj yilike. Kʼalal kʼotik ta sinee, li slokʼol pelikulaetike chakʼ ta ilel abtejebaletik sventa paskʼop xchiʼuk slokʼol antsetik ti tstij oʼontonal ta chiʼinejbail ta vayel ta skoj ti kʼu yelan slapoj li skʼuʼ spokʼike. ¿Kʼusi van tspasik? ¿Mi tskʼelik onoʼox van li pelikulae?

Taje jaʼ chakʼ kiltik ti kʼusitik ta jnoptike xuʼ jaʼ sventa jlekilaltik o sventa tsokesutik ta mantal o ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Oy bateltik ti oy kʼusi ta jkʼan ta jpastike, pe yikʼaluk jel jnopbentik mi la jnoptik leke. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti mu xnop kuʼuntike? ¿O mi lek van ti jel jnopbentike?

Laj kakʼ jbatik ta stojolal Jeova xchiʼuk laj kichʼtik voʼ ta skoj ti jkʼanojtike. Laj kalbetik ta melel ti skotol ora tukʼ chkakʼ jbatik-o ta stojolale, jech oxal ta jkʼantik ti jechuk xkʼot ta pasel kuʼuntik taje. Pe li Satanás ti jaʼ kajkontratike oy tajek ta yoʼonton ti mu jechuk jpastike (Apoc. 12:17). Jnopojtik lek ti chijtun-o ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti ta jchʼunbetik li smantaltake; pe xuʼ me xkakʼ ta vokol jkuxlejaltik mi ta jel jnopbentike. ¡Toj chopol maʼ taje!

Oy xa mas ta 2,600 jabil ti la spas jun mukʼta lokʼol li ajvalil ta Babilonia Nabucodonosore, vaʼun laj yal ti skotolik akʼo yichʼik ta mukʼe. Ti buchʼu mu spas taje ta xichʼ tikʼel ochel ta orno ti xpulpun skʼakʼale. Pe li Sadrac, Mesac xchiʼuk Abednegoe jaʼ yichʼojik ta mukʼ Jeova xchiʼuk jaʼ tskʼan chchʼunbeik-o smantal. Vaʼun tikʼatik ochel ta orno ta skoj ti muʼyuk bu xichʼik ta mukʼe. Akʼo mi koltaatik yuʼun Jeova ta skʼelobil juʼelal, pe ti kʼusie jaʼ ti oy ta yoʼonton chchamik sventa mu svalopatinik komel li Diose (Dan. 3:1-27).

 Jaʼ jech li j-alkʼop Daniel eke, muʼyuk bu sjel snopben, yuʼun laj yichʼ-o ta mukʼ li melel Diose. Snaʼoj onoʼox ti chichʼ tikʼel ochel ta xchʼen leonetik mi ilat tspas orasione. Akʼo mi jech, oxib velta tspas orasion jujun kʼakʼal jech onoʼox kʼuchaʼal nopem xaʼie. Vaʼun koltaat yuʼun Jeova sventa «muc xlaj ta tiʼel ta leonetic» ta skoj ti tukʼ yoʼontone (Dan. 6:1-27).

Jaʼ jech tukʼ-o chtunik ta stojolal Jeova li yajtuneltak avi eke. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy jtsop jchanunetik stestigotak Jeova ta jun eskuela ta África ti mu skʼan spasik saludar vanderae. Vaʼun albatik ti tsnutsatik lokʼel ta eskuela mi mu jechuk tspasik jech kʼuchaʼal li yantik xchiʼiltakike. Ta tsʼakal jutuke, li jkʼelvanej yuʼun eskuelaetike (ministro de educación) ay ta vulaʼal xchiʼuk te la xchiʼin ta loʼil jayvoʼ jchanunetik ti jaʼik stestigotak Jeovae, ta sjunul yoʼonton xchiʼuk lek stalel laj yalbeik ti kʼu yuʼun muʼyuk tspasik saludar li vanderae. Vaʼun li ermanoetike muʼyuk xa kʼusi ch-albatik xchiʼuk xuʼ xa xbatik ta eskuela xchiʼuk muʼyuk xa tsujatik sventa mu xchʼunbeik smantal li Jeovae.

Jkʼelbetik sloʼil li Joseph eke. Li yajnile ipaj ta kanser, vaʼun anil cham. Li yutsʼ yalal Josephe muʼyuk kʼusi laj yalik ta sventa ti kʼu yelan tskʼan tsmuk li yajnile. Pe akʼo mi jech, li yutsʼ yalal yajnil ti maʼuk stestigotak Jeovae, tskʼanik ox tspasik li kʼusi nopem xaʼiik kʼalal oy buchʼu chcham yuʼunik ti mu lekuk chil Diose. Xi chal li Josephe: «Ta skoj ti laj kalbeik ti mu stakʼ jech jpase laj ox sujik li jnichʼnabtak ti akʼo spasik jeche, pe mi junuk jech la spasik. Jech xtok, oy ox ta yoʼontonik jech chchabiik li kajnil jech kʼuchaʼal nopem xaʼiik chchabi yanimaike. Pe laj kalbeik ti parte akʼo bat spasik mi tskʼan jech tspasike. Snaʼojik lek ti jelel li kʼusi nopem xaʼiik spasele, ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal jchʼunoj xchiʼuk li anima kajnile.

»Kʼalal jaʼo chkat tajek koʼontone, tsots laj kʼanbe vokol Jeova sventa skoltaun xchiʼuk ti akʼo skolta li kutsʼ kalal sventa mu xkiktakutik ta xchʼunbel li smantaltake. La stakʼbun li j-orasione yuʼun la skoltaunkutik sventa tukʼ xkakʼ jbakutik kʼalal laj kichʼkutik sujele.» Li Joseph xchiʼuk xnichʼnabtake muʼyuk bu la snop tsjel snopbenik sventa mu xchʼunbeik smantal li Diose.

Li ta sjabilal 32 kʼalal oy xaʼox jayib kʼakʼal yechʼel li kʼin Koltaele, oy jun ants ti likem ta Fenicia lum ti ay skʼanbe vokol Jesús kʼalal jaʼo tey ta lum Sidone, ep ta velta la skʼanbe ti akʼo lokʼesbatuk pukuj ta yoʼonton li stsebe. Muʼyuk bu takʼbat yuʼun Jesús li ta slikebale, xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Vuʼune jaʼ noʼox tacbilun tal ta sventa li smomnichʼnab Israele yuʼun chʼayemic ta be jech chac cʼu chaʼal chijetic». Xi to albat li ants ta skoj ti te xvokolet-oe: «Mu lecuc me ta jpojbetic yot nichʼnaletic [sventa] ta xcacʼbetic sveʼ unin tsʼiʼeti[ke]». Pe xi ta sjunul yoʼonton la stakʼ li antse: «Jech xaval, Cajval. Pero li xchʼuchʼulil yot nichʼnaletic ta xbaj yalel ta yolon mexa cʼalal ta xveʼique, jaʼ xa sveʼel ec li unin tsʼiʼetique». Vaʼun lek laj yaʼi Jesús li kʼusi laj yale xchiʼuk la xpoxtabe li stsebe (Mat. 15:21-28).

Taje jaʼ jech la spas kʼuchaʼal Jeova li Jesuse, ti la sjel snopben kʼalal oy srasonal laj yile. Jech kʼuchaʼal liʼe, li j-israeletike la spasik jkot chʼiom tot vakax pasbil ta oro, jech oxal oy ox ta yoʼonton tslajesatik yuʼun Jeova, pe la sjel snopben kʼalal xvokolet likel Moisés ta stojolal li jteklume (Éx. 32:7-14).

Jaʼ la xchanbe stalelal Jeova xchiʼuk Jesús ek li jtakbol Pabloe. Oy kʼuk sjalil ti la snop ti mu lekuk ti chikʼ batel ta xanbal ta misioneroal li Juan Marcose, yuʼun oy xa onoʼox iktabilik komel xchiʼuk Bernabé li ta baʼyel xanbal ta misioneroale. Pe laj yakʼ venta ta tsʼakal ti sjeloj xa stalele xchiʼuk ti ep abtej ta yabtel Diose. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe li Timoteoe: «Icʼo tal li Marcose, yuʼun ta xtun cuʼun sventa chiscoltaun ta abtel» (2 Tim. 4:11).

¿Li voʼotik une? Li Jeovae oy smalael yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton, jaʼ yuʼun li voʼotik eke oy  bu skʼan jel jnopbentik bakʼintik. Jech kʼuchaʼal liʼe, yikʼaluk van skʼan jel jnopbentik ta sventa ti kʼusi ta jnoptik ta stojolal junuk krixchanoe. Akʼo mi tukʼik li Jeova xchiʼuk Jesuse, pe laj onoʼox sjel snopbenik. Pe li voʼotik ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, ¿mi mu masuk to van skʼan jkʼeltik lek kʼu yelan xkuxlejal li yantike xchiʼuk ti jel jnopbentik ta stojolalik mi jech skʼan chkiltike?

Oy bateltik ti skʼan jel jnopbentik ta sventa li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale. Oy junantik li buchʼutik chchanik Vivlia ti voʼne xa chkʼotik ta tsobajeletik ti mu to skʼan xichʼik voʼe. Oy junantik jchol mantaletik ti mu skʼan x-ochik ta prekursor akʼo mi xuʼ yuʼunike. Oy junantik ermanoetik xtok ti mu noʼox bu chakʼ yipalik ta stael junantik matanaletik ta tsobobbaile (1 Tim. 3:1). ¿Mi jaʼ jechot kʼuchaʼal taje? Vuleso me ta ajol ti ta slekil yoʼonton tstakot ta ikʼel Jeova sventa xata li kʼusitik ta mantal taje. ¿Kʼu yuʼun mu xajel anopben chaʼa xchiʼuk ti xavakʼ mas avip sventa xatun ta stojolal Dios xchiʼuk ta stojolal yantik krixchanoetike?

Oy jun ermana ti Ella sbi ti xi chalbe skʼoplal li yabtel ta Betel ta Africae: «Mu jnaʼ kʼu sjalil te chi-abtej li ta Betel kʼalal likʼote. Ta sjunul koʼonton ta jkʼan chitun ta stojolal li Jeovae, pe solel mu xkom chkaʼi li kutsʼ kalale. Ta jnaʼik tajek li ta slikebale... Pe la spatbun koʼonton li jchiʼil ta kuartoe, jech oxal kʼot ta nopel kuʼun ti te to chi-abtej-oe. Tana ti oy xa ta lajuneb jabil chi-abtej ta Betele, oy-o ta koʼonton chi-abtej ti bu kʼalal xuʼ kuʼun sventa xitun ta stojolal li kermanotake».

¿Mi xvul ta ajol kʼusi kʼot ta stojolal li Caín ta skoj ti itʼixaj ta stojolal yitsʼin xchiʼuk ti ayan tajek skʼakʼal yoʼontone? Laj yakʼ venta Jeova ti  oy kʼusi chopol chkʼot ta pasel yuʼun Caín ta skoj li skʼakʼal yoʼontone, jech oxal laj yalbe ti akʼo mu x-ilin mi tskʼan lek-o ch-ilate. Xi pʼijubtasate: «Li mulile te xa smalaojot yuʼun acʼo xastsalot». Xuʼ ox la sjel snopben jechuk li Caine, pe muʼyuk stsak ta mukʼ li mantal akʼbat yuʼun Diose. Vaʼun toj chopol kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje, yuʼun la smil li yitsʼine xchiʼuk jaʼ li baʼyel jmilvaneje (Gén. 4:2-8).

Oy kʼusi toj lek chchanubtasutik xtok li kʼusi kʼot ta stojolal ajvalil Uziase. Lek toʼox kʼusi la spas ta stojolal Jeova li ta slikebale xchiʼuk lek toʼox xil sba xchiʼuk, pe lik stoy sba ta tsʼakal. Chal Vivlia ti och la batel ta templo sventa bat xchikʼ pome, pe ti kʼusie jaʼ noʼox xuʼ jech spasik li paleetike. Muʼyuk bu sjel snopben kʼalal laj yalbeik ti akʼo mu stoy sba jeche, yuʼun «batsʼi tsots iʼilin» xchiʼuk muʼyuk bu xchʼun li kʼusi laj yalbeike. ¿Kʼusi kʼot ta pasel un? Akʼbat kastigo yuʼun Jeova ta kʼaʼemal chamel (2 Crón. 26:3-5, 16-20).

Li kʼusitik kʼot ta pasel taje jaʼ chakʼ kiltik ti oy bateltik ti persa skʼan jel li jnopbentike. Kalbetik skʼoplal avaʼi li Joachim ti laj yichʼ voʼ ta 1955, pe laj yichʼ lokʼesel ta tsobobbail ta 1978. Kʼalal echʼ xaʼox mas ta jtob jabile laj yakʼ ta ilel ti sutesoj xa yoʼontone xchiʼuk och ta stestigo Jeova yan velta. Mu to toj voʼoneuk ti jakʼbat yuʼun jun mol ta tsobobbail kʼu yuʼun ti jalij tajeke. Xi la stakʼ li Joachime: «Yuʼun li-ilin xchiʼuk la jtoy jba. Toj chopol chkaʼi ti lijalij tajek ta sjelel li jtalelale. Ti kʼu sjalil lokʼemun ta tsobobbaile jnaʼoj onoʼox ti jaʼ melel kʼusi chchanubtasvanik li stestigotak Jeovae». Laj onoʼox yakʼ venta Joachim ti skʼan sjel li stalelale xchiʼuk ti skʼan sutes yoʼontone.

Yikʼaluk onoʼox van oy bu skʼan jel jnopbentik bakʼintik ek xchiʼuk ti jeltik li kʼusi nopem xkaʼitik spasele. Jech oxal chaʼa, ta sjunuluk me koʼontontik jech jpastik sventa jlekubtasbetik yoʼonton li Jeovae (Sal. 34:8).