Li ta La Atalaya 15 yuʼun mayo ta 1951 laj toʼox yal ti oy la kʼusi skʼan xal ta mas jelavel ti tsotsik skʼoplal li junantik krixchanoetike, li kʼusitike o li loʼiletik ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta jvuntike chal toʼox ti jaʼ la skʼoplal buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li Jefté, Job xchiʼuk Rebecae. Chal xtok ti jaʼ toʼox la skʼoplal «epal cristianoetic» li Débora xchiʼuk Rahabe (Apocalipsis 7:9). Pe li ta jabiletik xtale muʼyuk xa jech yichʼoj pasel. ¿Kʼu yuʼun?

Li ta Vivliae chal onoʼox ti junantik krixchanoetik li ta loʼiletike oy kʼusi skʼan xal ta mas jelavel. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Gálatas 4:21 kʼalal ta 31, li jtakbol Pabloe laj yal ti ‹oy smelolal li chib antsetik› ti te chalbe skʼoplale, jaʼ xkaltik, jun loʼil ti oy kʼusi chalbe skʼoplal ti chkʼot ta pasel ta jelavele. Li baʼyel ants chalbe skʼoplale jaʼ li Agar ti jaʼ smoso Abrahame. Li xchibal ants chale jaʼ li Sarae ti jaʼ li yajnil Abrahame. Li Pabloe laj yal ti jaʼ la skʼoplal slumal Israel li Agare. Laj yal xtok ti jaʼ la skʼoplal yajnil Jeova li Sarae, jaʼ xkaltik, li jvokʼ s-organisasion ta vinajele. Ta yan velta xtoke, li Pabloe laj yal ti jaʼ la skʼoplal Jesús li Melquisedeque (Hebreos 6:20; 7:1-3). Laj yal xtok ti jaʼ la skʼoplal Jesús xchiʼuk buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li j-alkʼop Isaías xchiʼuk li xnichʼnabtake (Hebreos 2:13, 14). ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti lek ti kʼu yelan laj yichʼ chapele? Yuʼun jaʼ la stunes xchʼul espiritu Jeova sventa jech stsʼiba li Pabloe.

Akʼo mi chchanubtasvan Vivlia ti oy buchʼu skʼan xal ta jelavel li buchʼutik te chalbe skʼoplale, maʼuk skʼan xal ti oy xa kʼusi skʼan xal skotol li kʼusitik la spas ta xkuxlejale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Pabloe laj yal ti jaʼ la skʼoplal Jesús li Melquisedeque. Jun veltae, li Melquisedeque laj yichʼbe batel pan xchiʼuk yaʼlel tsʼusub li Abrahame, taje jaʼ ta skoj ti tsal yuʼun chanvoʼ ajvaliletik li Abrahame. ¿Mi oy van kʼusi skʼan xal li kʼusi la spas Melquisedec taje? Li Pabloe muʼyuk kʼusi laj yal ta sventa taje,  yuʼun muʼyuk chal Vivlia ti jsabetik smelolal li kʼusitik mukajtik li ta loʼil taje (Génesis 14:1, 18).

Kʼalal cham xaʼox li Jesuse, li junantik buchʼutik la stsʼibaik Vivlia ta relijione ta sienal xa noʼox jabil chanubtasvanik ti jutuk la mu skotoluk li loʼiletik ta Vivliae oy la kʼusi skʼan xal, taje muʼyuk lek li kʼusi la spasike. Jun ensiklopedia ti lek ojtikinbile chal ti junantik jnitvanejetik ta relijione taʼox la skʼan sabeik smelolal kʼusitik ti mu jamaluk chalbe skʼoplal li Vivliae. Yalojik mi tsotsik skʼoplal li kʼusitik jujusetʼ te chale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Vivliae chal ti kʼalal chaʼkuxiem xaʼox li Jesuse laj yakʼ sba iluk ta stojolal li yajtsʼaklomtake, vaʼun 153 choyetik la stsakik. Jech kʼuchaʼal chal li ensiklopediae, junantik li jtsʼibajometik taje laj yalik ta melel ti oy la kʼusi skʼan xal li numero 153.

Yan jtsʼibajom ta Vivlia li vaʼ kʼakʼale, laj yal ti oy la kʼusi skʼan xal ta jelavel kʼalal la smakʼlin voʼmil krixchanoetik ta voʼob pan xchiʼuk ta chaʼkot choy li Jesuse. Li vaʼ jtsʼibajom taje laj yal ti voʼob pane jaʼ la skʼan xal li baʼyel voʼob livro laj yichʼ tsʼibael li ta Vivliae. Xchiʼuk laj yal xtok, ti jaʼ la skʼan xal li Pokoʼ Testamentoe yuʼun jaʼ la mas tsots skʼoplal li Achʼ Testamentoe. Yuʼun li krixchanoetik li vaʼ kʼakʼale jaʼ la mas bikʼit skʼoplal chilik li sevadae xchiʼuk jaʼ la mas mukʼ skʼoplal li trigoe. Laj yal xtok ti jaʼ la skʼoplal jun ajvalil xchiʼuk jun pale li chaʼkot choye. Yan jtsʼibajom ta relijion xtoke, laj yalbe skʼoplal Jacob kʼalal la smanbe ta jun plato ta lenteja Esaú li sderecho ta skoj ti jaʼ baʼyel nichʼonile. Ta skoj ti chal Vivlia ti tsoj la li veʼlil taje, li jtsʼibajome laj yal ti jaʼ la skʼan xal ti kʼalal la sman ta xchʼichʼel Jesús sventa xbat ta vinajel li krixchanoetike.

¿Mi lek chavaʼi ti kʼu yelan chchapbeik smelolal loʼiletik li jtsʼibajometike? Vokol ta chʼunel maʼ taje. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan tsakel ta venta kʼalal chichʼ chapbel skʼoplal junuk loʼile? Mi chal Vivlia ti oy kʼusi skʼan xal ta jelavel kʼalal chalbe skʼoplal junuk krixchano, junuk loʼil o kʼusitike, ta jchʼamtik li kʼusi chichʼ alele. Pe mi muʼyuk chal Vivlia ti oy kʼusi skʼan xale, chʼabal srasonal kuʼuntik ti jech chkaltike.

Vaʼan chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ jtabetik sbalil li loʼiletik ta jkʼeltik ta Vivliae? Li jtakbol Pabloe xi laj yalanbe li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel li ta baʼyel sigloe: «Scotol li cʼusitic tsʼibabil comele jaʼ sventa jchanubtaseltic, yuʼun jech ch-ayin smucʼul coʼntontic, jech chpat coʼntontic, jech jun coʼntontic ta jmalatic li cʼusi ta jmalatique» (Romanos 15:4). Taje jaʼ skʼan xal ti te lik stabeik talel sbalil skotol yajtsʼaklomtak Cristo li kʼusitik chchanubtasvan Vivliae, akʼo mi maʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele (Juan 10:16; 2 Timoteo 3:1).

¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti mu skotoluk li loʼiletik ta Vivliae maʼuk noʼox chalbe skʼoplal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, li yan chijetike o li yajtsʼaklomtak Cristo ti kuxiik ta yan kʼakʼale. Ta melel, jutuk mu skotoluk li loʼiletik taje staojbeik sbalil skotol yajtsʼaklomtak Cristo ti vaʼ sjalil echʼem xa tale. Jech kʼuchaʼal li svokoltak laj yil li Jobe maʼuk skʼan xal li vokoliletik laj yilik li yajtsʼaklomtak Cristo kʼalal jaʼo echʼ li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Ti kʼu xa sjalil tale, ep yajtuneltak Jeova jech yiloj svokolik kʼuchaʼal li Jobe, jaʼ yuʼun kʼalal chchanbeik skʼoplal li sloʼil xkuxlejale ep staojbeik sbalil mu ventauk mi viniketik o mi antsetik, o jaʼ li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele o li yan chijetike. Skotolik taje yakʼojik venta kʼu yelan ta slekil yoʼonton xchiʼuk ta xkʼuxul yoʼonton koltaatik yuʼun li Jeovae (Santiago 5:11).

Li avi kʼakʼale oy epal ermanaetik ti malubemik xa ti tukʼ yakʼoj sbaik kʼuchaʼal li Deborae, xchiʼuk oy epal moletik ta tsobobbail ti keremik to ti toj pʼijik jech kʼuchaʼal li Elihue. Oy prekursoretik ti oy stsatsal yoʼontonik xchiʼuk ti xmuyubajik noʼox kʼuchaʼal li Jeftee. Oy epal yajtuneltak Dios xtok ti toj echʼ noʼox smalael yuʼunik kʼuchaʼal li Jobe. Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti laj yakʼ ta tsʼibael ta Vivlia li sloʼil xkuxlejal epal krixchanoetik ta voʼne ti tukʼ laj yakʼ sbaike, yuʼun tspat koʼontontik xchiʼuk tstsatsubtasutik.

Ta sventa li srasonaltak laj xa kalbetik skʼoplale, li jvuntike maʼuk xa chalbe mas skʼoplal li kʼusitik skʼan xal li loʼiletik ta Vivliae. Moʼoj, yuʼun jaʼ xa mas chalbe skʼoplal li kʼusitik xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li ta jujun loʼile.