1, 2. ¿Kʼusi yakʼojik venta li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe?

KʼALAL jaʼo tsvulaʼan jun tsobobbail li jkʼelvanej ta sirkuitoe, la stsob sba xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk jutuk xa tajek skʼan xlaj yuʼunik. Skʼanojan tajek li moletike yuʼun lek ch-abtejik. Jech xtok, junantik moletike ep xa sjabilalik jaʼ yuʼun xkoʼolajik xa kʼuchaʼal stot chaʼi li jkʼelvaneje. Pe oy kʼusi tsvul-o yoʼonton ti tsots skʼoplale. Kʼalal la svulaʼan ta slajeb velta li tsobobbail taje, laj yalbe komel moletik ti akʼo xchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik o xchapanik li yan ermanoetike. Jaʼ yuʼun xi tsjakʼanbee: «Kermanotak, ¿kʼusitik apasojik yoʼ xachapanik mas ermanoetik ta tsobobbaile?». Vaʼun xi la stakʼ li jun mole: «Ta melel muʼyuk kʼusi mas jpasojkutik». Jech laj yalik li yantik eke.

² Mi molot ta tsobobbail eke xuʼ van jech chatakʼ ek. Li ta epal tsobobbailetike, li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe yakʼojik venta ti muʼyuk chchʼak skʼakʼalik li moletik sventa  xchanubtasik li yan ermanoetike. Jkʼeltik kʼu yuʼun.

3. 1) ¿Kʼusitik tekstoetik chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal xichʼik chanubtasel li yantike? 2) ¿Kʼu yuʼun jkotoltik skʼan oyuk ta koʼontontik xchanel li xchanobil liʼe xchiʼuk li yan xchanobil chtale? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) 3) ¿Kʼu yuʼun tsots chaʼiik junantik moletik ti xchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik li yantike?

³ Ta skoj ti molot ta tsobobbaile anaʼoj ti tsots skʼoplal skʼan xichʼik chapanel li yan ermanoetike. * (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Anaʼoj xtok ti chtun mas ermanoetik li ta tsobobbailetik avie xchiʼuk li ta tsobobbailetik chtale (kʼelo Isaías 60:22). Li ta Vivliae chal ti skʼan xchanubtasik yan ermanoetik li moletike (kʼelo 2 Timoteo 2:2). Akʼo mi jech, xuʼ van tsots chavaʼi ti xachʼakbe yorail ta sventa taje. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun skʼan xa-abtej xchiʼuk skʼan xakʼel li avutsʼ avalale. Jech xtok, skʼan xapas li kʼusitik abainoj ta tsobobbaile xchiʼuk kʼusitik yantik ti tsotsik skʼoplale. Pe tsots skʼoplal xtok ti xa chʼakbe yorail sventa xachanubtas o xachapan li yan ermanoetike. Jkʼeltik kʼu yuʼun.

4. ¿Kʼusi van xuʼ snopik li junantik moletike?

⁴ ¿Kʼu yuʼun muʼyuk mas chchʼakbeik yorail sventa xchanubtasik yantik li junantik moletike? Yikʼaluk van tsnopik ti oy kʼusitik mas tsots skʼoplal ti jaʼ baʼyel skʼan xichʼ pasele. O ta van xalik ti muʼyuk kʼusi tspas tsobobbail mi muʼyuk chchanubtasik li yantik avie. Pe, ¿mi lek van ti jech tsnopike? Melel onoʼox ti oy kʼusitik ti persa jaʼ baʼyel skʼan xapase. Pe xuʼ xil svokol avuʼun tsobobbail mi muʼyuk chachapan avi li yantike.

5, 6. 1) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk chichʼ jelbel yaseiteal li karoe? 2) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk chchapanik yan ermanoetik li moletike?

⁵ Kalbetik junuk skʼelobil. Sventa lek x-abtej li jkot karoe, ¿kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan kʼelele? ¿Mi jaʼ van ti oyuk sgasolinaile o ti xichʼuk jelbel yaseiteale? Xuʼ van oy buchʼu tsnop ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti oyuk sgasolinaile, yuʼun ti mi muʼyuke mu xanav. Xibal sba mi jech tsnop taje. Mi muʼyuk chichʼ jelbel yaseiteale ta sok li smotorale. Mi jech kʼot ta pasel taje mas toyol chlokʼ xchiʼuk jal yoʼ tsmeltsaj-oe. Pe, ¿kʼusi xkoʼolaj-o xchiʼuk tsobobbail taje?

⁶ ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplale? ¿Mi jaʼ ti jpastik li kʼusi jbainojtike o jaʼ ti jchanubtastik li yantike? Junantik moletike xuʼ van tsnopik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti spasik noʼox ta anil li kʼusitik sbainojik ta tsobobbaile, yuʼun mi muʼyuk la spasike xuʼ la xil svokol li tsobobbaile. Melel onoʼox, li Vivliae chal ti skʼan jnaʼtik «stʼujel li kʼusi mas tsots skʼoplale» (Filipenses 1:10). Pe, ¿kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi mu noʼox xokobik li moletik sventa xchanubtasik li yantike? Li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasele jaʼ ti xuʼ muʼyuk ermanoetik ti lek chapalik sventa sbainik spasel li abtelaletik ta tsobobbaile.

7. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li moletik ti chchʼak skʼakʼalik yoʼ xchanubtasik li yantike?

⁷ Mu xanop ti muʼyuk tsots skʼoplal ti skʼan xichʼik chanubtasel li yantike. Li moletik ti oy ta yoʼontonik li tsobobbaile, chchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik li yantike. Kʼalal jech tspasike chakʼik  ta ilel ti lek ch-abtejike xchiʼuk ti toj jtunelik li ta tsobobbaile (kʼelo 1 Pedro 4:10). Kʼalal chchʼak skʼakʼalik moletik yoʼ xchanubtasik li yantike, ¿kʼuxi tstabe sbalil li tsobobbaile?

8. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xchapanik yantik li moletike? 2) ¿Kʼusi ti ta ora xa noʼox skʼan spasik li moletik ti chtunik bu skʼan mas koltaele? (Kʼelo li rekuadro bu chal: «Jun abtelal ti ta ora xa noʼox skʼan pasele».)

⁸ ¿Kʼu yuʼun skʼan xchapanik yantik li moletike? Li moletik ti ep xa jabiletik tunemik tale skʼan bikʼit xakʼ sbaik xchiʼuk xaʼibeikuk smelolal ti mi malubik mase mu xa xuʼ yuʼunik spasel skotol jech kʼuchaʼal tspasik avie (Miqueas 6:8). Jech xtok, skʼan svules ta sjolik ti xuʼ oy kʼusi tsnuptanik ta anil ti mu xa spas yuʼun li yabtelike (Eclesiastés 9:11, 12; Santiago 4:13, 14). Ta skoj ti skʼanojik li ermanoetik ta tsobobbail xtoke chakʼ yipik sventa xakʼbeik xchan yantik li kʼusitik xchanojik xa stukike (kʼelo Salmo 71:17, 18).

9. ¿Bakʼin mas tsots skʼoplal skʼan oyuk mas ermanoetik ti lek chanemike?

⁹ Li moletik ti chchanubtasik yantike ep sbalilik xtok, yuʼun kʼalal jech tspasike tstsatsub mas li tsobobbaile. Kʼalal jech taje ch-ayan mas ermanoetik ti xuʼ skoltaik li tsobobbail sventa tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jmoj oyikuke. Taje mas to tsots skʼoplal avi li ta slajebal kʼakʼale. Pe mas to tsots skʼoplal xtok li ta yorail mukʼta tsatsal vokolile (Ezequiel 38:10-12; Miqueas 5:5, 6). Uni moletik, mi muʼyuk to achʼakojbeik yorail sventa xachanubtasik yantike jaʼ xa me yorail ti xlik apasike.

10. Sventa oyuk yorail yuʼunik li moletik yoʼ xchanubtasik li yantike, ¿kʼusi van xuʼ spasik?

¹⁰ Melel onoʼox ti jaʼ chbat-o ora avuʼun kʼalal chapas li kʼusitik abainoj ta tsobobbaile. Pe xuʼ van xajutukajesbe yorail sventa jaʼ xavakʼ ta avoʼonton xchanubtasel li yantike (Eclesiastés 3:1). Lek me chatunes akʼakʼal mi jech chapase xchiʼuk tstabe sbalil ta jelavel li tsobobbaile.

11. 1) ¿Kʼu yuʼun labal sba li kʼusi laj yalik junantik moletik ti jelajtik slumalike? 2) Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 15:22, ¿kʼu yuʼun lek ti jtsaktik ta venta li kʼusi chalik li yan moletike?

¹¹ Epal moletik ta yantik lumetike tstabeik lek sbalil kʼalal chchanubtasik li yantike. Achʼtik toe laj yichʼik jakʼbel junantik kʼuxi laj yutik. * (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Akʼo mi jelajtik tajek kʼusi tsnuptan ta stsobobbailik, toj labal sba ti koʼoltik li kʼusitik laj yalike. Taje chakʼ ta ilel ti toj jtunel ta buyuk noʼox lumal xchiʼuk ta buyuk noʼox tsobobbail li tojobtaseletik ta Vivliae (1 Korintios 4:17). Li ta Proverbios 15:22 xi chale: «Me oy ep bochʼotic chtojobtasvanique, oy lec stu chcʼot li cʼusi chichʼ nopele». Jaʼ yuʼun, li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobil chtale jaʼ chkalbetik skʼoplal li kʼusitik koltaatik li moletik taje. Jkʼeltik kʼuxi xuʼ xkoltaat jun mol ta tsobobbail li tojobtaseletik chichʼ alel liʼe.

12. ¿Kʼusi skʼan spas baʼyel li mole, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹² ¿Kʼu yuʼun skʼan baʼyel xchapanbe yoʼonton li buchʼu chchanubtas li mole? Jkʼeltik jun skʼelobil. Kʼalal oy kʼusi tskʼan tstsʼun li buchʼu ch-abtej ta osiltike, baʼyel skʼan xchapan li balumile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ mas lek ta xchʼi  li kʼusi chichʼ tsʼunele. Jaʼ jech ek, kʼalal ta xchanubtas jun ermano li mole baʼyel skʼan xchapanbe li yoʼontone. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mas anil xuʼ xchan li buchʼu chichʼ chanubtasele. ¿Kʼuxi xuʼ xchapanbe li yoʼontone? Xuʼ xchanbe li j-alkʼop Samuele, yuʼun lek jchanubtasvanej echʼ li ta voʼnee.

13-15. 1) ¿Kʼusi albat yuʼun Jeova li Samuele? 2) ¿Kʼusi la spas Samuel sventa xchapanbe yoʼonton li Saule? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 3) ¿Kʼu yuʼun skʼan skʼelik moletik ti kʼu yelan la spas Samuel kʼalal la xchapan li Saule?

¹³ Te xa mas ta oxmil jabil, li Jeovae xi laj yalbe li Samuele: «Ta jtac tal jun vinic chlic tal ta yosilal Benjamín; jaʼ xamalbe aceite ta sjol yuʼun jaʼ chlic spas mantal ta stojol li jteclumale, jaʼ li achiʼiltac ta israelale» (1 Samuel 9:15, 16). Laj yaʼibe smelolal Samuel ti maʼuk xa tsbeiltas li j-israeletike xchiʼuk ti tskʼan Jeova ti akʼo stʼuj yan vinik sventa xbeiltasvane. Jaʼ yuʼun oy kʼusi la snop tspas Samuel sventa xchapan li vinik taje.

¹⁴ Ta yokʼomale li Samuele laj yojtikin sbaik xchiʼuk li Saule. Vaʼun xi albat yuʼun li Jeovae: «Li vinic liʼi, jaʼ ti laj calbot scʼoplale». Li Samuele ta ora noʼox la spas li kʼusi snopoj sventa xchiʼin ta loʼil li Saule. Laj yikʼ batel ti bu nopem xaʼi chveʼike xchiʼuk jaʼ te laj yakʼ chotluk ta ven lekil chotlebal. Vaʼun laj yalbe ti jaʼ svokʼojbe komel li tibol ti mas leke. Kʼalal laj yoʼontonik ta veʼele li Samuele laj yikʼ batel ta sna, kʼalal jaʼo chanavike, loʼilajik batel. Kʼalal kʼotike muyik ta yamakʼil jol na xchiʼuk te to loʼilajik jaʼ to ti la sta yorail vayike. Ta yokʼomale, li Samuele la smalbe aseite ta sjol sventa chakʼ ta ilel ti tʼujat xa yuʼun li Jeovae, laje la stsʼutsʼ xchiʼuk laj yalbe mas mantaletik. Vaʼun, lek xa chapal bat Saul sventa spas li kʼusi tsbaine (1 Samuel 9:17-27; 10:1).

¹⁵ Li Samuele la stʼuj Saul sventa xbeiltasvan li ta jun lume. Melel onoʼox, ti kʼusi la spase mu xkoʼolaj kʼalal chichʼ chapanel junuk ermano sventa xkʼot ta mol o ta yajkoltaobba mol li ta tsobobbaile. Pe mi tskʼelik kʼu yelan la spas Samuel kʼalal la xchapanbe yoʼonton li Saule, ep kʼusitik xuʼ xchanik li moletike. Jkʼeltik batel chibuk.

16. 1) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba Samuel kʼalal kʼot ta xchikin ti tskʼanik jun ajvalil li j-israeletike? 2) ¿Kʼusi la spas Samuel kʼalal albat yuʼun Jeova ti akʼo stʼuj ta ajvalil li Saule?

¹⁶ Oyuk ta avoʼonton xachanubtas li yantike xchiʼuk ta slekiluk avoʼonton xapas. Kʼalal kʼot ta xchikin Samuel ti tskʼanik vaʼanbel junuk ajvalil li j-israeletik sventa xventainatike chopol laj yaʼi xchiʼuk muʼyuk kʼanbil laj yaʼi sba (1 Samuel 8:4-8). Li Samuele mu ox skʼan stʼuj li ajvalile. Jaʼ yuʼun oxib to velta albat yuʼun Jeova ti akʼo spas li kʼusi tskʼanik li j-israeletike (1 Samuel 8:7, 9, 22). Akʼo mi jech, li Samuele muʼyuk x-itʼixaj xchiʼuk mi jaʼuk ilin ta stojolal li buchʼu chkʼot ta xkʼexole. Kʼalal albat yuʼun Jeova ti akʼo stʼuj ta ajvalil li Saule ta slekil yoʼonton la spas. Ta skoj ti skʼanoj li Jeovae la xchʼun li kʼusi albate xchiʼuk muʼyuk sujbil laj yaʼi sba.

17. 1) ¿Kʼuxi chchanbeik Samuel epal moletik ti ep xa jabil tunemik tale? 2) Li moletike, ¿kʼu yelan chaʼi sbaik ta skoj li yabtel ermanoetike?

¹⁷ Li avi eke oy ep moletik ti ep xa jabil tunemik tale, chchanbeik stalel li Samuele xchiʼuk ta slekil yoʼonton chchanubtasik li yantike (1 Pedro 5:2). Ta skoj ti lek yoʼontonike muʼyuk chopol  chaʼiik ti xakʼbeik spas yantik junantik li kʼusitik sbainojik ta tsobobbaile. Li ermanoetik taje koʼol kʼuchaʼal xchiʼilik ta abtel chilik li yantike(2 Korintios 1:24; Evreos 13:16). Jech oxal li moletike xmuyubajik-o kʼalal chilik tstunesik kʼusi snaʼik spasel li ermanoetik sventa skoltaik li tsobobbaile (Echos 20:35).

18, 19. 1) Kʼalal skʼan toʼox xchapan junuk ermano li jun mole, ¿kʼusi ti baʼyel skʼan spase? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jech spase?

¹⁸ Kʼotan ta yamigo, maʼuk noʼox ti xachanubtase. Kʼalal laj yil ta sba velta Saul li Samuele xuʼ ox van la smalbe ta anil aseite ta sjol sventa stʼuj ta ajvalil. Ti jechuk la spase kʼot ta ajvalil ta anil jechuk li Saule, pe muʼyuk chapal jechuk sventa spas li yabtele. Jech oxal, li Samuele jaʼ baʼyel la xchapanbe yoʼonton li Saule. ¿Kʼuxi la spas? Kʼalal skʼan toʼox stʼuj ta ajvalile baʼyel veʼik, koʼol xanavik, ep loʼilajik xchiʼuk koʼol la xkux yoʼontonik. Li Samuele jaʼ to la stʼuj ta ajvalil kʼalal chapal xaʼox laj yile.

¹⁹ Xuʼ jechtik xapas ek. Kʼalal skʼan toʼox xachapan li jun ermanoe baʼyel paso ta avamigo. Kʼalal jech chapase, xuʼ jaʼ mas jun yoʼonton chaʼi sba. Sventa xkʼot ta pasel avuʼun taje, skʼan me xatsak ta venta ti kʼusitik nopem xaʼiik spasel li lum bu oyoxuke. Akʼo mi ep kʼusitik abainoj spasel, chʼakbo yorail sventa xachiʼin li ermanoe. Mi jech chapase jaʼ jech chavakʼbe yil ti tsots skʼoplal chavile (kʼelo Romanos 12:10). Ta me stoj ta vokol ti chavakʼbe ta ilel ti akʼanoje xchiʼuk ti chatsak ta ventae.

20, 21. 1) ¿Kʼusi tspas jun mol ti lek tspas yabtele? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobil chtale?

²⁰ Li jun mol ti lek tspas yabtele maʼuk noʼox ta xchanubtas li yantike, moʼoj, yuʼun ta xakʼbe ta ilel ti skʼanojan xtoke (koʼoltaso xchiʼuk Juan 5:20). ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal taje? Yuʼun kʼalal chakʼik venta ti tsots skʼoplal ch-ilatike, mas ch-ayan ta yoʼontonik ti xchanike (Proverbios 17:17; Juan 15:15).

²¹ Kʼalal chapal xaʼox yoʼonton li ermanoe, li mole xuʼ xa xlik xchanubtas. ¿Kʼusitik xuʼ spas? Li ta yan xchanobil chtale ta jchantik kʼuxitik xuʼ skoltaik yan ermanoetik li moletike.