1. ¿Kʼusi jmotontik yakʼojbutik li Jeovae?

LI Jeovae yakʼojbutik jmotontik ti muʼyuk kʼusi jech xkoʼolaj-oe. ¿Kʼusi jaʼ taje? Jaʼ ti xuʼ jnopbetik skʼoplal sventa jnaʼtik kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike, akʼo mi muʼyuk jech jnuptanojtik (kʼelo Efesios 5:1, 2). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jeova kʼalal oy kʼusi ta jnopbetik skʼoplale? Xchiʼuk, ¿kʼu yuʼun skʼan jkʼeltik lek li kʼusi ta jnoptike?

2. ¿Kʼu yelan chaʼi sba Jeova kʼalal chkil jvokoltike?

² Li Jeovae yalojbe ti chkuxiik sbatel osil ta vinajel li buchʼutik tʼujbilike. Li yan chijetik xtoke yalojbe ti chkuxiik sbatel osil ta Balumile. Kʼalal mi kuxulutik xaʼox sbatel osile chlaj me skʼoplal li kʼusitik chakʼ jvokoltike (Juan 10:16; 17:3; 1 Korintios 15:53). Pe li Diose snaʼoj ti oy to kʼusitik chakʼ jvokoltike. Taje kʼux tajek chaʼi. Yuʼun li ta Vivliae chal ti kʼux laj yaʼi kʼalal laj yil svokolik ta Ejipto li j-israeletike (Isaías 63:9). Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabil ta tsʼakale, ti jaʼo la xchaʼmeltsanik li stemploike, li Jeovae snaʼoj ti ch-ilbajinatik yuʼun li yajkontraike. Yuʼun yaloj ti mi oy buchʼu ta x-ilbajinat li yajtuneltake, toj kʼux chaʼi yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal chpikbat ‹li  yuninal sate› (Zacarías 2:8). Toj echʼ noʼox skʼanojutik li Jeovae, jaʼ yuʼun tskʼan tskoltautik kʼalal chkil jvokoltike. Yuʼun skʼanojutik jech kʼuchaʼal skʼanoj yol li jun meʼile (Isaías 49:15). ¿Kʼuxi van xuʼ jech jpastik kʼuchaʼal li Jeovae? Jaʼ ti jnopbetik skʼoplal kʼu van yelan chkaʼi jbatik ti voʼotikuk chkil jvokoltike (Salmo 103:13, 14).

3. ¿Kʼu yuʼun la xkʼuxubin krixchanoetik li Jesuse?

³ Kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse, xuʼ laj yaʼibe smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li krixchanoetike, akʼo mi muʼyuk snuptanoj vokoliletik jech kʼuchaʼal li stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jesuse snaʼoj ti chil svokol krixchanoetik ta skoj li jnitvanejetik ta relijione. Li stukike jaʼ noʼox tsloʼlaik li krixchanoetike xchiʼuk tsaʼik yan mantaletik ti maʼuk yakʼoj li Diose. Jaʼ yuʼun xiʼtabilik yuʼun li krixchanoetike (Mateo 23:4; Markos 7:1-5; Juan 7:13). Li Jesuse muʼyuk ta xiʼ ta stojolal li jnitvanejetik ta relijione xchiʼuk mi jaʼuk chchʼun li kʼusi chalike. Pe xaʼibe smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li krixchanoetike xchiʼuk toj chopol tajek laj yil, laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal chijetik ti muʼyuk jchabichij yuʼunike (Mateo 9:36). Li Jesuse la xchanbe Stot kʼalal laj yaʼibe smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik li krixchanoetike, jaʼ yuʼun la xkʼuxubinan kʼalal la xchiʼinan ta loʼile (Salmo 103:8).

4. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal laj yil ti chil svokol li krixchanoetike?

⁴ Li Jesuse skʼanoj li krixchanoetike, jaʼ yuʼun la skolta kʼalal laj yil svokolike. Taje jaʼ la xchanbe li Stote. Jun veltae, kʼalal nom batik ta cholmantal li yajtakboltake, solel ep lubik, jaʼ yuʼun la saʼik bu xuʼ xkux yoʼontonik ti bu chʼabal krixchanoetike. Akʼo mi jech, li Jesuse laj yakʼ venta ti ep buchʼutik tskʼan chchanik mas ta stojolale. Laj yil ti tskʼanik koltaele, «jech oxal ep kʼusitik lik yakʼbe xchan» (Markos 6:30, 31, 34).

5, 6. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi ta jkʼan ta xkakʼtik ta ilel li kʼanelal kʼuchaʼal li Jeovae? Albo junuk skʼelobil. (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

⁵ Mi ta jkʼan ta xkakʼtik ta ilel kʼanelal kʼuchaʼal li Jeovae, skʼan me xkaʼitik ti kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike. Kalbetik junuk skʼelobil. Jnoptik ta stojolal Alan ti yakal tsnop ta stojolal jun ermano ti malubem xae, ti mu xa x-ilvan leke xchiʼuk ti oy xa snamteʼ chanave. Li Alane chvul ta sjol ti xi yaloj li Jesuse: «Li kʼusitik chakʼan akʼo spasboxuk li krixchanoetike jechuk me xapasbeik ek» (Lukas 6:31). Jaʼ yuʼun, xi ta sjakʼbe sbae: «¿Kʼusi van ta jkʼan ti spasbeikun li yantike?». Vaʼun xi tstakʼbe sba ta anile: «Jaʼ ti xikʼikun batel ta tajimol ta futbole». Pe li ermanoe malubem xa, mu xa x-anilaj xchiʼuk mu xuʼ xtajin. Jaʼ yuʼun li kʼusi skʼan spas li Alane jaʼ ti xi sjakʼbe sbae: «Ti jechuk jvokol kʼuchaʼal li ermanoe, ¿kʼusi van ta jkʼan ti spasbeikune?».

⁶ Li Alane yakal tsnop kʼu van yelan chaʼi sba ti jaʼuk li ermano ti malubem xae. Ta skoj taje kʼot ta nopel yuʼun ti skʼan xojtikin mas li ermanoe xchiʼuk ti xaʼi lek ti kʼu yelan chaʼi sbae. Kʼalal jech la spase laj yakʼ venta ti vokol xa chaʼi ta skʼelel li Svivliae xchiʼuk ti xbat xchol mantal ta jujupʼej naetike. Taje jaʼ koltaat sventa xakʼ venta kʼusi chtun yuʼun li ermano ti malubem xae. Li voʼotik eke, mi laj kakʼbetik yipal sventa xkaʼitik ti kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike xchiʼuk mi chkakʼtik ta ilel li kʼanelale, ta me xijkoʼolaj xchiʼuk li Jeovae (1 Korintios 12:26).

7. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jkoltatik li ermanoetik ti chil svokolike?

⁷ Vokol onoʼox ta aʼibel smelolal kʼu to yepal xkʼuxul chaʼi svokol li jun krixchanoe, mas to mi chʼabal jech jnuptanojtike. Jech kʼuchaʼal liʼe, epal ermanoetik chil svokolik ta skoj chamel, jech kʼuchaʼal ti ipik ta at-oʼonton o ta skoj ti oy kʼusi tsvul-o yoʼontonike. Junantik xtoke  jaʼ van ta skoj li kʼusi anil kʼot ta stojolalike, ta skoj malubel o jaʼ ta skoj ti laj yichʼik utsʼintael o ti laj yichʼik utilanele. Junantike stuk ta stsʼites yalab xnichʼnabik. Yantik xtoke stuk chtunik ta stojolal Jeova li ta yutsʼ yalalike. Jelel tajek li jvokoltik ta jnuptantike. Jaʼ yuʼun jelajtik ti kʼu yelan ta jkʼantik koltaele. Jech oxal, skʼan xkakʼtik persa skoltael li ermanoetik ti chil svokolike xchiʼuk ti xkakʼbetik ta ilel ti jkʼanojtike. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik taje? Jaʼ ti xkaʼitik lek li kʼusi chalbutike xchiʼuk jnoptik ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Xuʼ jvulesbetik ta sjolik xtok ti oy ta yoʼonton Jeova li svokolike xchiʼuk xuʼ oy kʼusi jpastik ek sventa jkoltatik. Mi jech la jpastik taje, ta me xijkoʼolaj xchiʼuk li Jeovae (kʼelo Romanos 12:15; 1 Pedro 3:8).

8. ¿Kʼusi koltaat Jesus sventa xakʼbe ta ilel slekil yoʼonton li yantike?

⁸ Li Jesuse xi laj yale: «Li [Jeovae] lek yoʼonton ta stojolal li buchʼu mu snaʼ stoj ta vokole xchiʼuk li buchʼu toj chopole» (Lukas 6:35). Li Jesus eke la xchanbe slekil yoʼonton li Diose. Sventa xakʼbe ta ilel slekil yoʼonton krixchanoetik li Jesuse, ¿kʼusi koltaat? Jaʼ ti la snopbe skʼoplal kʼu van yelan chaʼi sba yantik ta skoj li kʼusitik tspase. Kalbetik junuk skʼelobil, jun veltae ay kʼelatuk yuʼun jun ants ti chopol toʼox kʼusitik spasoje. Ta skoj ti okʼ tajek li antse la xtʼuxubtasbe ta yaʼlel sat li yok Jesuse. Li stuke laj yil ti sutesoj xa yoʼonton li antse, vaʼun laj yakʼ venta mi laj yute xuʼ me mas chopol chaʼi sba yuʼun li antse. Jaʼ yuʼun la skʼupil kʼopta ta skoj li kʼusi lek la spase xchiʼuk laj yakʼbe perton. Pe li jun jnitvanej ta relijione muʼyuk lek laj yil ti laj yakʼbe perton Jesus li ants taje. Akʼo mi jech, laj onoʼox yakʼbe ta ilel slekil yoʼonton li jnitvanej ta relijion eke (Lukas 7:36-48).

9. Mi ta jkʼan chkakʼbetik ta ilel slekil koʼontontik yantik kʼuchaʼal tspas li Jeovae, ¿kʼusi skʼan jpastik? Albo junuk skʼelobil.

⁹ Mi ta jkʼan chkakʼbetik ta ilel slekil koʼontontik yantik kʼuchaʼal tspas li Jeovae, ¿kʼusi skʼan jpastik? Kʼalal skʼan toʼox xijkʼopoje, skʼan jnoptik baʼyel kʼu van yelan chaʼi sba kuʼuntik li yantike. Taje jaʼ tskoltautik sventa xkakʼtik ta ilel slekil koʼontontik xchiʼuk sventa mu chopol xaʼi sba kuʼuntik ta skoj li kʼusi chkaltike. Xi laj yal li Pabloe: «Mu persauk skʼan slikes kʼop li smoso Kajvaltike, skʼan lek noʼox yoʼonton ta stojolal skotol krixchanoetik» (2 Timoteo 2:24). Nopo ta sventa li ta skʼelobiltak liʼe: ¿Kʼusi van chapas mi muʼyuk lek kʼusitik chkʼot ta nopel yuʼun chavil li buchʼu tskʼel avabtele? Mi oy xa ta jayibuk u chʼabal xkʼot ta tsobajel li jun ermanoe, ¿kʼusi van chavalbe? Mi yakal chachol mantale, vaʼun chalbot jun yajval na ti chʼabal xokole, ¿kʼusi van chavalbe? O mi la sjakʼbot avajnil ti kʼu yuʼun la anop atuk li kʼusi la apase, ¿mi lek noʼox van smelolal chatakʼbe? Mi jech kʼot ta pasel kʼuchaʼal taje, skʼan me jnoptik baʼyel kʼu van yelan chaʼi sbaik li yantike xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbaik ta skoj ti kʼusi chkalbetike. Mi jech la jpastike chkakʼtik ta ilel slekil koʼontontik xchiʼuk chijkoʼolajutik xchiʼuk li Jeovae (kʼelo Proverbios 15:28).

10, 11. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik spʼijil li Jeovae? Albo junuk skʼelobil.

¹⁰ Toj pʼij li Jeovae xchiʼuk snaʼoj lek li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale. Li voʼotike mu jnaʼtik li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale, pe xuʼ xkakʼtik ta ilel jpʼijiltik kʼuchaʼal tspas li Jeovae. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik taje? Kʼalal skʼan toʼox xkʼot ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jkʼan ta jpastike, skʼan jnopbetik skʼoplal kʼu van yelan xuʼ chkaʼi jbatik yuʼun o kʼu van yelan chaʼi sba kuʼuntik li yantike. Mu jechuk jpastik kʼuchaʼal li j-israeletike. Li stukike muʼyuk la snopbeik skʼoplal kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk la xchʼunbeik smantal li Jeovae. Muʼyuk la xchabiik ti kʼu yelan lek  toʼox xil sbaik xchiʼuk li Diose, xchiʼuk mi jaʼuk la stojik ta vokol li kʼusi la spas Dios ta stojolalike. Li Moisese laj yakʼ venta ti muʼyuk lek li kʼusi yakal tspasik li j-israeletike, jaʼ yuʼun laj yal ti toj bolike. Laj yalanbe ti pʼijikuke, la snopik baʼyuk jechuk li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta skoj li kʼusi la spasike (Deuteronomio 31:29, 30; 32:28, 29).

¹¹ Sventa xkaʼibetik smelolal ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel li jpʼijiltike, kalbetik junuk skʼelobil. Mi oy alekome, vuleso me ta ajol ti vokol ta pajtsanel bakʼintik li kʼusi tskʼan koʼontontike xchiʼuk ta sventa li chiʼinejbail ta vayele. ¿Kʼu van yelan xuʼ xavakʼ ta ilel apʼijil? Jaʼ ti mu xalaj ta tsalele. Mu me kʼusi chopol xapas ti xuʼ sokes ti kʼu yelan lek xavil abaik xchiʼuk li Jeovae. Mu me xchʼay ta ajol ti Diose tskʼan ti xavakʼ ta ilel apʼijile. Yuʼun mi mu jechuk la apase xuʼ me xatikʼ aba ta tsatsal vokolil (Proverbios 22:3).

12. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkʼeltik lek li kʼusitik ta jnoptike?

¹² Mi pʼijutike, ta me jkʼeltik lek li kʼusitik ta jnoptike. Li jnopbentike xkoʼolaj kʼuchaʼal li kʼokʼe. Mi pʼij ti kʼu yelan ta jtunestike, xuʼ me lek kʼusi jtunestik-o, jech kʼuchaʼal slakanel veʼlil. Pe mi muʼyuk jpʼijiltik ta jtunestike xuʼ me xchikʼ jnatik xchiʼuk smilutik. Jaʼ jech ek, mi ta jnoptik baʼyel li kʼusi chchanubtasutik li Jeovae, lek me chbat jkuxlejaltik. Pe mi jaʼ la jnopilantik ta sventa li kʼusitik chopole xchiʼuk mi la jnopilantik ti yakal xa chijmulivaje, xuʼ me jech chkʼot ta pasel kuʼuntik ta melel. Vaʼun xuʼ me maʼuk xa yamigoutik li Jeovae (kʼelo Santiago 1:14, 15).

13. ¿Kʼusi van la snopbe skʼoplal li Evae?

¹³ Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal li baʼyel ants ti Eva sbie. Li Jeovae laj yalbe mantal Adan xchiʼuk Eva ti mu slobeik sat teʼ ti «ta xacʼ ta naʼel ti leque xchiʼuc ti chopole» (Génesis 2:16, 17). Pe xi albat yuʼun Satanas li Evae: «Mu xachamic yuʼun. Yuʼun li Diose snaʼoj ti chjam asatic me laj aloʼique; chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol». Jaʼ xkaltik, laj yalbe ti xuʼ stʼuj spasel kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol li Evae. Kʼalal jech la snopbe skʼoplal li Evae yaloj mi mas lek chbat li xkuxlejale. Ta skoj ti jaʼ la snopilanbe skʼoplal taje, lik ayanuk mas ta yoʼonton slajesbel sat li teʼ ti albat mu stakʼ loʼele. Vaʼun laj onoʼox sloʼ li sat teʼe. Laje laj yakʼbe sloʼ ek li smalale, vaʼun la sloʼ ek li Adane (Génesis 3:1-6). Ta skoj taje «och talel li mulil ta balumile, jech ta skoj mulil och talel ek li lajelale» (Romanos 5:12). Lek xvinaj ti muʼyuk lek la skʼel kʼusi la snop li Evae.

14. ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li mulivajele?

¹⁴ Melel onoʼox ti muʼyuk xmulivaj li Evae. Pe li ta Vivliae jamal chal ti muʼyuk lek mi jaʼ ta jnopilanbetik skʼoplal ti ta jkʼan ta xijmulivaje.  Jamal chal xtok ti chopol mi jaʼ ta jnoptik ti yakal xa chijmulivaje. Xi laj yal li Jesuse: «Buchʼuuk noʼox ti te skʼeloj-o junuk ants ti oy ta yoʼonton tskʼupin yaʼie laj xa me sloʼla snup xchiʼil ta yoʼonton xchiʼuk li ants taje» (Mateo 5:28). Li jtakbol Pabloe laj yal xtok ti skʼan mu jnopilantik kʼuxi xuʼ jpastik li kʼusitik chopol oy ta koʼontontike (Romanos 13:14).

15. ¿Kʼusi ti skʼan xkakʼbetik yipal spasele, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁵ Li Vivlia xtoke chalbutik ti skʼan jnoptik ta sventa li kʼusi tskʼan Jeovae, maʼuk ti jaʼ jnopilanbetik skʼoplal spasel kanal epal takʼine. Muʼyuk onoʼox me chakʼbutik muyubajel xchiʼuk ti jun xa koʼontontik yuʼun li takʼine (Proverbios 18:11). Li Jesuse laj yal ti mi oy jun vinik jaʼ chakʼbe yipal ta spasel kanal takʼine xchiʼuk jaʼ tsʼakal to tspasbe yabtel li Jeovae, jaʼ me bol vinik. Akʼo mi jkʼulej, pe «maʼuk jkʼulej ta stojolal li Diose» (Lukas 12:16-21). Pe jaʼ me ep chichʼ tabel sbalil mi jaʼ laj kakʼbetik yipal spasel li kʼusi tskʼan Diose, yuʼun xkoʼolaj ta jtsob ‹jkʼulejaltik ta vinajel› (Mateo 6:20). Yuʼun jaʼ jech xuʼ chijmuybaj xchiʼuk chmuyubaj kuʼuntik li Jeova eke (Proverbios 27:11). Jech xtok mas toj ep sbalil mi jaʼ kamigotik li Jeovae, jaʼ muʼyuk li kʼulejal oy ta skotol balumile.

16. ¿Kʼusi van xuʼ xapas mi oy kʼusi chavul-o tajek avoʼontone?

¹⁶ Mi jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼulejal liʼ ta balumile, mas me ep kʼusi ta jvul-o koʼontontik (Mateo 6:19). Kʼalal jaʼ mas ta jnopilanbetik skʼoplal li takʼine, li Jesuse laj yal ti jaʼ mas vokol chkaʼitik sventa baʼyel xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi tskʼan Jeovae (Mateo 13:18, 19, 22). Ta yan xtoke, junantik krixchanoetike chat yoʼontonik ta skoj ti jaʼ tsnopilanik ti xuʼ ep kʼusitik chopol chkʼot ta stojolalike. Mi jech la jnoptik taje, xuʼ me xij-ipaj xchiʼuk muʼyuk xa ta jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae. Li Vivliae chal ti buchʼu ep kʼusi tsvul-o yoʼontone ta me x-ipaj ta at-oʼonton, pe li «lequil aʼyeje» xuʼ me xmuyubaj-o (Proverbios 12:25). Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi van xuʼ xapas mi oy kʼusi chavul-o tajek avoʼontone? Chiʼino ta loʼil junuk stestigo Jeova ti lek xayojtikine. Xuʼ van xavalbe atot o ameʼ, amalal o avajnil o junuk avamigo. Yuʼun xuʼ stijik avoʼonton sventa xapat avoʼonton ta stojolal Jeova xchiʼuk tskoltaoxuk sventa junuk avoʼonton.

17. ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova kʼalal oy kʼusi ta jvul-o koʼontontike?

¹⁷ Li Jeovae jaʼ li buchʼu lek xaʼi ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk xuʼ skoltautik kʼalal oy kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Xi la stsʼiba li Pabloe: «Mu me kʼusi xavul-o avoʼontonik jsetʼuk, jaʼ lek akʼik ta aʼiel skotol ta orasion xchiʼuk ta vokolajetel, tojik ta vokol kʼalal jech chapasike, akʼbeik snaʼ Dios li kʼusi chakʼanike; vaʼun li jun oʼontonal yuʼun Dios ti toj echʼ xa noʼox leke, ti jaʼ mu sta li snopben krixchanoetike, chchabi avoʼontonik xchiʼuk anopbenik ta stojolal li Kristo[e]» (Filipenses 4:6, 7). Jaʼ yuʼun, mi oy kʼusi tsots chavul-o avoʼontone, jaʼ nopbo skʼoplal skotol li koltael chakʼbutik Jeova sventa jaʼuk-o kamigotike. Jech kʼuchaʼal liʼe, tstunes ermanoetik ta tsobobbail, moletik, li tukʼil mosoile, li anjeletike xchiʼuk li Jesuse.

18. ¿Kʼuxi xuʼ jtunestik li jnopbentike?

¹⁸ Li ta xchanobil liʼe laj xa jchantik kʼuxi xuʼ jtunes jnopbentik sventa jchanbetik stalelaltak li Jeovae xchiʼuk ti xkaʼitik kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike (1 Timoteo 1:11; 1 Juan 4:8). Laj kiltik ti jaʼ mas chijmuyubaj mi jkʼanojtik li yantike xchiʼuk mi lekik kʼusi ta jpasbetike, mi ta jnoptik baʼyuk li kʼusi ta jpastike xchiʼuk mi muʼyuk ta jvul koʼontontik ta sventa li kʼusi xuʼ xkʼot ta jtojolaltike. Jaʼ yuʼun jtunes jnopbentik sventa jnoptik kʼu van yelan li Paraisoe xchiʼuk sventa jchanbetik stalelaltak li Jeovae (Romanos 12:12).