SOLEL muyubajik tajek li stestigotak Jeova ta Rusia li ta sjabilal 1991, yuʼun jaʼo laj yichʼik albel ti xuʼ xa spasbeik yabtel li Diose xchiʼuk ti laj xa yichʼik ojtikinel ta stojolal li ajvalile. Li vaʼ jabil taje mu toʼox sta 16 mil jcholmantaletik li ta lum taje. ¡Muʼyuk toʼox buchʼu snopoj mi chkʼot ta 170 mil jcholmantaletik! Ti vaʼ yepal stestigotak Jeovae, te oy epal ermanoetik ti bat koltavanikuk sventa xichʼ pasel li kʼajoj ta mantale (Mateo 9:37, 38). Ojtikino junantik li ermanoetik taje.

Li Matthew ti likem ta Gran Bretañae, 28 toʼox jabil yichʼoj kʼalal laj yichʼ alel ti xuʼ xa spasbeik yabtel Dios li ta Rusiae. Li ta jabil taje jaʼo ay ta asamblea ti bu laj yichʼ alel ti tskʼanik koltael ta anil noʼox li ta tsobobbailetik ta Europa del Estee. Li buchʼu laj yetʼes mantale laj yal ti oy jun tsobobbail ta San Petersburgo ti ta sienal xa noʼox estudio chakʼik li jcholmantaletike, pe kʼajomal noʼox jun yajkoltaobba mol oy te. Xi chvul ta stojol Matthew: «Te xinopnun tajek ta sventa li kʼusi laj kaʼie, jaʼ yuʼun laj kalbe Jeova ti ta jkʼan chbat tunkun ta Rusiae». La stsob jutuk stakʼin, la xchon jutuk mu skotoluk li kʼusitik oy yuʼune, vaʼun bat tunuk ta Rusia ta sjabilal 1992. ¿Mi lek kʼusi kʼot ta stojolal kʼalal kʼot ta Rusiae?

Xi chal Matthew: «Toj tsots laj kaʼi xchanbel skʼopik li krixchanoetik tee. Jaʼ yuʼun, mu xuʼ jcholbeik mantal». Li yan vokolil la snuptan xtoke jaʼ stael ti bu xuʼ xnakie: «Mu xa xvul ta jol jayib velta la jel jnail ta anil noʼox, yuʼun muʼyuk kak laj yalbeikun». Akʼo mi la snuptan vokoliletik kʼalal jaʼtik toʼox skʼotele, xi chal ta jamal Matthew: «Ti la jnop libat ta Rusiae jaʼ li kʼusi mas lek kʼotem ta nopel kuʼune». ¿Kʼu yuʼun? «Te la jchan ti skʼan mas jpat koʼonton ta stojolal li Jeovae; ep ta velta kiloj ti skoltaojune.» Ta jelavele tun ta mol ta tsobobbail xchiʼuk ta prekursor espesial, li avie chtun xa ta Betel, ti te nopol xil li San Petersburgoe.

Li ta 1999, Hiroo ti 25 sjabilale, tsuts yuʼun li Chanob vun sventa Xchanubtasel Jtuneletik li ta Japone.  Jun li buchʼu chanubtasvan li ta chanob vun taje tijbat yoʼonton sventa xbat tunuk li ta yan lume, pe ta skoj ti yaʼioj xa onoʼox ti chtun mas jcholmantaletik ta Rusiae, lik xchan li ruso kʼope. Pe oy kʼusi yan la spas, xi chale: «Libat ta naklej vakib u ta Rusia, yuʼun ta jkʼel mi xkuch kuʼun li sike, yuʼun jaʼo yorail siktik te li ta yuilal noviembree». Kʼalal laj xaʼox li yorail siktike sut batel ta Japón, la stsʼin sba sventa stsob li stakʼine, vaʼun te bat nakluk-o li ta Rusiae.

Li Hirooe lajcheb xa jabil te nakal li ta Rusiae xchiʼuk tunem xa ta jayibuk tsobobbailetik. Li vaʼ kʼakʼaletik taje, stuk toʼox chtun ta mol ta tsobobbail ti oy ta sba ta skʼelel mas ta sien jcholmantaletike. Li ta jun tsobobbail ti bu tune jaʼ tsjelubtas jutuk mu skotoluk li parteetik ta Tsobajel sventa Tunelale. Jech xtok jaʼ oy ta sba li Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose, li Xchanel Li Jkʼel osil ta toyole xchiʼuk li voʼob tsobajel sventa Xchanel Livro yuʼun Tsobobbaile. Chbat svulaʼan li ermanoetik xtoke. Xi chvul ta sjole: «Chakʼbun tajek muyubajel ti ta jtsatsubtas ta mantal li ermanoetike». ¿Kʼuxi la stabe sbalil ti kʼusi la spasanan taje? «Kʼalal skʼan toʼox xital ta Rusiae molun xa onoʼox ta tsobobbail xchiʼuk chitun xaʼox ta prekursor —xi chal li Hirooe—. Ti kʼu xa sjalil liʼ oyune, mas xa kamigo chkaʼi li Jeovae xchiʼuk mas xa ta jpat koʼonton ta stojolal.» Li ta 2005 nupun xchiʼuk Svetlana, chtun ta prekursor xchaʼvoʼalik.

Oy chaʼvoʼ ermanoetik likemik ta Canadá. Li bankilal ti 34 sjabilale Matthew sbi, li itsʼinal ti 28 sjabilale Michael sbi, ayik ta vulaʼal ta Rusia. Kʼalal kʼotike toj labal sba laj yilik ti ep krixchanoetik chkʼotik ta tsobajeletike, ti jutuk noʼox ermanoetik sventa xchanubtasvanik ta Vivliae. Xi chal Matthew: «Li ta tsobajel ti bu li-aye la stsob sbaik chib sien, pe skotol li kʼusitik ch-echʼ ta tsobajele jaʼ chetʼesik jun mol ta tsobobbail ti malubem xae xchiʼuk jun yajkoltaobba mol ti kerem toe». Taje jaʼ tijbat yoʼonton sventa xbat skolta li ermanoetike xchiʼuk bat ta naklej ta Rusia li ta 2002.

Chanib jabil ta tsʼakale, jech la spas li Michael eke, yuʼun laj yakʼ venta ti tskʼanik onoʼox li koltaele. Ta skoj ti jaʼ yajkoltaobba mole, laj yakʼbeik sbain skʼelel li takʼin ta tsobobbaile, li vunetike xchiʼuk li yosilal bu chchol mantal li tsobobbaile. Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yichʼ albel ti xetʼes li mantaletik sventa skotol krixchanoetike, ti akʼo spas li abtelaletik ti jaʼ oy ta sba spasel li sekretario ta tsobobbaile, ti xkoltavan ta xchapanel li asambleaetike xchiʼuk li smeltsanel Salonetik sventa Tsobobbaile. Oy to onoʼox me ep kʼusitik skʼan pasel li avie. Li avie chtun ta mol ta tsobobbail li Michaele, akʼo mi mu noʼox xokob, xi chal ta melele: «Ep chakʼbun muyubajel ti ta jkolta li kermanotake, yuʼun muʼyuk xa bu yan xuʼ jtunes li jkuxlejale».

Li Matthew nupun xchiʼuk Marina, li Michaele nupun xchiʼuk Olga. Yakal tskoltaik-o li tsobobbailetike, jech kʼuchaʼal tspasik epal ermanoetike.

Li ta 1994, kʼalal vaklajuneb jabil yichʼoj Tetyanae, li ta stsobobbail ti te xkom ta Ucraniae, kʼot vakib prekursor espesialetik ti likemik talel ta Eslovaquia, Polonia xchiʼuk ta República Checa. Xi xmuyubaj chvul ta sjol li Tetyanae: «Baxbolik tajek xchiʼuk lek yoʼontonik, stakʼik lek chiʼinel ta loʼil xchiʼuk lek xojtikinik li Vivliae». Kʼalal laj yil ti kʼu yelan ch-akʼbatik bendision yuʼun Jeova ta skoj li kʼusitik chakʼik persa spasele, xi la snope: «Ta jkʼan jechukun ek».

Kʼalal jaʼo oy ta vakasion li Tetyanae chbat xchiʼin yan ermanoetik sventa xbatik li ta yosilal cholmantal ti nom xkom ta Ucrania xchiʼuk ta Bielorrusia ti bu chʼabal cholbil-o mantale. Toj kʼupil tajek laj yil ti jech bat ta cholmantale, jaʼ yuʼun lik snop sventa xbat tunuk li ta Rusiae. Baʼyele, te la xchiʼin kʼuk sjaliluk jun ermana ti likem talel ta yan lum eke, vaʼun lik saʼ yabtel  sventa smakʼlin sba. Laje, te bat nakluk-o li ta sjabilal 2000. ¿Mi vokol van laj yaʼi?

Xi tstakʼ stuk li Tetyanae: «Ta skoj ti mu xtoj kuʼun jun jdepartamento jtuke, la jchʼamun jun kuarto ti bu nakalik yantike. Melel onoʼox ti vokol laj kaʼi ti linaki ta sna yan krixchanoetike. Bakʼintike la jnop ti jaʼ mas lek ti xisut batel ta jlumale, pe ep ta velta laj yakʼbun kil Jeova ti jaʼ mas lek ti xkakʼbe batel yipale». Li Tetyana avie chtun xa ta misionera ta Rusia. Xi tstsutses sloʼile: «Skotol li jabiletik ti chitun ta yan lume, ep kiloj ta jkuxlejal kʼusitik labalik sba ti mu xchʼay ta jole xchiʼuk jtaoj xa ep kamigotak. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti mas xa tsots li xchʼunel koʼontone».

Li Masakoe likem ta Japón, jaʼ jun ermana ti 50 sjabilale. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti xtun ta misionerae, pe snaʼoj ti mu sta jeche, yuʼun ip noʼox. Akʼo mi jech, kʼalal lekub jutuke, la snop bat koltavanuk ta cholmantal li ta Rusiae. Akʼo mi vokol la sta bu xuʼ xnaki xchiʼuk junuk yabtel, lik yakʼ chanubtasel ta japonés kʼop xchiʼuk chbat abtejuk ta smesel o xchʼubael vanyoetik, naetik xchiʼuk yan kʼusitik. ¿Kʼusi koltaat sventa jech xtun-o batele?

Ti echʼ xa chanlajuneb jabil te chtun ta Rusiae, li Masakoe jpʼel yoʼonton xi chale: «Li muyubajel jtaoj ta cholmantale, jaʼ xkom to li vokoliletik la jnuptane. Toj labal sba ti te chitun ti bu tskʼan mas jcholmantaletike». Xchiʼuk xi to chale: «Ti vaʼ xa sjalile, yakʼojbun skotol kʼusitik chtun kuʼun li Jeovae: jveʼel, jkʼuʼ jpokʼ, bu xivay... Skotol taje xkoʼolaj kʼuchaʼal jun skʼelobil juʼelal chkaʼi». Maʼuk noʼox skoltaoj tsobobbailetik li ta Rusiae, yuʼun li Masakoe xcholoj mantal ta Kirguistán xchiʼuk koltavanem ta uni grupoetik ti chkʼopojik ta inglés kʼope, ta chino xchiʼuk li ta uigur kʼope. Li avie te chtun ta prekursora ta San Petersburgo.

Epal utsʼ alaliletik chbatik ta yan lum ta skoj ti oy vokolil ta takʼin li ta slumalike, pe jaʼuk li yantike batemik ta yantik lumetik ta skoj ti tskʼan chtunik mas ta stojolal li Jeovae, taje jech la spasik li Abraan xchiʼuk  Sara ta voʼnee (Génesis 12:1-9). Taje jech la spasik ek li Mijailo xchiʼuk Inga, jun nupultsʼakal ta Ucrania ti bat tunikuk ta Rusia ta 2003. Mu jaluk la staik krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik tskʼan chojtikinik li kʼusi melele.

Xi chal Mijailo: «Jun veltae li-aykutik ti bu chʼabal cholbil-o mantale. Jun uni mol la sjambunkutik stiʼ sna xchiʼuk xi la sjakʼbunkutike: ‹¿Mi chacholik mantal?›. Vaʼun laj kalbekutik ti tanae, xi laj yalbunkutike: ‹Jnaʼoj xa onoʼox ti chatalik bakʼine. Yuʼun ta onoʼox xkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jesuse›. Laje laj yalbunkutik kʼusi chal li ta Mateo 24:14. Ti bu ay jcholkutik mantale te la jtakutik lajuneb antsetik ti jaʼ jbautistaetike, pe oy ta yoʼonton tskʼan tsnaʼik li kʼusi melele. Oy yuʼunik li livro Vivir para siempre sbie, taje tstunesik jujun xemana sventa xchanik li Vivliae. Jal tajek ti jaʼ noʼox la jtakʼbekutik li kʼusitik la sjakʼike xchiʼuk likʼejinkutik; koʼol liveʼkutik xtok. Taje jaʼ li kʼusi mas lek xvul ta jole». Ti bat tunikuk ta Rusia li Inga xchiʼuk Mijailoe snaʼojik ti jaʼ mas nopajesatik ta stojolal li Jeovae, mas xa skʼanojik li krixchanoetike xchiʼuk mas xa jun yoʼontonik. Li avie chtun xa ta jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk koʼol tsvulaʼanik tsobobbailetik xchiʼuk yajnil li Mijailoe.

Ta 2007, li Yury xchiʼuk Oksanae, jun nupultsʼakal ti kerem tsebik to ti likemik ta Ucraniae, ay svulaʼanik Betel ta Rusia xchiʼuk li skeremik ti Aleksy sbi ti oxlajuneb xa jabil yichʼoj avie. Te laj yilik jlik smapail Rusia ti chakʼ ta ilel ti oy to butik chʼabal cholbil mantale. Xi chvul ta sjol li Oksanae: «Kʼalal laj kilkutik li mapae, laj kaʼibekutik smelolal ti ep to tajek skʼan xichʼ cholel mantale. Taje jaʼ la stijbun koʼontonkutik sventa xbat tunkunkutik tey». ¿Kʼusi to van koltaatik-o? Xi chal Yury: «La jkʼelkutik xtok li mantaletik ti bu chal ‹¿Puede usted servir en el extranjero?› xchiʼuk yan mantaletik ti koʼoltik chalbe skʼoplale. * (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Te libatkutik ti bu laj yalbunkutik Betele, jech oxal la jsaʼ kabtelkutik xchiʼuk jnakutik». Vaʼun batik ta Rusia li ta 2008.

Ta slikebale vokol la sta yabtelik. Jech xtok, ep ta velta la sjel snailik. Xi chal Yury: «Ep ta velta la jkʼoponkutik Jeova sventa mu xilubtsajkutik xchiʼuk ti jcholkutik-o mantale. Jnaʼojkutik lek ti ta onoʼox skoltaunkutike xchiʼuk jech onoʼox la spas. Laj kil ta jkuxlejalkutik ti chchabi yajtuneltak Jeova kʼalal tsaʼilanik baʼyel li Ajvalilal yuʼune. Li cholmantale mas la stsatsubtas li kutsʼ kalale» (Mateo 6:22, 33). ¿Kʼusi van kʼot ta stojolal Aleksy ta skoj li kʼusi la snop la spasik li yutsʼ yalale? «Toj ep koltaat —xi chal ta jamal li smeʼe—. Laj yichʼ voʼ kʼalal baluneb toʼox sjabilale, li avie ch-och ta prekursor auksiliar kʼalal jaʼo chlokʼ ta vakasione, yuʼun chakʼ venta ti ep koltael skʼan liʼe. Kʼalal chkilkutik ti xmuyubaj noʼox chchol mantale mas chimuyubajkutik yuʼun.» Li avie yichʼojik xa 35 jabil li Yury xchiʼuk Oksanae xchiʼuk chtunik ta prekursor espesial.

Jech kʼuchaʼal laj xa yalik li ermanoetike, kʼalal chbat tunkutik ta yan lum o ta yan jteklum sventa jcholtik mantale, skʼan mas jpat koʼontontik tajek ta stojolal li Jeovae. Li buchʼutik jech xa spasojik taje laj onoʼox snuptanik vokoliletik, pe li kʼusi melel xtoke, jaʼ ti staojik muyubajel kʼalal chcholbeik lekil aʼyejetik ta sventa Ajvalilal li krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik mantale. ¿Mi xuʼ van xbat tunan ti bu chtun mas jcholmantaletike? Mi jech la apase, xuʼ me jech chavaʼi aba kʼuchaʼal Yury, ti xi laj yal ta sventa li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun ti bat tunuk ti bu chtun mas jcholmantaletike: «Li kʼusi chopol chkaʼie, jaʼ ti muʼyuk laj jlikes noʼoxe».